SALMO 119 (118)
Alabanzas a la ley de Dios
1 Felices quienes se conducen sin tacha
y siguen la enseñanza del Señor.
2 Felices quienes atienden a sus mandatos
y lo buscan de todo corazón,
3 los que no hacen nada malo,
los que siguen el camino del Señor.
4 Tú has ordenado que tus preceptos
se cumplan estrictamente.
5 ¡Oh, que yo me mantenga firme
en la obediencia a tus leyes!
6 No tendré de qué avergonzarme
si atiendo a todos tus mandamientos.
7 Te alabaré con corazón sincero
cuando haya aprendido tus justos decretos.
8 ¡Quiero cumplir tus leyes!
¡No me abandones jamás!
9 ¿Cómo puede el joven llevar una vida limpia?
¡Viviendo de acuerdo con tu palabra!
10 Yo te busco de todo corazón;
no dejes que me aparte de tus mandamientos.
11 Llevo tus palabras en mi corazón
para no pecar contra ti.
12 ¡Bendito tú, Señor!
¡Enséñame tus leyes!
13 Con mis labios contaré
todos los decretos que pronuncies.
14 Me alegraré en el camino de tus mandatos,
más que en todas las riquezas.
15 Meditaré en tus preceptos
y pondré mi atención en tus caminos.
16 Me alegraré con tus leyes
y no me olvidaré de tu palabra.
17 ¡Concédele vida a este siervo tuyo!
¡Obedeceré tu palabra!
18 Abre mis ojos, para que contemple
las maravillas de tu enseñanza.
19 Yo estoy de paso en esta tierra;
no escondas de mí tus mandamientos.
20 Me siento oprimido a todas horas
por el deseo de conocer tus decretos.
21 Tú reprendes a los insolentes y malvados
que se apartan de tus mandamientos.
22 Aléjame de sus ofensas y desprecios,
pues he atendido a tus mandatos.
23 Hay gente poderosa que trama hacerme daño,
pero este siervo tuyo medita en tus leyes.
24 Yo me alegro con tus mandatos;
ellos son mis consejeros.
25 Estoy a punto de morir;
¡dame vida, conforme a tu promesa!
26 Te he expuesto mi conducta, y me has respondido.
¡Enséñame tus leyes!
27 Dame entendimiento para seguir tus preceptos,
pues quiero meditar en tus maravillas.
28 Me ahogo en lágrimas de dolor;
¡mantenme firme, conforme a tu promesa!
29 Aléjame del camino de la mentira
y favoréceme con tu enseñanza.
30 He escogido el camino de la verdad
y deseo tus decretos.
31 Señor, me he apegado a tus mandatos;
¡no me llenes de vergüenza!
32 Me apresuro a cumplir tus mandamientos
porque llenas de alegría mi corazón.
33 Señor, enséñame el camino de tus leyes,
pues quiero seguirlo hasta el fin.
34 Dame entendimiento para seguir tu enseñanza;
¡quiero obedecerla de todo corazón!
35 Llévame por el camino de tus mandamientos,
pues en él está mi felicidad.
36 Haz que mi corazón prefiera tus mandatos
a las ganancias mal habidas.
37 Aparta mis ojos de los falsos dioses;
¡dame vida para seguir tu camino!
38 Confirma en este siervo tuyo
tus promesas para los que te honran.
39 Aleja de mí las ofensas que temo,
pues tus decretos son buenos.
40 Yo he anhelado tus preceptos;
¡dame vida, pues tú eres justo!
41 Muéstrame, Señor, tu amor y tu salvación,
tal como lo has prometido.
42 Así podré responder al que me ofenda,
pues confío en tu palabra.
43 No quites de mi boca la palabra de verdad,
pues he puesto mi esperanza en tus decretos.
44 ¡Quiero poner en práctica tu enseñanza,
siempre, por toda la eternidad!
45 Podré entonces vivir en completa libertad,
porque he seguido tus preceptos.
46 Hablaré de tus mandatos ante reyes
sin tener de qué avergonzarme,
47 pues amo tus mandamientos
y son ellos mi alegría.
48 Amo y anhelo tus mandamientos,
y medito mucho en tus leyes.
49 Recuerda tu palabra para este siervo tuyo:
en ella tengo puesta mi esperanza.
50 Este es mi consuelo en la tristeza:
que con tus promesas me das vida.
51 Los insolentes me ofenden sin cesar,
pero yo no me aparto de tu enseñanza.
52 Recuerdo tus decretos de otros tiempos,
y en ellos, Señor, encuentro consuelo.
53 Los malvados que abandonan tu enseñanza
me llenan de furor.
54 Tus leyes han sido mis canciones
en esta tierra donde estoy de paso.
55 Señor, por las noches me acuerdo de ti;
¡quiero poner en práctica tu enseñanza!
56 Esto es lo que me corresponde:
obedecer tus preceptos.
57 Tú, Señor, eres todo lo que tengo;
he prometido poner en práctica tus palabras.
58 De todo corazón procuro agradarte;
trátame bien, conforme a tu promesa.
59 Me puse a pensar en mi conducta,
y volví a obedecer tus mandatos.
60 Me he dado prisa, no he tardado
en poner en práctica tus mandamientos.
61 Con trampas me han rodeado los malvados,
pero no me he olvidado de tu enseñanza.
62 A medianoche me levanto a darte gracias
por tus justos decretos.
63 Yo soy amigo de quienes te honran
y de quienes cumplen tus preceptos.
64 Señor, la tierra está llena de tu amor;
¡enséñame tus leyes!
65 Señor, tú has tratado bien a este siervo tuyo,
conforme a tu promesa.
66 Enséñame a tener buen juicio y conocimiento,
pues confío en tus mandamientos.
67 Antes de ser humillado cometí muchos errores,
pero ahora obedezco tu palabra.
68 Tú eres bueno, y haces el bien;
¡enséñame tus leyes!
69 Los insolentes me acusan falsamente,
pero yo cumplo tus preceptos de todo corazón.
70 Ellos tienen la mente entorpecida,
pero yo me alegro con tu enseñanza.
71 Me hizo bien haber sido humillado,
pues así aprendí tus leyes.
72 Para mí vale más la enseñanza de tus labios,
que miles de monedas de oro y plata.
73 Tú mismo me hiciste y me formaste;
¡hazme capaz de aprender tus mandamientos!
74 Los que te honran se alegran al verme,
porque he puesto mi esperanza en tu palabra.
75 Señor, yo sé que tus decretos son justos
y que tienes razón cuando me afliges.
76 ¡Que tu amor me sirva de consuelo,
conforme a la promesa que me hiciste!
77 Muéstrame tu ternura, y dame vida,
pues soy muy feliz con tu enseñanza.
78 Sean avergonzados los insolentes
que sin razón me maltratan;
yo quiero meditar en tus preceptos.
79 Que se reúnan conmigo los que te honran,
los que conocen tus mandatos.
80 Que mi corazón se perfeccione en tus leyes;
así no tendré de qué avergonzarme.
81 Con ansia espero que me salves;
¡he puesto mi esperanza en tu palabra!
82 Mis ojos se consumen esperando tu promesa,
y digo: «¿Cuándo vendrás a consolarme?»
83 Ciertamente, soy un viejo inútil y olvidado,
pero no me he olvidado de tus leyes.
84 ¿Cuánto más habré de esperar?
¿Cuándo juzgarás a los que me persiguen?
85 Gente insolente que no sigue tu enseñanza
ha cavado trampas a mi paso.
86 ¡Ayúdame, pues soy perseguido sin motivo!
¡Tus mandamientos son todos verdaderos!
87 Casi he sido borrado de la tierra,
pero no he descuidado tus preceptos.
88 Dame vida, de acuerdo con tu amor,
y cumpliré los mandatos de tus labios.
89 Señor, tu palabra es eterna
y está firme en el cielo.
90 Tu fidelidad permanece para siempre;
tú afirmaste la tierra, y sigue en pie.
91 Todas las cosas siguen firmes, conforme a tus decretos,
porque todas ellas están a tu servicio.
92 Si tu enseñanza no fuera mi alegría,
ya la tristeza habría acabado conmigo.
93 Jamás me olvidaré de tus preceptos,
pues con ellos me has dado vida.
94 ¡Sálvame, pues soy tuyo
y he seguido tus preceptos!
95 Los malvados esperan el momento de destruirme,
pero yo estoy atento a tus mandatos.
96 Sé muy bien que todo llega a su fin,
pero tus mandamientos son infinitos.
97 ¡Cuánto amo tu enseñanza!
¡Todo el día medito en ella!
98 Tus mandamientos son míos para siempre;
me han hecho más sabio que mis enemigos.
99 Entiendo más que todos mis maestros
porque pienso mucho en tus mandatos.
100 Entiendo más que los ancianos
porque obedezco tus preceptos.
101 He alejado mis pies de todo mal camino
para cumplir tu palabra.
102 No me he apartado de tus decretos
porque tú eres quien me enseña.
103 Tu promesa es más dulce a mi paladar
que la miel a mi boca.
104 De tus preceptos he ganado entendimiento;
por eso odio toda conducta falsa.
105 Tu palabra es una lámpara a mis pies
y una luz en mi camino.
106 Hice un juramento, y lo voy a cumplir:
¡pondré en práctica tus justos decretos!
107 Señor, me siento muy afligido;
¡dame vida, conforme a tu promesa!
108 Acepta, Señor, las ofrendas de mis labios,
y enséñame tus decretos.
109 Siempre estoy en peligro de muerte,
pero no me olvido de tu enseñanza.
110 Los malvados me ponen trampas,
pero no me aparto de tus preceptos.
111 Mi herencia eterna son tus mandatos,
porque ellos me alegran el corazón.
112 De corazón he decidido practicar tus leyes,
para siempre y hasta el fin.
113 Odio a la gente hipócrita,
pero amo tu enseñanza.
114 Tú eres quien me ampara y me protege;
en tu palabra he puesto mi esperanza.
115 ¡Aléjense de mí, malvados,
que quiero cumplir los mandatos de mi Dios!
116 Dame fuerzas, conforme a tu promesa, y viviré;
¡no defraudes mi esperanza!
117 Ayúdame, y estaré a salvo;
así cumpliré siempre tus leyes.
118 Tú desprecias a quienes se apartan de tus leyes,
porque sus pensamientos no tienen sentido.
119 Los malvados de la tierra son para ti como basura;
por eso yo amo tus mandatos.
120 Mi cuerpo tiembla de temor en tu presencia;
¡siento reverencia por tus decretos!
121 Nunca he dejado de hacer lo que es justo;
no me abandones en manos de mis opresores.
122 Hazte responsable de mi bienestar;
que no me maltraten los insolentes.
123 Mis ojos se consumen esperando que me salves,
esperando que me libres, conforme a tu promesa.
124 Trata a este siervo tuyo de acuerdo con tu amor;
¡enséñame tus leyes!
125 Yo soy tu siervo. Dame entendimiento,
pues quiero conocer tus mandatos.
126 Señor, ya es tiempo de que hagas algo,
pues han desobedecido tu enseñanza.
127 Por eso yo amo tus mandamientos
mucho más que el oro fino.
128 Por eso me guío por tus preceptos
y odio toda conducta falsa.
129 Tus mandatos son maravillosos;
por eso los obedezco.
130 La explicación de tus palabras ilumina,
instruye a la gente sencilla.
131 Con gran ansia abro la boca,
pues deseo tus mandamientos.
132 Mírame, y ten compasión de mí,
como haces con los que te aman.
133 Hazme andar conforme a tu palabra;
no permitas que la maldad me domine.
134 Líbrame de la violencia humana,
pues quiero cumplir tus preceptos.
135 Mira con buenos ojos a este siervo tuyo,
y enséñame tus leyes.
136 Ríos de lágrimas brotan de mis ojos
porque no se respeta tu enseñanza.
137 Señor, tú eres justo,
y tus decretos son rectos.
138 Todos tus mandatos
son justos y verdaderos.
139 Me consume el celo que siento por tus palabras,
pues mis enemigos se han olvidado de ellas.
140 Tu promesa ha pasado las más duras pruebas;
por eso la ama este siervo tuyo.
141 Humilde soy, y despreciado,
pero no me olvido de tus preceptos.
142 Tu justicia es siempre justa,
y tu enseñanza es la verdad.
143 Me he visto angustiado y en aprietos,
pero tus mandamientos me alegraron.
144 Tus mandatos son siempre justos;
¡dame entendimiento y viviré!
145 Señor, te llamo con todo el corazón;
¡respóndeme, pues quiero cumplir tus leyes!
146 A ti dirijo mi clamor,
ayúdame y cumpliré tus mandatos.
147 Antes del amanecer, me levanto a pedirte ayuda;
mi esperanza está puesta en tu promesa.
148 Antes del anochecer, mis ojos ya están en vela
para meditar en tu promesa.
149 Por tu amor, Señor, oye mi voz;
dame vida, conforme a tu justicia.
150 Cerca de mí están mis crueles perseguidores,
pero lejos están de tu enseñanza.
151 Tú, Señor, estás cerca,
y todos tus mandamientos son verdaderos.
152 Desde hace mucho conozco tus mandatos,
establecidos por ti eternamente.
153 Mira mi aflicción y líbrame,
pues no me he olvidado de tu enseñanza.
154 Defiende mi caso y rescátame;
¡dame vida, conforme a tu promesa!
155 Tu ayuda está lejos de los malvados,
porque no siguen tus leyes.
156 Señor, es muy grande tu ternura;
dame vida, conforme a tu justicia.
157 Muchos son mis enemigos y opresores,
pero yo no me aparto de tus mandatos.
158 No soporto ver a los traidores,
a los que no obedecen tus mandamientos.
159 Mira, Señor, cómo amo tus preceptos;
¡dame vida, por tu amor!
160 En tu palabra se resume la verdad;
eternos y justos son todos tus decretos.
161 Gente poderosa me persigue sin motivo,
pero mi corazón reverencia tus palabras.
162 Yo me siento feliz con tu promesa,
como si hubiera hallado un gran tesoro.
163 Odio la mentira, no la soporto;
pero amo tu enseñanza.
164 A todas horas te alabo
por tus justos decretos.
165 Los que aman tu enseñanza gozan de mucha paz,
y nada los hace caer.
166 Señor, espero que me salves,
pues yo practico tus mandamientos.
167 Yo obedezco tus mandatos
y los amo de todo corazón.
168 Yo obedezco tus preceptos y mandatos;
¡tú bien sabes todo lo que hago!
169 Lleguen mis gritos, Señor, a tu presencia;
¡dame entendimiento, conforme a tu palabra!
170 Llegue mi oración a tu presencia;
¡líbrame, conforme a tu promesa!
171 Brote de mis labios la alabanza,
pues tú me has enseñado tus leyes.
172 Entonen mis labios un canto a tu promesa,
porque todos tus mandamientos son justos.
173 Esté lista tu mano a darme ayuda,
porque he preferido tus preceptos.
174 Señor, ¡deseo que me salves!
¡Yo me siento feliz con tu enseñanza!
175 Quiero vivir para alabarte;
¡que venga en mi ayuda tu justicia!
176 Me he extraviado como oveja; ¡ven a buscarme,
pues no me he olvidado de tus mandamientos!
Dios appayvam actamila
- 1 -
1 Apquilinyejemo mataa enlhit apquilyiplovquiscama mepqui apquilsilhnanomap.
2 Apquilinyejemo mataa aclhanma apquilvalhoc Visqui ingac.
Apquiltomja apquilyajayquiclho singanamaclha.
3 Apquiltomja mataa mepqui apquiltemaclha acmasom.
Apquiltomja apquilyiplayclha mataa amay pac Visqui ingac.
4 Lhip Visqui ingac ayinyema singanamaclha, ongyiplovcasojo mepqui ningyeycajascaoc.
5 Altamjo inyicje otamilsalhcojo ajanco, yoyam olyejiclhojo mataa appayvam.
6 Momancayc mataa sicyiplovquisa acyovoclhojo singanamaclha.
7 Intomjac mataa evalhoc gracias lhip sicyasingvoyam nintemaclha acpeyvomo.
8 Altamjo inyicje osavojo sicyiplovquiscama.
Jemyov sat mataa coo.
- 2 -
9 ¿Jalhco sat etnejic enlhit yoyam mesilhnanacpeje naysicsa aptiyascam?
Incaymalhquic eyiplovcasojo lhip appayvam.
10 Avanjec mataa aclhanma evalhoc lhip Visqui ajac.
Jemyov coo, yoyam molhnanmejec coo naysicsa sicyiplovquiscama.
11 Yitnec acmam evalhoc lhip appayvam, yoyam mosilhnanalhquejec napato lhip.
12 Innec ayaco lhip Visqui ingac.
Jeltamsaoc sat ayinyema singanamaclha.
13 Evanqui inyicje olhenic aclhamoclhojo singanamaclha ayinyema lhip.
14 Payjeclhec evalhoc sicyiplovquisa appayvam, am colhno cotlaycaoc ningilnatam.
15 Colhenic mataa evalhoc singanama lhip.
Oyiplaclhac sat lhip amay pac.
16 Payjeclhec evalhoc sicvita singanamaclha ayinyema lhip.
Jelvoncamejec sat mataa lhip appayvam.
- 3 -
17 Sicvisay silancam lhip.
Jemyov coo naysicsa sictiyascam.
Olyejiclhojoc sat mataa lhip appayvam.
18 Imayesiclha ejataoc coo.
Comoc evalhoc simpilapquiscama ayinyema appayvam.
19 Malha maycaa sictomja as nalhpop.
Noyilhasquis nasa singanamaclha appayvam.
20 Avanjec alipvoyam evalhoc, sicmayjayo olyasingvomoc lhip appayvam singanama.
21 Aptanovquic lhip apquilmapsomcaa, apquilyamasma lhip appayvam.
22 Nongyane nasa otanovalhca najan ovennalhca coo.
Acyiplovcasquic lhip appayvam.
23 Elinmelham coo enlhit apquilyimtalhnamo.
Avanjec aclhanma evalhoc appayvam.
24 Payjeclhec evalhoc acyitna coo singanamaclha lhip appayvam.
Intomjac mataa seltamescama coo (seyascasingvoyam).
- 4 -
25 Mepqui sicyimatem coo, yoyam ongvitsapoc. Jeyimnates coo, acno aplhanma lhip.
26 Altimnasqui inyicje lhip sictemaclha sictiyascam, apjalhnoc lhip.
Jeyascasingvom lhip singanama.
27 Comoc sat evalhoc lhip apayvam, oyiplovcasojo.
Inquitamquic evalhoc asoc simpilapquiscama.
28 Invinec evalhoc ayinyema selipvoyam.
Itamilquisquim evalhoc acno aplhanma alhta lhip.
29 Jeyas coo actemaclha movan amyaa.
Jelhicmos sat lhip singillhicmoscama.
30 Actingyac coo actemaclha nasoc anco.
Altamjoc singanama ayinyema lhip.
31 Visqui ajac. Avanjec sicmasma lhip appayvam.
Nongyane nasa omancac coo.
32 Oyiplovcasojoc sat singanamaclha.
Lhip aptomja appayesayclha evalhoc coo.
- 5 -
33 Visqui ajac.
Jeyascasingvom actemaclha singanamaclha.
Pac osavojo sicyiplovquiscama.
34 Ingyane sat comoc evalhoc singillhicmoscama.
Pac oltamsalhcac sat coo.
35 Jeyantemiclha singanamaclha amay ac.
Actomja acpayesayclha ingvalhoc.
36 Ingyane sat colhenic mataa evalhoc singanama.
Colcac evalhoc ayitsepma ingnenyic.
37 Nongyane nasa otingya quilaycmasquiscama (dioses).
Jeyimnaticsojo coo.
Oyiplaclhac sat lhip.
38 Lhip aplhanma actomja nasoc anco, ningillhenamalhca ningiltimesaycam lhip.
Colhic sat mataa ayaco lhip.
39 Jeyinyovquis sictemaclha sicmancactama.
Impeyvoc mataa singanamaclha lhip.
40 Avanjec aclhanma evalhoc singanamaclha lhip appayvam.
Jeyimnaticsojo mataa, ayinyema lhip aptemaclha appeyvomo.
- 6 -
41 Jelhicmos sat lhip Visqui ajac, aptemaclha semasma najan seyasicjayo.
Lhip ayinyema aplhanma siclho mepqui apyeycajascaoc (actomja nasoc anco).
42 Ongvatingmojoc sat aptomja sevenneycam.
Moyascacmoc coo lhip apayvam.
43 Jeyane sat olngacsic actomja nasoc anco.
Lhip nac singyicpilquemo appeyvomo.
44 Oyiplovcasojoc sat mataa seltamescama coo, cotmongvoyam nelha.
45 Otyisam sat mepqui siclhinganyam, ayinyema sicyiplovquiscama lhip appayvam.
46 Olngacsic sat napatavo apquilviscaa lhip apayvam.
Olngacsic sat mepqui sicmancactama (mepqui acmancactama evalhoc).
47 Acyispaquic coo singanamaclha lhip.
Payjeclhec mataa evalhoc coo.
48 Acyispaquic coo singanamaclha lhip.
Avanjec mataa aclhanma evalhoc coo.
- 7 -
49 Coyitnam apatic lhip appayvam aplhanma mepqui apyeycajascaoc.
Eycaso actomja mataa aljalhneycam evalhoc coo.
50 Eyca as lhip appayvam actomja acyimnatescama enquenyic coo.
Actomja actamilquisquiyam evalhoc naysicsa sicmayovse coo.
51 Avanjec mataa sevenneycam enlhit ayajamalhco apquilvalhoc.
Am oyinyavac mataa lhip appayvam singillhicmoscama.
52 Inyitnec ajatic lhip aptemaclha apyicpilquemo nanoc nat.
Eycaso actomja mataa actamilquisquiyam evalhoc.
53 Inlovquic mataa evalhoc, sicvita apquilvatseycaoc, mepqui apquilyiplovquiscama.
54 Yitnec sicminaycmascama siyayo lhip appayvam.
Naysicsa sictiyascam as nalhpop, malha maycaa coo (cotnajaclha siyaoclha).
55 Alhtaa intomjac mataa aclhanma evalhoc lhip Visqui ingac.
Oltamsalhcac sat ayinyema selhicmoscama, yoyam oyiplovcasojo.
56 Eycaso sictemaclha siltamsomalhca coo:
Sicyiplovquiscama lhip apayvam naysicsa sictiyscam as nalhpop.
- 8 -
57 Lhip aptomja Visqui ingac, am colhenac evalhoc moc asoc.
Nasoc anco pac oyiplovcasojo lhip appayvam.
58 Intomjac mataa evalhoc aclhanma lhip:
—Noyeycajas nasa aplhanma yoyam jemyoc coo — intomjac mataa evalhoc.
59 Inyitnec ajatic sictemaclha alhta.
Pac oyiplovcasojo actemaclha lhip appayvam.
60 Acpecjesam alhta coo, am alhta opoctacmoc sicyiplovquiscama singanamaclha.
61 Evocjac alhta enlhit apquilmapsomcaa.
Moyinyovejec sat mataa singanamaclha ayinyema lhip.
62 Aclhaticjac coo alhtaa aysicso.
Actimec coo gracias lhip ayinyema apcanama acpeyvomo.
63 Sictimem enaymacoc aplhamoclhojo apquiltomja apquilayo lhip.
Apquiltomja apquilyiplovquiscama singanamaclha.
64 Visqui ingac, inlingalhquic lhalhma anco aptemaclha lhip singasicjayo.
Jeyascasingvom actemaclha apcanamaclha lhip.
- 9 -
65 Visqui ingac, lhip aptomja sepasmom acno actemaclha aclhanma lhip appayvam.
66 Jeyascasingvom actemaclha sicyascamco ayinyema lhip najan actemaclha sicyicpilquemo.
Am oyascacmoc coo lhip apcanamaclha.
67 Aclhinganacmec alhta mataa coo.
Inyiplovcoc setnescaseyquiclha coning.
Quilhvoc sictomja silyajayquiclho lhip appayvam.
68 Aptasic apanco lhip.
Actamila anco aptomjaclha lhip.
Jeyascasingvom actemaclha apcanamaclha.
69 Epjescactac mataa apquilmopvancaa amyaa.
Acyiplovcasquic mataa evalhoc apcanamaclha.
70 Malha acpilhmoc comasis intomjac apquilvalhoc enlhitaoc.
Inpayjeclhec evalhoc sicyiplovquiscama lhip apcanamaclha.
71 Intasic alhta setnescaseyquiclha coning.
Eycaso ayinyema sicyasingvoyam apcanamaclha.
72 Actamila anco apcanamaclha ayinyema lhip.
Am colhnoc mil asoc alyinmom oro najan plata.
- 10 -
73 Lhip alhta sellanay coo, sictiyam alhta eyitcoc.
Jeyascasingvom coo, yoyam comoc evalhoc singanamaclha lhip.
74 Payjeclhec apquilvalhoc enaymacoc apquilayo mataa lhip.
Elvitac alhta naysicsa silinlhanyacmo sicyiplovquiscama.
75 Visqui ajac.
Acyasamcoc coo actomja acpeyvomo apcanamaclha lhip.
Appeyvomo nac lhip, aptimesquiscama alhta siclingaycamco acyimtalhnama.
76 Itamilquisquim sat lhip evalhoc coo ayinyema lhip seyasicjayo.
Acno alhta aplhanma lhip mepqui apyeycajascaoc.
77 Jeyimliclhojo sat mocjam, yoyam otyisam coo.
Payjeclhec mataa evalhoc coo, ayinyema selhicmoscama lhip.
78 Ivennam sat lhip apquilmopvancaa amyaa apquilantipquiscama sicvisay.
Colhenic sat mataa evalhoc lhip appayvam singanama.
79 Nimpasmeyquiclha enaymacoc ontimjic sat ningilayo lhip.
Apquiltomja apquilyascamco singanamaclha lhip appayvam.
80 Momancayc sat mataa coo sicyiplovquisa lhip appayvam, mepqui sicsilhnanomalhca ajanco.
- 11 -
81 Inquiljalhnec evalhoc lhip yoyam jepasmoc.
Acno aplhanma lhip mepqui apyeycajascaoc.
82 Alanoc alhta siljalhanma lhip appayvam mepqui apyeycajascaoc.
Intomjac evalhoc:
—¿Co sat acvam evotac lhip etamilquiscomoc evalhoc? — alhta intomjac.
83 Nasoc coo sicpayvam, mepqui sicmovan amyaa.
Am jelvoncacmoc lhip appayvam.
84 ¿Co sat acvam comascoc siljalhanma lhip?
¿Co sat acvam elyicpilcojoc lhip enlhit selinmelhaycam? (selya'mascam coo)
85 Malhic alhta apquilmetam apquilmapsomcaa, yoyam jelmoc (otyamoc congne).
Apquilvisay mepqui apquilyascamco, mepqui apquilyiplovquiscama appayvam.
86 Jepasim coo naysicsa selya'mascam mepqui acvisay.
Nasoc anco acyovoclhojo singanamaclha lhip appayvam.
87 Inquitlhincasquic alhta yoyam omatong.
Am oyinyavac mataa lhip appayvam.
88 Jemyov sat coo, ayinyema lhip aptemaclha seyasicjayo.
Oyiplovcasojoc sat mataa lhip apanco appayvam.
- 12 -
89 Visqui ajac.
Cotningvomejec sat nelha lhip appayvam.
Netin mataa ayinyemayaclha lhip appayvam.
90 Cotningvomejec sat nelha lhip aplhanma mepqui apyeycajascaoc.
Cotningvomejec sat nelha as nalhpop, acno aplhanma lhip siclho.
91 Am comascac mocjam lhip apquilantipquiscama siclhoc anco.
Actomja acnincongneycam lhip (alyajayquiclho) acyovoclhojo asoc.
92 Movanquejec mataa mepqui acpayjayclha evalhoc.
Acmayovsa evalhoc seyajem.
93 Jelvoncamejec sat mataa singanamaclha, actomja acyimnatescama enquenyic coo.
94 Jepasim coo sicvisay lhip sicmolhama.
Siltamsomalhca ayinyema lhip appayvam.
95 Apquilyilhanmec mataa apquilmapsomcaa, yoyam jeltovacsic coo.
Moyinyovejec sat mataa lhip appayvam singanamaclha.
96 Acvitac coo mataa acvamlha (actamongvamlha) nelha acyovoclhojo asoc as nalhpop.
Eycaso lhip appayvam singanamaclha, cotmongvomejec sat nelha.
- 13 -
97 Avanjec anco siyasicjayo lhip appayvam.
Inlhenquic mataa evalhoc acyovoclhojo acnim.
98 Sicyascamco anco jetnescasac lhip appayvam.
Am colhnoc apquilyascamco cotnaja ingmoc.
Siclhalhma actomjac mataa lhip appayvam.
99 Avanjec anco sicyasingvoyam lhip appayvam, am colhnoc sillhicmoscama enlhit.
Avanjec mataa aclhanma evalhoc lhip appayvam.
100 Avanjec anco sicyasingvoyam, am colhnoc apquilvanyam.
Acyiplovcasquic mataa evalhoc lhip appayvam.
101 Am oyiplovcasac mataa actemaclha acmasom.
Altamjoc mataa oyiplovcasojo actemaclha lhip appayvam.
102 Paj otvasac mataa actemaclha singanama lhip.
Ayinyemaclha lhip aptomja seyascasingvoyam.
103 Atsic anco lhip apayvam, am colhnoc sictom mataa yovjan.
104 Lhip appayvam actomja acyascasingvoyam evalhoc.
Actanovquic coo apquiltemaclha apquilmopvancaa amyaa.
- 14 -
105 Lhip appayvam actomja ayitsasquiscama naysicsa sictiyascam.
Actomja actotseycaoc amay ningyiplayclha.
106 Siclhanma alhta mepqui sicyeycajascaoc.
Osavojoc sat siclhanma.
Oyiplovcasojoc sat mataa singanamaclha acpeyvomo.
107 Visqui ingac.
Avanjec acmayovsa evalhoc coo.
Itamilquisquim sat mocjam evalhoc, ayinyema aplhanma mepqui apyeycajascaoc.
108 Visqui ajac.
Ingyeylhojo silmalhnancama, malha asoc macmescama lhip.
Jeltamsaoc sat aptemaclha singanamaclha.
109 Avanjec mataa ayay evalhoc yoyam omatong.
Am jelvoncacmoc singanamaclha.
110 Apquillanac mataa quiljanma enlhit apquilmapsomcaa, yoyam jelmoc.
Molhnanmejec coo mataa sicyiplovquisa lhip appayvam singanama.
111 Lhip appayvam actomja malha sicmayclha ajanco, comasquingvomejec mataa.
Lhip appayvam actomja acpayesayclha mataa evalhoc coo.
112 Inlhenquic evalhoc oyiplovcasojo mataa mepqui sicyeycajascaoc.
Inlhenquic evalhoc oyiplovcasojo mataa cotmongvoycamlha nelha.
- 15 -
113 Actanovquic coo apquiltemaclha anit apvalhaoc.
Acyispaquic coo lhip appayvam singanamaclha.
114 Sicyilhanmeycam mataa lhip aptomja setamilquiscama.
Acmam evalhoc lhip appayvam.
115 Elinyajaoc quellhip apquilmapsomcaa.
Osavojoc sat sicyiplovquiscama Dios appayvam.
116 Noyeycajas nasa aplhanma siclho.
Jeyimnaticsojo sat mocjam yoyam otyisam.
Nojeyinimquis nasa coo.
117 Jemyov coo, yoyam ovomsalhcac sat tap.
Osavojoc sat singanamaclha appayvam.
118 Aptanovquic mataa lhip aptomja apquilvatseycaoc apquilyiplovquiscama.
Ayinyema alquitamsama apquilvalhoc acmasom.
119 Malha aso ápac napato lhip apquilyitsomacpo apquilmapsomcaa.
Acyispaquic coo mataa lhip appayvam singanamaclha.
120 Acpilhyinimquic coo napato lhip.
Yitnec ayay evalhoc napato singyicpilquemo.
- 16 -
121 Acyiplovcasquic mataa nintemaclha acpeyvomo.
Nongyane nasa omalhcac nipyesicsa selinmelhaycam.
122 Jemyov coo, yoyam molngamquejec mataa acyimtalhnama.
Mejeltovacsejec sat mataa apquilmapsomcaa.
123 Alyajam coo mataa siljalhanma, yoyam jepasmoc.
Alyajam coo mataa jemyoc sat lhip, ayinyema aplhanma mepqui apyeycajascaoc.
124 Sicvisay silancam lhip.
Jemyov coo, ayinyema aptemaclha seyasicjayo.
Jeltamsaoc sat singanamaclha lhip appayvam.
125 Sicvisay silancam (sictimesaycam) lhip.
Jetnesquis acyascamco evalhoc coo.
Pac osavojo sicyasingvoyam singanamaclha ayinyema lhip.
126 Visqui ajac.
Quilhvo nac jay iyanmongsiclha apquiltemaclha apancaoc.
Apquiltovasquic lhip apcanamaclha enlhit apquilmapsomcaa.
127 Avanjec sicyisponcama singanamaclha, am colhno asoc alyinmom oro.
128 Eycaso ayinyema sicvascapma sicmasma lhip appayvam singanama.
Actanovquic coo mataa actemaclha acmovan amyaa.
- 17 -
129 Actamila anco lhip appayvam singanamaclha.
Eycaso ayinyema sicyiplovquiscama evalhoc.
130 Singillhicmoscama lhip appayvam actomja singitsasquiscama 'lhma.
Actomja singyascasingvoyam mepqui lha ningyascamco.
131 Avanjec anco sicmayjayo lhip appayvam.
Malha sicmayjem actomjac coo.
132 Ingyapyovsojo sat jelanojo, acno apmapyovse apquilano lhip apquiltomja apquilasicjayo.
133 Ingyane sat oyiplovcasojo lhip appayvam.
Jeyas sat coo actemaclha acmasom.
134 Nongyane nasa ovjanamcoc apquiltemaclha apancaoc enlhit.
Altamjoc oyiplovcasojo lhip apcanamaclha.
135 Jelanojo sat lhip sictomja apquilancam.
Jeyascasingvom lhip appayvam singanamaclha.
136 Avanjec mataa sicvinama sicvita enlhitaoc mepqui apquilyiplovquiscama lhip appayvam.
- 18 -
137 Visqui ajac, impeyvoc anco lhip appayvam singanama.
Appeyvomo apanco lhip.
138 Nasoc anco najan acpeyvomo lhip appayvam acyovoclhojo singanamaclha.
139 Eyamposquic coo sicvascapma sicmasma lhip appayvam.
Inquilvoncacmec lhip appayvam aptomja selinmelhaycam (cotnaja ingmoc).
140 Mepqui alpalhquemalhca lhip appayvam actomja ayalhnayo.
Acyispaquic coo sicvisay silancam lhip.
141 Mepqui sicyimtalhnamo coo.
Invennalhquic evalhoc coo.
Jelvoncamejec sat mataa singanamaclha ayinyema lhip.
142 Appeyvoc mataa lhip.
Nasoc anco lhip aptemaclha singillhicmoscama.
143 Yitnec ayay evalhoc najan acyajapmo evalhoc.
Payjeclhec mataa evalhoc ayinyema lhip singanamaclha.
144 Impeyvoc mataa lhip appayvam singanama.
Jeyascasingvom sat lhip, yoyam coytic acyimnatem enquenyic.
- 19 -
145 Visqui ajac.
Avanjec aclhanma evalhoc lhip. Jeyatingmojo.
Pac osavojo sicyiplovquiscama lhip appayvam singanamaclha.
146 Jepasim coo — intomjac mataa siyevoycam lhip.
Pac osavojo sicyiplovquiscama singanamaclha.
147 Siyevoycam mataa lhip alhtooc anco, yoyam jepasingvotac lhip.
Aljalhnec coo lhip aplhanma mepqui apyeycajascaoc.
148 Mepqui sictiyanma mataa alhtaa.
Ayinyema aclhanma evalhoc lhip appayvam.
149 Ingyeylhojo sicpayvam, ayinyema lhip seyasicjayo.
Jemyov coo, ayinyema lhip aptemaclha appeyvomo.
150 Apquilcamquitvaac apquiltomja selya'mascam.
Apquilyamasmec lhip appayvam singillhicmoscama.
151 Lhip Visqui ajac apna quito (ningato), sicnaclha coo.
Nasoc anco mataa lhip appayvam singanamaclha.
152 Acyasingvocmec nanoc alhta lhip appayvam.
Acyasamcoc coo, yoyam comasquejec sat mataa cotmongvoycamlha nelha.
- 20 -
153 Visqui ajac.
Jemyov coo naysicsa siclingaycamco.
Am jelvoncacmoc mataa lhip appayvam singanamaclha.
154 Ipeyvescasiclha sictemaclha. Jemyov coo.
Jevomquis tap, ayinyema aplhanma lhip mepqui apyeycajascaoc.
155 Copvanquejec lhip elmeyvoc apquilmapsomcaa.
Ayinyema mepqui apquilyiplovquiscama lhip appayvam.
156 Visqui ajac.
Avanjec anco singamliyam (singapeycam) lhip.
Jemyov coo, ayinyema lhip aptemaclha appeyvomo.
157 Aplhamoc selinmelhaycam coo apquiltomja selya'mascam (cotnaja ingmoc).
Am oyinyavac mataa lhip appayvam singanama.
158 Actanovquic coo apquiltomja apquilvatseycaoc.
Am elyiplovcasac mataa lhip appayvam singanamaclha.
159 Visqui ajac.
Jelanojo coo, sictemaclha siyasicjayo lhip appayvam.
Jemyov coo, ayinyema lhip aptemaclha seyasicjayo.
160 Lhip appayvam actomja nasoc anco mepqui apyeycajascaoc.
Cotningvomejec sat nelha lhip aptemaclha appeyvomo.
- 21 -
161 Elya'masquic coo mepqui acvisay enlhit apquilyimtalhnamo.
Impilhyinimquic alhta evalhoc, ayinyema lhip appayvam.
162 Payjeclhec evalhoc coo, ayinyema lhip aplhanma mepqui apyeycajascaoc.
Malha sicvitay asoc acmamnave anco.
163 Actanovquic coo actemaclha acmovan amyaa, am colcac evalhoc coo.
Acyispaquic coo mataa lhip appayvam singanama.
164 Actomjac siyayo lhip acyovoclhojo acnim, ayinyema lhip appayvam acpeyvomo.
165 Avanjec mataa acpayjayclha apquilvalhoc apquiltomja apquilasicjayo appayvam.
Melingamquejec mataa acyimtalhnama (melvatsamquejec mataa).
166 Visqui ajac.
Aljalhnec coo yoyam jemyoc (jevomsic tap).
Acyiplovcasquic mataa singanamaclha ayinyema lhip.
167 Alyajaclhoc coo mataa lhip appayvam singanama.
Inlicavoc mataa evalhoc coo.
168 Alyajaclhoc coo mataa lhip apcanamaclha najan apcascamaclha.
Apyasamcoc lhip sictemaclha coo najan evalhoc coo.
- 22 -
169 Visqui ajac.
Ingyeylhojo silmalhnancama sicyimnatesa sicpayvam.
Jeyascasingvom lhip appayvam, yoyam oltamsalhcac coo.
170 Ingyeylhojo silmalhnancama.
Notanov nasa sicpayvam.
Jevomquis tap, ayinyema lhip aplhanma mepqui apyeycajascaoc.
171 Otnejic mataa siyayo lhip, ayinyema lhip alhta seyascasingvoyam appayvam.
172 Omnaycmacsic sat lhip appayvam.
Impeyvoc mataa singanamaclha acyovoclhojo.
173 Ipenacsojo sat lhip, yoyam jepasingvota.
Alyacyesquic coo lhip appayvam.
174 Visqui ajac.
Inlhenquic evalhoc jevomsic tap coo.
Payjeclhec mataa evalhoc, ayinyema lhip appayvam singillhicmoscama.
175 Otnejic sat mataa siyayo lhip naysicsa sictiyascam coo.
Jepasmoc sat lhip aptemaclha appeyvomo.
176 Aclhinganacmec coo malha nintoscama.
Jesovjam sat lhip.
Am jelvoncacmoc mataa singanamaclha lhip appayvam.