La vida conforme al Espíritu de Dios
1 Así, ahora ya no hay ninguna condenación para quienes están unidos a Cristo Jesús, 2 porque en Cristo Jesús la ley del Espíritu de vida libera de la ley del pecado y de la muerte. 3 Pues Dios ha hecho lo que la ley no pudo hacer, pues no era capaz de hacerlo debido a la debilidad de la naturaleza humana. Dios, por causa del pecado, envió a su propio Hijo en una condición semejante a la de un ser humano pecador, para así condenar al pecado a través de su cuerpo mortal. 4 Y lo hizo para que podamos actuar con justicia, como lo exige la ley, pues ya no vivimos según las inclinaciones de nuestra naturaleza pecaminosa, sino según el Espíritu.
5 Quienes viven según las inclinaciones de la débil naturaleza humana solo se preocupan por seguir esas inclinaciones, pero quienes viven conforme al Espíritu se preocupan por las cosas del Espíritu. 6 El preocuparse por seguir las inclinaciones de la naturaleza humana lleva a la muerte; pero el preocuparse por las cosas del Espíritu lleva a la vida y a la paz. 7 Quienes se preocupan por seguir las inclinaciones de la naturaleza humana son enemigos de Dios, porque ni quieren ni pueden someterse a su ley. 8 Por eso, quienes viven según las inclinaciones de la naturaleza humana no pueden agradar a Dios.
9 Pero ustedes ya no viven según esas inclinaciones, sino según el Espíritu, puesto que el Espíritu de Dios vive en ustedes. Quien no tiene el Espíritu de Cristo no es de Cristo. 10 Pero si Cristo está en ustedes, aunque el cuerpo muera a causa del pecado, el espíritu sigue vivo, pues Dios ya los ha declarado justos. 11 Y si el Espíritu de aquel que resucitó de los muertos a Jesús vive en ustedes, el mismo que resucitó a Cristo Jesús dará nueva vida a sus cuerpos mortales por medio del Espíritu de Dios que vive en ustedes.
12 Así pues, hermanos, tenemos una obligación, pero no es la de vivir según las inclinaciones de la débil naturaleza humana. 13 Si ustedes viven conforme a tales inclinaciones, morirán; pero si las hacen morir por medio del Espíritu, vivirán.
14 Todos aquellos que son guiados por el Espíritu de Dios son hijos de Dios. 15 Pues ustedes no han recibido un espíritu que los esclavice nuevamente para vivir bajo el temor, sino que han recibido el Espíritu que los hace hijos de Dios. Por este Espíritu clamamos: «¡Abba! ¡Padre!» 16 Y este mismo Espíritu se une a nuestro espíritu para dar testimonio de que ya somos hijos de Dios. 17 Y puesto que somos sus hijos, también tendremos parte en la herencia que Dios nos ha prometido, la cual compartiremos con Cristo, puesto que sufrimos con él para estar también con él en su gloria.
La esperanza de la gloria
18 Estoy seguro de que los sufrimientos del tiempo presente no son nada comparados con la gloria que se va a revelar en nosotros. 19 La creación espera con gran impaciencia el momento en que los hijos de Dios se manifiesten claramente. 20 Porque ha perdido su verdadera razón de ser, no por su propia voluntad, sino porque Dios así lo había dispuesto; pero le queda siempre la esperanza 21 de ser liberada de la esclavitud y la destrucción, para alcanzar la gloriosa libertad de los hijos de Dios. 22 Sabemos que hasta ahora la creación entera se queja y sufre como una mujer con dolores de parto. 23 Y no sufre solo ella, sino también nosotros, que ya tenemos el Espíritu como anticipo de lo que vamos a recibir. Sufrimos profundamente, mientras esperamos con ansias el momento en que Dios nos adopte como sus hijos y nos libere plenamente. 24 Con esa esperanza hemos sido salvados. Pero una esperanza que se ve ya no es esperanza, pues, ¿quién espera lo que ya está viendo? 25 Pero si lo que esperamos es algo que todavía no vemos, tenemos que esperarlo con perseverancia en medio del sufrimiento.
26 De igual manera, el Espíritu nos ayuda en nuestra debilidad. Porque no sabemos orar como es debido, pero el Espíritu mismo ruega a Dios por nosotros, con gemidos que no pueden expresarse con palabras. 27 Y Dios, que examina los corazones, sabe qué es lo que el Espíritu quiere decir, porque el Espíritu ruega, conforme a la voluntad de Dios, por el pueblo creyente.
Más que vencedores
28 Sabemos que Dios dispone todas las cosas para el bien de quienes lo aman, es decir, de quienes él ha llamado de acuerdo con su propósito. 29 A quienes de antemano Dios había conocido, los destinó desde un principio a ser como su Hijo, para que su Hijo fuera el primero entre muchos hermanos. 30 Y a quienes Dios destinó desde un principio, también los llamó; y a quienes llamó, los declaró justos; y a quienes declaró justos, los hizo partícipes de su gloria.
31 ¿Qué más podemos decir? ¡Que si Dios está a nuestro favor, nadie podrá estar contra nosotros! 32 Si Dios no nos negó ni a su propio Hijo, sino que lo entregó a la muerte por todos nosotros, ¿cómo no habrá de darnos también, junto con su Hijo, todas las cosas? 33 ¿Hay alguien que pueda acusar a quienes Dios ha escogido? ¡No! Dios es quien los declara justos. 34 ¿Hay alguien que pueda condenarlos? ¡No! Cristo Jesús es quien murió, y más aún, quien resucitó y está a la derecha de Dios, intercediendo por nosotros. 35 ¿Qué podrá separarnos del amor de Cristo? ¿El sufrimiento, las dificultades, la persecución, el hambre, la falta de abrigo, el peligro, la muerte violenta? ¡Nada! 36 Como dicen las Escrituras:
«Por tu causa estamos siempre expuestos a la muerte;
nos tratan como a ovejas llevadas al matadero.»
37 Pero en todo esto salimos más que vencedores gracias a aquel que nos amó. 38 Así que estoy convencido de que nada podrá separarnos del amor de Dios: ni la muerte, ni la vida, ni los ángeles, ni los poderes y fuerzas espirituales, ni lo presente, ni lo futuro, 39 ni lo más alto, ni lo más profundo, ni ninguna otra de las cosas creadas por Dios. ¡Nada ni nadie podrá separarnos del amor que Dios nos ha mostrado en Cristo Jesús nuestro Señor!
Nintemaclha alhnancoc ayinyema Espíritu apanco Dios
1 Nasoc anco, mongiltovasalhquejec sat ningiltomja ninpasmeyquiclha Cristo Jesús. Mongilyiplovsejec mocjam nintemaclha inganco. Ongilyiplovsic sat mataa actemaclha ayinyema Espíritu apanco Dios. 2 Actemaclha ayinyema Espíritu apanco Dios actomja acyimnatescama ingnenyaoc, ayinyema ninpasmeyquiclha Cristo Jesús. Eycaso actomja singilvomquiscama tap naysicsa ningyiplovquiscama actemaclha mongilyascalhma najan actemaclha ningitsepmaclha. 3 Am alhta covanac jingilvomsic tap singanamaclha Moisés. Ayinyemaclha nintemaclha inganco actomja ayinmelhaycam. Apvanquic alhta Dios jingilvomsic tap: Apcapajasquic alhta Apquitca ningyesicsa naysicsa ningyiplovquiscama mongilyascalhma. Aptomjaclhec alhta enlhit apanco, ningno nincoo. Apmascosquic alhta Cristo acmovan mongilyascalhma. Ayinyemaclha am eyiplovcasac mataa mongilyascalhma. 4 Ingvanquic nincoo onsavojo ningyiplovquiscama singanamaclha Moisés. Incaymalhquic mongyiplovseje nintemaclha inganco. Ongilyiplovsic sat actemaclha apmayjayoclha Espíritu apanco Dios.
5 Ningyiplovcasquic sat ancoc nintemaclha inganco, colhenic sat mataa ingvalhoc nintemaclha inganco. Ningyiplovcasquic sat ancoc aptemaclha Espíritu apanco Dios, colhenic sat mataa ingvalhoc actemaclha ayinyema Espíritu apanco Dios. 6 Inlhenquic sat ancoc ingvalhoc nintemaclha inganco yoyam ongyiplovcasojo, coyiplovjoc sat ningitsepma. Inlhenquic sat ancoc ingvalhoc actemaclha ayinyema Espíritu apanco Dios yoyam ongyiplovcasojo, coyiplovjoc sat actimem acyimnatem ingnenyaoc najan actamilaycam ingilvalhoc. 7 Inlhenquic sat ancoc ingvalhoc nintemaclha inganco yoyam ongyiplovcasojo, ontimjic sat ninginmelhaycam Dios, jintimjic sat metnaja apnaymacoc. Am jingilyacmoc ongyiplovcasojo singanamaclha Dios, mongvanquejec najan ongyiplovcasojo. 8 Ningyiplovcasquic sat ancoc nintemaclha inganco, jingiltanovac sat Dios.
9 Apquilvatsamquic quellhip apquilyiplovquiscama apquiltemaclha apanco. Apquilyiplovcasquic quellhip actemaclha ayinyema Espíritu apanco Dios. Ayinyemaclha apnec apquilvalhoc quellhip Espíritu apanco Dios. Am sat ancoc elhnac ingvalhoc Espíritu apanco Cristo, mongvanquejec ontimjic apmolhama. 10 Apnec sat ancoc Cristo apquilvalhoc quellhip, melyiplovsejec sat mataa actemaclha melyascalhma. Malha ayitsepma apquilyovoclhojo sat cotnejic. Alhnancoc eyca apquilvanmoncama quellhip. Ayinyemaclha Dios aptimesquiscama apquilpeyvomo quellhip. 11 Apnec sat ancoc apquilvalhoc quellhip Espíritu apanco Dios aptomja alhta aplhaticjasquiyam Cristo Jesús. Enalhaticjascomoc sat najan Dios apquilyovoclhojo quellhip yoyam colyimnavomoc apnenyaoc. Eycaso ayinyema Espíritu apanco Dios apna apquilvalhoc quellhip.
12 Quellhip elyalhinga elyasamcojo: Mongvanquejec nincoo ongilinlhanmojo ningyiplovquiscama nintemaclha inganco. 13 Ayinyemaclha apquilyiplovcasquic sat ancoc quellhip apquiltemaclha apanco, coyiplovjoc sat apquilitsepma. Apquilvatsamquic sat ancoc quellhip apquiltemaclha apanco, malha apquilnapayclha sat cotnejic ayinyema Espíritu apanco Dios. Colhic sat acyimnatem apnenyaoc quellhip.
14 Apquilvamlha aptomja apnalayclha Espíritu apanco Dios, eycaso apquiltomja Dios apquitquic. 15 Apquillhocac alhta quellhip Espíritu apanco Dios. Am eltamjoc Espíritu apanco Dios yoyam elyiplovcasojo quellhip apquiltemaclha nano, malha apquilmomap naysicsa apquilay. Ingiltimescasquic nincoo yoyam ongiltimjic Dios apquitquic. Espíritu apanco Dios ayinyema apcanem ontimjic mataa: “Ingyapam nincoo”. 16 Espíritu apanco Dios aptomja apyascasingviyam ingvalhoc ningiltomja nasoc anco Dios apquitquic. 17 Ongillhovac sat singaycaoc Dios aplhanma yoyam jingilmesic, ayinyemaclha ningiltomja apquitquic. Ongiltimjic sat ninlhoyo lhama Cristo. Ningiltomjac sat ancoc ninlingaycamco lhama acmasca Cristo, ongilpasmoc sat najan Cristo naysicsa gloria aptomja apyimtalhnamo.
18 Acyasamcoc coo. Mongvanquejec mongvita acmasca as nalhpop. Acyiviy anco sat cotnejic gloria aptemaclha apyimtalhnamo yoyam ongilpasmoc nincoo, am colhno actemaclha ninlingaycamco acmasca quilhvo nac jay. 19 Avanjec apquililjalhanma aplhamoclhojo enlhitaoc, inquililjalhnec najan aclhamoclhojo asoc apquillanay nic nat Dios, yoyam covac sat acnim yoyam elvitacpoc Dios apquitquic. 20 Colmasquingvomoc sat aclhamoclhojo asoc apquillanay nic nat Dios. Jave ayinyema alsilhnanomalhca anco aclhamoclhojo asoc. Eycaso apquiltemoclha apanco cotnejic Dios yoyam colmasquingvomoc. Yitnec malha aljalhanma ingvalhoc. 21 Covac sat acnim yoyam comascoc sat alitsepma aclhamoclhojo asoc. Colmasquingvomejec sat mataa. Colpasmoc sat aclhamoclhojo asoc naysicsa mactimesquiscama apquilyimtalhnamo Dios apquitquic apquiltomja apquilvomsomap tap. 22 Ningyasamcoc nincoo aclhamoclhojo asoc apquillanay Dios actomja ninlingaycamco lhama acmasca nincoo acvocmo acnim nac jay. Malha quilvana aclingaycamco acmasca amamyi actimquiscama ayitca. 23 Jave acvamlha aclhamoclhojo asoc allingaycamco acmasca. Najan nincoo lha ningilmiyovsica acyitna ingvalhoc Espíritu apanco Dios singmescama ingmamyi Dios. Ningiljalhnec nincoo yoyam onlhojoc sat lhama Dios ningiltomja apquitquic. Yoyam najan cotniclha moc actemaclha ningilyovoclhojo, am colhno actemaclha ningilyovoclhojo as nalhpop. 24 Ningilvomsalhquic nincoo tap ayinyema aljalhneycam ingvalhoc. Cotnaja aljalhneycam ingvalhoc asoc ningvitay quilhvo nac jay. Ningvitac sat ancoc asoc, mongvanquejec ongilaylhic mocjam. 25 Asoc actomja aljalhneycam mongvanquejec ongvita quilhvo nac jay. Incaymalhquic ongilinlhanmojo ningiljalhanma, malha naysicsa singilipvoyam.
26 Am sat ancoc ongvanac nincoo, jingilpasmoc sat Espíritu apanco. Mongilyasamcoc nincoo actemaclha yoyam ontimjic ningilmalhnancama. Ingilmalhnescasquic mataa nincoo Espíritu Santo napato Dios, naysicsa aptipsaycam apquinamam. Am colngalhcac mocjam appayvam actema nac lha. 27 Apyasamcoc Dios aclhamoclhojo actemaclha ingilvalhoc ingac. Apyasamcoc Dios actemaclha aclheneycam apvalhoc Espíritu apanco. Eycaso actemaclha apmayjayoclha Dios yoyam elmalhnesquisic Espíritu apanco apquiltomja Dios apquilyacyescama.
Actemaclha ningilyimnatem, am colhno actemaclha moc asoc
28 Ningyasamcoc nincoo: Ningasicjavoc sat ancoc Dios, incaymalhquic jingilyascasingvomoc aclhamoclhojo asoc altamila actemaclha ningvitay. Ayinyemaclha nincoo ningiltomja ningilanyomalhca, malha singevoycam Dios. Eycaso actomja apmayjayoclha Dios. 29 Ingilyicpilcoc nincoo Dios siclhoc anco aptomja singilyacyescama. Apquiltamjoc Dios yoyam onlhojoc nincoo Apquitca. Apquiltamjoc yoyam etnejic Apquitca apvaneycaoc apmamyi, malha apjapquininga nipyesicsa aplhamoclhojo apquilyalhinga. 30 Ingilyacyesquic nincoo Dios siclhoc anco, aptomja singilanem malha singevoycam. Singilanem nincoo Dios siclhoc anco, aptomja najan singiltimesquiscama ningilpeyvomo. Ingiltimescasquic ningilpeyvomo Dios siclhoc anco, apquiltamjoc yoyam ongilpasmoc sat gloria aptemaclha apyimtalhnamo apanco.
31 ¿Jalhco sat ongiltimjic nincoo? Aptomjac sat ancoc Dios singmasma nincoo, copvanquejec lhama enlhit jingilinmelham nincoo. 32 Am alhta emyavac Apquitca apanco Dios. Apyinyovquic alhta Apquitca yoyam ematong singyanmongam nincoo. Apcapajasquic alhta Apquitca ningyesicsa, malha singmescama. Yiplovcoc singmescama aclhamoclhojo asoc. 33 ¿Soc enlhit apquiltamjoc yoyam jingilpejesca ningilmasomcaa ningiltomja Dios singilyacyescama? Paj, copvanquejec lhama enlhit. Apnec Dios aptomja singiltimesquiscama ningilpeyvomo. 34 ¿Soc enlhit apquiltamjoc yoyam jingiltovacsic? Paj, copvanquejec lhama enlhit. Apnec Cristo apnaclha Dios aptomja singilmalhnesquiscama. Apquitsepquic alhta singyanmongam, aplhaticjangvocmec alhta mocjam. 35 ¿Soc asoc acmovan yoyam comascocsic singasicjayo ayinyema Cristo? ¿Pa ya comascoc singasicjayo Cristo ayinyema ninlingaycamco acmasca, ayinyema acyimtalhnescama ingvalhoc, ayinyema singminlhinaycam, ayinyema singajem mayc, ayinyema mepqui ningilantalhnama, ayinyema ningay acmasom inlhoyqui laa ningitsepma? Paj lhama asoc acmovan yoyam comascocsic singasicjayo Cristo. 36 Acno actemaclha ilhnic nat Dios appayvam actalhesomalhca:

Ninticyovquic mataa nincoo aclhamoclhojo acnim,
ayinyema lhip apvisay aptomja Visqui ingac.
Malha nipquesic ningiltomjac nincoo yoyam onticyo

—nic nat intomjac.
37 Apnec nincoo Cristo aptomja singasicjayo naysicsa ningvitay as asoc. Ingilmasquic nincoo ningilyimnatem. Eycaso ayinyema ningiltimem ningilyimnatem, am colhno aclhamoclhojo asoc yoyam jingiltovacsic. 38-39 Acyasamcoc coo. Paj lhama asoc acmovan yoyam comascocsic singasicjayo Dios ayinyema Jesucristo Visqui ingac. Paj acmovan actemaclha ningitsepma, paj najan actemaclha acyimnatem, paj najan ángeles, paj najan poc apquilmopvancaa, paj najan somquic quilyicjamo alyimnatem, paj najan asoc ningvitay quilhvo nac jay, paj najan asoc yoyam colvac sat. Paj najan asoc alinyema netin najan alinyema congno, paj najan moc asoc apquillanay nic nat Dios lhalhma anco. Paj lhama asoc acmovan yoyam comascocsic singasicjayo Dios.