Reformas de Nehemías
1 Por aquel tiempo se leyó públicamente el libro de Moisés, y en él se halló escrito que los amonitas y moabitas no debían jamás pertenecer al pueblo de Dios. 2 (Porque ellos no salieron a recibir a los israelitas con comida y bebida, sino que le pagaron a Balaam para que pronunciara maldiciones contra ellos, aunque nuestro Dios convirtió la maldición en bendición.) 3 Así que, en cuanto oyeron lo que decía la ley, separaron de Israel a todos los que ya se habían mezclado con extranjeros.
4 Antes de esto, el sacerdote Eliasib estaba a cargo de los almacenes del templo de nuestro Dios. Como Eliasib era pariente de Tobías, 5 había facilitado a este un cuarto grande en el que antes se guardaban las ofrendas, el incienso, los utensilios y el diezmo del trigo, del vino y del aceite que se ordenaba dar a los levitas, cantores y porteros, además de las contribuciones para los sacerdotes. 6 Cuando todo esto ocurrió, yo no estaba en Jerusalén, porque en el año treinta y dos del reinado de Artajerjes, rey de Babilonia, volví a la corte, aunque al cabo de algún tiempo pedí permiso al rey 7 y regresé a Jerusalén. Fue entonces cuando comprobé el mal que había hecho Eliasib por complacer a Tobías, proporcionándole una sala en el atrio del templo de Dios. 8 Aquello me disgustó mucho, y eché fuera de la sala todos los muebles de la casa de Tobías. 9 Luego ordené que la purificaran y que volvieran a colocar en su sitio los utensilios del templo de Dios, las ofrendas y el incienso.
10 También supe que no se habían entregado a los levitas sus provisiones, y que los levitas y cantores encargados del culto habían huido, cada uno a su tierra. 11 Entonces reprendí a las autoridades por el abandono en que tenían el templo de Dios. Después reuní a los sacerdotes y levitas, y los instalé en sus puestos, 12 y todo Judá trajo a los almacenes el diezmo del trigo, del vino y del aceite. 13 Luego puse a cargo de los almacenes al sacerdote Selemías, al secretario Sadoc y a un levita llamado Pedaías; puse también como ayudante suyo a Janán hijo de Zacur, nieto de Matanías, porque eran dignos de confianza. Ellos se encargarían de hacer el reparto a sus compañeros. 14 ¡Dios mío: tómame en cuenta esto que he hecho; y no olvides todo lo bueno que he hecho por el templo de mi Dios y por su culto!
15 En aquellos días vi que en Judá había quienes en sábado pisaban uvas para hacer vino, acarreaban manojos de trigo, cargaban los asnos con vino y racimos de uvas, higos y toda clase de carga, y que también en sábado lo llevaban a Jerusalén. Entonces los reprendí por vender sus mercancías en ese día. 16 Además, algunos de la ciudad de Tiro, que vivían allí, llevaban pescado y toda clase de mercancías, y se lo vendían en sábado a los judíos de Jerusalén. 17 Entonces reprendí a los jefes de Judá. Les dije:
—¿Qué maldad están cometiendo, al profanar el sábado? 18 Esto es precisamente lo que hicieron sus antepasados, y por eso nuestro Dios trajo tantas desgracias sobre nosotros y sobre esta ciudad. ¿Acaso quieren irritar más aún a Dios contra Israel por profanar el sábado?
19 Entonces ordené que tan pronto como las sombras de la tarde anunciaran el comienzo del sábado, se cerraran las puertas de Jerusalén y no fueran abiertas hasta pasado el día. Además, en las puertas puse a algunos de mis sirvientes para que en sábado no entrara ningún cargamento. 20 Varias veces, los negociantes y vendedores de mercancías se quedaron a pasar la noche fuera de Jerusalén, 21 pero yo discutí con ellos y los reprendí por quedarse a pasar la noche delante de la muralla, y les dije que si volvían a hacerlo los haría arrestar. Desde entonces no volvieron a presentarse en sábado. 22 Después ordené a los levitas que se purificaran y que vigilaran las puertas, para que el sábado no fuera profanado. ¡Dios mío: acuérdate de mí también por esto, y ten compasión de mí conforme a tu bondad!
23 Vi también en aquellos días que algunos judíos se habían casado con mujeres de Asdod, Amón y Moab, 24 y que la mitad de sus hijos hablaban la lengua de Asdod y de otras naciones, pero no sabían hablar la lengua de los judíos. 25 Discutí con ellos y los maldije. A algunos de ellos los golpeé y les arranqué el pelo, y los obligué a jurar por Dios que no permitirían más que sus hijas e hijos se casaran con extranjeros, ni aceptarían como esposas para sus hijos o para ellos mismos a las mujeres de ellos. Les dije además: 26 «¡Este fue el pecado de Salomón, rey de Israel! Y a pesar de que entre las muchas naciones no hubo un rey como él, y de que Dios lo amó y lo puso como rey de todo Israel, las mujeres extranjeras lo hicieron pecar. 27 Por lo tanto, no se tolerará que ustedes pequen tan gravemente contra nuestro Dios, casándose con mujeres extranjeras.»
28 A uno de los hijos de Joyadá, el hijo del sumo sacerdote Eliasib, que era además yerno de Sambalat el horonita, lo hice huir de mi presencia. 29 ¡Dios mío: acuérdate de los que han manchado el sacerdocio y la alianza sacerdotal y levítica!
30 Así que los limpié de todo lo que era extranjero y organicé los turnos de sacerdotes y levitas, cada cual según su obligación; 31 la provisión de leña en las fechas señaladas y la entrega de los primeros frutos. ¡Dios mío: acuérdate de favorecerme!
Apcanamaclha alhnancoc Nehemías
1 Inquilyipsatalhquic alhta vaycajac singanamaclha Moisés napatavo enlhitaoc israelitas. Yitnec maa actalhesomalhca singascamaclha: Colapvanquejec mataa amonitas najan moabitas elpalhcac nipyesicsa israelitas — intomjac amyaa. 2 (Apquilmiyovquic nic nat aptoycaoc najan apyinaycaoc, apquilvita inlhojo israelitas apquilinyema Egipto mepqui aptoycaoc najan apyinaycaoc. Apcanyacpec nic nat profeta apmapsom Balaam, yoyam eyamnam, yoyam ingyinmelham israelitas, aplhoy nic nat acyanmongam Balaam. Dios eyca apquinmelham nic nat, yoyam elhenic altamila appayvam Balaam.) , 3 Pilapcasquic alhta israelitas apquillinga singanamaclha actalhesomalhca. Apquilantipcasquic alhta apyovoclhojo metnaja israelitas najan cotnaja israelitas quilvanaa alpalhaviyam alhta nipyesicsa.
4 Apnec alhta sacerdote Eliasib apquimja apmamyi depósito tingma apponquinomap. Apmolhama alhta Tobías. 5 Apcanyacpec alhta elhic Tobías aplhancoc acvanyam tingma apponquinomap, payjoc acyitnamaclha asoc macmescama Dios, najan asoc acmasic yoyam colhic alvatna, najan apquilmaycam, najan trigo apactic acvisay el diezmo, najan uva ayingmenic najan aceite, yoyam ellhovamcoc levitas, apquilminaycmascama najan apquiltamilquiscama atong, najan asoc, yoyam ellhovamcoc sacerdotes. 6 Am alhta olhnac coo tingma Jerusalén actomjaclha alhta amyaa. Aptimec alhta apvisqui Artajerjes acvaycmo treinta y dos años yoclhilhma Babilonia, coo eyca siyanyomalhca otnesam apnaclha apvisqui. Am alhta emyavac apvisqui, otajiclhac sat mocjam tingma Jerusalén. 7 Pilapcasquic alhta sicvita aptomjaclha Eliasib, apnescama Tobías aplhancoc acyivey payjoc tingma apponquinomap. 8 Am alhta colcac evalhoc sicvita. Ayilhaquic alhta asoc apancaoc Tobías silantipquiscama aplhancoc. 9 Actomjac alhta siyanya, colhic allanesayclha (colhic ayalhnasa) napato Dios as aplhancoc. Cotnejic sat mocjam acyitnamaclha apquilmaycam, najan asoc macmescama Dios, najan asoc acmasic, actemaclha ningvatnamaclha.
10 Aclingac alhta amyaa mepqui apquillhoy aptoycaoc levitas najan enlhit apquilminaycmascama, apquiltajaclho alhta apquilvatescama. 11 Acyimnatasquic alhta sicpayvam napatavo apquilimja apmamyi tingma apponquinomap, siclhanma apquiltemaclha apancaoc. Ayansaclhec alhta sacerdotes najan levitas, silanya elinlhanmojo mocjam apquiltimesaycam. 12 Apquilsantimcasquic alhta mocjam co Judá trigo apactic, najan uva ayingmenic, najan aceite, najan acvisay diezmo, macmescama Dios lhama asoc acyitna inlhojo diez asoc. 13 Actimescasquic alhta apquimja apmamyi depósitos sacerdote apvisay Selemías, secretario Sadoc najan levita apvisay Pedaías. Aptamjaycamó lhama alhta Hanán, Zacur apquitca najan Matanías aptavin. Meyasquiyam innac maa, elmilascoc mataa nintom. 14 ¡Lhip Dios Visqui ajac! Noncolvonquim nasa sictomjaclha coo, sicvascapma coo, yoyam emyovacpoc mataa tingma apponquinomap — alhta actomjac coo.
15 Acvitac alhta co Judá napocja enlhit apquilyajapquiscama uva acyilhna acnim ninnayclha. Poc mataa apquilpatmaoclha trigo apactic acnim ninnayclha, najan maa uva ayingmenic, apquilpatmaoclha uva acyilhna, higo acyilhna, apquilpatmaoclho tingma Jerusalén. Acmiyovquic alhta elyinyoc as asoc acnim ninnayclha, yoyam elvita acyanmongam. 16 Apnam napocja co Tiro, apquillhacjam acnim ninnayclha quilasma najan moc asoc nipyesicsa judíos tingma Jerusalén.
17 Actomjac alhta siyanya apquilviscaa co Judá: —¡Quellhip apquiltemaclha apancaoc acmasom acnim ninnayclha! 18 Acno ilhnic nat apquiltemaclha apquilyeyjamcaa quellhip. Ninlingamcoc alhta mataa acyimtalhnama, najan maa tingma apvanyam, ayinyema apquiltemaclha nano. ¿Apquililtamjo ya quellhip coyangvomoc aplom pac Dios, apvita inlhojo apnatovascama quellhip acnim ninnayclha? — alhta actomjac coo.
19 Ayapajasquic alhta colhic altimnasa apquiltamilquiscama tingma apatong. Incaymalhquic elapiclha atnaoc alyivey actalhnacmo, mepqui aptalhnama lhama. Eljalhyovacsic sat mocjam atnaoc, acyeycajay inlhojo acnim ninnayclha. Ayapajasquic alhta napocja, yoyam elmeyvoc atong acyivey acnim ninnayclha, comopvan enlhit enalantac apnatoscama alpatmomalhca. 20 Apquilvoctac alhta apquilyanmongsomap najan apquilhacjam asoc, apquilnaclho amyip, napocja tingma apvanyam. 21 Actomjac alhta siyasa as enlhit: ¿So actomja yi? Acvitac sat ancoc mocjam apquilnayclha quellhip napocja tingma apvanyam, elmacpoc sat — alhta actomjac coo. Am alhta elvoctac mocjam acnim ninnayclha. 22 Altimnasquic alhta levitas, yoyam ellaniclhac apquilvalhoc, yoyam eltamilsic tingma apatnaoc acnim ninnayclha, cotnejic sat acnim acponquinomalhca. ¡Lhip Dios Visqui ajac. Noncolvonquim nasa sictomjaclha coo. Aptasi nac lhip aptomja mataa seyasicjayo! — alhta actomjac coo.
23 Acvitac alhta napocja ingnaymacoc israelitas apnatamcaa. Co Asdod, co Amón najan co Moab alhta as quilvanaa, cotnaja israelitas. 24 Napocja ayitquic colapvancaac nimpayvam, cotnaja nimpayvomó lhama. Co Asdod alhta apquilpayvomó lhama najan poc enlhit apquilpayvam. 25 Ningilatingmalhquic alhta sicyimnatesa sicpayvam. Acticponquic alhta poc, sicmaycam ava apatong sicyinyovasa maa. Actomjac alhta silanya, yoyam ellhenic mepqui apquilyeycajascaoc napato Dios, meltimjic mocjam apipjaymayc najan aptapayc metnaja israelitas. 26 Actomjac alhta silanya: Quip elanojo quellhip aptemaclha nano apvisqui Salomón, apvisqui nipyesicsa israelitas, aptemaclha apsilhnanomap apanco. Nasoc anco, apyimtalhnamo apanco nic nat apvisqui Salomón, am elhno poc apvisqui as nalhpop. Dios Visqui ingac aptimesquiscama apvisqui nipyesicsa israelitas. Apquilmayclha ilhnic nat quilvanaa etnejic apnatamcaa cotnaja israelitas, altomja alsilhnanoncama apvisqui. , 27 Acno quellhip apquilsilhnanomap apanco apquilmayclha quilvanaa cotnaja israelitas, apquiltemaclha apancaoc quellhip napato Dios — alhta actomjac coo.
28 Lhama alhta apvisay Joiada apquitca, apyata alhta sacerdote Eliasib, aptomjayclho Sanbalat apipjayim. Horonita alhta Sanbalat. Ayapajasquic alhta, yoyam mejingilpasmejec mataa ningilvisay israelitas. 29 Dios Visqui ajac. Noncolvonquim nasa apquiltemaclha as enlhitaoc, apquilvennéycam pacto ningmiyovmalhca ayinyema Dios najan apquilvennéycam Dios apquilancam sacerdotes najan levitas — alhta actomjac coo.
30 Alvatescasquic alhta nipyesicsa israelitas apquiltemaclha acmasom ayinyema alhta metnaja israelitas. Actimescasquic alhta sacerdotes najan levitas, yoyam eltimesam mocjam, moclhama apquilanyomap yavamlha etnejic. 31 Altimnasquic alhta actemaclha apquilyintilhvoyam mataa najan apquilansayclha acyilhna siclha apquilvitay amyip. Dios Visqui ajac. Noncolvonquim nasa sictomjaclha, yoyam omyovalhcac mataa — alhta actomjac coo — nic nat aptomjac Nehemías.