Jetro visita a Moisés
1 Jetro, el sacerdote de Madián y suegro de Moisés, supo todo lo que Dios había hecho por Moisés y por su pueblo Israel, y supo también que el Señor los había sacado de Egipto. 2 Moisés había despedido a su esposa Séfora, y Jetro la había recibido a ella 3 y a sus dos hijos. Uno de ellos se llamaba Guersón, porque Moisés había dicho: «He sido un extranjero en tierra extraña», 4 y el otro se llamaba Eliezer, porque había dicho: «El Dios de mi padre vino en mi ayuda, y me salvó de la espada del faraón.»
5 Moisés había acampado en el desierto, junto al monte de Dios, y allá fue Jetro, acompañado por la esposa y los hijos de Moisés. 6 Y le dijo a Moisés:
—Yo, tu suegro Jetro, he venido a verte, junto con tu esposa y sus dos hijos.
7 Moisés salió a recibir a su suegro. Se inclinó delante de él y lo besó; y después de saludarse entraron en la tienda de campaña. 8 Allí Moisés le contó a su suegro todo lo que el Señor les había hecho al faraón y a los egipcios en favor de Israel, todas las dificultades que habían tenido en el camino, y cómo el Señor los había salvado.
9 Jetro se alegró por la gran bondad que Dios había mostrado a los israelitas, al salvarlos del poder de los egipcios, 10 y dijo:
—Bendito sea el Señor, que los ha liberado a ustedes, pueblo de Israel, del poder opresor del faraón y de los egipcios, 11 y de la insolencia con que ellos los trataron. Ahora estoy convencido de que el Señor es más grande que todos los dioses.
12 Jetro tomó un animal para quemarlo en honor de Dios, y también otras ofrendas. Luego Aarón y todos los ancianos de Israel fueron a comer con el suegro de Moisés, en presencia de Dios.
Moisés nombra a otros jueces
(Dt 1.9-18)
13 Al día siguiente Moisés se sentó para resolver los pleitos de los israelitas, los cuales acudían a él desde la mañana hasta la tarde. 14 Al ver el trabajo que Moisés se tomaba, su suegro le dijo:
—¿Por qué te tomas todo ese trabajo? La gente acude a ti desde la mañana hasta la tarde. ¿Por qué te dedicas a atenderlos tú solo?
15 Y Moisés le contestó:
—Es que el pueblo viene a verme para consultar a Dios. 16 Cuando tienen dificultades entre ellos, vienen a verme para que yo decida quién es el que tiene la razón, y yo les hago saber las leyes y las enseñanzas de Dios.
17 Pero su suegro Jetro le advirtió:
—No está bien lo que haces, 18 pues te cansas tú y se cansa la gente que está contigo. La tarea sobrepasa tus fuerzas, y tú solo no vas a poder realizarla. 19 Escucha bien el consejo que te voy a dar, y que Dios te ayude. Tú debes presentarte ante Dios en lugar del pueblo, y presentarle esos problemas. 20 A ellos, instrúyelos en las leyes y enseñanzas, y hazles saber cómo deben vivir y qué deben hacer. 21 Por lo que a ti toca, escoge entre el pueblo a hombres capaces, que tengan temor de Dios y que sean sinceros, hombres que no busquen ganancias mal habidas, y a unos dales autoridad sobre grupos de mil personas; a otros, sobre grupos de cien; a otros, sobre grupos de cincuenta; y a otros, sobre grupos de diez. 22 Ellos dictarán sentencia entre el pueblo en todo momento; los problemas grandes te los traerán a ti, y los problemas pequeños los atenderán ellos. Así te quitarás ese peso de encima, y ellos te ayudarán a llevarlo. 23 Si pones esto en práctica, y si Dios así te lo ordena, podrás resistir; la gente, por su parte, se irá feliz a su casa.
24 Moisés le hizo caso a su suegro y puso en práctica todo lo que le había dicho: 25 escogió a los hombres más capaces de Israel, y les dio autoridad sobre grupos de mil personas, de cien, de cincuenta y de diez. 26 Ellos dictaban sentencia entre el pueblo en todo momento; los problemas difíciles se los llevaban a Moisés, pero todos los problemas de menor importancia los resolvían ellos mismos. 27 Después Moisés y su suegro se despidieron, y su suegro regresó a su país.
Moisés apipyata
1 Moisés apipyata ilhnic nat apvisay Jetro. Sacerdote ilhnic nat Jetro yoclhilhma Madián. Aplingac nic nat amyaa simpilapquiscama ayinyema Dios Apyimtalhnamo nipyesicsa enlhitaoc Israel. Actemaclha apquilyinyovquiscama siclho yoclhilhma Egipto. 2 Moisés aptava ilhnic nat Séfora, actajaclho siclhoc nic nat inyap tingma pac, apnaclha Jetro. 3 Aclhalhma ilhnic nat apcanit ayitquic. Lhama ilhnic nat apvisay Gersón, ayinyema Moisés appayvam: —Malha maycaa coo cotnajaclha siyaoclha — nic nat aptomjac aplhenacpo apanco. 4 Poc nic nat apvisay Eliezer, ayinyema appayvam: —Sepasmom Dios najan sevomquiscama tap napato apvisqui faraón — nic nat aptomjac.
5 Apnec nic nat Moisés yoclhilhma actamopeycaoc nicja inquilhe acvisay Dios apanco (mataymong acvinatem). Aptiyaningvocmec nic nat Jetro. Aclhalhma ilhnic nat Moisés aptava najan dos apquitquic.
6 Aptomjac nic nat Jetro apcanya: —Lhip nac eyipjayim. Coo sicvisay Jetro, lhip apipyata. Acyantamentac lhac lhip aptava najan dos apquitquic — nic nat aptomjac Jetro.
7 Apmec nic nat tacja Moisés. Apjalhec nic nat appayvasa. Appitsisquic nic nat apmalhimpenic. Apquilantalhnec nic nat carpa appaclhanma. 8 Apquiltimnasquic nic nat Moisés amyaa aplhenacpo apvisqui faraón, najan apquillhalhmaa egipcios, najan apquillhenacpoc enlhitaoc Israel. Actemaclha ilhnic nat nalhit amay najan actemaclha apquilmasma Dios Apyimtalhnamo.
9 Payjeclhec nic nat apvalhoc Jetro aplinga amyaa apquilmasma Dios Apyimtalhnamo naysicsa apquilminlhinaycam cotnaja ingmoc co Egipto.
10 Aptomjac nic nat Jetro apcanya: —Aptasic apanco Dios Apyimtalhnamo apquilmasma enlhitaoc Israel napatavo co Egipto. Aptomja apquilmasma alhta napato apvisqui faraón. 11 Apyimtalhnamo apanco Dios Apyimtalhnamo, am colhno quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Apquilmasma alhta enlhitaoc apquillingaycamco acyimtalhnamo ayinyema alhta apquilyimtalhnesomap apanco (co Egipto) — nic nat aptomjac Jetro.
12 Appiquinquic nic nat talha asoc acmatnam macmescama Dios, yoyam comyetic. Najan moc asoc macmescama Dios. Apcaneclhec nic nat Aarón najan apyovoclhojo ningayo apquilvanyam Israel. Aptovcamquic nic nat napato Dios Apyimtalhnamo. Aptasacmec nic nat Moisés apipyata.
Apquillhalhma Moisés
(Dt 1.9-18)
13 Moc acnim nic nat intomjac. Apquilvoctac nic nat apnaymacoc acyimtalhnama apquilvalhoc. Appeyvescaseclhec nic nat Moisés. Apquilinlhanacmec nic nat mataa acyovoclhojo acnim. 14 Apvitac nic nat Moisés apipyata actemaclha apquilyamposcama apnaymacoc.
Aptomjac nic nat apipyata apcanya Moisés: —¿So actomja yi? Lhama apanco lhip apyicpilquemo. Apquilinlhanacmec apnaymacoc apquilyamposcama lhip acyovoclhojo acnim — nic nat aptomjac Jetro.
15 Apcatingmavoc nic nat Moisés: —Elyavectac mataa enlhit, yoyam olmalhnesquisic Dios Apyimtalhnamo etnejic appeyvescasquiclha. 16 Am elyasamcoc mataa enlhit aptomja apsilhnanomap apanco. Coo eyca sictomja sicyascasingvoyam enaymacoc Dios appayvam actemaclha singanamaclha — nic nat aptomjac Moisés.
17 Aptomjac nic nat apipyata apcanya: —Copayjo lhip aptomjaclha. 18 Apyampavoc mataa lhip, apquilyampavoc apnaymacoc apyovoclhojo. Copvanquejec lhip aplhapco esavojo apyicpilquemo. 19 Quip ingyeylhojo sicpayvam, yoyam ongvanic lhip. Dios Apyimtalhnamo epasmoc sat lhip: Itne sat lhip appeyvescasquiclha napato Dios Apyimtalhnamo. Ilmalhnesquis apnaymacoc napato Dios. 20 Ilyascasingvom sat apnaymacoc Dios appayvam actemaclha singanamaclha. Ilane sat elyiplovcasojo mataa naysicsa ningileyvam. 21 Ilyacyes sat nipyesicsa apnaymacoc enlhit apquilvascapma, apquiltomja apquilayo Dios Apyimtalhnamo. Apquiltomja apquilpeyvomo mepqui apquilyeycajascaoc apquillhanma. Itnimquis sat mataa apmamyi elapajacsic 1000 apnaymacoc. Poc mataa elapajacsic 100 apnaymacoc. Poc mataa elapajacsic 50 apnaymacoc. Poc mataa elapajacsic 10 apnaymacoc. 22 Eltimjic sat apquilpeyvescasquiclha amyaa apnaymacoc acyovoclhojo acnim. Elyasamcojoc sat apanco asoc ayitcoc. Lhip sat ipeyvescasiclha asoc acyimtalhnama. Colhyevavojoc sat lhip aptamjaycam mepqui apyampay mocjam. 23 Apyiplovcasquic sat ancoc lhip acyiplomo appasmom Dios Apyimtalhnamo, colhic sat apmopvan lhip. Colpayjiclhac sat apquilvalhoc apnaymacoc apquiltajayclha — nic nat aptomjac apipyata.
24 Apquilyajaclhoc nic nat Moisés. Apyiplovcasquic nic nat apipyata appayvam. 25 Apquilyacyesquic nic nat apnaymacoc apquilvascapma. Apquinimcasquic nic nat mataa apmamyi elapajacsic 1000 apnaymacoc; poc mataa elapajacsic 100 apnaymacoc. Poc mataa elapajacsic 50 apnaymacoc. Poc mataa 10 apnaymacoc. 26 Apquilpeyvescaseclhec nic nat amyaa apnaymacoc acyovoclhojo acnim. Moisés aptomja ilhnic nat appeyvescasquiclha amyaa acyimtalhnama. Apquimja apmamyi malyacyescama aptomja ilhnic nat appeyvescasquiclha amyaa ayitcoc. 27 Appecjam nic nat Moisés apipyata. Appayvasquic nic nat aptajaclho mocjam apcaoclha.