1 Entonces, ¿qué ventajas tiene el ser judío o el estar circuncidado? 2 Muchas, y por muchas razones. En primer lugar, Dios confió su mensaje a los judíos. 3 ¿Qué pasa entonces? ¿Acaso Dios dejará de ser fiel por el hecho de que algunos de ellos hayan sido infieles? 4 ¡Claro que no! Al contrario, Dios actúa siempre conforme a la verdad, pero los seres humanos actúan conforme a la mentira; por eso las Escrituras dicen:
«Serás tenido por justo en lo que dices,
y saldrás vencedor cuando te juzguen.»
5 Pero si nuestras prácticas injustas sirven para poner de relieve que Dios es justo, ¿qué diremos? ¿Que Dios es injusto cuando nos castiga? (Hablo según criterios humanos.) 6 ¡Claro que no! Porque si Dios fuera injusto, ¿cómo podría juzgar al mundo?
7 Pero si mi mentira sirve para que la verdad de Dios resulte todavía más gloriosa, ¿por qué se me juzga a mí como pecador? 8 En tal caso, ¿por qué no hacer el mal para que venga el bien? Esto es precisamente lo que algunos, para desacreditarme, dicen que yo enseño. ¡Tales personas merecen la justa condena de Dios!
Todos han pecado
9 Y entonces, ¿qué? ¿Tenemos nosotros, los judíos, alguna ventaja sobre los demás? ¡Claro que no! Porque ya hemos demostrado que todos, tanto los judíos como los que no lo son, están bajo el poder del pecado, 10 pues las Escrituras dicen:
«¡No hay ni uno solo que sea justo!
11 No hay quien entienda;
no hay quien busque a Dios.
12 Todos se desviaron del camino;
todos por igual se han corrompido.
¡No hay quien haga el bien!
¡No hay ni siquiera uno!
13 Su garganta es un sepulcro abierto,
su lengua es mentirosa,
sus labios destilan veneno de víbora
14 y su boca está llena de maldición y amargura.
15 Sus pies se apresuran para derramar sangre;
16 en sus caminos hay destrucción y miseria,
17 y no conocen el camino de la paz.
18 Para ellos no existe el temor de Dios.»
19 Sabemos que todo lo que dice la ley, lo dice a quienes están sometidos a ella, para que todos callen y el mundo entero caiga en la cuenta de que nadie escapa del juicio de Dios. 20 Porque nadie podrá decir que ha cumplido la ley y que por eso Dios debe reconocerlo como justo, ya que la ley solamente sirve para poner en evidencia el pecado.
La salvación se obtiene por medio de la fe
21 Pero ahora, independientemente de la ley, Dios ha mostrado su justicia; esto lo confirman la misma ley y los profetas. 22 Y su justicia, la cual se manifiesta a través de la fidelidad de Jesucristo, alcanza a todos los que creen. Pues no hay diferencia alguna, 23 todos han pecado y están lejos de la presencia gloriosa de Dios. 24 Pero Dios, en su gracia, gratuitamente declara justos a todos, gracias a la liberación que realizó Cristo Jesús. 25 Dios hizo que Cristo, al derramar su sangre, fuera el instrumento del perdón. El perdón que se alcanza por la fe. Así quería Dios mostrar su justicia al pasar por alto los pecados cometidos anteriormente, 26 porque él es paciente. Dios quería manifestar en el tiempo presente su justicia; pues así como él es justo, tiene a bien declarar justos a quienes creen en Jesús.
27 ¿Dónde, pues, queda ante Dios nuestro orgullo? ¡Queda eliminado! ¿Por qué razón? No por haber cumplido la ley, sino por haber creído. 28 Así llegamos a la conclusión de que Dios declara justo al ser humano por la fe, independientemente del cumplimiento de la ley.
29 ¿Acaso Dios es solamente Dios del pueblo judío? ¿No lo es también de otros pueblos? ¡Claro está que lo es también de otros pueblos!, 30 pues no hay más que un Dios, el Dios que considera justos a quienes tienen fe, sin tomar en cuenta si están o no están circuncidados. 31 Entonces, ¿con la fe le quitamos valor a la ley? ¡Claro que no! Más bien afirmamos su valor.
1 Apquililtamjoc elyasamcojo quellhip: ¿Actamila anco ya apquilvisay judíos, am colhno apquilvisay metnaja judíos? ¿Actamila ya coytic asoc monquinatquiscama apyimpeoc? 2 Naso, actamila anco apquiltemaclha judíos, am colhno apquiltemaclha enlhitaoc lhalhma anco. Ayinyemaclha apquillhoy apmamyi ilhnic nat judíos aplhanmaclha Dios actomja nasoc anco. 3 Naso, napocja judíos apquiltomja apquilyeycajascaoc apquillhenaclha. ¿Pa ya eyeycajacsic najan lha Dios aplhenaclha ayinyema enlhitaoc apquilyeycajascaoc apquillhenaclha? 4 Paj. Am eyeycajasac mataa Dios aplhenaclha. Enlhitaoc eyca apquiltomja apquilmopvancaa amyaa. Ayinyemaclha intomjac nic nat aclhanma Dios appayvam:

Etnejic sat lhip appeyvomo ayinyema meyeycajascama aplhanma.
Colhic sat acyimyeclho lhip naysicsa ningyicpilcomalhquilha

—nic nat intomjac.
5 Apquililtamjoc elyasamcojo mocjam quellhip: ¿Naso ya cotalhcac aptemaclha Dios appeyvomo ayinyema nintemaclha acmasom? (Acnasoc coo actemaclha apquilpayvam enlhitaoc). Apyanmongsaclhec sat ancoc Dios nintemaclha acmasom, ¿apyeycajasqui ya Dios aplhanma? 6 Paj. Am eyeycajasac mataa Dios aplhenaclha. Ayinyemaclha Dios enatovacsic sat enlhitaoc lhalhma anco.
7 Apquililtamjoc elyasamcojo mocjam quellhip: Invitalhquic sat ancoc aptemaclha Dios appeyvomo ayinyema sicmovan amyaa. ¿Pa ya colhic ayaco Dios ayinyema sicmovan amyaa? ¿Soctomja yoyam eyanmongsiclhac Dios sictemaclha moyascalhma? 8 Apquilanayquic mataa enlhitaoc conyemac nincoo aclhanmaclha nano: Ingvanquic ongillana asoc acmasom yoyam cotalhcac asoc actamila. Jave ayinyema nincoo. Dios sat eyanmongsiclha actemaclha apquillhanma as enlhitaoc.
Ninlhamoclhojo ningiltomja ningilsilhnanomalhca
9 ¿Jalhco sat cotnejic? ¿Ningiltamila ya nincoo ningilvisay judíos, am elhno metnaja judíos? Paj. Ningilanalhco ningiltomja ningilsilhnanomalhca ayinyema mongilyascalhma, najan judíos najan metnaja judíos. 10 Intomjac nic nat Dios appayvam actalhesomalhca:

Paj lhama enlhit aptomja appeyvomo napato Dios.
11 Paj lhama enlhit aptomja apyascamco.
Paj lhama enlhit aclhanma apvalhoc Dios.
12 Apquilyinyovquic Dios aplhamoclhojo.
Apquillhinganacmec aplhamoclhojo.
Paj lhama enlhit aptomja apyiplovquiscama asoc actamila.
13 Malha enlhit aptajapma mengyatongnomap intomjac sinticjansa ayinyema apquilpayvam as enlhitaoc.
Apquilmopvan amyaa mataa apquiltomjac.
Asquejec mataa apquilpayvam as enlhitaoc, malha acyeyva sintaclhama intomjac.
14 Apquiltemaclha apquilyamneycam as enlhitaoc, asquejec apquilpayvam.
15 Inquilpecjasquic mataa yoyam elajic poc.
16 Apnatovasquic mataa aclhamoclhojo asoc apquilyasaclha.
Invitalhquic mataa niptamin actemaclha apnatovascama najan apquilyimtalhnescama apquilvalhoc enlhitaoc.
17 Am elyasamcoc as enlhitaoc actemaclha actamilaycam ingvalhoc.
18 Am collhenac apquilvalhoc yoyam elavojoc Dios Ingyapam

—nic nat intomjac Dios appayvam.
19 Ningyasamcoc nincoo, inpeyvoc aclhanma singanamaclha actalhesomalhca. Apquillhenacpec enlhitaoc acyitna singanamaclha. Copvanquejec lhama etnejic appayvam: “Mepqui sicsilhnanomalhca coo”. Ayinyemaclha aplhamoclhojo enlhitaoc lhalhma anco apquiltomja apquilsilhnanomap napato Dios. 20 Copvanquejec lhama enlhit etnesacpoc appeyvomo napato Dios ayinyema apquilyiplovquiscama singanamaclha. Acvamlha actomja singyascasingvoyam actemaclha mongilyascalhma.
Ningilvomsomalhquilha tap ayinyema mongyasquiyam
21 Ingillhicmosquic nincoo Dios moc actemaclha yoyam jingiltimesquisic ningilpeyvomo napato, cotnaja ayinyema singanamaclha. Inlhenalhquic nic nat as actemaclha acpeyvomo vaycajac singanamaclha Moisés najan apnatalhescama profetas Dios apquillingascama. 22 Eyca as actemaclha yoyam jingiltimesquisic ningilpeyvomo Dios ayinyema mongyasquiyam Jesucristo. Collhenalhquejec apquilvisay judíos najan apquilvisay metnaja judíos, apquilanomacpo apno poc. 23 Apquilanomacpo apquiltomja apquilsilhnanomap ayinyema melyascalhma. Colapvanquejec apanco eltimjic apquilpeyvomo napato Dios. 24 Eyca Dios aptomja singiltimesquiscama ningilpeyvomo, actomja singaycaoc actemaclha singmescama nasa. Ayinyemaclha ingilvomcasquic tap ayinyema Cristo Jesús. 25 Apyinyovquic alhta Dios Apquitca apvisay Cristo, malha macmescama asoc acyanmongam mongilyascalhma. Am sat ancoc ongilyascacmoc nincoo aptomja apquitsepma singyanmongam, colmascosalhcac sat mongilyascalhma. Apquiltamjoc alhta Dios jingillhicmocsic aptemaclha appeyvomo. Am nat epecjasac Dios eyanmongsiclha mongilyascalhma nano. 26 Ingillhicmosquic nincoo quilhvoc Dios aptemaclha appeyvomo as ningvamlha nac jay. Ingiltimescasquic nincoo ningilpeyvomo ayinyema mongyasquiyam Jesús.
27 ¿Ingvanqui ya ongilyimtalhnesalhcojo inganco? Paj, mongvanquejec nincoo. ¿Soctomja mongvanco nincoo? Ayinyemaclha actemaclha ningilpeyvomo napato Dios ayinyema mongyasquiyam, mepqui ningyiplovquiscama singanamaclha. 28 Ningyasamcoc nincoo: Colhic sat sintimesa ningilpeyvomo napato Dios ayinyema mongyasquiyam mepqui ningyiplovquiscama singanamaclha.
29 ¿Apvamlha ya judíos Apvisqui apancaoc Dios? ¿Jave ya najan metnaja judíos Apvisqui apancaoc Dios? Naso, Dios aptomja najan Apvisqui apancaoc metnaja judíos. 30 Ayinyemaclha apnec apvamlha lhama Dios aptomja aptimesquiscama apquilpeyvomo judíos najan metnaja judíos ayinyema melyasquiyam. 31 ¿Ningiltovasqui ya nincoo singanamaclha Moisés naysicsa mongyasquiyam Jesucristo? Paj, mongiltovacseje. Ningiltimescasquic nincoo mataa nasoc anco actemaclha aclhanma singanamaclha.