Boda de Booz y Rut
1 Más tarde, Booz fue a sentarse a la entrada del pueblo, que era el lugar donde se reunía la gente. En aquel momento pasaba por allí el pariente del cual Booz había hablado.
—Oye —le dijo Booz—, ven acá y siéntate.
El pariente fue y se sentó. 2 En seguida Booz llamó a diez de los consejeros del pueblo, y también les pidió que se sentaran con él. En cuanto ellos se sentaron, 3 Booz le dijo a su pariente:
—Noemí, que ha vuelto de Moab, está decidida a vender el terreno que perteneció a nuestro pariente Elimélec. 4 Quiero que lo sepas, para que, si te interesa comprarlo, lo hagas ahora delante de estos testigos y de los consejeros del pueblo. Como tú eres el pariente más cercano de Elimélec, tienes el derecho de comprar su terreno. Pero si tú no lo compras, házmelo saber, pues después de ti yo soy quien tiene ese derecho.
El pariente contestó:
—Lo compro.
5 Entonces Booz le hizo esta aclaración:
—Ten en cuenta que si compras el terreno de Noemí, quedas también obligado a casarte con Rut, la viuda moabita, para que la propiedad siga a nombre del difunto.
6 Al oír esto, el pariente contestó:
—En ese caso, no puedo hacer la compra. Si lo hago, podría perjudicar mi herencia. Pero si tú quieres comprar, hazlo; yo te cedo mis derechos de compra.
7 En aquellos tiempos había en Israel una costumbre: cuando alguien cedía a otro el derecho de parentesco, o cuando se cerraba un contrato de compra-venta, el que cedía o vendía se quitaba una sandalia y se la daba al otro. De acuerdo, pues, con esta costumbre, 8 el pariente de Booz se quitó la sandalia, se la dio a Booz y le dijo:
—Compra tú.
9 Entonces Booz dijo a los consejeros y a los allí presentes:
—Todos ustedes son hoy testigos de que le compro a Noemí las propiedades de Elimélec, Quelión y Majlón. 10 También son testigos de que tomo por esposa a Rut, la viuda moabita, para que la propiedad se mantenga a nombre de Majlón, su difunto esposo. Así el nombre de Majlón no se borrará de entre los suyos, ni será olvidado en este pueblo. Hoy son ustedes testigos.
11 Los consejeros y todos los presentes contestaron:
—Sí, lo somos. ¡El Señor haga que la mujer que va a entrar en tu casa sea como Raquel y Lea, de quienes descendemos todos los israelitas! Y tú, sé un hombre ilustre en Efrata, un hombre notable en Belén. 12 Que el Señor te dé muchos hijos de esta mujer. Que tengas una familia numerosa, como la tuvo Fares, el hijo de Tamar y Judá.
13 Así fue como Booz se casó con Rut. Y se unió a ella, y el Señor permitió que quedara embarazada y que tuviera un hijo.
14 Entonces las mujeres de Belén decían a Noemí:
—¡Alabado sea el Señor, que te ha dado hoy un hijo que cuide de ti! ¡Quiera Dios que sea famoso en Israel! 15 Él te dará ánimos y te sostendrá en tu vejez, porque es el hijo de tu nuera, la que tanto te quiere y que vale para ti más que siete hijos.
16 Noemí tomó al niño en su regazo y se encargó de criarlo. 17 Al verlo, las vecinas decían:
—¡Noemí ya tiene un hijo!
Y le pusieron por nombre Obed, que fue el padre de Yesé y abuelo de David.
Los antepasados de David
18 Los descendientes de Fares fueron los siguientes: Fares fue el padre de Jesrón, 19 Jesrón fue el padre de Ram, Ram fue el padre de Aminadab, 20 Aminadab fue el padre de Nasón, Nasón fue el padre de Salmón, 21 Salmón fue el padre de Booz, Booz fue el padre de Obed, 22 Obed fue el padre de Yesé, y Yesé fue el padre de David.
Booz najan aptava Rut
1 Apmiyaclhec nic nat Booz tingma apatong, apcaneyquiclhilha enlhit. Apnaclhec nic nat maa. Apmiyantac nic nat lhama enlhit apmolhama tampeyi, aplhanma siclho Booz.
Apquevam nic nat: —Ilhingma jilip, ilhnata siclho — nic nat aptomjac.
Apmiyantac nic nat enlhit yoyam elhic. 2 Apquilanyacpec nic nat diez enlhit ningayo apquilvanyam yoyam elhnam. Apquilnactac nic nat elaylhojo amyaa.
3 Aptomjac nic nat Booz apcanya apmolhama: —Invoctac alhta mocjam Noemí, ayinyema yoclhilhma Moab. Coyinyoc sat amyip, actomja amyip apanco atava ninga, apvisay Elimelec. 4 Apvanquic lhip emoc as amyip. Ayinyema alhta apmolhama lhip Elimelec. Ilhen sat actomja nasoc anco napatavo apquilvitaycamco najan napatavo mayayo apquilvanyam. Am sat ancoc emac lhip, coo sat omoc. Ayinyema alhta coo lha sicvisay sicmolhama Elimelec apmasquingvoyam — nic nat aptomjac Booz.
Apcatingmavoc nic nat apmolhama apmamyi: —Omoc sat amyip coo — nic nat aptomjac.
5 Apquiltimnasquic nic nat Booz actemaclha ningmam: —Apmec sat ancoc lhip as amyip ayinyema Noemí. Apcanyacpec lhip colyimjapoc tampeyi moabita, acvisay Rut. Aptiyacmec sat ancoc apquitca, etnejic sat apmayclha as amyip — nic nat aptomjac.
6 Aplingac nic nat apmolhama apmamyi, aptomja apcanya: —Movanquejec omoc amyip. Yitnec coo amyip ajanco, casomcojoc sat actomja ajanco. Ima sat lhip as amyip. Ayinyema siclhanma coo: Booz apvisay apmolhama apmamyi, yoyam emoc as amyip — nic nat aptomjac.
7 Yitnec nic nat apquiltemaclha co Israel: Apquilpenasquic sat ancoc apquilpamejitsomap mepqui apquilyeycajascaoc. Incaymalhquic lhama enlhit elcoc tiyayipejic pac, colhic acmesa poc. Apvajanamquic nic nat apmolhama apmamyi. 8 Apliquic nic nat lhama tiyayipejic. Innec nic nat acmesa Booz. —Ima sat lhip amyip — nic nat aptomjac apcanyacpo Booz.
9 Aptomjac nic nat Booz apquilanya apnaycamó lhama apquilvanyam: —Quellhip apquiltomja apquilvitaycamco sicmam asoc ayinyema Elimelec, najan Quelión, najan Mahlón. 10 Quellhip apquilvitaycamco, otnejic etava quilvana acvisay Rut. Tampeyi alhta co Moab. Atava ninga apvisay Mahlón. Coo sictamongvoyam etnejic sat Mahlón apquitca niptamin. Colvoncamejec sat mataa nipyesicsa enlhitaoc najan nipyesicsa apquilmolhama apvisay apanco Mahlón — nic nat aptomjac Booz.
11 Apquilatingmavoc nic nat apnaycamó lhama: —Eje, ningvitac lhac nincoo. Epasmoc sat mataa Dios. Lhip tingma pac colhic sat quilvana. Colhojoc sat ningilyeyjamcaa Raquel najan Lea. Appintalhnama atovana natamin israelitas. Lhip Booz, itne sat apyimtalhnamo najan appeyvomo tingma Efrata, moc ningiltimem Belén. 12 Etac sat lhip aplhamoc apquitquic. Inquin sat quilhva aptava. Cotnejic sat apmescama Dios. Etac sat apquilmolhama, acno ilhnic nat apquilmolhama Fares, inquin nic nat Tamar, apyap nic nat Judá — nic nat apquiltomjac.
13 Inquilyimjapquic nic nt Booz, aptimec aptava Rut. Intomjaclhec nic nat inlovso. Yiplovcoc nic nat aptiyam ayitca. Eycaso apyisponcama nic nat Dios.
14 Yitnec nic nat alpayvam quilvanaa alanya Noemí: —Innec ayaco Dios. Apmescama lhiya atavin, etnejic aptamilquiscama lhiya. Etnejic sat apyimtalhnamo nipyesicsa co Israel. 15 Epasmoc najan etamilsic mataa lhiya actomjaclha acvanyam. Atapa ayitca nac lha. Avanjec mataa ayasicjayo atapa. Malha acmamnave anco, am elhno siete ayitquic — nic nat inquiltomjac quilvanaa.
16 Innesquic nic nat sicaa ayinlhaclha Noemí. Invanimcasquic nic nat.
17 Inquiltimec nic nat quilvanaa alanya: —Aptiyacmec alhta ayitca Noemí — nic nat inquiltomjac.
Inquiltimec nic nat apvisay Obed, moc ningiltimem Apquilancam. Obed apquitca ilhnic nat Isaí. Aptavin nic nat apvisay David, ningiltimem apvisqui David.
18 Eycaso apquilvisay nic nat apquilyeyjamcaa: Fares apquitca ilhnic nat Hezrón. 19 Hezrón apquitca ilhnic nat Ram. Ram apquitca ilhnic nat Aminadab. 20 Aminadab apquitca ilhnic nat Naasón. Naasón apquitca ilhnic nat Salmón. 21 Salmón apquitca ilhnic nat Booz. Booz apquitca ilhnic nat Obed. 22 Obed apquitca ilhnic nat Isaí. Isaí apquitca ilhnic nat David.