1 Y Saulo, que estaba allí, aprobó el asesinato de Esteban.
Saulo persigue a la iglesia
Aquel mismo día comenzó una gran persecución contra la iglesia de Jerusalén. Todos, menos los apóstoles, se dispersaron por las regiones de Judea y de Samaria. 2 Algunos hombres piadosos enterraron a Esteban y lloraron desconsoladamente por él. 3 Mientras tanto, Saulo arrasaba con la iglesia y entraba de casa en casa, y sacaba a rastras a hombres y mujeres y los metía en la cárcel.
El evangelio es proclamado en Samaria
4 Sin embargo, quienes tuvieron que dispersarse anunciaban la buena noticia por dondequiera que iban. 5 Felipe, que era uno de ellos, se dirigió a la ciudad más importante de Samaria y comenzó a hablarles acerca de Cristo. 6 La gente que se reunía escuchaba con atención lo que Felipe decía, pues veían las señales milagrosas que él hacía. 7 Muchas personas que tenían espíritus impuros eran sanadas, y los espíritus salían de ellas gritando; también muchos paralíticos, o gente que no podía caminar bien era sanada. 8 Por eso había una gran alegría en aquella ciudad.
9 Allí había llegado antes un hombre llamado Simón, que practicaba la magia y asombraba a la gente de Samaria. Se hacía pasar por alguien muy importante. 10 Todos, desde el más pequeño hasta el más grande, lo escuchaban atentamente y decían: «Este es “el gran poder de Dios”.»
11 Y le hacían caso, porque con su magia los había engañado durante mucho tiempo. 12 Pero cuando creyeron en la buena noticia que Felipe les anunciaba acerca del reino de Dios y de Jesucristo, tanto hombres como mujeres se bautizaron. 13 Y hasta el mismo Simón creyó y se bautizó; y comenzó a acompañar a Felipe, admirado de los grandes milagros y señales que le veía hacer.
14 Cuando los apóstoles que estaban en Jerusalén supieron que los de Samaria habían aceptado la palabra de Dios, enviaron allá a Pedro y a Juan. 15 Al llegar, oraron por los creyentes de Samaria, para que recibieran el Espíritu Santo, 16 porque el Espíritu Santo todavía no había venido sobre ninguno de ellos, y solamente se habían bautizado en el nombre del Señor Jesús. 17 Entonces Pedro y Juan les impusieron las manos, y así recibieron el Espíritu Santo.
18 Al ver Simón que el Espíritu Santo venía cuando los apóstoles imponían las manos sobre la gente, les ofreció dinero, 19 y les dijo:
—Denme también a mí ese poder, para que aquel a quien yo le imponga las manos reciba igualmente el Espíritu Santo.
20 Pero Pedro le contestó:
—¡Maldito seas tú y tu dinero, si crees que se puede comprar lo que es un don de Dios! 21 Tú no eres de los nuestros, y no tienes derecho a recibir ese don, porque delante de Dios tu corazón no es recto. 22 Arrepiéntete de esta maldad tuya, y ruega a Dios para ver si te perdona por pensar de esa manera. 23 Lo que veo es que estás lleno de amargura, y que la maldad te tiene preso.
24 Simón contestó:
—Oren ustedes al Señor por mí, para que no me pase nada de esto que me han dicho.
25 Después de dar testimonio y de comunicar la palabra del Señor en ese lugar, los apóstoles regresaron a Jerusalén; y en el camino iban anunciando la buena noticia en muchas de las aldeas de Samaria.
Felipe y el funcionario de Etiopía
26 Un ángel del Señor le dijo a Felipe: «Levántate y vete al sur, por el camino de Jerusalén a Gaza.» Este camino pasa por el desierto. 27 Felipe se levantó y se fue; y en el camino se encontró con un etíope, que era un eunuco, alto funcionario y tesorero de la reina de Etiopía, el cual había ido a Jerusalén a adorar a Dios. 28 Iba de regreso a su país, sentado en su carro y leyendo el libro del profeta Isaías.
29 El Espíritu le dijo a Felipe: «Ve y acércate a ese carro.» 30 Cuando Felipe se acercó y lo oyó leer el libro del profeta Isaías, le preguntó:
—¿Entiende usted lo que lee?
31 El etíope le contestó:
—¿Cómo lo voy a entender, si no hay quien me lo explique?
Y le pidió a Felipe que subiera y se sentara junto a él. 32 La parte de las Escrituras que estaba leyendo era esta:
«Como una oveja fue llevado al matadero.
Como un cordero que enmudece
delante de quienes lo trasquilan,
no abrió su boca.
33 Lo humillaron y no le hicieron justicia;
¿quién podrá hablar de su descendencia?
Porque su vida fue arrancada de la tierra.»
34 El funcionario etíope le preguntó a Felipe:
—Dime, por favor, ¿de quién habla el profeta: de sí mismo o de algún otro?
35 Entonces Felipe comenzó a explicarle esta parte de las Escrituras para anunciarle la buena noticia acerca de Jesús. 36 Más tarde, al pasar por un sitio donde había agua, el funcionario dijo:
—Aquí hay agua; ¿hay algo que impida que yo sea bautizado?
38 Y mandó que el carro se detuviera, y los dos bajaron al agua y Felipe lo bautizó. 39 Cuando subieron del agua, el Espíritu del Señor se llevó a Felipe, y el funcionario no volvió a verlo; pero siguió su camino lleno de alegría. 40 Luego Felipe apareció en Azoto, y de allí se fue anunciando la buena noticia de pueblo en pueblo, hasta llegar a Cesarea.
Saulo apminlhinaycam Jesucristo apmolhama
1 Apcavoc alhta Saulo apmatnam Esteban. Yejemoc alhta actomja macminlhinaycam acvanyam. Apquiltovasacpec alhta cristianos Jesucristo apmolhama apnaycam Jerusalén. Apquilhpanec alhta. Apquilyasquic alhta yoclhilhma Judea najan yoclhilhma Samaria. Apquilnaclhec alhta mocjam apóstoles apquilapajasomap. 2 Apquilatonquic alhta enlhit apquilpeyvomo Esteban apquitsepma. Avanjec alhta apyipcalhem. 3 Yejemoc alhta apnatovasamcaa Saulo Jesucristo apmolhama. Apquilantalhnam alhta mataa tingma. Apquilmec alhta enlhit najan quilvanaa. Apnescacmec alhta mataa singilpilhtetomaclha.
Apquililtimnaycam tasic amyaa yoclhilhma Samaria
4 Apquillhinquic alhta Jesucristo apmolhama co Jerusalén. (Apquilhpanec alhta). Apquililtimnasam alhta mataa tasic amyaa apquilyasaclha. 5 Apmiyaclhec alhta Felipe tingma apvisay Samaria. Aplhenquic alhta mataa apvisay Cristo. 6 Am alhta coyeycajalhca apquiljalhenmo Felipe apquiltimnaycam. Pilapcasquic alhta apquilvita asoc monquinatquiscama apquillanay. 7 Apquiltamilquiscacmec alhta aplhamoclhojo enlhit actovascama somquic quilyicjamo. Inquiliclhangvam alhta mataa alantepa somquic quilyicjamo. Apquiltamalvocmec alhta najan enlhit apquilyelcomap najan apquilyateyaycam. 8 Avanjec alhta apquilitsovascama tingma Samaria.
9 Apnec alhta lhama enlhit maa apvisay Simón. Apyojolhma alhta as enlhit. Apquilyinimcasquic alhta mataa enlhitaoc co Samaria. Apyimtalhnesomacpo apanco mataa. 10 Apquiljalhnoc alhta mataa appayvam aplhamoclhojo najan apquitcaoc najan apquilvanyam.
—Apmopvan innac as enlhit ayinyema Dios aptomja Apyimtalhnamo —alhta intomjac amyaa aplhenacpo. Apquiltimec alhta acvisay Acyiviy Apmopvan.
11 Apquiljalhnoc alhta mataa. Apcacpec alhta. Acvoncaclhojo alhta apquilyinimcascam aptimem apyojolhma. 12 Am alhta elyascacmoc apquiltimnaycam tasic amyaa Felipe. Apquiltimnam alhta actemaclha Dios apquilnancascama najan apvisay Jesucristo. Inyiplovcoc alhta apquilyapascaseycaoc yingmin enlhit najan quilvanaa. 13 Am alhta eyascacmoc amyaa Simón. Inyiplovcoc alhta najan macyapasquiscama yingmin. Yejemoc alhta apyipitcaclho Felipe. Pilapcasquic alhta Simón apvita asoc monquinatquiscama alyiviy najan asoc sinpilapquiscama.
14 Apquillingangvocmec alhta amyaa apóstoles apquilapajasomap apnaycam tingma Jerusalén. “Dios appayvam inquilmac apquilvalhoc co Samaria” —alhta intomjac amyaa apquilanyacpo. Yejemoc alhta apquilapajasa Pedro najan Juan. 15 Lhama alhta apquilvocmo maa. Yejemoc alhta apquilmalhnesquisa, yoyam ellhovac Espíritu Santo. 16 Am alhta eyca evayventac mocjam Espíritu Santo tacjaplhit. Acvamlha macyapascaseycaoc yingmin ayinyema apvisay Visqui ingac Jesús. 17 Apninquinquic alhta apmeoc apyitsicsaoc Pedro najan Juan as enlhitaoc. Apquillhocac alhta Espíritu Santo.
18 Apvitamcoc alhta Simón aptomjaclha apóstoles apquilapajasomap. Lhama alhta apninquina apmeoc apyitsicsaoc, apquillhoca eyca Espíritu Santo. Yejemoc alhta apsantamo solyayem Simón. 19 Aptomjac alhta apquilanya Simón:
—Ingyane sat coo lha colhic sicmovan. Acninquinquic sat ancoc emeoc apyitsicsaoc enlhitaoc, yejemoc sat elmoc Espíritu Santo —alhta aptomjac.
20 Apcatingmavoc alhta Pedro:
—Ingyitsapojo sat lhama solyayem pac. Apcanayquic lhip emoc Dios apcaycaoc acyanmongam solyayem. 21 Copvanquejec lhip jinpasmoc nincoo as asoc. Am copeyvoc aclhanma apvalhoc napato Dios Ingyapam. 22 Iyanmonquis apvalhoc lhip. Ilvates aptamjaycam acmasom. Ilmalhna sat Dios Ingyapam, yoyam emascocsic actemaclha alquitamsama apvalhoc. 23 Acvitac coo lhip aptomja apmapsom. Appilhquetacpec lhip aptamjaycam acmasom. Lanoc lhip apvalhoc asoc acmasom —alhta aptomjac.
24 Apcatingmavoc alhta apyojolhma Simón:
—Jelmalhnesquis sat quellhip Visqui ingac. Nolane nasa jetnejic asoc apquillhena lhac —alhta aptomjac.
25 Lhama alhta appenesa apquillingascama Dios appayvam Pedro najan Juan. Apquiltajavoc alhta mocjam tingma Jerusalén. Apquililtimnasquic alhta mataa tasic amyaa aplhamoclhojo tingma nalhit amay yoclhilhma Samaria.
Felipe najan co Etiopía
26 Yejemoc alhta apvitacpo lhama ángel apquinyema Visqui ingac. Aptomjac alhta apcanya Felipe:
—Ingva, iyas sat nipiyam. Eyipjongvomoc sat lhip moc amay ayinyema tingma Jerusalén acyascama tingma Gaza.
Amay acyeycajangvoyacmo nac yoclhilhma actamopeycaoc. 27 Yejemoc alhta aplhinga Felipe. Aptajanyavoc alhta nalhit amay enlhit co Etiopía. Enlhit apyimtalhnamo alhta. Quilvana avisqui yoclhilhma Etiopía alhta ayasinancama as enlhit najan aptamilquiscama alnatam. Quilvana avisqui alhta acvisay Candace. Lhama alhta apvocmo tingma Jerusalén. Apquilmalhnescasquic alhta Dios Ingyapam. 28 Aptajavoc alhta mocjam apcaoclha. Apnec alhta netin calo (talelhcapoc) apquilyipsata vaycajac Isaías profeta Dios aplingascama apnatalhescama. 29 Yejemoc alhta aptomjac Espíritu apcanya Felipe:
—Iyipitcangvomjo, iyiplaclha sat as talelhcapoc (calo) —alhta aptomjac.
30 Lhama alhta apyipitcangvocmo Felipe. Aplingac alhta apquilyipsatem vaycajac Isaías apnatalhescama. Aptomjac alhta apcanya Felipe:
—¿Apyasamco ya lhquip actomjaclha apquilyipsatem? —alhta aptomjac.
31 Apcatingmavoc alhta enlhit:
—¿Jalhco sat otnejic oyasamcojo? Paj selhicmoscama coo —alhta aptomjac.
Yejemoc alhta apcanyacpo Felipe, yoyam elhojoc lhama netin talelhcapoc (calo).
32 Eycaso actomja alhta alyipsatomalhca vaycajac:
Innec alhta acyantama malha nipquesic yoyam ematong.
Apvanmaquic alhta malha nipquesic apquitcoc copayjeycam apatong naysicsa macyesescama.
33 Apvinacpec alhta. Am alhta etac nintemaclha acpeyvomo.
Melvitacpejec sat aptovana niptamin. Mellhenacpejec sat nipyesicsa enlhit. Ayinyemaclha inmasquec alhta aptiyascam as nalhpop
—alhta intomjac vaycajac.
34 Aptomjac alhta as enlhit apcanya Felipe:
—Jeltimnas siclho. ¿Soc enlhit aplhena nac profeta Dios aplingascama? ¿Aplhenacpe ya apanco, inlhoyqui laa poc? —alhta aptomjac.
35 Yejemoc alhta apquiltimnasamcaa Felipe actemaclha appeyvasquiclha vaycajac actalhesomalhco. Apquiltimnasamcaa tasic amyaa actemaclha aplhenamap Jesús. 36 Lhama alhta apquilyeycajangvocmo acyitnamaclha yingmin. Yejemoc alhta aptomja apcanya as enlhit:
—Quip ilanojo, yingmin nac jay. ¿Movanqueje ya otingya yapasquiscama yingmin? —alhta aptomjac.
37 Apcatingmavoc alhta Felipe:
—Apvanqui inyicje. ¿Am ya eyascacmoc lhip? —alhta aptomjac. Yejemoc alhta apcatingmavo:
—Moyascacmoc coo Jesucristo Dios Apquitca —alhta aptomjac.
38 Yejemoc alhta apcanya coytic talelhcapoc (calo). Apquilantalhningvocmec alhta yingmin Felipe najan aplhalhma. Apyapascasquic alhta yingmin Felipe as enlhit. 39 Lhama alhta apquilantepa nayingmin. Pilapcasquic alhta apvonquepa Felipe. Espíritu Santo Visqui ingac alhta apyantamac. Am alhta etamcoc apvonquepa. Yejemoc alhta apquimpaclho as enlhit. Payjeclhec alhta apvalhoc. 40 Apvitacpec alhta Felipe tingma Azoto. Apquiltimnasam alhta mataa tasic amyaa moclhama tingma apyeycajangvomlha acvocmo apmiyaclhilha tingma Cesarea.