Saludo
1 Yo soy Pablo, siervo de Cristo Jesús, llamado por él para ser apóstol y apartado para anunciar el evangelio de Dios, 2 evangelio que había prometido ya en las santas Escrituras por medio de sus profetas. 3 Les escribo acerca de su Hijo, que como ser humano, nació de la descendencia de David, 4 pero que a partir de su resurrección de los muertos fue constituido Hijo de Dios con plenos poderes, por el Espíritu de santidad. Hablo de Jesucristo, nuestro Señor.
5 Por medio de Jesucristo, y para honrar su nombre, recibí la gracia de ser un apóstol puesto a su servicio, para que todas las naciones reciban de buen grado el evangelio de la fe. 6 Entre ellos están también ustedes, llamados por Dios para seguir a Jesucristo. 7 Esta carta la escribo a todas las comunidades que viven en la ciudad de Roma, a quienes Dios ama y ha llamado a formar parte del pueblo santo. Que la gracia y la paz de Dios nuestro Padre y del Señor Jesucristo los acompañen siempre.
Acción de gracias
8 En primer lugar, por medio de Jesucristo doy gracias a mi Dios por cada uno de ustedes, porque en todas partes se habla muy bien de su fe. 9 Dios, a quien yo sirvo con todo mi corazón al anunciar el evangelio de su Hijo, es testigo de que continuamente me acuerdo de ustedes, 10 y de que en mis oraciones pido siempre a Dios que, si es su voluntad, me conceda que vaya por fin a visitarlos. 11 Porque anhelo verlos para fortalecerlos y compartir con ustedes algún don espiritual; 12 o mejor dicho, para que nos animemos mutuamente con esta fe que ustedes y yo tenemos en común.
13 Hermanos, quiero que sepan que muchas veces me he propuesto ir a verlos, pero hasta ahora me ha sido imposible, ya que siempre ha surgido algo que me lo impidió. Mi deseo es recoger alguna cosecha espiritual entre ustedes, como la he recogido entre los demás pueblos no judíos. 14 Me siento en deuda con todos, sean cultos o incultos, sabios o ignorantes; 15 por eso estoy tan ansioso de anunciarles el evangelio también a ustedes que viven en Roma.
El evangelio, poder de Dios
16 No me avergüenzo del evangelio porque es poder de Dios para que quienes creen sean salvos, los judíos en primer lugar, pero también los que no lo son. 17 Pues el evangelio nos muestra la justicia de Dios, la cual comienza con la fe y culmina con la fe. Así lo dicen las Escrituras: «El justo por la fe vivirá.»
El pecado de la humanidad
18 Desde el cielo Dios muestra su ira contra toda la gente mala e injusta que, con su injusticia, mantiene prisionera la verdad. 19 Lo que de Dios se puede conocer, esta gente lo conoce muy bien, porque Dios mismo se lo ha mostrado; 20 pues lo invisible de Dios se puede llegar a conocer, si se reflexiona a través de todo lo que él ha creado. En efecto, desde la creación del mundo, claramente se ha podido ver que él es Dios y que su poder nunca tendrá fin. Por eso nadie tiene excusa. 21 Pues aunque todos han conocido a Dios, no le han dado el reconocimiento que se merece, ni le han dado gracias. Al contrario, sus razonamientos se volvieron puras especulaciones sin sentido, y sus mentes insensatas se quedaron a oscuras. 22 Afirmaban que eran sabios, pero se hicieron necios; 23 porque cambiaron la gloria del Dios inmortal por la adoración de ídolos en forma de seres humanos mortales, y de aves, cuadrúpedos y reptiles.
24 Por eso, Dios los dejó a merced de sus propios deseos impuros, para que cometieran entre sí acciones vergonzosas. 25 Cambiaron la verdad de Dios por la mentira; veneraron y rindieron culto a las cosas creadas por Dios, y no a Dios mismo, que las creó y que merece alabanza por siempre. Amén.
26 Por eso, Dios los dejó a merced de sus propias pasiones vergonzosas. Las mujeres cambiaron las relaciones naturales por las que van contra la naturaleza; 27 de la misma manera, los varones dejaron sus relaciones naturales con la mujer y ardieron en deseos los unos por los otros. Varones con varones cometen acciones vergonzosas, y por eso sufren en su propio cuerpo el castigo merecido por su extravío.
28 Y como no quisieron reconocer a Dios, él los dejó a merced de su mente corrompida, para que hagan lo que no deben. 29 Están llenos de toda clase de injusticia, perversidad, codicia y maldad. Son envidiosos, asesinos, pendencieros, engañadores, mal intencionados y chismosos. 30 Hablan mal de los demás; son enemigos de Dios, insolentes, altaneros y arrogantes; inventan maldades, desobedecen a sus padres, 31 no quieren entender, no cumplen su palabra, no sienten cariño por nadie, no sienten compasión. 32 Saben muy bien que Dios ha decretado que quienes hacen estas cosas merecen la muerte, sin embargo, siguen haciéndolas, y hasta ven con gusto que otros las hagan.
Aptalhesquiscama Pablo yoyam elyipsitic Jesucristo
apmolhama tingma Roma
1 Coo nac Pablo, sictimem silancam Jesucristo najan sictimem apóstol siyapajasomalhca ayinyema Dios. Eponquincasquic alhta Dios yoyam otnejic siclingascama tasic amyaa. 2-7 Actalhescasquic as vaycajac actemaclha aclhanma evalhoc aplhamoclhojo quellhip apnaycam tingma Roma. Apquiltomja Dios apquilyacyescama apquilasicjayo. Apquilponquincasquic alhta Dios, malha apquevoycam quellhip. Altamjoc coo yoyam ellhovac quellhip apcaycaoc najan altamilaycam apquilvalhoc ayinyema Dios Ingyapam najan Jesucristo Visqui ingac.
Aplhenquic nic nat Dios actomja nasoc anco yoyam jinglingacsic as tasic amyaa. Apnatalhesamquic nic nat profetas Dios apquillingascama as amyaa vaycajac acponquinomalhca. Aplhenacpec nic nat Dios Apquitca. Apvisqui David aptavin niptamin alhta Jesucristo. Espíritu apanco Dios alhta aplingascama aptomja Dios Apquitca apyimtalhnamo, ayinyema aplhaticjangviyam alhta nipyesicsa apquilmasquingvaycmo. Ningillhocac nincoo Dios apcaycaoc ayinyema Jesucristo. Ingilasinaquic alhta nincoo yoyam ongiltimjic apóstoles ningilapajasomalhca. Apquiltamjoc yoyam onlingacsic apvisay nipyesicsa enlhitaoc lhalhma anco, yoyam melyascamejec apvisay Jesucristo najan elilyejiclhojo appayvam. Quellhip najan apquillhenacpoc apquiltomja apquilanyomap ayinyema Jesucristo, malha apquevoycam.
Apquiltamjoc Pablo etnejic soycam amyaa tingma Roma
8 Gracias actomjac coo siclhoc anco Dios ayinyema Jesucristo Visqui ingac. Inlhenquic evalhoc apquiltemaclha quellhip aplhamoclhojo. Ayinyemaclha inlingalhquic lhalhma anco actemaclha melyasquiyam quellhip. 9 Alinlhanacmec coo silmalhnesquiscama quellhip. Dios aptomja setayo naysicsa silmalhnancama. Acyiplovcasquic evalhoc naysicsa silancam Dios. Aclingasquic coo mataa tasic amyaa actemaclha aplhenamap Apquitca. 10 Almalhnaquic coo mataa Dios. Apvanquic Dios ingyanic otnejic maycaa nipyesicsa quellhip yoyam copayjiclhac evalhoc coo. 11 Avanjec siltemo olvitac quellhip. Altamjoc olyimnatesquisic apquilvalhoc quellhip ayinyema Dios apcaycaoc. 12 Ongilitsovasalhcojoc sat lhama, ayinyemaclha acno moc mongilyasquiyam coo najan quellhip.
13 Quellhip elyalhinga. Pac oltimnacsic mocjam lhama: Altamjoc alhta mataa otnejic maycaa nipyesicsa quellhip. Am alhta ovanac oyacsic, moc asoc mataa selyascamalhma. Altamjoc oltimnacsic tasic amyaa nipyesicsa quellhip, malha siyinayclha actic yoyam ongvita acyilhna. Acno alhta mataa siltimnascama nipyesicsa enlhitaoc moc yoclhilhma. 14 Ayanyalhquic coo yoyam oltimnacsic tasic amyaa nipyesicsa metnaja nintemolhama najan nipyesicsa enlhitaoc nipvajac, nipyesicsa apquilyascamco najan nipyesicsa melyascamco. 15 Altamjo inyicje mataa ovoclhac nipyesicsa quellhip tingma Roma yoyam oltimnacsic tasic amyaa.
Acmovan innac tasic amyaa
16 Momancayc coo oltimnacsic tasic amyaa. Ayinyemaclha acmovan innac ayinyema Dios, yoyam colvomsic tap aplhamoclhojo apquiltomja melyasquiyam. Apquillhenacpec siclhoc anco judíos yoyam eltimnasacpoc. Najan maa aplhamoclhojo enlhitaoc lhalhma anco. 17 Ingillhicmosquic nincoo tasic amyaa actemaclha yoyam jingiltimesquisic ningilpeyvomo Dios ayinyema mongyasquiyam. Am colhenalhcac moc asoc, acvamlha lhama mongyasquiyam. Intomjac nic nat Dios appayvam actalhesomalhca: “Enlhit aptomja appeyvomo napato Dios colhic sat acyimnatem apnenyic ayinyema meyasquiyam” —nic nat intomjac.
Apquiltemaclha acmasom enlhitaoc lhalhma anco
18 Pac otalhosquisic siclho actemaclha apyanmongsayclha Dios ayinyema netin. Eyanmongsiclhac sat Dios apquiltemaclha apancaoc aplhamoclhojo apquilmapsomcaa najan enlhit melyascalhma. Ayinyemaclha apquilinmelham mataa amyaa actomja nasoc anco ayinyema apquiltemaclha almasomcaa. 19 Apquilyasamcoc as enlhitaoc actemaclha ayinyema Dios. Ayinyemaclha Dios aptomja aplhicmoscama. 20 Mongvanquejec ongvita Dios. Ingvanquic eyca ongvita asoc apquilantipquiscama Dios. Apquilyasamcoc as enlhitaoc apna netin Dios najan actemaclha apmopvan cotmongvoycamlha nelha. Ayinyemaclha apquilvitac aclhamoclhojo actemaclha aptamjaycam Dios. Colapvanquejec as enlhitaoc eltimjic: “Moyasamcoc coo aptemaclha Dios”. 21 Apquilyasamco inyicje as enlhitaoc apna netin Dios. Am eyca eltomjac apquilayo, am najan eltomjac gracias Dios ayinyema apcaycaoc. Inquilquitamquic mataa apquilvalhoc asoc almasomcaa. Am colmac apquilvalhoc actamila ayinyema Dios, malha yatescamalhma intomjac apquilvalhoc. 22 Apquillhenacpo apanco apquilyascamco as enlhitaoc. Jave apquilyascamco, acyeyjamelhma apquiltomjac. 23 Apquilyinyovquic alhta Dios aptomja apyimtalhnamo najan mengyitsepma. Apquilyanmoncaseclhec alhta quilaycmasquiscama acyitsomalhca enlhit actomja yoyam emasquingvomoc. Apquillanac alhta mocjam quilaycmasquiscama acyitsomalhca nata najan moc acyitsomalhca asoc navjac najan moc acyitsomalhca nimisma. Eycaso apquiltomja apquilayo.
24 Am alhta elyasalhma Dios apquiltemaclha as enlhitaoc. Apquilyiplovcasquic alhta actemaclha alitsepma apnenyaoc najan actemaclha apquilanatama. Apquiltovasquic alhta apquilyovoclhojo apancaoc. 25 Apquilyascacmec alhta amyaa actomja nasoc anco. Am alhta elyascacmoc acmovan amyaa. Apquiltimec alhta mataa apquilayo asoc apquilantipquiscama nic nat Dios. Am alhta elacoc mataa aptomja Dios apanco. Incaymalhquic ontimjic ningilayo Dios cotmongvoycamlha nelha. Amén. 26 Am alhta elyasalhma Dios apquiltemaclha as enlhitaoc. Apquilyiplovcasquic alhta actemaclha apquilanatama. Inquilyinyovquic alhta quilvanaa alpatjetaycaoc anatamcaa. Inquilvajanamquic alhta moc actemaclha alpatjetaycaoc naysicsa quilvanaa lhama. 27 Apnoc alhta najan apquilinava. Apquilyinyovquic alhta apquilpatjetaycaoc apnatamcaa. Apquilvajanamquic alhta moc actemaclha apquilpatjetaycaoc nipyesicsa apquilinava lhama. Inyiplovcoc alhta acyanmongayclha apquiltemaclha apancaoc. Apquillingamcoc alhta acmasca apquilyovoclhojo.
28 Am colyacmoc as enlhitaoc elyasamcojo aptemaclha Dios. Am alhta elyasalhma Dios apquiltemaclha apancaoc. Apquilyiplovcasquic alhta alquitamsama apquilvalhoc almasomcaa, yoyam elvajanamcoc apquiltemaclha apancaoc. 29 Eyca as enlhitaoc apquiltomja melpeyvomo, apquiltomja apquiltamongvaycmolhma, apquiltomja apquilmasma asoc, apquiltomja apquilmapsomcaa, apquiltomja apquilyasipquiscama, apquiltomja apquilajem poc, apquiltomja apquilatingmomap, apquiltomja apquilyinimquiscama najan apquilmopvancaa amyaa. 30 Apquiltomja apquillhamasomap, apquiltomja apquilvinéycam poc, apquiltomja apquilantipquiscama apvisay poc, apquiltomja apquiltanoncama Dios, apquiltomja apquilminascama poc, apquiltemaclha ayajamalhco apquilvalhoc, apquilyimtalhnesomacpo apanco, apquilinlhanyam apquiltingyey asoc almasomcaa, apquiltomja melyajayquiclho apquilyap najan inquin. 31 Apquiltomja melyascamco, apquiltomja apquilyeycajascaoc apquillhenaclha, apquiltomja mepqui apquilasicjayclho, apquiltomja mepqui apquilimlaycmo. 32 Apquilyasamco inyicje as enlhitaoc actemaclha apcanama Dios: Elnatovasacpoc sat acyanmongayclha apquiltemaclha apquilyiplovquiscama acmasom. Am elacac mataa as enlhitaoc. Apquilyispaquic mataa apquilvita apquilvajanayclho poc apquiltemaclha almasomcaa.