1 Cuando Jesús terminó de dar instrucciones a sus doce discípulos, se fue de allí a enseñar y proclamar el mensaje en los pueblos de aquella región.
Los enviados de Juan el Bautista
(Lc 7.18-35)2 Juan, que estaba en la cárcel, tuvo noticias de lo que Cristo estaba haciendo. Entonces envió a algunos de sus seguidores 3 para que le preguntaran si él era el que había de venir, o si debían esperar a otro.
4 Jesús les contestó: «Vayan y díganle a Juan lo que han visto y oído. 5 Cuéntenle que quienes no podía ver ahora ven; quienes no podían caminar ya caminan; quienes tenían lepra ya han sido sanados; quienes no podían oír ya oyen; que los muertos vuelven a la vida y que a los pobres se les está anunciando la buena noticia. 6 ¡Y dichoso aquel que no encuentre en mí motivo de tropiezo!»
7 Después de que ellos se fueron, Jesús comenzó a hablar con la gente acerca de Juan, y dijo: «Cuando ustedes fueron a verlo al desierto, ¿qué encontraron? ¿Una caña sacudida por el viento?, 8 ¿un hombre vestido con ropas lujosas? ¡Quienes se visten con ropas lujosas viven en palacios! 9 En fin, ¿qué encontraron? ¿Un profeta? ¡Sí, y a uno que es mucho más que profeta! 10 Juan es aquel de quien dicen las Escrituras:
»“Yo envío a mi mensajero delante de ti,
para que te prepare el camino.”
11 Les aseguro que aún no ha nacido nadie que haya sido más grande que Juan el Bautista; y, sin embargo, el más pequeño en el reino de los cielos es más grande que él.
12 »Desde que vino Juan el Bautista hasta ahora, el reino de los cielos sufre violencia, y los que usan la fuerza pretenden acabar con él. 13 Todos los profetas y la ley fueron solo un anuncio de estos tiempos, hasta que vino Juan; 14 y, si están dispuestos a aceptarlo, Juan es el profeta Elías que había de venir. 15 ¡Quien quiera oír y entender esto, que lo entienda!
16 »¿A qué compararé la gente de este tiempo? Se parece a los niños que se sientan a jugar en las plazas y gritan a sus compañeros: 17 “Tocamos la flauta, pero ustedes no bailaron; cantamos canciones tristes, pero ustedes no lloraron.” 18 Porque vino Juan, que ni come ni bebe, y dicen que tiene un demonio. 19 Luego vino el Hijo del hombre, que come y bebe, y dicen que es un glotón y un borracho, amigo de gente de mala fama y de cobradores de impuestos. Pero la sabiduría de Dios se demuestra por sus resultados.»
Reproches contra las ciudades incrédulas
(Lc 10.13-15)20 Entonces Jesús comenzó a reprender a los pueblos donde había hecho la mayor parte de sus milagros, porque no se habían vuelto a Dios; y decía: 21 «¡Ay de ti, Corazín! ¡Ay de ti, Betsaida! Porque si en Tiro y en Sidón se hubieran hecho los milagros que se han hecho entre ustedes, ya hace tiempo que se habrían vuelto a Dios, cubiertos de ropas ásperas y ceniza. 22 Pero les digo que en el día del juicio el castigo para ustedes será peor que para la gente de Tiro y Sidón. 23 Y tú, Cafarnaún, ¿crees que serás levantada hasta el cielo? ¡Más bien, bajarás hasta lo más profundo del abismo! Porque si en Sodoma se hubieran hecho los milagros que se hicieron en ti, esa ciudad habría permanecido hasta el día de hoy. 24 Pero yo les digo esto: en el día del juicio, el castigo para ti será peor que para la región de Sodoma.»
Solo el Hijo sabe quién es el Padre
(Lc 10.21-22)25 En aquel tiempo, Jesús dijo: «Te alabo, Padre, Señor del cielo y de la tierra, porque has mostrado a los sencillos las cosas que has ocultado a los sabios y entendidos. 26 Sí, Padre, porque así lo has querido.
27 »Mi Padre me ha entregado todas las cosas. Nadie conoce realmente al Hijo, sino el Padre; y nadie conoce realmente al Padre, sino el Hijo y aquellos a quienes el Hijo quiera darlo a conocer. 28 Vengan a mí todos ustedes, cansados de tanto trabajar y de llevar tanta carga encima, ¡yo los haré descansar! 29 Acepten llevar mi yugo sobre ustedes, y aprendan de mí, pues soy paciente y de corazón humilde; así hallarán descanso. 30 Porque mi yugo es suave y mi carga es ligera.»
Juan yapasquiscama yingmin inyap apquilapajascama apquiltamsoycaoc
(Lc 7.18-35)1 Lhama alhta apsovja Jesús apquillhicmoscama doce apquiltamsoycaoc. Aplhinquic alhta mocjam. Apquiltamjoc alhta elngacsic najan ellhicmocsic tasic amyaa moclhama tingma apvoclhilha.
2 Apnec alhta Juan singilpilhtetomaclha. Aplingac alhta amyaa actemaclha aptamjaycam Cristo. Yejemoc alhta apquilapajasa apquiltamsoycaoc, yoyam elilmalhnac Jesús. 3 Apquiltomjac alhta apquilanya Jesús:
—¿Lhip ya anco Cristo, yoyam eva? ¿Inlhoyqui laa ongilaylhic poc? —alhta apquiltomjac.
4 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Eltajojo sat quellhip. Eliltimnasquiclha sat Juan asoc apquilvitay najan apquillingay quellhip. 5 Innaclhec apataoc enlhit mepqui apataoc. Intamilaclhec apquillhingam enlhit apquilyateyaycam. Inquiltamilaclhec apyimpeoc actomjaycaoc lepra ningmasquem ningilyitapaycam. Apquillingaclhec amyaa mepqui apaycaoc. Apnalhaticjangvocmec apquilmasquingvaycmo alhta. Apquililtimnasacpec enlhit mepqui apquilnatam tasic amyaa.
6 Apquilinyejemoc anco enlhit aptomja mejeyasquiyam (menatjemo sictomjaclha) —alhta aptomjac.
7 Apquilvonquipquic alhta Juan apquilapajascama. Apquiltimnasam alhta amyaa Jesús enlhit aplhamoclhojo. Juan alhta aplhenacpoc:
—¿Soc alhta apquililtamjoc quellhip elvitangvomoc yoclhilhma actamopeycaoc? ¿Apquililtamjo ya elvitangvomoc yammamoc acyovjascama lhcajayam? 8 ¿Soc alhta asoc apquililtamjoc elvitac mocjam quellhip? ¿Apquililtamjo ya elvitangvomoc enlhit apma aptalhnama apyelcomap? Apquilyasamcoc quellhip enlhit apma apquilantalhnama apquilyelcomap. Apnaycam mataa as enlhitaoc apquilviscaa tingma pac. 9 ¿Soc asoc alhta apquililtamjoc elvitac mocjam quellhip? ¿Apquililtamjo ya elvita profeta Dios aplingascama? Actomjac coo silanya quellhip: Nasoc anco aptomja apyimtalhnamo, melhno profeta Dios aplingascama. 10 Juan alhta aplhenacpoc maa. Eycaso actomja ilhnic nat aclhanma Dios appayvam actalhesomalhca:
Quip elanojo. Ongvapajacsic sat soycam amyaa apmamyi lhip.
Yoyam elanecsic amay, yoyam eyacsic lhip
—nic nat intomjac.
11 Actomjac coo silanya quellhip: Naso, paj lhama enlhit lhalhma anco apyimtalhnamo apno Juan yapasquiscama yingmin inyap. Enlhit meyimtalhnamo Dios apquilnancascama, eyca as aptomja apyimtalhnamo, melhno Juan.
12 ‘Apquilinlhanacmec mataa enlhitaoc ayenmo siclhoc apvoy Juan yapasquiscama yingmin inyap acvocmo quilhvo nac jay. Apquililtamjoc elvascapoc, yoyam elnatamoc quilhvo Visqui netin apquilnancascama. Apquilnatamquic quilhvo enlhit apquilyimnatem. 13 Yitnec nic nat apcanamaclha Moisés najan apquillhicmoscama profetas Dios apquillingascama acvocmo apvoya Juan yapasquiscama yingmin inyap. Apquillingasquic nic nat Visqui netin apquilnancascama. 14 Apquililtamjoc sat ancoc melyascomoc amyaa quellhip. Juan apvisay profeta Elías aplhenamap, yoyam eva. 15 Apaycaoc innac quellhip, elaylhojo anco sicpayvam.
16 ‘¿Soc sat oyitsic enlhitaoc as ningvamlha nac jay? Apquilna inyicje quilyimnanic apnaycam napocja tingma. Apquilvineycam mataa apnaymacoc: 17 “Ninticponcasqui inyicje vaynca. Am alhta colyavocmoc eltam. Ningilinlhacme inyicje, yoyam elyipcalhic quellhip. Am alhta colyavocmoc elyipcalhic” —inyicje intomjac amyaa apquilanyacpo. 18 Apvoctac alhta Juan. Am alhta etavac quilpasmongam. Am alhta eynac uva yingmenic. Apquiltomjac alhta apquilanya quellhip: Meyascamco nac Juan malha somquic quilyicjamo. 19 Acvaac alhta coo sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit. Actovquic coo, acyinquic najan. Apquiltomja inyicje quellhip sellhena: Quip elanojo, enlhit mengyascama etovc aptom najan mengyascama eynic uva yingmenic. Aptomja apnaymacoc apquilmam tacja solyayem najan enlhit melyascalhma —inyicje apquiltomja sellhena. Inpeyvoc anco acyascamcolhma ayinyema Dios Ingyapam. Invitalhquic mataa apyascamcolhma actemaclha acpeyvomo —alhta aptomjac.
Enlhitaoc melilyajayquiclho layi
(Lc 10.13-15)20 Yejemoc alhta apyimnatesa appayvam Jesús apquillhena enlhitaoc apnaycam natingmaa. Apquilvitac alhta inyicje aptamjaycam sinpilapquiscama. Am alhta colyacmoc elyanmongsic apquilvalhoc. Aptomjac alhta Jesús apquilanya:
21 —¡Quellhip layi co Corazín! ¡Quellhip layi co Betsaida! Invitalhquic nat ancoc as asoc sinpilapquiscama tingma Tiro najan Sidón, quilhvoc nat elyanmongsic apquilvalhoc. Quilhvoc nat elvitacpoc apma apquilantalhnama yamquintim ajac apnaycam naysicsa tajap. 22 Acvocmo sat acnim ningyicpilcomalhcoclha coyimtilhojoc sat acyanmongayclha quellhip, am colhoyc acyanmongayclha co Tiro najan co Sidón. 23 Quellhip co Capernaum, ¿naso ya apquilyasomacpo alhta netin quellhip acvocmo netin? Colhic sat alvayvesantamo coning quellhip acvocmo alyascamaclha ingjangaoc. Invitalhquic nat ancoc as asoc sinpilapquiscama tingma Sodoma, metvasacpejec nat as tingma acvocmo acnim nac jay. 24 Acvocmo sat acnim ningyicpilcomalhcoclha, coyimtilhojoc sat acyanmongayclha quellhip, am colhoyc acyanmongayclha tingma Sodoma —alhta aptomjac.
Jelyotam, olovquisquisic sat apquilyampay
(Lc 10.21-22)25 Yejemoc alhta aptomja apquilmalhna Jesús:
—Ingyapam netin (coo Tata), lhip nac Visqui netin najan as nalhpop. Inlhenquic coo evalhoc lhip. Apyilhascasquic lhip as asoc enlhitaoc apquilyascamco lhalhma anco (najan enlhit acma apvalhoc). Am eyilhascasac lhip as asoc enlhit melyascamco malha sicaa. 26 Intasic anco Ingyapam. Actomja lhip apmayjayoclha apanco —alhta aptomjac.
27 ‘Aptomjac alhta Jesús apquilanya: Elmesquic coo Tata aclhamoclhojo asoc sicmovan. Paj lhama apyascamco sicvisay Apquitca. Apvamlha coo Tata apyasamco. Paj lhama apyascamco apvisay coo Tata. Acvamlha coo sicyascamco apvisay coo Tata. Najan maa apquilyasamcoc sictomja silyascasingviyam apvisay coo Tata. 28 Jelyotam quellhip apquiltomja apquilyampay ayinyema apquiltamjaycam najan apquilpatmeycam. Olovquisquisic sat apquilyampay. 29 Elpatmiclha sat yispaoc ajac sicmescama quellhip, yoyam elyinyovacsic. Elyasingvom sat sictemaclha ajanco. Actamilaycam evalhoc najan cajamalhco evalhoc coo. Comascoc sat alyajapmo apquilvalhoc. 30 Ayilhyevay nac yispaoc ajac sicmescama quellhip, yoyam elyinyovacsic. Cascocsejec mataa yispaoc ajac sicmescama quellhip —alhta aptomjac Jesús.