Infidelidad de Israel
1 El Señor se dirigió a mí, y me dijo:
2 «Ve y habla a la ciudad de Jerusalén;
grita para que lo oiga bien:
“¡Así dice el Señor!
Recuerdo que en tu juventud me fuiste fiel,
que cuando te hice mi esposa, me amabas
y me seguiste a través del desierto,
por esa tierra donde nada podía cultivarse.”
3 Estabas consagrada a mí,
eras como lo mejor de mi cosecha.
Si alguien te hacía daño, yo lo castigaba
y le enviaba calamidades.
Yo, el Señor, lo afirmo.»
4 ¡Ustedes, hijos de Jacob, familias de Israel, escuchen la palabra del Señor! Él les dice:
5 «¿Qué de malo encontraron en mí sus antepasados,
que se alejaron de mí?
Se fueron tras dioses que no son nada,
y en nada se convirtieron ellos mismos.
6 No se preocuparon por buscarme,
a mí, que los saqué de Egipto,
que los guie por el desierto,
por tierra seca y llena de barrancos,
por tierras sin agua, llenas de peligros,
por tierras donde nadie vive, donde nadie pasa.
7 Yo los traje a esta tierra fértil,
para que comieran de sus frutos
y de sus mejores productos.
Pero ustedes vinieron y profanaron mi tierra,
me hicieron sentir asco de este país,
convirtieron en algo repugnante mi propiedad.
8 Los sacerdotes no me buscaron,
los que instruyen a mi pueblo no me reconocieron,
los jefes se rebelaron contra mí,
los profetas hablaron en nombre de Baal
y se fueron tras ídolos que no sirven para nada.
Proceso contra Israel
9 »Por eso, yo, el Señor, afirmo:
Voy a enjuiciarlos a ustedes y a sus nietos.
10 Vamos, vayan a las islas de occidente y observen;
envíen a alguien a Cedar, a que se fije bien,
a ver si se ha dado el caso
11 de que una nación pagana haya renegado de sus dioses.
¡Y eso que son dioses falsos!
Pero mi pueblo me ha cambiado a mí, que soy su gloria,
por ídolos que no sirven para nada.
12 ¡Espántate, cielo, ante esto!
¡Estremécete de horror!
Yo, el Señor, lo afirmo.
13 »Mi pueblo ha cometido un doble pecado:
me abandonaron a mí,
que soy su fuente de agua viva,
y se hicieron sus propias cisternas,
pozos rotos que no retienen el agua.
Consecuencias de la infidelidad de Israel
14 »Israel no es un esclavo;
Israel no nació en la esclavitud.
¿Por qué, pues, lo saquean?
15 ¿Por qué lo atacan como leones,
mientras lanzan fuertes rugidos?
Han dejado en ruinas su país;
sus ciudades fueron incendiadas
y nadie permaneció en ellas.
16 La gente de Menfis y de Tafnes
te rompió la cabeza.
17 Esto te pasó porque me abandonaste
a mí, que soy el Señor tu Dios
y que te guiaba por el camino.
18 Y ahora, ¿qué ganas con ir a Egipto
a beber agua del Nilo?
¿Qué ganas con ir a Asiria
a beber agua del Éufrates?
19 Tu propia maldad te castigará,
tu infidelidad te condenará.
Reflexiona y verás lo malo y amargo
que ha sido el haberme abandonado
y que no me hayas honrado,
a mí, que soy el Señor tu Dios.
Yo, el Señor todopoderoso, lo afirmo.
Rebeldía de Israel
20 »Desde hace mucho te rebelaste contra mí,
te negaste a obedecerme.
Dijiste: “No quiero servirle.”
Sobre toda loma alta
y bajo todo árbol frondoso
te dedicaste a la prostitución.
21 Yo te planté como vid de la mejor calidad,
como vid de la semilla más selecta.
¡Pero te has degenerado tanto,
que ya no te reconozco!
22 Por más que te laves con lejía
y uses todo el jabón que quieras,
ante mí sigue presente la mancha de tu pecado.
Yo, el Señor, lo afirmo.
23 ¿Cómo puedes decir: “No me he manchado
ni he dado culto a dioses falsos”?
Mira cuál fue tu conducta en el valle,
fíjate en todo lo que has hecho
tú, camella ligera de cascos
que corre en todas direcciones;
24 asna salvaje que tira al monte
y resopla jadeante de deseos.
Cuando está en celo, no hay quien pueda controlarla.
El macho no tiene que cansarse para buscarla
y siempre la encuentra en su tiempo de celo.
25 »¡Israel, no te lastimes los pies por correr descalza,
no dejes que la garganta se te seque!
Pero tú dijiste sin recato: “¡Imposible!
Amo a los extraños, y me voy tras ellos.”
Israel merece castigo
26 »Como ladrón que se avergüenza al verse descubierto,
así quedará avergonzado Israel,
todo el pueblo, sus reyes, sus jefes,
y sus sacerdotes y profetas;
27 pues a un árbol le dicen: “Tú eres mi padre”,
y a una piedra: “Tú eres mi madre.”
En cambio, a mí me dan la espalda, no la cara.
Pero apenas se ven en peligro, me dicen:
“¡Ven a salvarnos!”
28 Judá, ¿dónde están los dioses que te hiciste?
¡Tienes tantos dioses como ciudades!
¡Pues que vengan todos ellos, a ver si pueden salvarte
cuando te sobrevenga la desgracia!
29 ¿Qué alegan ustedes en mi contra,
si todos ustedes se han rebelado?
Yo, el Señor, lo afirmo.
30 »En vano castigué a sus hijos,
pues no quisieron aprender la lección.
Ustedes mismos, como leones feroces,
asesinaron a sus profetas.
31 También ustedes, generación de estos días,
presten atención al mensaje del Señor.
Israel, ¿acaso he sido un desierto para ti?
¿O tal vez una tierra tenebrosa?
Pueblo mío, ¿por qué dices:
“Somos libres; nunca más volveremos a ti”?
32 ¿Puede acaso olvidarse una mujer
de sus joyas y adornos de bodas?
Mi pueblo, sin embargo,
hace mucho que se olvidó de mí.
33 »¡Qué bien sabes buscarte amantes!
¡Eres maestra en la escuela de las malas mujeres!
34 Tienes la ropa toda manchada
con la sangre de pobres e inocentes,
sangre de gente que no cometió ningún delito.
35 Y a pesar de todo, te atreves a decir:
“¡Soy inocente! Dios ya no está enojado conmigo.”
Pues bien, ya que dices que no has pecado,
voy a llamarte a juicio.
36 ¿Por qué te apresuras a cambiar de aliados?
También Egipto te va a fallar,
como ya te ha fallado Asiria.
37 Y tendrás que volver de Egipto
con la cara llena de vergüenza,
porque yo he rechazado a los que te inspiran confianza,
y nada vas a ganar con su amistad.»
Apquilvatseycaoc apquilmolhama Israel
1 Aptomjac alhta Dios Apyimtalhnamo seyanya coo:
2 Iyas sat maa natingma Jerusalén. Iyimnaticsojo lhip appayvam elngacsic amyaa. Elaylhojo quellhip appayvam ayinyema Dios Apyimtalhnamo: Olyitquisic quellhip nanoc nat apquiltemaclha apquilyimnanic, mepqui alhta mataa apquilvatseycaoc. Olyitquisic quellhip sictomja nat etava quellhip, apquiltomja selasicjayo. Elyiplantac alhta quellhip siclhinga yoclhilhma actamopeycaoc, mepqui alhta maa ninganma.
3 Apquilmolhama Israel sictomja silponquinquiscama, malha acyilhna actamila siclha ningvitay. Acyanmongsaclhec alhta apquiltemaclha apancaoc, apquiltomja inlhojo apquilinmelhaycam quellhip. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui Dios — alhta aptomjac — nic nat aptomjac profeta.
4 Quellhip apquilmolhama Israel, aptovana niptamin Jacob, elaylhojo Dios Apyimtalhnamo appayvam: 5 Aptomjac alhta Dios Apyimtalhnamo apquilanya:
¿Apquilvita ya quellhip apquilyeyjamcaa sictemaclha sicmasom? Apquiltomja alhta selyamasma coo. Apquiltingyac alhta mataa quilaycmasquiscama mepqui acmovan, mepqui alhta apquilyimnatem.
6 Am alhta jeltingyac mataa coo, sicyinyovquiscama nat yoclhilhma Egipto. Sicnalayclha alhta yoclhilhma actamopeycaoc, acmasom alhta acyamay olhma, mepqui alhta yingmin alvata. Mepqui enlhit as yoclhilhma mepqui amay.
7 Acnalantac alhta quellhip yoclhilhma actamila, yoyam eltovamcoc quellhip acyilhna altamila najan nintom actamila. Apquilvaac alhta quellhip, apnatovasquic alhta as yoclhilhma. Yiplovcoc alhta sictanoncama yoclhilhma ajanco.
8 Am alhta jeltingyac mataa sacerdotes, najan apquilyascamco singanamaclha. Elinmelham alhta apquilviscaa. Apquillingasquic alhta profetas quilaycmasquiscama Baal. Apquiltimec mataa apquilayo quilaycmasquiscama mepqui acmovan, yoyam copasmoc — alhta aptomjac Dios.
Covac sat acyanmongayclha
9 Actomjac coo sicvisay Dios Visqui apancaoc, silanya: Ongilatingmalhcojoc sat mocjam quellhip najan aptovana.
10 Elmiyaclha sat quellhip acyayem inquilhe actalhningvamlha acnim, yoyam elanojo. Elapajas sat tingma Cedar, yoyam elvitangvomoc apquiltemaclha maa.
11 ¿Naso ya apquilyamasma quilaycmasquiscama enlhitaoc, yoyam elmoc najan eltimjic apquilayo moc quilaycmasquiscama? ¡Mepqui acmovan as quilaycmasquiscama! Coo alhta selayo apquilmolhama Israel, apquiltomja selyamasma coo. Apquiltingyac mataa quilaycmasquiscama mepqui acmovan.
12 ¡Cotyim apquilvalhoc quellhip apnaycam netin! ¡Copilhyinim sat apquilvalhoc quellhip! Eycaso sicpayvam silanya quellhip.
13 Yitnec apquilsilhnanomap apanco enlhitaoc ajanco: lhama acvisay selyamasma coo, sicyitsomalhca actiyapmaclha yingmin. Moc acvisay yamyamilquit apquillanay alhta quellhip, actomja acpalhama, mepqui mataa yingmin avalhoc — alhta aptomjac.
Apquilsilhnanomap apanco israelitas
14 Aptomjac alhta Visqui ingac: Quellhip israelitas, meltomja quellhip apquilmomap. Jave apquiltiyaycamlha quellhip nipyesicsa apquilmomap. ¿Co laa ayinyema apnatovasomacpo quellhip?
15 ¿Co laa ayinyema apquilimpocjay cotnaja ingmoc, malha yamacmeyva acyimnatem alnapma quellhip? Apnatovasquic alhta cotnaja ingmoc quellhip tingma apquilvanyam apancaoc, tingma apquilmeta, yoclhilhma mepqui enlhit apquileyvam.
16 Apquilhyacmec co Egipto tingma Menfis najan tingma Tafnes elimpocjac nipyesicsa quellhip.
17 Quellhip ayinyema apquilsilhnanomap apanco, apquiltemaclha quellhip selyamasma coo, sicvisay Dios Visqui apancaoc quellhip, sictomja sicnalayquinta quellhip nalhit amay.
18 Apquilpecjam quellhip elmiyaclha yoclhilhma Egipto, elyinamcoc sat yingmin vatsam Nilo, ¿so actomja yi? Apquilpecjam quellhip elmiyaclha yoclhilhma Asiria elyinamcoc sat yingmin vatsam Éufrates, ¿so actomja yi?
19 Ellingamcojoc sat acyimtalhnama quellhip, ayinyema apquiltemaclha apancaoc najan apquiltemaclha selyamasma coo. Elyasamcojo sat quellhip acyivey anco apquillingaycamco acmasom, ayinyema mepqui mocjam selayo, apquiltomja selyamasma coo sicvisay Dios Visqui apancaoc. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui sicyimtalhnamo — alhta aptomjac — nic nat aptomjac profeta.
Apquiltemaclha apancaoc Judá apquilmolhama
20 Aptomjac alhta mocjam Visqui ingac: Nanoc alhta apquiltemaclha quellhip selinmelhaycam coo, mepqui selyajayquiclho mataa. Inquiltomjac mataa apquilvalhoc quellhip: Ingilastinquic nincoo ningiltimesaycam Dios — inquiltomjac apquilvalhoc. Apquiltimec mataa quellhip apquilayo quilaycmasquiscama moclhama netin inquilhe najan moclhama coning yamit, malha quilvana alanatama apquiltemaclha quellhip.
21 Apquilyitsomacpo quellhip uva avjac siyinayclha alhta siclho, actomja avjac silyacyescama actamila anco. Apquiltomjaclhec quellhip malha nipvajac, paj olyicpilcac mocjam quellhip.
22 Eljalhyovas sat yingmin apyimpeoc, acyiplomo apquiltilhnaycaoc jabón, comasquejec sat mataa apquiltemaclha melyascalhma. Eycaso sicpayvam Visqui apancaoc quellhip — alhta aptomjac.
23 ¿Co laa ayinyema apquilpayvam quellhip? Ningiltasi nac nincoo, mepqui ningilsilhnanomalhca inganco, mepqui ningilayo quilaycmasquiscama Baal — apquiltomjac quellhip. Colyit apatic quellhip apquiltemaclha alhta payjoc alvata. Apquilyitsomacpo quellhip camello voncayispoc inquilvana atamsama inquinavo.
24 Malha yamelyeyjaycoc inquilvana actomja acpáyvam atamsama inquinavo payjoc netin inquilhe, mongmovan ongilpatjetic. Quilhvoc anco colhyemoc inquinavo, cotalhcac sat inquilvana yamelyeyjaycoc atamsama inquinavo.
25 ¡Quellhip israelitas! ¡Mepqui tiyayipeoc apquileyvam quellhip, cascoc sat apmancaoc, coymac sat apyispaoc quellhip! Inquiltomjac apquilvalhoc quellhip: Paj, jave nincoo. Ongilyiplovcasojoc sat asoc apancaoc metnaja israelitas — intomjac apquilvalhoc — alhta aptomjac Visqui ingac.
Acyanmongayclha apquiltemaclha apancaoc
26 Aptomjac alhta mocjam: Apquilyitsomacpo quellhip enlhit apminyilhma appatjetamap, yoyam emancangvomoc. Colhojoc sat quellhip lha apquilmancangviyam enlhitaoc, najan apquilviscaa, najan enlhit mayayo, najan sacerdotes, najan profetas.
27 Quellhip alhta selyamasma. Apquiltomjac quellhip apquilanya quilaycmasquiscama: Tata coo semasma as quilaycmasquiscama — apquiltomjac quellhip. Najan apquilanya mataymong: Meme coo sevanimquiscama as quilaycmasquiscama — apquiltomjac quellhip. Mepqui selayo mataa quellhip. Pilapcasquic apquiltajanyaa quellhip acmasom, apquiltomja selanya: ¡Visqui ingac, jingilpasingvota! — apquiltomjac quellhip.
28 Quellhip apquilmolhama Judá, ¿co laa apnam dioses quilaycmasquiscama apquillanay alhta quellhip? ¡Inlhamoc maa quilaycmasquiscama, acno apquilvamlha tingma apquilvanyam! ¡Incaymalhquic colpasingvotac colmeyvoc quellhip!
29 Quellhip seltingyey coo, naysicsa apquiltemaclha selinmelhaycam, ¿so actomja yi? Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui sicyimtalhnamo — alhta aptomjac.
30 Alhtoc alhta sicyanmongsayclha apquiltemaclha quellhip mepqui apquilyasingvoyam. Apquilnapquic alhta quellhip profetas, acno yamacmeyva alnapma.
31 Aptomjac alhta mocjam: Quellhip israelitas, elaylhojo sicpayvam. ¿Naso ya sicyitsomalhca yoclhilhma actamopeycaoc, melvitay mataa acnim naysicsa apquileyvam? Yitnec apquilpayvam quellhip: Mongiltomja ningmomalhca, montingyejec sat mataa lhip — apquiltomjac quellhip.
32 ¿Avanqui ya quilvana colvoncamoc alnatanma? Najan quilvana acponquinomalhca, ¿avanqui ya colvoncamoc alnatanma alantalhnama apquiltamila? Naso, apquiltemaclha enlhit ajancaoc selvoncayam aclhamoclhojo años — alhta aptomjac.
33 Aptomjac alhta mocjam Visqui ingac: Apquilyasamcoc quellhip nintingyey apquilasicjamap najan alasicjamalhca. ¡Avanjec apquilyascamco quellhip asoc acmasom, malha maestro congne escuela acmasom!
34 Invitalhquic ema apancaoc apticyovam acyilhvasiscama apava apquilantalhnama quellhip, ayinyema apticyovam mepqui apquilnatam najan mepqui apquilsilhnanomap apanco.
35 Apquiltomjac quellhip apquilpayvam: Mepqui nincoo ningilsilhnanomalhca inganco, melvejec sat Dios apvita sictomjaclha coo — apquiltomjac quellhip. Actomjac coo siyanya quellhip: Olyipconic sat quellhip, oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha quellhip — alhta aptomjac Visqui ingac.
36 ¿Apquilvatsamqui ya quellhip elpasingvota lhama, yoyam elanic sat poc, yoyam elpasingvota? Melpasingvotayc sat co Egipto, melpasingvotayc sat co Asiria.
37 Elyinyoc sat quellhip yoclhilhma Egipto, elvotac sat naysicsa apquilmancactama. Acnatovasquic alhta coo, yoyam melpasingvotayc sat mataa. Comalhquejec sat mataa apquilasicjayo quellhip (cotnaja ingmoc) metnaja israelitas — alhta aptomjac Visqui ingac — nic nat aptomjac profeta.