Reinado de Amasías en Judá
(2~Cr 25.1-28)1 Amasías hijo de Joás comenzó a reinar en Judá en el segundo año del reinado de Joás hijo de Joacaz, rey de Israel. 2 Amasías tenía veinticinco años cuando comenzó a reinar, y reinó en Jerusalén durante veintinueve años. Su madre se llamaba Yoadán, y era de Jerusalén. 3 Los hechos de Amasías fueron rectos a los ojos del Señor, pero no tanto como los de su antepasado David, ya que hizo lo mismo que su padre Joás, 4 y no se quitaron los santuarios paganos, en donde el pueblo siguió ofreciendo sacrificios y quemando incienso.
5 Cuando Amasías se afirmó en el poder, mató a todos los oficiales que habían asesinado a su padre, 6 pero no dio muerte a los hijos de los asesinos porque el Señor ordenó: «Los padres no podrán ser condenados a muerte por culpa de lo que hayan hecho sus hijos, ni los hijos por lo que hayan hecho sus padres, sino que cada uno morirá por su propio pecado.» Así está escrito en el libro de la ley de Moisés.
7 Amasías fue quien mató a diez mil edomitas en el valle de la Sal y conquistó Sela, y la llamó Yoctel, que es su nombre hasta hoy.
8 Después de esto, Amasías envió un mensaje a Joás hijo de Joacaz y nieto de Jehú, rey de Israel. En el mensaje le decía: «Ven, y nos veremos las caras.» 9 Pero Joás le envió la siguiente respuesta: «El cardo mandó decir al cedro del Líbano: “Dale tu hija a mi hijo, para que sea su mujer.” Pero una fiera pasó por allí y aplastó al cardo. 10 Tengo que reconocer que has derrotado a los edomitas, y que eso te hace sentirte orgulloso. Está bien que te sientas orgulloso, pero mejor quédate en tu casa. ¿Por qué quieres provocar tu propia desgracia y la desgracia de Judá?»
11 Pero Amasías no le hizo caso. Entonces Joás se puso en marcha hacia Bet Semes, que está en territorio de Judá, para enfrentarse con Amasías. 12 Y Judá fue derrotado por Israel, y cada cual huyó a su casa. 13 En Bet Semes, Joás, rey de Israel, hizo prisionero a Amasías, rey de Judá, y luego se dirigió a Jerusalén, en cuyo muro abrió una brecha de ciento ochenta metros, desde la puerta de Efraín hasta la puerta de la Esquina. 14 Además, se apoderó de todo el oro y la plata, y de todos los objetos que había en el templo del Señor y en los tesoros del palacio real. Y después de tomar como rehenes a algunas personas, regresó a Samaria.
15 El resto de la historia de Joás, y sus hazañas y la guerra que tuvo con Amasías, rey de Judá, están escritas en el libro de los reyes de Israel. 16 Cuando murió, lo enterraron en Samaria junto con los reyes de Israel. Después reinó en su lugar su hijo Jeroboán.
17 Amasías hijo de Joás, rey de Judá, vivió quince años más después de la muerte de Joás hijo de Joacaz, rey de Israel. 18 El resto de la historia de Amasías está escrito en el libro de las crónicas de los reyes de Judá. 19 En Jerusalén se había conspirado contra Amasías, quien huyó a Laquis; pero lo persiguieron hasta esa ciudad, y allí le dieron muerte. 20 Luego lo llevaron sobre un caballo y lo enterraron en Jerusalén, la Ciudad de David, con sus antepasados. 21 Luego todo el pueblo de Judá tomó a Azarías, y lo aclamaron como rey en lugar de su padre Amasías. Azarías tenía entonces dieciséis años, 22 y fue él quien, después de la muerte de su padre, reconstruyó la ciudad de Elat y la recuperó para Judá.
Reinado de Jeroboán en Israel
23 En el año quince del reinado de Amasías hijo de Joás, rey de Judá, Jeroboán hijo de Joás, rey de Israel, comenzó a reinar en Israel, y reinó en Samaria durante cuarenta y un años. 24 Pero sus hechos fueron malos a los ojos del Señor, pues no se apartó de ninguno de los pecados con que Jeroboán hijo de Nabat hizo pecar a Israel.
25 Jeroboán volvió a establecer las fronteras de Israel, desde la entrada de Jamat hasta el mar del Arabá. Lo hizo tal como el Señor, el Dios de Israel, lo había anunciado por medio de su siervo Jonás hijo de Amitay, profeta de Gat Jéfer. 26 El Señor se había dado cuenta del amargo sufrimiento de Israel, del que nadie había escapado, y de que Israel no contaba con ninguna ayuda. 27 Entonces los salvó por medio de Jeroboán hijo de Joás, pues aún no había decidido borrar de este mundo el nombre de Israel.
28 El resto de la historia de Jeroboán y de todo lo que hizo, así como de sus hazañas y de las guerras que emprendió, y de cómo recuperó Damasco y Jamat para Israel, está escrito en el libro de las crónicas de los reyes de Israel. 29 Cuando Jeroboán murió, lo enterraron con los reyes de Israel. Después, su hijo Zacarías reinó en su lugar.
Apvisqui Amasías nipyesicsa co Judá
(2~Cr 25.1-28)1 Aptimec nic nat segundo año apvisqui Joás, Joacaz apquitca, nipyesicsa co Israel. Aptimesacpec nic nat Amasías, Joás apquitca, etnejic apvisqui nipyesicsa co Judá. 2 Vocmec nic nat veinticinco años aptiyascam Amasías aptimesacpo apvisqui tingma Jerusalén, acvaycmo veintinueve años. Inquin nic nat acvisay Joadán, tingma ac Jerusalén. 3 Aptemaclha ilhnic nat appeyvomo Amasías napato Dios Visqui ingac. Inquitlhincasquic nic nat colhojoc aptemaclha appeyvomo apyeyjamcaa David. Yitnec nic nat apyiplovquiscama aptemaclha apanco apyap ninga Joás. 4 Am nic nat elvatsamcoc mataa apquilayo quilaycmasquiscama, najan apquilmescama asoc macmescama quilaycmasquiscama, najan apquilvatnama asoc acmasis acyitnamaclha quilaycmasquiscama.
5 Inyangvocmec nic nat aptemaclha apyimtalhnamo Amasías. Apcapajasquic nic nat, yoyam eticyoc ticyovam yapmayc, apquilnapma ilhnic nat apyap ninga. 6 Am nic nat eticyavac apquitquic ticyovam yapmayc, ayinyema vaycajac singanamaclha Moisés, aplhanma ilhnic nat Dios: Meticyovejec mataa apquitquic, acyitna inlhojo apquilsilhnanomap apanco apyapmayc. Meticyovejec mataa apyapmayc, acyitna inlhojo apquilsilhnanomap apanco apquitquic. Ematong sat enlhit, acyitna inlhojo apsilhnanomap apanco — nic nat intomjac vaycajac.
7 Apticyovquic nic nat diez mil cotnaja ingmoc edomitas, apquilimpocjay nic nat Amasías najan apnaymacoc, payjoc yancomilh, acvisay Alvata Yasic. Apquilimpocjac nic nat tingma Sela, apquiltimec nic nat apvisay Jocteel acvaycmo as ningvamlha nac jay.
8 Apcapajasquic nic nat amyaa Amasías apnaclha apvisqui Joás apyap nic nat Joacaz, apyata ilhnic nat Jehú. Apvisqui nipyesicsa co Israel nic nat Joás. Intomjac nic nat amyaa: ¡Ingva, pac ongilnapalhca! ¡Ongilyasamcojoc sat aptomja apyimnatem apanco! — nic nat intomjac amyaa. 9 Apcapajasquic nic Joás, colhic altimnasa Amasías: Lhip Amasías, ingyeylhojo sicyitquiscama: Apquinmec yammeyac payjoc Líbano, apquinmec najan masit payjoc maa. Aptomjac nic nat yammeyac apcanya masit: Nomyov nasa lhip apquitca quilvana, colyimjapoc sat sictamongvoyam, etnejic sat aptava — alhta aptomjac. Pilapcasquic alhta acvaa asoc navjac aclom actacmo yammeyac, intovasquic alhta. 10 Apquilimpocjac alhta quellhip cotnaja ingmoc edomitas. Eycaso ayinyema apyimtalhesacpo apanco lhip. Tasi, coyit sat lhip ayajamalhco apvalhoc, ilha sat tingma pac, mepqui ningilnapomalhca. ¿Tasi ya eticyoc apnaymacoc co Judá najan lhip? — nic nat aptomjac.
11 Am nic nat ingyajalhnoc apvisqui Amasías. Apquilmiyantac nic nat apvisqui Joás najan apnaymacoc, elimpocjac Amasías najan apnaymacoc, payjoc Bet-semes yoclhlhma Judá. 12 Apquilyimnatem nic nat co Israel, apquilinyajamquic nic nat co Judá apquiltajaclho mocjam. 13 Apmacpec nic nat Amasías, apquilmam israelitas, payjoc Bet-semes. Apquilmiyaclhec nic nat tingma Jerusalén Joás najan apquillhalhmaa. Apcapajasquic nic nat colhic actovasa mataymong tingma apjalhtam acvaycmo ciento ochenta metros, ayenmo ilhnic nat atong acyivey acvisay Efraín acvaycmo atong acvisay Tajescamaclha. 14 Apquilpatmaoclhec nic nat acyovoclhojo oro najan plata, najan acyovoclhojo apquilmaycam congne tingma apponquinomap, najan acyitnamaclha solyayem apvisqui tingma pac. Apquiltajaclhec nic nat tingma Samaria, apnalayclha ilhnic nat enlhit mayayo apquilminyilhamap.
15 Yitnec nic nat mocjam amyaa actalhesomalhca aptemaclha apvisqui Joás, najan aptemaclha apquilimpocjay apvisqui Amasías najan apnaymacoc co Judá, vaycajac acvisay crónicas apquilviscaa co Israel. 16 Apquitsepquic nic nat apcatoynacpec nic nat tingma Samaria, apcatoynamacpilha apquilviscaa co Israel. Aptimesacpec nic nat apquitca Jeroboam, etnejic apvisqui apya'monquiscama apyap ninga.
17 Niptamin apvisqui Joás, Joacaz apquitca, nipyesicsa co Israel. Aptiyasam nic nat mocjam apvisqui co Judá apvisay Amasías, Joás apquitca, acvaycmo quince años. 18 Yitnec nic nat mocjam amyaa actalhesomalhca aptemaclha Amasías, vaycajac acvisay crónicas apquilviscaa co Judá. 19 Apquilinmelham nic nat napocja enlhit, elajic Amasías. Apquinyec nic nat tingma Laquis apvisqui Amasías. Apya'masacpec nic nat, apmatnec nic nat maa. 20 Apquilpatmaoclhec nic nat apmatnam nolhing apcapoc tingma Jerusalén. Apcatoynacpec nic nat Tingma David, apcatoynamacpilha apquilyeyjamcaa. 21 Apcaneclhec nic nat co Judá, eltimesquisic Azarías, etnejic apvisqui apya'monquiscama apyap ninga. Vocmec nic nat aptiyascam Azarías dieciséis años. 22 Niptamin apyap ninga apquilimpocjac nic nat tingma Elat, apquillaneclhec nic nat mocjam tingma apancaoc co Judá.
Apvisqui Jeroboam II nipyesicsa co Israel
23 Aptimec nic nat apvisqui co Judá Amasías, Joás apquitca acvaycmo quince años. Aptimesacpec nic nat apvisqui co Israel apvisay Jeroboam, Joás apquitca. Aptimec nic nat apvisqui tingma Samaria acvaycmo cuarenta y un año. 24 Somcoc nic nat aptemaclha apanco napato Dios Visqui ingac. Am nic nat elvatasac apyiplovquiscama melyascalhma ayinyema siclho Jeroboam, Nabat apquitca, aptomja apquilsilhnanoncama enlhitaoc Israel.
25 Aptingyascasquic nic nat nacjov'ayc yoclhilhma apancaoc, yoyam colhic actamilsa yoclhilhma, ayenmo amay Hamat, acvaycmo yingmin acvanyam Arabá. Eycaso ilhnic nat aplhanma siclho Dios Visqui ingac, aplingascama apquilancam Jonás, Amitai apquitca, profeta apquinyema Gat-hefer. 26 Apyasamcoc nic nat Dios actemaclha apquillingaycamco israelitas, actemaclha mepqui apquilinyem, najan mepqui apquilpasmom poc. 27 Apcanyacpec nic nat Jeroboam, Joás apquitca, elvomsic tap israelitas. Am nic nat eltamjoc Dios emascoscomoc enlhitaoc Israel.
28 Yitnec nic nat mocjam amyaa actalhesomalhca aptemaclha apvisqui Jeroboam najan aptemaclha apquilimpocjay nic nat cotnaja ingmoc tingma Damasco najan tingma Hamat, eltimjic mocjam apancaoc israelitas. Acvisay vaycajac crónicas apquilviscaa co Israel. 29 Apquitsepquic nic nat apvisqui Jeroboam. Apcatoynacpec nic nat apcatoynamacpilha apquilviscaa Israel. Aptimesacpec nic nat apquitca Zacarías etnejic apvisqui apya'monquiscama apyap ninga.