Sansón en Gaza
1 Un día Sansón fue a la ciudad de Gaza. Allí vio a una prostituta, y entró en su casa para pasar la noche con ella. 2 Cuando los de Gaza supieron que Sansón estaba en la ciudad, la rodearon y se quedaron vigilando las puertas de la ciudad todo aquel día. Por la noche se fueron a descansar, pensando que lo matarían cuando amaneciera. 3 Pero Sansón estuvo acostado solamente hasta la medianoche. A esa hora se levantó y arrancó las puertas de la ciudad, junto con sus pilares y su tranca, y echándose todo ello al hombro se lo llevó a lo alto del monte que está frente a Hebrón.
Sansón y Dalila
4 Después, Sansón se enamoró de una mujer llamada Dalila, que vivía en el valle de Sorec. 5 Los jefes de los filisteos fueron a ver a Dalila, y le dijeron:
—Engaña a Sansón y averigua de dónde le vienen sus fuerzas extraordinarias, y cómo podríamos vencerlo; así podremos atarlo y tenerlo sujeto. A cambio de tus servicios, cada uno de nosotros te dará mil cien monedas de plata.
6 Entonces ella le dijo a Sansón:
—Por favor, dime cuál es el secreto de tu fuerza tan extraordinaria. ¿Hay algún modo de atarte sin que te puedas soltar?
7 Y Sansón le respondió:
—Si me atan con siete cuerdas de arco que todavía no estén secas, perderé mi fuerza y seré un hombre común y corriente.
8 Los jefes de los filisteos le llevaron a Dalila siete cuerdas de arco nuevas, y con ellas Dalila ató a Sansón. 9 Y como ya antes había escondido a unos hombres en su cuarto, gritó:
—¡Sansón, te atacan los filisteos!
Entonces Sansón rompió las cuerdas, como si fueran un cordón quemado, y los filisteos no pudieron averiguar de dónde le venía su fuerza. 10 Dalila le dijo:
—¡Me engañaste! ¡Me has estado mintiendo! Pero ahora sí, por favor, dime qué hay que hacer para sujetarte.
11 Y Sansón le respondió:
—Si me atan con sogas nuevas que nunca se hayan usado, perderé mi fuerza y seré un hombre común y corriente.
12 Entonces Dalila tomó unas sogas nuevas, lo ató con ellas, y gritó:
—¡Sansón, te atacan los filisteos!
También esta vez ella había escondido a unos hombres en su cuarto; pero Sansón rompió las sogas, como si fueran hilos delgados. 13 Dalila le dijo a Sansón:
—¡Todavía me sigues engañando! ¡Todavía me estás mintiendo! ¡Dime qué hay que hacer para atarte!
Y Sansón le contestó:
—Lo que tienes que hacer es entretejer siete trenzas de mi cabello con la tela del telar, y clavar bien la estaca en el suelo. Así yo perderé mi fuerza y seré un hombre común y corriente.
Entonces Dalila hizo dormir a Sansón, y tomando las siete trenzas de su cabello, las entretejió con la tela del telar, 14 después de lo cual clavó bien la estaca en el suelo y gritó:
—¡Sansón, te atacan los filisteos!
Pero Sansón se levantó y arrancó del suelo la estaca y el telar. 15 Entonces ella le dijo:
—¡Mentiroso! ¿Cómo te atreves a decir que me quieres? Ya van tres veces que te burlas de mí, y todavía no me has dicho de dónde te viene toda tu fuerza.
16 Como era tanta la insistencia de Dalila, que a todas horas le hacía la misma pregunta, Sansón estaba tan fastidiado que tenía ganas de morirse; 17 así que finalmente le contó a Dalila su secreto:
—Nadie me ha cortado jamás el cabello, porque desde antes de nacer estoy consagrado a Dios como nazareo. Si me llegaran a cortar el cabello, perdería mi fuerza y sería tan débil como un hombre común y corriente.
18 Cuando Dalila se dio cuenta de que esta vez sí le había descubierto su secreto, mandó a decir a los jefes filisteos:
—¡Ahora sí, vengan, que Sansón me ha descubierto su secreto!
Entonces ellos fueron a verla con el dinero en la mano.
19 Dalila hizo que Sansón se durmiera con la cabeza recostada en sus piernas, y llamó a un hombre para que le cortara las siete trenzas de su cabellera. Luego ella comenzó a maltratarlo, 20 y le gritó:
—¡Sansón, te atacan los filisteos!
Sansón se despertó, creyendo que se libraría como las otras veces, pero no sabía que el Señor ya lo había abandonado. 21 Entonces los filisteos lo agarraron y le sacaron los ojos, y se lo llevaron a Gaza, en donde lo sujetaron con cadenas de bronce y lo pusieron a trabajar en el molino de la cárcel. 22 Sin embargo, su cabello empezó a crecerle de nuevo.
Muerte de Sansón
23 Los jefes de los filisteos se reunieron para celebrar su triunfo y ofrecer sacrificios a su dios Dagón. Y cantaban:
«Nuestro dios ha puesto en nuestras manos
a Sansón, nuestro enemigo.»
24 Y cuando la gente lo vio, también cantó y alabó a su dios, diciendo:
«Nuestro dios ha puesto en nuestras manos
a Sansón, nuestro enemigo,
que destruía nuestros campos
y mataba a muchos de los nuestros.»
25 Tan contentos estaban que pidieron que les llevaran a Sansón, para divertirse con él. Lo sacaron, pues, de la cárcel, y se divirtieron a costa de él, y lo pusieron en pie entre dos columnas. 26 Entonces Sansón le dijo al muchacho que lo llevaba de la mano:
—Ponme donde yo pueda tocar las columnas que sostienen el templo. Quiero apoyarme en ellas.
27 Todos los jefes de los filisteos se hallaban en el templo, el cual estaba lleno de hombres y mujeres. Había, además, como tres mil personas en la parte de arriba, mirando cómo los otros se divertían a costa de Sansón. 28 Entonces Sansón clamó al Señor, y le dijo: «Te ruego, Señor, que te acuerdes de mí tan solo una vez más, y que me des fuerzas para cobrarles a los filisteos mis dos ojos de una vez por todas.» 29 Luego buscó con las manos las dos columnas centrales, sobre las que descansaba todo el templo y, apoyando sus dos manos contra ellas, 30 gritó: «¡Mueran conmigo los filisteos!»
Entonces empujó con toda su fuerza, y el templo se derrumbó sobre los jefes de los filisteos y sobre todos los que estaban allí. Fueron más los que mató Sansón al morir, que los que había matado en toda su vida.
31 Después vinieron los hermanos de Sansón y todos sus parientes, y recogieron su cuerpo y lo enterraron entre Sorá y Estaol, en la tumba de Manoa, su padre. Durante veinte años Sansón había sido caudillo de los israelitas.
Mocjam apyimnatem apanco Sansón
1 Nalhit acnim nic nat apmiyaclho tingma Gaza Sansón. Apvitac nic nat quilvana alanatama. Aptalhnec nic nat tingma ac, yoyam eyitnamoc lhama as quilvana. 2 Inlingalhquic nic nat natingma apvoy Sansón. Apquilvocjingvocmec nic nat as tingma filisteos. Apquiltamilcasquic nic nat apatnaoc tingma apvanyam. Mepqui ilhnic nat amyaa alhtaa. Apquililtamjoc elajic Sansón secá sat. 3 Aplhaticjac nic nat Sansón alhtaa aysicso, am etenac mocjam. Apquiljalhyovasquic nic nat atong acyivey, acyiplomo poste najan yamit acyimnatescama atong. Appatmaoclhec nic nat acyovoclhojo netin inquilhe, payjoc jilip tingma Hebrón.
Quilvana acvisay Dalila
4 Inlicavoc nic nat apvalhoc Sansón lhama quilvana acvisay Dalila. Tingma ac nic nat alvata Sorec. 5 Apquilmiyalhec nic nat apquilyimtalhnamo filisteos acnaclha Dalila.
Apquiltomjac nic nat apquilanya: —Colinlhanmojo lhiya coyasamcojo ayinyemayaclha apyimnatem apanco Sansón. Coyasamcojo actemaclha yoyam ongilmoc najan ongilpilhtetic Sansón. Colhic sat acmesa lhiya acyanmongam. Moclhama nincoo ongilmecsic mil cien plata solyayem alyivey — nic nat apquiltomjac.
6 Intomjac nic nat quilvana ayanya Sansón: —Tasi inyicje jeltimnacsic ayinyemayaclha lhip apyimnatem apanco. ¿Ingvanqui ya ongilpilhtetic lhip, comopvan lhip eyitipsic tama? — nic nat intomjac.
7 Apcatingmavoc nic nat Sansón: —Elpilhtetquic sat ancoc pilhpaalh aplhataoc alhnancaoc. Comascoc sat sictemaclha sicyimnatem. Olhojoc sat poc enlhit mepqui apyimnatem — nic nat aptomjac.
8 Apquilsantimcasquic nic nat siete aplhataoc alhnancaoc enlhit apquilyimtalhnamo. Innec nic nat acmesa Dalila. Yiplovcoc nic nat acpilhtetem apectengaoc Sansón. 9 Apquilyilhacpoc nic nat napocja filisteos as tingma.
Inyimnatasquic nic nat acpayvam Dalila: —Sansón, ¡quimpocjacme filisteos! — nic nat intomjac quilvana.
Apyitipcasquic nic nat Sansón aplhataoc alhnancaoc, malha tama ayitcoc acmeta intomjac. Am nic nat elyasingvocmoc filisteos, ayinyemayaclha apyimnatem apanco Sansón.
10 Intomjac nic nat Dalila ayanya: —¡Eyinimcasqui nac lhip! ¡Apmopvan amyaa nac lhip! Tasi inyicje jeltimnacsic lhip quilhvo nac jay, actemaclha yoyam ongilpilhtetic lhip — nic nat intomjac.
11 Apcatingmavoc nic nat Sansón: —Elpilhtetquic sat ancoc tama alhnancoc quilhva alanamalhca. Comascoc sat sictemaclha sicyimnatem. Olhojoc sat poc enlhit mepqui apyimnatem — nic nat aptomjac.
12 Intingyac nic nat Dalila tama alhnancoc. Yiplovcoc nic nat acpilhtetem apectengaoc Sansón.
Inyimnatasquic nic nat acpayvam Dalila: —Sansón, ¡quimpocjacme filisteos! — nic nat intomjac.
Apquilyilhacpoc nic nat napocja filisteos as tingma. Apyitipcasquic nic nat tama alhnancaoc Sansón, malha tama ayitcoc intomjac.
13 Intomjac nic nat Dalila ayanya Sansón: —¡Eyinimcasqui nac lhip! ¡Apmopvan amyaa nac lhip! Jeltimnas sat actemaclha yoyam ongilpilhtetic lhip — nic nat intomjac quilvana.
Apcatingmavoc nic nat Sansón: —Copilhtejit sat eva tama acnilhpongam. Coyipitquis sat nalhpop yamit acnilhpongamaclha. Comascoc sat sicyimnatem. Olhojoc sat poc enlhit mepqui apyimnatem.
Intimescasquic nic nat Dalila etyinic Sansón. Impilhtitquic nic nat apva tama acnilhpongam. 14 Inyiplhaquic nic nat nalhpop yamit acnilhpongamaclha.
Inyimnatasquic nic nat acpayvam Dalila: —Sansón, ¡quimpocjacme filisteos! — nic nat intomjac.
Aplhaticjac nic nat Sansón. Apliquic nic nat yamit acyiplhalhem nalhpop.
15 Intomjac nic nat Dalila ayanya: —Apmopvan amyaa nac lhip. ¡Mepqui seyasicjayo nac lhip! Natqui intomjac seyinimquiscama lhip. Am jeltimnasac mocjam ayinyemayaclha apyimnatem apanco lhip — nic nat intomjac.
16 Inquilinlhanacmec nic nat Dalila almalhnaycam moclhama hora. Incastinquic nic nat Sansón actemaclha alinlhanyam quilvana. Inlhenquic nic nat apvalhoc ingyitsapoc.
17 Am nic nat emyavac mocjam actemaclha acyilhamalhca Sansón. Aptomjac nic nat apcanya Dalila: —Am jetingyascasac mocjam sicyisem ayenmo sictiyaycamlha. Sicvisay nazareo, sicponquinomalhca ayinyema Dios. Natamin sicyisem, comascoc sat sicyimnatem. Olhojoc sat poc enlhit mepqui apyimnatem — nic nat aptomjac.
18 Am nic nat coyascacmoc Dalila actomja nasoc anco aplhanma Sansón. Incapajasquic nic nat colhic altimnasa apquilyimtalhnamo filisteos: —¡Elvota sicnaclha quellhip! Eltimnasquic lhac Sansón asoc acyilhamalhca — nic nat intomjac.
Apquilmiyantac nic nat apquilyimtalhnamo, acyiplomo plata solyayem acyanmongam.
19 Intimescasquic nic nat Dalila etyinic Sansón. Inyitnec nic nat apcatic ayinlhaclha quilvana. Innec nic nat altimnasa lhama enlhit, eyatemenic siete apquilhyescama apva apyitsicsic Sansón.
20 Intomjac nic nat Dalila acyimnatesa acpayvam: —Sansón, ¡quimpocjacme filisteos! — nic nat intomjac.
Aplhaticjac nic nat Sansón. Apcanayquic nic nat mocjam apyimnatem Sansón. Am nic nat eyasamcoc aptomja apyamasma Dios, aptomjayclho mepqui apyimnatem. 21 Apquilpatjetquic nic nat filisteos. Apquilyiplhaquic nic nat apataoc, aptomjayclho mepqui apataoc Sansón. Apquilyantamaclhec nic nat tingma Gaza apquilalhimcasa singilpilhtetamaclha. Appilhtetacpec nic nat cadenas. Apcanyacpec nic nat etnajam alanomalhquilha trigo apnic. 22 Apvitac nic nat acvoncayclho mocjam apva Sansón.
Apquitsepma Sansón
23 Apcaneclhec nic nat apquilyimtalhnamo filisteos, yoyam ellana fiesta acvanyam. Eltimjic sat fiesta macmescama asoc quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios, acvisay Dagón. Apquilminaycmasquic nic nat apquilayo quilaycmasquiscama:
Apmacpec cotnaja ingmoc, singmescama Dagón acyitsomalhca dios.
Apmacpec cotnaja ingmoc Sansón — nic nat intomjac apquilminaycmascama.
24 Apquilvitac nic nat enlhitaoc, apquiltomjac apquilayo:
Apmacpec cotnaja ingmoc, singmescama Dagón acyitsomalhca dios.
Apmacpec cotnaja ingmoc, Sansón.
Aptovascama alhta ayimjaclha ninganma.
Apquilnapquic alhta ingnaymacoc appintalhnama — nic nat intomjac apquilpayvam.
25 Apquilitsovasoc nic nat filisteos. Apquililtamjoc nic nat elasmacsic Sansón. Aptipsacpec nic nat singilpilhtetomaclha. Apquinimsacpec nic nat naysicsa poste alyivey coning tingma.
26 Aptomjac nic nat Sansón apcanya apyimnanic, aptomja apyantamayclha mepqui apataoc: —Jeyantemiclha payjoc poste alvinatem coning tingma templo, omamcoc siclho — nic nat aptomjac Sansón.
27 Apcaneclhec nic nat congne tingma templo aplhamoclhojo apquilyimtalhnamo najan enlhitaoc najan quilvanaa. Apnam nic nat netin tingma malha tres mil filisteos. Apquilanoc nic nat actemaclha mactovascama Sansón. 28 Apquilmalhnaquic nic nat Sansón Dios Apyimtalhnamo, apyimnatesa appayvam: Jepasim coo. Lhama mocjam jeyimnaticsojo coo. Oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apancaoc filisteos. Ayinyema alhta mepqui ejataoc — nic nat aptomjac. 29 Appacningvocmec nic nat anit poste alvinatem Sansón. Apmamquic nic nat, apyimnatesa appayvam: 30 —¡Ongvitsapojoc lhama cotnaja ingmoc filisteos! — nic nat aptomjac.
Apyimnatasquic nic nat apyaninquisa apyovoclhojo tingma templo apnamcaclha apquilyimtalhnamo najan apnaymacoc filisteos. Apquilitsepquic nic nat appintalhnama. Am nic nat elhno apticyovam siclho naysicsa aptiyascam Sansón.
31 Apquilvoctac nic nat apquilmolhama Sansón. Apquilpatmaoclhec nic nat apquitsepma, elatoynic payjoc tingma Zora, nicja Estaol. Avalhoc mataymong nic nat, actomja apanco apyap Manoa. Apyimtalhnamo ilhnic nat Sansón nipyesicsa enlhitaoc Israel acvaycmo veinte años.