Ineficacia de la ley antigua
1 La ley de Moisés era en realidad solo una sombra de los bienes que habían de venir, y no su presencia verdadera. Por eso la ley nunca puede hacer perfectos a quienes cada año se acercan a Dios para ofrecerle los mismos sacrificios. 2 Pues si la ley realmente pudiera purificarlos del pecado, ya no se sentirían culpables, y dejarían de ofrecer sacrificios. 3 Pero estos sacrificios sirven más bien para hacerles recordar sus pecados cada año. 4 Porque la sangre de los toros y de los chivos no puede quitar los pecados.
El sacrificio de Cristo
5 Por eso Cristo, al entrar en el mundo, dijo a Dios:
«No quieres sacrificio ni ofrendas,
sino que me has dado un cuerpo.
6 No te agradan los holocaustos
ni las ofrendas para quitar el pecado.
7 Entonces dije: “Aquí vengo, oh Dios,
tal como está escrito de mí en el libro,
para hacer tu voluntad.”»
8 En primer lugar, dice que Dios no quiere, ni le agradan, sacrificios ni ofrendas de animales, ni holocaustos para quitar el pecado, a pesar de que son sacrificios que la ley exige. 9 Y después añade: «Aquí vengo para hacer tu voluntad.» Es decir, que quita aquellos sacrificios antiguos y pone en su lugar uno nuevo. 10 Dios nos ha consagrado porque Jesucristo hizo la voluntad de Dios al ofrecer su propio cuerpo en sacrificio una sola vez y para siempre.
11 Todo sacerdote judío oficia cada día y sigue ofreciendo muchas veces los mismos sacrificios, aunque estos nunca pueden quitar los pecados. 12 Pero Jesucristo ofreció por los pecados un solo sacrificio para siempre, y luego se sentó a la derecha de Dios. 13 Allí está esperando hasta que Dios haga de sus enemigos el estrado de sus pies, 14 porque por medio de una sola ofrenda hizo perfectos para siempre a los que han sido consagrados a Dios. 15 Y el Espíritu Santo nos lo confirma, al decir:
16 «La alianza que haré con ellos
después de aquellos días
será esta, dice el Señor:
Pondré mis leyes en su corazón
y las escribiré en su mente.
17 Y no me acordaré más de sus pecados y maldades.»
18 Así pues, cuando los pecados han sido perdonados, ya no hay necesidad de más ofrendas por el pecado.
Exhortación a la fidelidad
19 Hermanos, gracias a la sangre de Jesús ahora podemos entrar en el santuario con toda libertad, 20 y seguir el nuevo camino de vida que él nos abrió a través del velo, es decir, a través de su propio cuerpo. 21 Tenemos un gran sacerdote al frente de la casa de Dios. 22 Por eso, acerquémonos a Dios con corazón sincero y con una fe totalmente segura, limpios ya nuestros corazones de mala conciencia y lavados nuestros cuerpos con agua pura. 23 Mantengámonos firmes, sin dudar, en la esperanza de la fe que profesamos, porque Dios cumplirá la promesa que nos ha hecho. 24 Busquemos la manera de ayudarnos unos a otros a tener más amor y a hacer el bien. 25 No dejemos de asistir a nuestras reuniones, como hacen algunos, sino animémonos unos a otros, y más aún cuando vemos que el día del Señor se acerca.
26 Si seguimos pecando intencionalmente, después de haber conocido la verdad, ya no queda más sacrificio por los pecados; 27 solamente nos queda la terrible amenaza del juicio y del fuego ardiente que destruirá a los enemigos de Dios. 28 Cuando alguien desobedece la ley de Moisés, si hay dos o tres testigos que declaren contra él, se le condena a muerte sin compasión. 29 Pues ¿no creen ustedes que mucho mayor castigo merecen quienes pisotean al Hijo de Dios y desprecian su sangre, quienes insultan al Espíritu del Dios que los ama? Esa sangre es la que confirma la alianza, y con ella han sido ellos consagrados. 30 Sabemos que el Señor ha dicho: «A mí me corresponde hacer justicia; yo pagaré.» Y ha dicho también: «El Señor juzgará a su pueblo.» 31 ¡Terrible cosa es caer en las manos del Dios viviente!
32 Pero recuerden ustedes los tiempos pasados, cuando acababan de recibir la luz y soportaron con fortaleza los sufrimientos de una gran lucha. 33 Algunos de ustedes fueron insultados y maltratados públicamente, y otros se unieron en el sufrimiento con los que fueron tratados así. 34 Ustedes tuvieron compasión de los que estaban en la cárcel, y hasta con alegría se dejaron quitar lo que poseían, sabiendo que en el cielo tienen algo que es mucho mejor y que permanece para siempre. 35 No pierdan, pues, su confianza, porque ella les traerá una gran recompensa. 36 Ustedes necesitan tener fortaleza en el sufrimiento, para hacer la voluntad de Dios y recibir así lo que él ha prometido. 37 Pues las Escrituras dicen:
«Pronto, muy pronto,
vendrá el que tiene que venir.
No tardará.
38 Mi justo por la fe vivirá;
pero si se vuelve atrás,
no estaré contento de él.»
39 Y nosotros no somos de los que se vuelven atrás y van a su condenación, sino de los que alcanzan la salvación porque tienen fe.
1 Singanamaclha Moisés actomja malha quilaycmasquiscama yamactamila ayinyema asoc altamila yoyam colvac sat. Cotnaja asoc actomja nasoc anco, acvamlha malha quilaycmasquiscama. Covanquejec mataa singanamaclha Moisés cotnesquisic apquilpeyvomo napato Dios enlhitaoc apquilmescama mataa asoc acticyovam actemaclha macmescama Dios aclhamoclhojo años. 2 Inmascosalhquic sat ancoc melyascalhma enlhitaoc yoyam cotnejic ayalhno apquilvalhoc, coymalhquejec mocjam elmesic asoc acticyovam actemaclha macmescama Dios. 3-4 Am nic nat colmascosalhcac mataa melyascalhma ayinyema ema ac asoc acticyovam. Apquilyasingvoclhoc nic nat mataa enlhitaoc acyitna melyascalhma, ayinyema apquilmescama mataa asoc acticyovam actemaclha macmescama Dios aclhamoclhojo años.
5 Apvaac alhta Cristo as nalhpop. Aptomjac alhta Cristo apcanya Dios:

Am colcac apvalhoc lhip asoc acticyovam najan moc asoc macmescama lhip.
Jellanescasquic lhip sicyovoclhojo.
6 Am colcac apvalhoc lhip asoc acticyovam malvatnama najan asoc acticyovam macmescama lhip acyanmongam melyascalhma enlhitaoc.
7 Actomjac coo: “Lhip Tata coo, ayilhyacmec coo yoyam otnejic lhip apmayjayoclha acno selhanma vaycajac actalhesomalhca”

—alhta aptomjac.
8 Aptomjac alhta siclho Cristo: “Am colcac apvalhoc lhip asoc acticyovam najan moc asoc macmescama lhip, najan asoc acticyovam malvatnama najan asoc acticyovam macmescama lhip acyanmongam melyascalhma enlhitaoc” —alhta aptomjac. Apquilanyacpec alhta inyicje enlhitaoc elmesic asoc acticyovam macmescama Dios, ayinyema singnamaclha Moisés. 9 Aptomjac alhta mocjam Cristo: “Lhip Tata coo, ayilhyacmec coo yoyam otnejic lhip apmayjayoclha” —alhta aptomjac. Apmascosquic alhta Dios actemaclha ningmescama asoc acticyovam. Apyanmongsaclhec moc actemaclha yoyam ontimjic nincoo. 10 Inmascosalhquic mongilyascalhma ayinyema apvajaneycaoc Jesucristo apmayjayoclha Dios. Acvamlha lhama apmesomap apanco Cristo actemaclha macmescama Dios.
11 Apnam mataa Dios apquilancam Leví apmolhama congne tingma apponquinomap aclhamoclhojo acnim yoyam eltamjam. Apquilmasquic mataa asoc acticyovam actemaclha macmescama Dios. Am eyca colmascosac mataa melyascalhma enlhitaoc. 12 Acvamlha lhama apmescama Jesucristo, aptomja apmesomap apanco actemaclha macmescama Dios acyanmongam mongilyascalhma. Apnesacpec alhta apanco apnaclha Dios apquilmilaneycaoc yoyam elhic napocja actamilaclha cotmongvoycamlha nelha. 13 Apquiljalhnec maa Cristo yoyam elmacpoc cotnaja apnaymacoc. Colhic sat apnincanvactamo apnaclha, malha apquiltoyam sat etnejic. 14 Aptimescasquic alhta apquilpeyvomo napato Dios aplhamoclhojo acyitna ayalhnayo apquilvalhoc, ayinyema acvamlha lhama macmescama Dios. 15 Aplingasquic nic nat Espíritu Santo appayvam:

16 Eycaso actomja monquinatquiscama sicmayjayoclha siclhanma yoyam ollanesic sat nipyesicsa enlhitaoc nalhit acnim sat —nic nat aptomjac Dios.
Aptomjac nic nat mocjam:
Opquinic sat apquilvalhoc enlhitaoc siyanamaclha ajanco.
Otalhocsic sat apquilvalhoc enlhitaoc siyanamaclha ajanco.
17 Molhenamejec sat mataa melyascalhma apancaoc najan apquiltemaclha almasomcaa enlhitaoc

—nic nat aptomjac.
18 Inquilmascosalhquic sat ancoc mongilyascalhma, coymalhquejec sat mataa asoc macmescama Dios.
Incaymalhquic ongilyoclhojo apnaclha Dios
19 Quellhip elyalhinga. Quilhvoc ingvanquic mataa ongilantilhic acyitna mongyasquiyam mepqui ningay congne tingma “apponquinomap apanco”, moc ningiltimem apnaclha Dios. Eycaso ayinyema apquitsepma Jesucristo. 20 Ingillanescasquic alhta Jesucristo amay alhnancoc actomja acyimnatescama ingnenyic. Ingvanquic ongilyoclhojo apnaclha Dios tap apava apjalhtamomap, apyaptama alhta Jesucristo, moc ningiltimem apmesomap apanco actemaclha macmescama Dios. 21 Apnec nincoo Jesús aptomja Dios apquilancam apyimtalhnamo nipyesicsa Dios apmolhama. 22 Ingilane sat ongilyoclhojo apnaclha Dios acyitna ingvalhoc ayalhnayo najan acyitna acyimnatem mongyasquiyam. Innec alhta alalhnasa ingilvalhoc. Inmasquec najan alsilhnanomalhca ingvalhoc. Innec alhta singyapasquisa yingmin ningyovoclhojo, ayinyema yingmin ayalhnayo. 23 Ingilane sat ongilinlhanmojo ninlingascama apvisay Visqui ingac ningiltomja aljalhneycam ingvalhoc. Mejingilyinimsejec sat Dios actemaclha aplhanma actomja nasoc anco. 24 Ingilane sat colhic alpayesaclho ingvalhoc ningyesicsa yoyam ongilyiplovcasojo actemaclha ningasicjayo najan actemaclha actamila. 25 Noelvatsaoc nasa apquilpasmom ninpayvam. Apquilvatsamquic alhta napocja ingilyalhinga. Ingilane sat colhic acyimnatesa mongyasquiyam. Ingilane sat colhic singilyascasingvoclho ningyesicsa. Ayinyemaclha apquilvitac quellhip ayamquitvaa acnim apvoyctamlha Visqui ingac.
26 Ningilyasingvocmec sat ancoc amyaa actomja nasoc anco. Ningyiplovcasquic sat ancoc mongilyascalhma naysicsa ningyascamco, coytejec sat mataa moc asoc macmescama Dios acyanmongam mongilyascalhma. 27 Avanjec sat cotnejic ningay naysicsa ningiljalhanma acnim yoyam jingyicpilcojoc sat Dios, yoyam eyanmongsiclha apquiltemaclha apancaoc ayinyema cosponeyaclha talha apquiltomja apquilinmelhaycam. 28 Acno ilhnic nat actemaclha singanamaclha Moisés. Aptovasquic sat ancoc enlhit singanamaclha Moisés naysicsa apyascamco, ayinyema apquillhanma apcanit inlhoyqui laa apnatqui enlhit apquiltomja apquilvitaycamco, coyiplovjoc sat apmatnam. Colhejec sat acmiyova ematong. 29 Coyangvomoc sat apyanmongsayclha Dios aptemaclha enlhit aptomja apvinéycam Dios Apquitca najan aptomja apvinéycam em pac Jesucristo najan aptomja aptipsaycam apvisay Espíritu apanco Dios aptomja singasicjayo. Ayinyemaclha Jesucristo em pac actomja asoc monquinatquiscama apmayjayoclha Dios aplhanma alhta yoyam colhejec acyascacmo. 30 Ningyasamcoc nincoo aptomja ilhnic nat appayvam: “Coo sat oyanmongsiclha apquiltemaclha enlhitaoc” —nic nat aptomjac. Aptomjac nic nat mocjam: “Visqui sat eyanmongsiclha enlhit apquiltemaclha apancaoc” —nic nat aptomjac. 31 Acyiviy anco sat cotnejic apquilay enlhitaoc naysicsa yoyam elmoc Dios aptomja apquilmilaneycaoc yoyam eyanmongsiclha apquiltemaclha apancaoc.
32 Colyit apatic quellhip nintamin alhta. Apquilyanmoncasquic alhta apquilvalhoc quellhip, malha apquilvitay ayitsayolhma alhta intomjac. Apquilinlhanacmec quellhip naysicsa apquillingaycamco acmasca, malha apquilnapomap alhta intomjac. 33 Innec alhta actipsamcaa apquilvisay napocja quellhip. Apquillingamcoc alhta acmasca napocja quellhip. Napocja apquiltomja apquillingaycamco lhama acmasca apnaymacoc. 34 Apquilimlacmoc alhta quellhip apnaymacoc apquilmomap naysicsa apquillingaycamco acmasca. Inpayjeclhec alhta apquilvalhoc quellhip naysicsa apquilatamomap apquilnatam. Ayinyemaclha apquilyasamcoc quellhip acyitna netin apquilnatam actamila anco najan actomja comasquingvoyam. 35 Noelvatsaoc nasa actemaclha melyasquiyam quellhip, ayinyemaclha acyiviy sat cotnejic apyanmonquiscama Dios actemaclha melyasquiyam quellhip. 36 Incaymalhquic elinlhanmojo quellhip yoyam elyiplovcasojo actemaclha apmayjayoclha Dios yoyam najan ellhovac aplhanma Dios actomja nasoc anco. 37 Intomjac nic nat Dios appayvam actalhesomalhca:

Cotlapsic sat evotac aptomja apcanyomap evota.
Meyeycajacseje yoyam evota.
38 Coytic sat acyimnatem apnenyic ayinyema meyasquiyam enlhit actomja sictimesquiscama appeyvomo.
Colquejec sat evalhoc sicvita inlhojo apquilvatseycaoc

—nic nat aptomjac.
39 Nincoo eyca mongilvatsamquejec actemaclha mongyasquiyam yoyam mongiltovasalhquejec sat. Ningilinlhanacmec nincoo actemaclha mongyasquiyam yoyam ongilvomsalhcac sat tap.