La Pascua
1 El Señor habló en Egipto con Moisés y Aarón, y les dijo:
2 «Este mes será para ustedes el mes principal, el primero del año. 3 Díganle a toda la comunidad israelita lo siguiente: “El día diez de este mes, cada uno de ustedes tomará un cordero o un cabrito por familia, uno por cada casa. 4 Y si la familia es demasiado pequeña para comerse todo el animal, entonces el dueño de la casa y su vecino más cercano lo comerán juntos, repartiéndoselo según el número de personas que haya y la cantidad que cada uno pueda comer. 5 El animal deberá ser de un año, macho y sin defecto, y podrá ser un cordero o un cabrito. 6 Lo guardarán hasta el catorce de este mes, y ese día todos y cada uno en Israel lo matarán al atardecer. 7 Tomarán luego la sangre del animal y la untarán por todo el marco de la puerta de la casa donde coman el animal. 8 Esa noche comerán la carne asada al fuego, con hierbas amargas y pan sin levadura. 9 No coman ni un solo pedazo crudo o hervido. Todo el animal, lo mismo la cabeza que las patas y las entrañas, tiene que ser asado al fuego, 10 y no deben dejar nada para el día siguiente. Si algo queda, deberán quemarlo. 11 Ya vestidos y calzados, y con el bastón en la mano, coman de prisa el animal, porque es la Pascua del Señor. 12 Esa noche yo pasaré por todo Egipto, y heriré de muerte al hijo mayor de cada familia egipcia y a las primeras crías de sus animales, y dictaré sentencia contra todos los dioses de Egipto. Yo, el Señor, lo he dicho.
13 »”La sangre les servirá para que ustedes señalen las casas donde se encuentren. Y así, cuando yo hiera de muerte a los egipcios, ninguno de ustedes morirá, pues veré la sangre y pasaré de largo. 14 Este es un día que ustedes deberán recordar y celebrar con una gran fiesta en honor del Señor. Lo celebrarán como una ley permanente que pasará de padres a hijos. 15 Comerán pan sin levadura durante siete días; por lo tanto, desde el primer día no deberá haber levadura en sus casas. Todo aquel que coma pan con levadura durante estos siete días será eliminado del pueblo de Israel. 16 Tanto el primer día como el séptimo deberán dedicarlos a una reunión santa. Esos días no se trabajará, a no ser para preparar la comida de cada persona. 17 La fiesta de los Panes sin levadura es un día que ustedes deberán celebrar, porque en ese mismo día los saqué de Egipto a todos ustedes. Lo celebrarán como una ley permanente que pasará de padres a hijos. 18 Comerán pan sin levadura desde la tarde del día catorce del primer mes hasta la tarde del día veintiuno del mismo mes. 19 No deberá haber levadura en sus casas durante siete días, porque cualquiera que coma pan con levadura será eliminado de la comunidad israelita, tanto si es extranjero como si es del país. 20 Por lo tanto, no coman nada que tenga levadura. Dondequiera que ustedes vivan, deberán comer pan sin levadura.”»
21 Moisés mandó llamar a todos los ancianos israelitas y les dijo: «Vayan y tomen un cordero o un cabrito para sus familias, y mátenlo para celebrar la Pascua. 22 La sangre debe quedar en una palangana; tomen después un manojo de ramas de hisopo, mójenlo en la sangre, y unten la sangre por todo el marco de la puerta de la casa. Nadie de ustedes debe salir de su casa antes del amanecer. 23 Cuando el Señor pase para herir de muerte a los egipcios, verá la sangre por todo el marco de la puerta, y pasará de largo por esa casa. Así el Señor no dejará que el destructor entre en las casas de ustedes. 24 Esta orden la respetarán ustedes y sus descendientes, como una ley eterna. 25 Cuando ustedes hayan entrado ya en la tierra que el Señor les va a dar, tal como lo ha prometido, deberán seguir celebrando esta ceremonia. 26 Y cuando sus hijos les pregunten: “¿Qué significa esta ceremonia?”, 27 ustedes deberán contestar: “Este animal se sacrifica en la Pascua, en honor del Señor. Cuando él hirió de muerte a los egipcios, pasó de largo por las casas de los israelitas que vivían en Egipto, y así salvó a nuestras familias.”»
Los israelitas se inclinaron en actitud de adoración, 28 y luego fueron e hicieron todo tal como el Señor se lo había ordenado a Moisés y a Aarón.
La muerte de los hijos mayores
29 A medianoche el Señor hirió de muerte al hijo mayor de cada familia egipcia, lo mismo al hijo mayor del faraón que ocupaba el trono, que al hijo mayor del que estaba preso en la cárcel, y también a las primeras crías de los animales. 30 El faraón, sus funcionarios, y todos los egipcios, se levantaron esa noche, y hubo grandes gritos de dolor en todo Egipto. No había una sola casa donde no hubiera algún muerto. 31 Esa misma noche el faraón mandó llamar a Moisés y a Aarón, y les dijo:
—Váyanse, apártense de mi gente, ustedes y los israelitas. Vayan a adorar al Señor, tal como dijeron. 32 Llévense también sus ovejas y vacas, como querían, y váyanse. Y rueguen a Dios por mí.
33 Los egipcios apuraron a los israelitas para que se fueran pronto de su país, pues pensaban que todos iban a morir. 34 Los israelitas sacaron la masa, todavía sin levadura, y con artesa y todo la envolvieron en sus ropas y se la echaron al hombro. 35 Además, siguiendo las órdenes de Moisés, les pidieron a los egipcios objetos de oro y plata, y vestidos. 36 El Señor hizo que los egipcios dieran de buena gana todo lo que los israelitas pedían, y así los israelitas despojaron a los egipcios.
Los israelitas salen de Egipto
37 Los israelitas salieron de Ramesés a Sucot. Sin contar mujeres y niños, eran como seiscientos mil hombres de a pie, en edad militar. 38 Con ellos se fue muchísima gente de toda clase, además de muchas ovejas y vacas. 39 Como no habían tenido tiempo de preparar comida, pues los egipcios los habían echado de su país, hicieron tortas sin levadura con la masa que habían sacado de Egipto, la cual estaba sin fermentar.
40 Los israelitas habían vivido en Egipto cuatrocientos treinta años, 41 y el mismo día en que se cumplieron los cuatrocientos treinta años, todos los ejércitos del Señor salieron de aquel país. 42 Esa noche el Señor estuvo vigilante para sacarlos de Egipto. Esa es la noche del Señor, la noche en que, en su honor, los israelitas también deberán estar vigilantes, generación tras generación.
Leyes acerca de la Pascua
43 El Señor les dijo a Moisés y a Aarón:
«Esta es la ley para la Pascua: Ningún extranjero podrá comer del animal sacrificado, 44 pero el esclavo comprado por dinero sí podrá comer de él, si ha sido circuncidado antes. 45 Ningún extranjero, ya sea que esté de paso o que viva como asalariado, podrá comer del animal, 46 el cual deberá comerse en una sola casa. No se sacará de la casa ni un solo pedazo de carne del animal sacrificado, ni se le quebrarán los huesos. 47 Esto lo hará toda la comunidad israelita. 48 Sin embargo, si un extranjero vive entre ustedes y quiere celebrar la Pascua en honor del Señor, primero ha de hacer que se circunciden todos los hombres de su familia, y después podrá celebrarla, pues entonces será como los nacidos en el país. Pero no podrá comer del animal nadie que no esté circuncidado. 49 La misma ley se aplicará a los nacidos en el país y a los extranjeros que vivan entre ustedes.»
50 Los israelitas hicieron todo tal como el Señor se lo había ordenado a Moisés y a Aarón. 51 Aquel mismo día, el Señor sacó de Egipto a los ejércitos israelitas.
Pascua actemaclha ningilvoyam tap
1 Appamejitcasquic nic nat Dios Apyimtalhnamo yoclhilhma Egipto.
Aptomjac nic nat apquilanya Moisés najan Aarón: 2 —Eltimesquis sat apquenmoclha as piltin nac jay. Sat etnejic piltin apmamyi aclhamoclhojo años. 3 Eltime sat elanic apcaneyquiclhilha Israel: Cotnejic sat piltin nac jay acvocmo diez acnim. Incaymalhquic moclhama enlhit appasmeyquiclha apquitquic ingyajic lhama nipquesic apquitcoc. 4 Am sat ancoc elhnam aplhamoclhojo apquitquic, incaymalhquic elpasmoc apnaymacoc yoyam elsavojo aptoycaoc nipquesic apquitcoc. 5 Incaymalhquic actomja inlhojo lhama año aptoscama mepqui acmasom apyimpejic. Aptomja inlhojo nipquesic apquitcoc inlhojo eyca laa yataay apquitcoc. 6 Eltamilquis sat apnatoscama piltin nac jay acvocmo catorce acnim. Elaa sat apnatoscama natamin actalhnama acnim. 7 Elma sat em 'pac apnatoscama. Eltilhnaoc sat em 'pac tingma apatong aptovcamcolha, lhama nicja najan moc nicja najan netin tingma apatong. 8 Eltovaoc sat apquilyalhaclhama as alhtaa najan pan mepqui apquimpascaoc. Elincaja sat panatem acmasca. 9 Noeltovaoc nasa apjapitic angvitic najan acjanomalhca. Eltovaoc sat apquilyalhaclhama acyiplomo apcatic najan apmeoc najan apyi. 10 Noelayim nasa lhama asoc acvocmo secaseclha. Elvatniclha sat secaseclha acyitna inlhojo ayaymomalhca asoc. 11 Elpenacsojo sat amamyi aptoycaoc. Elyimnaticsojo sat niplhita. Enateticlha sat tiyayipeoc apancaoc. Elsov sa apqueleneycam. Elpecjicsojo sat aptoycaoc. Acvisay Pascua ningilvoyam tap ayinyema Dios Apyimtalhnamo. 12 Osavojoc sat alhtaa nac jay yoclhilhma Egipto. Osavojoc sat silnapma sicaa appaliyam apmamyi najan apnatoscama ayitcoc acpaliyam amamyi. Oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha dioses apquilpayescamo co Egipto. Coo sicvisay Dios. 13 Ema altilhnamalhca actomja sat asoc monquinatquiscama tingma apnamcaclha quellhip. Acvitac sat ancoc ema eltilhnamalhca, oyeycajac sat as tingma. Melvityejec sat apquilitsepma nipyesicsa quellhip naysicsa sicyanmongsayclha apquiltemaclha co Egipto. 14 Colvoncamejec sat mataa quellhip as acnim. Eltime sat mataa fiesta actemaclha acyitnama apatic Dios Apyimtalhnamo. Elvajanamcoc sat najan aptovana niptamin quellhip cotmongvoycamlha nelha. 15 Eltovaoc sat pan mepqui apquimpascaoc siete acnim. Elsavojo sat etlhaoc asoc ayimpascaoc amamyi siete acnim. Aptovquic sat ancoc enlhit pan acyiplomo apquimpascaoc naysicsa siete acnim ematong sat. Etipsacpoc sat Israel apmolhama. 16 Elponquinquis sat apcaneyquiclhilha quellhip lhama acnim, amamyi anco. Elponquinquis sat mocjam apcaneyquiclhilha acvocmo siete acnim. Colapvanquejec eltamjam quellhip as acnim. Acvamlha ningillanay nintom aptoycaoc apquilvamlha quellhip. 17 Nocolvonquim nasa mataa as acnim actomja fiesta aptovmap pan mepqui apquimpascaoc. Ayinyemaclha acyinyovcasquic quellhip aplhamoclhojo as acnim yoclhilhma Egipto. Elvajanaoc sat mataa quellhip najan aptovana niptamin malha singanamaclha cotmongvoycamlha nelha. 18 Eltovaoc sat pan mepqui apquimpascaoc as piltin nac jay. Ingyenojo sat aptoycaoc quellhip acnim catorce actalhnam acvocmo acnim veintiuno actalhnam. 19 Noelninquin nasa apquimpascaoc tingma apancaoc acvaycmo siete acnim. Aptovquic sat ancoc pan acyiplomo apquimpascaoc, ematong sat as enlhit najan metnaja aptemolhama najan co Egipto. Etipsacpoc sat Israel apmolhama. 20 Noeltovaoc nasa nintom acyiplomo apquimpascaoc. Eltovaoc sat moclhama tingma pan mepqui apquimpascaoc — nic nat aptomjac Dios.
21 Apquilevam nic nat Moisés aplhamoclhojo apquilviscaa enlhitaoc Israel.
Aptomjac nic nat Moisés apquilanya: —Eltingyasquis sat apnatoscama apquitcoc moclhama enlhit apmolhama. Elaa sat, cotnejic sat asoc macmescama Dios. 22 Eltingya sat hisopo paang apva. Ellovquis sat congne ema acyitna asoc payjem. Eltilhnaoc sat tingma apatong, lhama nicja najan moc nicja najan netin tingma apatong. Copvanquejec lhama enlhit etyapvotac tingma pac acvocmo secaseclha. 23 Cotlapsic sat evotac Dios Apyimtalhnamo eyanmongsiclha apquiltemaclha co Egipto. Apvitac sat ancoc ema altilhnamalhca tingma apatong, eyeycajangvomoc sat Dios Apyimtalhnamo, elmeyvoc sat quellhip. Copvanquejec etlhic tingma apancaoc aptomja apquilnapma. 24 Elvajanaoc sat mataa quellhip najan aptovana niptamin malha singanamaclha cotmongvoycamlha nelha. 25 Apquilvoclhec sat ancoc quellhip yoclhilhma aplhanmaclha Dios Apyimtalhnamo yoyam elmecsic, elvajanaoc sat as actemaclha.
26 Eltimjic sat elilmalhna apquitquic nanoc sat: ¿Jalhco ayinyema actema nac aso? — sat eltimjic.
27 Elatingmojo sat quellhip: Acvisay asoc ningmescama Dios Apyimtalhnamo actemaclha pascua ningilvoyam alhta tap. Apyeycajangvoclhec alhta tingma ingancaoc yoclhilhma Egipto naysicsa apyanmongsayclha Dios apquiltemaclha co Egipto. Ingilmiyovquic alhta aplhamoclhojo ningilmolhama — sat eltime elanic — nic nat aptomjac Moisés.
Apquiljalhec nic nat enlhitaoc, apquilpayasoc nic nat Dios Apyimtalhnamo. 28 Apquilyajaclhoc nic nat enlhitaoc Israel. Apquilyiplovcasquic nic nat actemaclha apcanama Moisés najan Aarón ayinyema Dios Apyimtalhnamo.
Apticyovam apquiltomja aptiyam apmamyi
29 Alhtaa aysicso nic nat intomjac. Apyanmongsaclhec nic nat Dios apquiltemaclha co Egipto. Apticyovquic nic nat apquiltomja aptiyam apmamyi. Apsovjacpoc nic nat apticyovam, ayenmo apvisqui faraón apquitca acvocmo apquitca enlhit apcalhimsomap singilpilhtetomaclha. Inticyovquic nic nat aclhamoclhojo apnatoscama actomja acpaliyam amamyi. 30 Aplhaticjac nic nat apvisqui faraón najan apquilancam najan aplhamoclhojo co Egipto. Pilapcasquic nic nat aclingalhco apquiliclhangvoycam co Egipto. Paj nic nat lhama tingma apcaymomap. 31 Innec nic nat ayevamcaa alhtaa Moisés najan Aarón.
Aptomja nic nat apvisqui faraón apquilanya: —Enanteyip sat ningyesicsa, quellhip najan enlhitaoc Israel. Noc maa, elpayicsojo sat Dios actemaclha apquillhanma alhta. 32 Enalaclha sat apnatoscama nipquesic najan vayqui, acno actemaclha apquillhanma alhta quellhip. Noc maa, jelmalhnesquis sat Dios yoyam jepasmoc coo — nic nat aptomjac apvisqui co Egipto.
33 Apquilyimnatasquic nic nat apquilpayvam co Egipto apquilapajasa enlhitaoc Israel. Apquilpecjesam nic nat co Egipto apquilantipquiscama as yoclhilhma. Apquiltomjac nic nat apquilpamejitsacpo. Onticyoc sat ningilanalhco — nic nat apquiltomjac. 34 Apquilpatmeclhec nic nat enlhitaoc Israel sepo yompac apquilyelaquiscama mepqui apquimpascaoc. Apquilalasquic nic nat asoc payjem apava apquilpayjeycam. Apquilpatmeclhec nic nat. 35 Apquililyajaclhoc nic nat enlhitaoc Israel actemaclha apcanama Moisés. Am nic nat colyilhningvocmoc apquilpayvam nipyesicsa co Egipto apquilma apava najan apquilnatanma alyinmomo plata najan oro. 36 Appayesaclhec nic nat Dios Apyimtalhnamo apquilvalhoc enlhitaoc Israel napatavo co Egipto. Apquillhocac nic nat apquiltamjoclha elsaclha. Apquilnatamacpec nic nat asoc apancaoc co Egipto.
Apquilyamasma yoclhilhma Egipto
37 Apquilantipquic nic nat enlhitaoc Israel tingma Ramesés apquilyasa tingma Sucot. Apvocmec nic nat seiscientos mil enlhitaoc. Am nic nat colyipsatalhca quilvanaa najan apquitquic. Nalhpop nic nat apquillhingam. 38 Appintalhnama ilhnic nat enlhitaoc apquillhalhma cotnaja aptemolhama. Cascama ilhnic nat apnatoscama vayqui najan nipquesic najan yataay. 39 Apquilpayesquic nic nat sepo yompac apquilyelaquiscama alhta siclho yoclhilhma Egipto. Mepqui apquimpascaoc nic nat apquilpayasac. Am nic nat elpenasoc aptoycaoc yicpintama apquillhingam apquilantipsomap yoclhilhma Egipto.
40 Invocmec nic nat cuatrocientos treinta años apquileyvam yoclhlilhma Egipto enlhitaoc Israel. 41 Natamin apquilyinyovquic nic nat yoclhlilhma Egipto. Appintalhnama ilhnic nat enlhit apancaoc Dios. 42 Aptiyapecmoc nic nat Dios as alhtaa yoyam elyinyovsic enlhitaoc yoclhilhma Egipto. Incaymalhquic eltimjic enlhitaoc Israel colvoncayam as alhtaa actemaclha acyitnama ingatic Dios Apyimtalhnamo cotmongvoycamlha nelha.
Actemaclha fiesta Pascua
43 Aptomjac nic nat Dios Apyimtalhnamo apcanya Moisés najan Aarón: —Eycaso singanamaclha pascua actemaclha ningilvoyam tap. Copvanquejec etasomoc metnaja aptemolhama Israel. 44 Apnec sat ancoc apquilancam apmomap acyanmongam solyayem, etasomoc sat. Incaymalhquic colhic siclho asoc monquinatquiscama apyimpejic as apquilancam. 45 Copvanquejec etasomoc metnaja aptemolhama najan aptomja aptimesaycam. 46 Incaymalhquic aplhamoclhojo ingyaniclhac lhama tingma yoyam eltovamcoc congne. Noelsaclhes nasa apitic amyip. Noelintas nasa alhquipcoc. 47 Ellana sat fiesta quellhip apquilpasmeyquiclha. 48 Apnec sat ancoc lhama metnaja aptemolhama. Apquiltamjoc sat ancoc etasomoc pascua yoyam epayicsojo Dios Apyimtalhnamo. Incaymalhquic colhic siclho asoc monquinatquiscama apyimpejic as enlhit najan apmolhama apquiltomja apquilinava. Natamin etasomoc sat. Elhojoc sat aptemolhama quellhip. Copvanquejec etasomoc mepqui asoc monquinatquiscama apyimpejic. 49 Lhama singanamaclha sat cotnejic aplhenamap aptemolhama Israel najan cotnaja aptemolhama nipyesicsa — nic nat aptomjac.
50 Apquilyajaclhoc nic nat enlhitaoc Israel actemaclha apcanama Moisés najan Aarón ayinyema Dios Apyimtalhnamo. Apquilyiplovcasquic nic nat.
51 Eyca as acnim apquilyinyovquiscama ilhnic nat Dios Apyimtalhnamo enlhitaoc Israel yoclhilhma Egipto. Appintalhnama ilhnic nat enlhitaoc.