1 El Señor se dirigió a Moisés y le dijo:
2 «Conságrame todos los hijos mayores. Todo primer hijo de los israelitas me pertenece, lo mismo que toda primera cría de sus animales.»
3 Y Moisés le dijo al pueblo: «Acuérdense de este día, en que con gran poder el Señor los sacó de Egipto, donde vivían como esclavos. No deberán comer pan con levadura. 4 Ustedes salen este día, en el mes de Aviv, 5 y en este mismo mes deberán celebrar la fiesta, una vez que el Señor los haya llevado a la tierra donde la leche y la miel corren como el agua, es decir, al país de los cananeos, hititas, amorreos, jivitas y jebuseos, país que ya había prometido a sus antepasados dárselo a ustedes. 6 Comerán pan sin levadura durante siete días, y en el séptimo día harán fiesta en honor del Señor. 7 Durante esos siete días se comerá pan sin levadura, y en ninguna parte de su territorio deberá haber levadura o pan con levadura. 8 En ese día les dirán a sus hijos: “Esto se hace por lo que el Señor hizo con nosotros cuando salimos de Egipto. 9 Y, como si tuvieran ustedes una marca en el brazo o en la frente, esto les hará recordar que siempre deben hablar de la ley del Señor, pues él los sacó de Egipto con gran poder. 10 Por eso deben celebrar esta ceremonia año tras año, en la fecha señalada.”
11 »Cuando el Señor los haya llevado al país de los cananeos, es decir, cuando les entregue el país, según la promesa que les hizo a ustedes y a sus antepasados, 12 tendrán que dedicarle todos sus primeros hijos varones y todos los primeros machos que les nazcan a sus animales, porque pertenecen al Señor. 13 En el caso de la primera cría de una asna, deberán dar un cordero o un cabrito como rescate por el asno, pero si no dan el cordero, entonces le romperán el cuello al asno. También deberán dar una ofrenda como rescate por cada hijo mayor, 14 y cuando el día de mañana sus hijos les pregunten: “¿Qué quiere decir esto?”, les responderán: “El Señor nos sacó con gran poder de Egipto, donde vivíamos como esclavos. 15 Cuando el faraón se puso terco en no dejarnos salir, el Señor hirió de muerte al hijo mayor de cada familia egipcia y a todas las primeras crías de sus animales; por eso le ofrecemos al Señor todos los machos que nacen primero, y damos una ofrenda como rescate por nuestro hijo mayor. 16 Por lo tanto, como si tuvieran una marca en el brazo o en la frente, esta ceremonia les hará recordar a ustedes que el Señor nos sacó de Egipto con gran poder.”»
La columna de nube y de fuego
17 Cuando el faraón dejó salir al pueblo israelita, Dios no los llevó por el camino que va al país de los filisteos, que era el más directo, pues pensó que los israelitas no querrían pelear cuando tuvieran que hacerlo, y que preferirían regresar a Egipto. 18 Por eso les hizo dar un rodeo por el camino del desierto que lleva al mar Rojo.
Los israelitas salieron de Egipto formados como un ejército. 19 Moisés se llevó consigo los restos de José, pues José había hecho que los hijos de Israel le prometieran hacerlo así. Les había dicho: «En verdad, Dios vendrá a ayudarlos; y cuando eso suceda, ustedes deben llevarse de aquí mis restos.»
20 Los israelitas salieron de Sucot y acamparon en Etam, donde comienza el desierto. 21 De día, el Señor los acompañaba en una columna de nube, para señalarles el camino; y de noche, en una columna de fuego, para alumbrarlos. Así pudieron viajar día y noche. 22 La columna de nube siempre iba delante de ellos durante el día, y la columna de fuego durante la noche.
Macponquinquiscama (sicaa) aptiyam apmamyi
1 Aptomjac nic nat Dios Apyimtalhnamo apcanya Moisés: 2 —Iponquinquis (ilyacyes) moclhama sicaa (apquinavo) aptiyam apmamyi, etnejic ajanco. Iponquinquis moclhama aptoscama aptiyam apmamyi, otnejic ajanco — nic nat aptomjac Dios.
3 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya apnaymacoc: —Colyit apatic (noncolvonquim nasa) as acnim apquilantiyapma quellhip as yoclhilhma Egipto. Apquiltimesaycam alhta quellhip malha apquilmomap. Apmopvan apanco Dios Apyimtalhnamo apquilyinyovquiscama quellhip Egipto. Noeltovaoc nasa quilpasmongam ayincajay apquimpascaoc. 4 Apquilantipquic quellhip as acnim apvisay Abib (marzo - abril). 5 Ellana sat fiesta as acnim acyitnama ingatic yoclhilhma apquilvoycamlha. Enaliclhac sat quellhip Dios Apyimtalhnamo yoclhilhma actomja apancaoc enlhit cananeos, najan enlhit heteos, najan enlhit amorreos, najan heveos najan jebuseos. Aplhanma Dios Apyimtalhnamo actomja nasoc anco ellhovamcoc apquilyeyjamcaa as yoclhilhma. Malha acyitnamaclha yingmin sat cotnejic leche ningyam najan yamyovjene, mepqui ninsovjomo. 6 Eltovaoc sat pan mepqui apquimpascaoc acvaycmo 7 acnim. Vocmec sat ancoc 7 acnim, ellana sat fiesta, colhic ayaco Dios Apyimtalhnamo. 7 Eltovaoc sat 7 acnim, pan mepqui apquimpascaoc. Sicmasma coo asoc ayincajay. Copvanquejec apyovoclhojo enlhitaoc eytic pan apanco. 8 Eliltimnas sat apquitquic as acnim actema nac jay: —Eycaso acyitnama ingatic singilantipquiscama yoclhilhma Egipto Dios Apyimtalhnamo — sat eltime. 9 Cotnejic sat asoc monquinatquiscama apectong enlhit, tasic lha payjaclha napaat. Quellhip sat ellingacsic singanamaclha Dios. Apmopvan apanco Dios Apyimtalhnamo Jehová apquilyinyovquiscama quellhip yoclhilhma Egipto. 10 Elyiplovquis sat moclhama año ellana fiesta nac jay, mepqui apquilyeycajascama as acnim.
11 Dios Apyimtalhnamo aplhanma ilhnic nat mepqui apyeycajascaoc napatavo quellhip najan apquilyeyjamcaa. Aplhanma nic nat yoyam ellhocac quellhip yoclhilhma apquilaoclha cananeos. 12 Apquilvocmec sat ancoc quellhip as yoclhilhma, elyiplovquis sicpayvam silanya quellhip: —Elponquinquis apquitca quilhva aptiyam apmamyi, colhic sat acmesa Dios Apyimtalhnamo. Acno apnatoscama, apquitcoc aptiyam apmamyi, colhic sat acmesa Dios Apyimtalhnamo. 13 Intiyacmec sat ancoc yamelyeyjaycoc ayitcoc (inquinavo), colhic sat acmesa Dios Apyimtalhnamo (yataay) nipquesic apquitcoc. Cotnejic sat acya'mongam macmescama yamelyeyjaycoc ayitcoc. Am sat ancoc coyitnac acya'mongam macmescama, ingyintas sat ayispoc, yoyam cotsapoc. Elhnasojo sat actema nac jay, apquitca quilhva aptiyam apmamyi, nipyesicsa quellhip. 14 Moc acnim sat etnejic ingyanic apquitca: —¿Tata, so acvisay qui? — sat etnejic ingyanic. Ingyatingmojo sat lhip: —Dios Apyimtalhnamo apmopvan apanco singnalovsingveclho yoclhilhma Egipto, ningiltimesaycamcaclha alhta malha ningilmomalhca. 15 Am alhta cotamilam apvalhoc faraón aptemaclha apmasma, jingilyinyovsic yoclhilhma. Yejemoc alhta apcanama Dios Apyimtalhnamo ematong co Egipto apquitcoc quilhva aptiyam apmamyi, najan apnatoscama apquitcoc aptiyam apmamyi. Eycaso ayinyema nintemaclha ningmescama Dios Apyimtalhnamo. Acvisay ningmescama ninatoscama appaliyam apmamyi apquilinava macmescama Dios Apyimtalhnamo. Najan maa acya'mongam inquitquic appaliyam apmamyi, colhic sat acmesa nintoscama apquitcoc. 16 Cotnejic sat malha asoc monquinatquiscama ingectong, najan malha acyipitcay payjaclha ningaat. Ayinyema alhta Dios Apyimtalhnamo apmopvan apanco singnalovsingveclho yoclhilhma Egipto — sat itne ingyatingmojo — nic nat aptomjac Dios Apyimtalhnamo.
Yipjopay ayimja najan talha actotseycaoc
17 Invocmec alhta acnim, yoyam elapajacsic enlhitaoc apvisqui faraón. Apnalaclhec alhta Dios Apyimtalhnamo moc amay. Jave actomjaclha ningato yoclhilhma filisteos. Inlhenquic nic nat apvalhoc Dios Apyimtalhnamo: Elacac sat enlhitaoc, apquilvita inlhojo apquilnapomacpilha. Eltajojoc sat mocjam yoclhilhma Egipto — nic nat intomjac apvalhoc. 18 Apnalaclhec nic nat Dios Apyimtalhnamo moc amay, elmilanic yoclhilhma actamopeycaoc elyipjongvomoc vatsam Yingmin Acyilhvasem (Mar Rojo). Apquilyinyovquic nic nat Egipto enlhitaoc Israel. Malha singilpilhtetemo apquilsoycam apquilmaycam. 19 Apquilsovquic nic nat yamit aysicsic apyitnaclha José apjápac. Aplhalhma ilhnic nat Moisés. Aptomjac nic nat siclho José apquilanya: Naso, Dios Apyimtalhnamo elvomsic tap quellhip. Elmiyov sat quellhip elhquipcoc (ejápac), yoyam elvomsic maa — nic nat aptomjac José. Am nic nat elyeycajasac apquillhanma enlhitaoc apnaymacoc.
20 Apquilyinyovquic nic nat amyip Sucot, apquilyipjongvocmo yoclhilhma actamopeycaoc amyip Etam. 21 Aplhalhma apquimja apmamyi ilhnic nat Dios Apyimtalhnamo. Naysicsa yipjopay ayimja ilhnic nat apnalaclho acnim anco. Naysicsa talha ayimja netin nic nat apnalaclho alhtaa. Actomja ilhnic nat talha ayimja netin ayitsasquiscama olhma. 22 Am nic nat covonquepac mataa yipjopay ayimja. Am nic nat covonquepac mataa talha ayimja amamyi.