Dios rechaza a Saúl
1 Samuel le dijo a Saúl:
«Dios me envió para que yo te nombrara rey de su pueblo. Ahora me ha enviado a darte este mensaje: 2-3 “Cuando los israelitas salieron de Egipto, los amalecitas los trataron muy mal. Por eso ahora voy a castigarlos. Anda, ataca a los amalecitas y destruye todo lo que tienen. Mata a hombres, mujeres y niños, y a sus toros, ovejas, camellos y burros. No le perdones la vida a nadie”».
4 Saúl reunió a su ejército en Telaim. Contó a todos sus hombres, y eran doscientos mil soldados de infantería, sin contar a los diez mil hombres de Judá que se le unieron. 5 Se dirigió a la ciudad principal de Amalec para atacarla, y acampó junto a un arroyo. 6 Desde allí les mandó este mensaje a los quenitas: «¡Aléjense de los amalecitas! ¡Salgan de esa ciudad! Cuando nuestro pueblo salió de Egipto, ustedes nos trataron muy bien; por eso no quiero que ustedes mueran junto con los amalecitas».
7 Luego Saúl atacó todo el territorio de Amalec, desde Havilá hasta Sur, que está al este de Egipto. 8-9 Mató a toda la gente de Amalec, y a todos los animales débiles y de poco valor. Solo dejó vivo al rey Agag y a los mejores animales de los amalecitas.
10 Entonces Dios le dijo a Samuel: 11 «Saúl no me hace caso ni me obedece. ¡Lamento haberlo hecho rey!»
Al oír esto, Samuel se preocupó mucho y se pasó toda la noche rogándole a Dios que perdonara a Saúl. 12 Cuando ya estaba amaneciendo, Samuel se levantó y se fue a buscar a Saúl, pero le dijeron que se había ido a Carmel para levantar un monumento en su honor, y que de allí se había ido a Guilgal.
13 Samuel se fue a buscarlo, y cuando lo encontró, Saúl le dijo:
—¡Que Dios te bendiga! Ya cumplí con las órdenes de Dios.
14 Samuel le preguntó:
—Si en verdad las has cumplido, ¿de quién son esas ovejas y esos toros?
15 Y Saúl le respondió:
—Son los mejores animales que los soldados les quitaron a los amalecitas. Los trajeron para presentárselos como ofrenda a nuestro Dios. Todo lo demás lo destruimos.
16 Pero Samuel se enojó y le dijo a Saúl:
—¡Silencio! Ahora voy a decirte lo que Dios me dijo anoche.
—¿Qué fue lo que te dijo? —preguntó Saúl.
17 Y Samuel le contestó:
—Aunque tú mismo reconocías que no valías gran cosa, Dios te hizo rey de Israel. 18 Luego, Dios te ordenó claramente que destruyeras a los amalecitas y todo lo que les pertenecía. 19 ¿Por qué desobedeciste sus órdenes? ¿Por qué te quedaste con lo mejor del ganado de los amalecitas?
20 Y Saúl respondió:
—Yo estoy seguro de haber obedecido a Dios. Lo que me ordenó hacer, lo hice. Acabé con todos los amalecitas, y al único que dejé con vida fue al rey Agag. 21 Los soldados, por su parte, trajeron los mejores animales de los amalecitas para sacrificarlos en honor de nuestro Dios.
22 Pero Samuel le dijo:
«A Dios le agrada más que lo obedezcan,
y no que le traigan ofrendas.
Es mejor obedecerlo
que ofrecerle los mejores animales.
23 »Rebelarse contra Dios es tan malo
como consultar a brujos y a adivinos.
No está bien adorar a dioses falsos,
ni tampoco desobedecer a Dios.
Como tú no quieres nada con él,
Dios tampoco quiere nada contigo».
24 Saúl le dijo a Samuel:
—Tienes razón. Mi pecado ha sido no obedecer a Dios. Pero es que tuve miedo de los soldados; por eso los dejé hacer lo que querían. 25 ¡Por favor, perdóname y acompáñame a adorar a Dios!
26 Pero Samuel le respondió:
—Dios ya no quiere que seas rey, porque no quisiste hacer lo que te mandó. Así que yo no te voy a acompañar.
27 Luego Samuel le dio la espalda a Saúl y empezó a alejarse. Pero Saúl agarró a Samuel por el manto, y de un tirón se lo arrebató. 28 Entonces Samuel le dijo:
—Así es como Dios te va a arrebatar el reino de Israel, para dárselo a un israelita mejor que tú. 29 El Dios que le da la victoria a Israel siempre cumple su palabra, no cambia de opinión, como lo hace la gente.
30 Saúl le rogó:
—Reconozco mi pecado pero, por favor, ¡trátame como rey delante de los jefes del pueblo y de toda la gente! ¡Ven conmigo y hagamos un culto para adorar a Dios!
31 Samuel aceptó ir con Saúl, y los dos adoraron a Dios. 32 Luego, Samuel ordenó: «¡Tráiganme a Agag, el rey de los amalecitas!»
Mientras lo llevaban ante Samuel, Agag pensó que ya no lo iban a matar. 33 Pero Samuel dijo: «Así como muchas mujeres sufrieron cuando mataste a sus hijos, así también va a sufrir tu madre, pues te voy a matar».
Y allí mismo en Guilgal, en presencia de Dios, Samuel cortó en pedazos a Agag. 34 Luego Samuel regresó a Ramá, y Saúl se fue a Guibeá, que era donde vivía. 35 Samuel jamás volvió a ver a Saúl, aunque siempre sintió por él una gran tristeza. Y también a Dios le causó pesar el haber puesto a Saúl como rey de Israel.
Actemaclha melyajayquiclho apvisqui
1 Aptomjac nic nat profeta Samuel apcanya apvisqui Saúl: —Eyapajasquic alhta Dios yoyam ongvatsisquisic lhip etnejic apvisqui apancaoc enlhitaoc Israel. Ingyeylhojo sat lhip actemaclha apcanama Dios.
2 Eycaso alhta appayvam Dios Apyimtalhnamo: —Pac oyanmongsiclha apquiltemaclha enlhitaoc amalecitas. Apquiltomja alhta apquilinmelhaycam enlhitaoc Israel nalhit amay apquilinyema yoclhilhma Egipto. 3 Elyas maa. Ilnajap sat enlhitaoc amalecitas. Enatovas sat aclhamoclhojo asoc apancaoc. Noelayim nasa lhama asoc. Ilnajap sat enlhitaoc najan quilvanaa najan apvapataoc najan sicaa ayitcoc najan vayqui najan nipquesic najan voncayispoc najan yamelyeyjaycoc — nic nat aptomjac Dios.
4 Apcansaclhec nic nat apvisqui Saúl aplhamoclhojo enlhitaoc amyip Telaim. Apquilyipsatquic nic nat apquilvamlha singilpilhtetemo. Doscientos mil nic nat yoyam ellhong nalhapaoc. Diez mil nic nat enlhitaoc Judá apquilmolhama. 5 Apnalaclhec nic nat apvisqui Saúl tingma apvanyam apquicjingvoycamlha enlhitaoc amalecitas. Apquilyilhanmec nic nat napocja singilpilhtetemo alvata.
6 Aptomjac nic nat apvisqui Saúl apquilanya enlhitaoc ceneos: —Ingva, elinyajaoc quellhip. Elyinyov apquilpalhqueycam enlhitaoc amalecitas. Am ongiltamjoc ongiltovacsojoc lhama quellhip enlhitaoc amalecitas. Apquilimlacmoc alhta mataa quellhip enlhitaoc Israel apquilinyema alhta yoclhilhma Egipto — nic nat aptomjac apvisqui.
Yejemoc nic nat apquilyinyova enlhitaoc ceneos apquilpalhqueycam amalecitas. 7 Apquilnapacpec nic nat apvisqui Saúl enlhitaoc amalecitas acpayjo tingma Havila. Apquilminlhinquic nic nat Saúl. Apquilvocmec nic nat yoclhilhma Sur, acpayjo Egipto actiyapmaclha acnim. 8 Apmacpec nic nat apvisqui amalecitas apvisay Agag. Apticyovquic nic nat aplhamoclhojo enlhitaoc amalecitas. Sovo acvinatem nic nat apquilnapac. 9 Am nic nat ematnac apvisqui Agag. Apmiyovquic nic nat apvisqui Saúl najan aplhamoclhojo enlhitaoc. Am nic nat elnapac apnatoscama nipquesic najan vayqui najan apnatoscama acnamilay najan nipquesic yamquilvana najan aclhamoclhojo altamila. Am nic nat elnapac. Apquilnapquic nic nat aclhamoclhojo apnatoscama alyamjoncama.
10 Aptomjac nic nat Dios apcanya profeta Samuel: 11 —Am colcac evalhoc sictimesquiscama alhta apvisqui Saúl nipyesicsa enlhitaoc. Apquilvatasquic selyajayquiclho Saúl, am eyiplovcasac actemaclha siyanamaclha — nic nat aptomjac Dios.
Avanjec nic nat actamjaycam apvalhoc profeta Samuel. Malha apquilpalhamaycam nic nat intomjac apquilmalhnancama acyovoclhojo alhtaa. 12 Alhtooc nic nat aplhaticja profeta Samuel yoyam elamyilhamcoc apvisqui Saúl. Innec nic nat altimnasa profeta Samuel: Tingma Carmel alhta apyasac apvisqui Saúl. Apquinimcasquic alhta amay mataymong actemaclha monquinatquiscama apyimnatem apanco. Aptajavoc alhta mocjam amyip Gilgal — nic nat intomjac apquilpayvam. 13 Apmiyaclhec nic nat profeta Samuel apnaclha apvisqui Saúl.
Aptomjac nic nat apvisqui Saúl apcanya profeta: —Altamjoc coo lhip epasmoc mataa Dios. Acsovjoc coo sicyiplovquiscama actemaclha appayvam Dios — nic nat aptomjac.
14 Apcatingmavoc nic nat profeta Samuel: —¿Jalhco ayinyema apquilpayvam siclinga nipquesic najan alpayvam vayqui? — nic nat aptomjac.
15 Apcatingmavoc nic nat apvisqui Saúl: —Enlhitaoc amalecitas alhta apnatoscama. Apquilmiyovquic alhta enlhitaoc ongilnapoc nipquesic apquiltamila apanco najan vayqui. Apquililtamjoc enlhitaoc elmecsic actemaclha apquilayo Dios. Insovjalhcoc alhta acticyova alyamjoncama — nic nat aptomjac.
16 Aptomjac nic nat profeta Samuel apcanya apvisqui: —Vamlha itne. Pac oltimnacsic lhip Dios appayvam siclinga alhtaa lhcac — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat apvisqui Saúl: —Jeltimnas — nic nat aptomjac.
17 Aptomjac nic nat profeta Samuel apcanya: —Naso, meyimtalhnamo alhta lhip siclhoc alhta. Quilhvoc aptomja lhip apvisqui apyimtalhnamo nipyesicsa enlhitaoc Israel. Innec alhta ayatsisquisa lhip ayinyema Dios yoyam etnejic lhip apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel. 18 Dios alhta apcapajascama lhip. Aptomjac alhta apcanya: Ingva, ilnajap sat enlhitaoc melyascalhma apquilvisay amalecitas. Elnapap sat, isavojo sat apquilnapma — alhta aptomjac. 19 ¿Soctomja melyajaclho nac lhip Dios appayvam? Apquilmec alhta lhip asoc yoyam etnejic apancaoc. Eycaso actomja acmasom anco napato Dios — nic nat aptomjac profeta.
20 Apcatingmavoc nic nat apvisqui Saúl: —Alyajaclhoc alhta Dios appayvam. Alyajaclhoc alhta aptomjaclha seyapajascama. Acyantementac alhta apmomap Agag, apvisqui alhta nipyesicsa enlhitaoc amalecitas. Apsovjoc alhta apticyovam enlhitaoc amalecitas. 21 Apquiltimec apancaoc asoc apquilmam enlhitaoc Israel: najan nipquesic najan vayqui najan actamila asoc singascama ongmoc. Apquililtamjoc enlhitaoc amyip Gilgal elmecsic as asoc yoyam elpayicsojo Dios, lhip Apvisqui pac — nic nat aptomjac apvisqui Saúl.
22 Aptomjac nic nat profeta Samuel apcanya Saúl:
¿Apyispaqui ya Dios asoc ningmescama najan asoc acticyovam yoyam ongilmesic? ¿Am ya colcac apvalhoc Dios actemaclha ningilyajayquiclho appayvam? Nasoc anco, actamila anco actemaclha ningilyajayquiclho, am colhnoc acticyovam ningmescama Dios. Actamila anco ningiljalhenma Dios appayvam, am colhnoc aptipilhmoc ayinyema nipquesic.
23 Mongilyajayquiclho Dios appayvam actomja ningsilhnanomalhca inganco malha ayinyema apyojolhma. Najan ningiltemoclha inganco actomja malha ningilpayescamo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Aptovasquic alhta lhip Dios appayvam. Inmasquec lhip aptimem apvisqui ayinyema Dios — nic nat aptomjac profeta Samuel.
24 Apcatingmavoc nic nat apvisqui Saúl: —Sicsilhnanomalhca nac coo. Actovasquic coo singanamaclha Dios. Actovasquic coo lhip appayvam. Alyajaclhoc alhta enlhitaoc apquilpayvam ayinyema alhta siyay enlhitaoc. Jeyasicjiclhojo sat mocjam, imascos sicsilhnanomalhca ajanco. 25 Itne sat lhip siclhalhma yoyam opayicsojo Dios — nic nat aptomjac Saúl.
26 Apcatingmavoc nic nat profeta Samuel: —Motnejec coo siclhalhma. Aptovasquic alhta lhip Dios appayvam. Inmasquec lhip aptimem apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel, ayinyema Dios — nic nat aptomjac profeta.
27 Appaycacpec nic nat profeta Samuel yoyam elhong. Yejemoc nic nat appatjeta apvisqui Saúl aptalhnama apvinatem. Inyitipquic nic nat nipva aptalhnama profeta.
28 Aptomjac nic nat profeta apcanya Saúl: —Apyinyovcasquic Dios aptimem lhip apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel. Colhic sat actimesa apvisqui lhip aptimem poc aptomja aptamila apanco, am elhnoc lhip. 29 Paj etnajac apmopvan amyaa apvisay Gloria Apyimtalhnamo. Am cotnajac acmayovsa apvalhoc Dios, ayinyemaclha metnaja enlhit apanco Dios — nic nat aptomjac profeta.
30 Apcatingmavoc nic nat Saúl: —Moyascalhma nac coo. Altamjoc coo jetnejic seyay'o napatavo apquilimja apmamyi najan napatavo apquilimja apmamyi najan napatavo aplhamoclhojo enlhitaoc. Itne sat lhip siclhalhma yoyam opayicsojo Dios, lhip Apvisqui pac — nic nat aptomjac Saúl.
31 Apyiplaclhec nic nat profeta Samuel. Apquilpayasoc nic nat Saúl napato Dios.
32 Aptomjac nic nat profeta Samuel apcanya Saúl: —Iyantavoclha sat apvisqui apmomap Agag, apvisqui alhta enlhitaoc amalecitas — nic nat aptomjac.
Apvoctac nic nat apvisqui apmomap Agag. Aptomjac nic nat naysicsa acpayjayclha apvalhoc: Naso, inmasquec siyac'a sicmatnam — nic nat aptomjac.
33 Aptomjac nic nat profeta Samuel apcanya: —Apquilnapquic alhta lhip sovo acvinatem quilvanaa ayitquic. Mepqui ayitquic alhta aptimescasac lhip quilvanaa. Colhic sat lhip inquin mepqui ayitca — nic nat aptomjac profeta.
Apcajac nic nat profeta Samuel sovo acvinatem. Apmatnec nic nat apvisqui apmomap Agag. Aptipilcacpec nic nat napato Dios amyip Gilgal.
34 Apmiyaclhec nic nat profeta Samuel tingma Ramá. Apmiyaclhec nic nat Saúl tingma pac apvisay Gabaa de Saúl. 35 Inmasquimquic nic nat apvitay profeta etyisam Saúl aclhamoclhojo acnim aptiyascamcaclha. Invinec nic nat apvalhoc profeta Samuel ayinyema aptemaclha Saúl. Ayovsec nic nat apvalhoc Dios ayinyema aptimesquiscama alhta Saúl apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel.