El Señor promete carne a los israelitas
1 Un día, los israelitas comenzaron a murmurar contra el Señor debido a las dificultades por las que estaban pasando. Al oírlos, el Señor se enojó mucho y les envió un fuego que incendió los alrededores del campamento. 2 El pueblo gritó pidiendo ayuda a Moisés, y Moisés rogó al Señor por ellos, y el fuego se apagó. 3 Por eso aquel lugar se llamó Tabera, porque allí el fuego del Señor ardió contra ellos.
4 Entre los israelitas se había mezclado gente de toda clase, que solo pensaba en comer. Y los israelitas, dejándose llevar por ellos, se pusieron a llorar y a decir: «¡Ojalá tuviéramos carne para comer! 5 ¡Cómo nos viene a la memoria el pescado que comíamos gratis en Egipto! Y también comíamos pepinos, melones, puerros, cebollas y ajos. 6 Pero ahora nos estamos muriendo de hambre, y no se ve otra cosa que maná.»
7 (El maná era parecido a la semilla del cilantro; tenía un color amarillento, como el de la resina, 8 y sabía a tortas de harina con aceite. La gente salía a recogerlo, y luego lo molían o machacaban, y lo cocinaban o lo preparaban en forma de panes. 9 Por la noche, cuando caía el rocío sobre el campamento, caía también el maná.)
10 Moisés supo que los israelitas y sus familiares lloraban a la entrada de sus tiendas, y que el Señor estaba muy enojado. Y Moisés también se disgustó, 11 y le dijo al Señor:
—¿Por qué me tratas mal a mí, que soy tu siervo? ¿Qué tienes contra mí, que me has hecho cargar con este pueblo? 12 ¿Acaso soy yo su padre o su madre para que me pidas que los lleve en brazos, como a niños de pecho, hasta el país que prometiste a sus antepasados? 13 ¿De dónde voy a sacar carne para dar de comer a toda esta gente? Vienen llorando a decirme: “Danos carne para comer.” 14 Yo solo ya no puedo encargarme de llevar a todo este pueblo; es una carga demasiado pesada para mí. 15 Si vas a seguir tratándome así, mejor quítame la vida, si es que de veras me estimas. Así no tendré que verme en tantas dificultades.
16 Pero el Señor le contestó:
—Reúneme a setenta ancianos israelitas, de los que sepas que tienen autoridad entre el pueblo, y tráelos a la tienda del encuentro. Que esperen allí contigo. 17 Yo bajaré y hablaré allí contigo, y tomaré una parte del espíritu que tú tienes y se la daré a ellos para que te ayuden a sobrellevar a este pueblo. Así no estarás solo. 18 Luego, ordena al pueblo que se purifique para mañana, pues van a comer carne. Ya los he oído llorar y decir: “¡Ojalá tuviéramos carne para comer! ¡Estábamos mejor en Egipto!” Pues bien, yo les voy a dar carne para que coman, 19 y no solo un día ni dos, ni cinco, o diez o veinte. No. 20 Comerán carne durante todo un mes, hasta que les salga por las narices y les dé asco, porque me han rechazado a mí, el Señor, que estoy en medio de ellos, y han llorado y han dicho ante mí: “¿Para qué salimos de Egipto?”
21 Entonces Moisés respondió:
—El pueblo que viene conmigo es de seiscientos mil hombres de a pie, ¿y dices que vas a darnos a comer carne durante un mes entero? 22 ¿Dónde hay tantas ovejas y vacas que se puedan matar y que alcancen para todos? Aun si les diéramos todo el pescado del mar, no les alcanzaría.
23 Pero el Señor le contestó:
—¿Crees que es tan limitado mi poder? Ahora vas a ver si se cumple o no lo que he dicho.
Setenta ancianos hablan como profetas
24 Moisés salió y contó al pueblo lo que el Señor le había dicho, y reunió a setenta ancianos israelitas y los colocó alrededor de la tienda. 25 Entonces el Señor bajó en la nube y habló con Moisés; luego tomó una parte del espíritu que Moisés tenía, y se lo dio a los setenta ancianos. En cuanto el espíritu reposó sobre ellos, comenzaron a hablar como profetas. Pero esto no volvió a repetirse.
26 Había dos hombres, el uno llamado Eldad y el otro Medad, que habían sido escogidos entre los setenta pero que no fueron a la tienda, sino que se quedaron en el campamento. Sin embargo, también sobre ellos reposó el espíritu, y comenzaron a hablar como profetas en el campamento. 27 Entonces un muchacho fue corriendo a decirle a Moisés:
—¡Eldad y Medad están hablando como profetas en el campamento!
28 Y Josué hijo de Nun, que desde joven era ayudante de Moisés, dijo:
—¡Señor mío, Moisés, prohíbeles que lo hagan!
29 Pero Moisés le contestó:
—¿Ya estás celoso por mí? ¡Cómo desearía yo que el Señor le diera su espíritu a todo su pueblo, y todos fueran profetas!
30 Y Moisés y los ancianos de Israel volvieron al campamento.
El Señor envía codornices
31 El Señor hizo que un viento soplara desde el mar y trajera bandadas de codornices, las cuales cayeron en el campamento y sus alrededores, hasta una distancia de un día de camino alrededor del campamento, y formaba un tendido de casi un metro de altura. 32 Todo ese día y toda la noche y todo el día siguiente la gente estuvo recogiendo codornices. El que menos recogió recogió diez montones de codornices, que pusieron a secar en los alrededores del campamento. 33 Pero apenas estaban masticando los israelitas la carne de las codornices, cuando el Señor se enfureció contra ellos y los castigó, e hizo morir a mucha gente. 34 Por eso le pusieron a ese lugar el nombre de Quibrot Hatavá, porque allí enterraron a los que solo pensaban en comer.
35 De Quibrot Hatavá siguió el pueblo su camino hasta Jaserot, y allí se quedó.
Dios aptingyasquiscama apitic
1 Somcoc nic nat apquilpayvam enlhitaoc Israel apquilinmelhaycam Dios, ayinyema apquillingaycamco siclho acyimtalhnama. Aplovquic nic nat Dios apcapajasa talha nipyava tingma campamentos, ayinyema apquiltemaclha apancaoc enlhit. 2 Apquilpalhamam nic nat enlhitaoc ayinyema apquilay, apquilanama epasingvota Moisés. Natamin apquilmalhnancama Moisés acsapona talha. 3 Apquiltimec nic nat amyip acvisay Talha Acvanyam Tabera, ayinyema Dios apquilvatnama talha.
4 Apnam nic nat enlhit apquilpalhcomap, poc mataa aclhanma apquilvalhoc nintom (mepqui nintom). Apyapcalhquic nic nat apquilpametamcaa: ¡Jingiltingyasquis apitic yoyam ontovamcoc! 5 ¡Cotlaycaoc alhta nintom yoclhilhma Egipto! ¡Cotlaycaoc alhta quilasma mepqui acyanmongam! Cotlaycoc alhta acyilhna: pepinos, melones yamsamanya, puerros, cebollas najan ajos. 6 ¡Mayic jingilnapac nincoo, paj moc nintom acvamlha maná sepo apnic! — nic nat apquiltomjac.
7 (Nintom maná acyitsomalhca cilantro actic, malha acyatictama ayimpeoc acno resina. 8 Apquillanac nic nat nilpayescama, malha harina najan aceite. Apquilansaclhec nic nat mataa, apquillanac nic nat pan, najan apquiljanma vaynca. 9 Intiyacmec nic nat yalya alhtaa, acyiplomo alpalhquemalhca maná.)
10 Aplingac nic nat Moisés apyapcalhem israelitas najan apquilmolhama apnaycam tingma apancaoc (carpa). Aplovquic nic nat Dios. Am nic nat colcac apvalhoc Moisés, aptomja apcanya:
11 —¿So actomja yi setnesquiscama sicvisay silancam lhip? ¿So actomja yi seyinmelhamcaa coo, senimquiscama emamyi nipyesicsa as enlhitaoc? 12 Jave coo apquilyap najan inquin as enlhitaoc. Movanquejec ongvaynic malha sicaa as enlhitaoc, siyayneycaoc yoclhilhma apquilmescama lhip alhta apquilyeyjamcaa. 13 Jingilmes sat nintom apitic — apquiltomjac naysicsa apyapcalhem. ¿Co laa conyemejic sat apitic, yoyam olmecsic aptoycaoc apyovoclhojo enlhitaoc? 14 ¡Movanquejec mocjam elhapco! ¡Yimtilhec anco nipyesicsa as enlhitaoc! 15 Am sat ancoc jepasmac lhip, jeyaa sat yoyam ongvitsapoc naysicsa seyasicjayo lhip. Comascoc sat siclingaycamco acyimtalhnama — nic nat aptomjac Moisés.
16 Apcatingmavoc nic nat Dios: —Ingyansiclha sat lhip setenta apquilvanyam mayayo, apquiltomja apquilyimtalhnamo nipyesicsa enlhitaoc. Inalanta sat carpa apponquinomap, jelalh sat coo. 17 Ovayventac sat coo, najan opamejitsic sat lhip. Olcoc sat nicja espíritu apna lhip apvalhoc, elmecsic sat apquillhalhma lhip. Colhyevavojoc sat aplhinquiscama lhip enlhitaoc, jave aplhapcoc lhip. 18 Ilapajas sat, colhic altimnasa apyovoclhojo enlhitaoc, yoyam ellaniclha mocjam apquilvalhoc. Eltovamcoc sat apitic secaseclha. Aclingac alhta apyapcalhem enlhit apquilpametamcaa: ¡Jingiltingyasquis apitic yoyam ontovamcoc! ¡Cotlaycaoc alhta nintom yoclhilhma Egipto! Tasi, coo sat olmecsic apitic yoyam eltovamcoc. 19 Jave acyavataclhojo lhama acnim yoyam eltovamcoc, jave anit acnim, jave cinco acnim, jave diez acnim, jave veinte acnim. 20 Eltovamcoc sat apitic apyovoclhojo piltin acvaycmo ayastingam, acvaycmo apquilyiclhama. Ayinyema sevennéycam alhta sicvisay Dios Sicyimtalhnamo. Apquiltomjac alhta naysicsa apyapcalhem: ¡So actomja ningyinyova alhta yoclhilhma Egipto! — alhta apquiltomjac — nic nat aptomjac Dios.
21 Apcatingmavoc nic nat Moisés: —Appintalhnama siclhalhmaa coo, malha seiscientos mil enlhitaoc. ¿Lhip ya etingyasquisic apitic eltovamcoc apyovoclhojo enlhitaoc lhama piltin? 22 ¿Apquilyanca ya nipquesic najan vayqui, yoyam eltovamcoc appintalhnama enlhitaoc? Ninsovjoc sat ancoc quilasma yingmin acvanyam, comenmalhalhquejec sat aptoycaoc — nic nat aptomjac Moisés.
23 Apcatingmavoc nic nat Dios: ¿Apcanayqui ya lhquip mepqui sicmovan coo? Quilhvoc sat etac lhip sictemaclha mepqui sicyeycajascaoc siclhanma — nic nat aptomjac Dios.
Setenta apquilvanyam mayayo
24 Apquiltimnasquic nic nat Moisés amyaa ayinyema Dios napatavo enlhitaoc. Apcansaclhec nic nat setenta apquilvanyam mayayo, ingyaniclhac sat nipyava carpa apponquinomap. 25 Apvayventac nic nat Dios naysicsa yipjopay, epamejitsic Moisés. Apliquic nic nat nicja espíritu apna apvalhoc Moisés, apnesa apquilvalhoc apquilvanyam mayayo. Apquilyatam nic nat malha profetas apquilpayvam acyavataclhojo.
26 Apcanit enlhit nic nat apnam nipyesicsa setenta mayayo, apvisay Eldad najan poc apvisay Medad. Am nic nat elmiyaclha apyitnamaclha carpa apponquinomap, apnam nasa tingma campamento. Apnaclhec nic nat espíritu apquilvalhoc as apcanit apnaycam campamento, yiplovcoc nic nat apquilyataycam acno profetas apquilpayvam.
27 Appecjasquic nic nat lhama apyimnanic, colhic altimnasa Moisés: —¡Malha profetas apquilpayvam apquiltomjac Eldad najan Medad payjoc campamento! — nic nat aptomjac.
28 Aptomjac nic nat Josué, Nun apquitca, aplhalhma mataa Moisés aptomjaclha apquitcoc nano, aptomja apcanya: —¡Lhip Moisés Visqui ajac, ingyane sat elvatsamcoc profetas apquilpayvam! — nic nat aptomjac Josué.
29 Apcatingmavoc nic nat Moisés: —Aplhenseycam nac lhip semasma coo. ¡Altamjo inyicje elyatam profetas apquilpayvam apyovoclhojo enlhitaoc, ayinyema espíritu apanco Dios! — nic nat aptomjac.
30 Apquiltajaclhec nic nat campamento apquilvanyam mayayo israelitas.
Apquilvoy senjic
31 Aptimescasquic nic nat alhcajayam Dios, ayinyema payjoc yingmin acvanyam. Pilapcasquic nic nat appalentamo mengyascama senjic naysicsa campamento najan nayava maa, acvaycmo ninlhingam lhama acnim ningvita nelha apquilpalentama senjic. Apquilvitac nic nat malha mayicjescama senjic lhama metro nitno. 32 Apquilansaclhec nic nat senjic acyovoclhojo acnim najan acyovoclhojo alhtaa. Apcansaclhec nic nat lhama enlhit diez mayicjescama senjic, apquilhnama netin yoyam elyamacsic apjapitic nayava campamento. 33 Aplovquic nic nat Dios naysicsa aptoycaoc senjic. Apyanmongsaclhec nic nat apquiltemaclha apancaoc. Apquilitsepquic nic nat aplhamoclhojo enlhit. 34 Apquiltimec nic nat amyip acvisay Kibrot-hataava, moc acvisay Ayitsepma Ingnenyic. Ayinyema ilhnic nat ayitsepma apnenyaoc enlhit eltovamcoc apitic.
35 Apquilyinyovquic nic nat amyip Ayitsepma Ingnenyic, apquilyiplaclho amay payjoc Hazerot. Apquilnaclhec nic nat maa.