Problemas internos
1 En aquel tiempo hubo una gran protesta de parte del pueblo y de sus mujeres contra sus compatriotas judíos, 2 pues algunos decían que tenían muchos hijos e hijas y necesitaban conseguir trigo para no morirse de hambre; 3 otros decían que debido a la falta de alimentos habían tenido que hipotecar sus terrenos, viñedos y casas, 4 y otros decían que habían tenido que pedir dinero prestado para pagar los impuestos al rey, dando en garantía sus terrenos y viñedos. Decían además: 5 «Tanto nuestros compatriotas como nosotros somos de la misma raza; nuestros hijos no se diferencian en nada de los de ellos. Sin embargo, nosotros tenemos que someter a nuestros hijos e hijas a la esclavitud. De hecho, algunas de nuestras hijas ya son esclavas, y no podemos hacer nada por evitarlo, porque nuestros terrenos y viñedos ya pertenecen a otros.»
6 Cuando escuché sus quejas y razones, me llené de indignación. 7 Después de pensarlo bien, reprendí a los nobles y gobernantes por imponer una carga tal a sus compatriotas. Convoqué además una asamblea general para tratar su caso, 8 y les dije: «Hasta donde nos ha sido posible, nosotros hemos rescatado a nuestros compatriotas judíos que habían sido vendidos a las naciones paganas; ¿y ahora ustedes los vuelven a vender para que nosotros tengamos que volver a rescatarlos?»
Ellos se quedaron callados, pues no sabían qué responder. 9 Y yo añadí: «Lo que están haciendo no está bien. Deberían mostrar reverencia por nuestro Dios, y evitar así las burlas de los paganos, nuestros enemigos. 10 También mis familiares, mis ayudantes y yo les hemos prestado a ellos dinero y trigo; así que, ¡vamos a perdonarles esta deuda! 11 Y les ruego también que les devuelvan ahora mismo sus terrenos, viñedos, olivares y casas, y que cancelen las deudas que tienen con ustedes, sean de dinero, grano, vino o aceite.» 12 Ellos respondieron: «Devolveremos todo eso, y no les reclamaremos nada. Haremos todo tal como lo has dicho.»
Entonces llamé a los sacerdotes, y en su presencia les hice jurar lo que prometieron. 13 Además, me sacudí la ropa y dije: «Así sacuda Dios fuera de su casa y de sus propiedades a todo aquel que no cumpla este juramento, y así lo despoje de todo lo que ahora tiene.» Toda la multitud respondió: «Amén», y alabaron al Señor.
Generosidad de Nehemías
La gente cumplió su promesa, 14 y durante doce años, es decir, desde aquel día del año veinte en que el rey Artajerjes me nombró gobernador de la región de Judá hasta el año treinta y dos de su reinado, no hice uso de la pensión que me correspondía como gobernador, ni tampoco mis colaboradores. 15 En cambio, los gobernadores que estuvieron antes que yo fueron una carga para el pueblo, pues diariamente cobraban cuarenta monedas de plata para comida y vino. Además, sus empleados oprimían al pueblo. Pero yo no lo hice así, por respeto a Dios. 16 Por otra parte, cumplí con mi tarea de reconstruir la muralla de la ciudad, y no adquirí terrenos. En cuanto a mis empleados, todos ellos tomaron parte en el trabajo. 17 A mi mesa se sentaban hasta ciento cincuenta personas, tanto judíos del pueblo como funcionarios del gobierno, sin contar a aquellos de las naciones vecinas que venían a visitarnos. 18 Lo que se preparaba diariamente, por mi cuenta, era un buey y seis de las mejores ovejas, y aves; y cada diez días había vino en abundancia. A pesar de esto, nunca reclamé la pensión que me correspondía como gobernador, porque ya era excesiva la carga que pesaba sobre este pueblo. 19 ¡Tómame en cuenta, Dios mío, para mi bien, todo lo que he hecho por este pueblo!
Mepqui actamilaycam apquilvalhoc
1 Yitnec alhta nipyesicsa enlhitaoc actomja apquilaoclha apquiltemaclha apquilinmelhaycam apnaymacoc judíos. 2 Apquiltomjac alhta apquilanya: Aplhamoc nincoo inquitquic. Incaymalhquic ontingyasquisic nintom trigo apactic ayinyema mayic singilnapma — alhta apquiltomjac. 3 Poc alhta apquilpayvam: Ningilmec acyanmongam apquilmaycaoc siclho amyip ingac, ayimjaclha uva ingac, najan tingma ingac, yoyam ongilmoc sat nintom. 4 Poc alhta apquilpayvam: Ningilyamonquic nincoo solyayem, yoyam ongilmecsic impuesto apvisqui rey. Inquilmalhquic alhta amyip ingac najan ayimjaclha uva, actomja garantía. 5 Poc alhta apquilpayvam: Ningilanalhco nincoo israelitas. Apquilanacpo inquitquic apno poc israelitas. Apquilmacpec alhta inquitquic eltimjic apquiltimesaycam maa. Inquilmalhquic alhta inquitquic coltimjic altimesaycam maa. Mongvanquejec ongilyacsilhma, ningvita inlhojo almomalhca inquitquic quilvanaa. Apquiltimec apancaoc amyip ingac najan ayimjaclha uva — alhta apquiltomjac.
6 Aclovquic alhta coo siclinga apquilpayvam apquiltemaclha maa. 7 Inquitamquic alhta evalhoc yavamlha otnejic. Actomjac alhta silanya mayayo najan apquilviscaa: ¿Co laa ayinyema apquiltemaclha apancaoc quellhip nipyesicsa apnaymacoc? — alhta actomjac coo. Ayansaclhec alhta apyovoclhojo enlhitaoc. 8 Actomjac alhta silanya: Apquilmacpec alhta ingnaymacoc najan ningilmolhama nipyesicsa cotnaja ingmoc. Ningyinyovquic alhta acyanmongam, yoyam elvotac sat mocjam ningyesicsa. ¿Pa ya etlhaoc quellhip mocjam apnaymacoc, yoyam elmacpoc, nincoo eyca yoyam ongyinyoc mocjam acyanmongam, yoyam elvotac sat mocjam ningyesicsa? — alhta actomjac coo. Am alhta elatingmavoc apquiljalhenmo. 9 Actomjac alhta mocjam silanya: Somcoc quellhip apquiltemaclha apancaoc. Incaymalhquic quellhip eltimjic apquilayo Dios Visqui ingac, elvatsamcoc sat singilasmescama cotnaja ingmoc. 10 Coo najan sicmolhama najan enaymacoc, mepqui alhta ningmasma solyayem najan trigo apactic apquilmaycaoc nasa. Pac ongilasicjiclhojo mocjam mepqui apquiltajescama apquilmaycaoc nasa siclho. 11 Pac olmalhnac quellhip, yoyam eltajicsojoc mocjam apquilmam alhta amyipayc najan ayimjaclha uva najan ayimjaclha olivos najan tingma apancaoc. Elmascos sat quellhip apquilmaycaoc nasa solyayem, najan nintom actic, najan uva ayingmenic najan aceite — alhta actomjac coo. 12 Apquilatingmavoc alhta: Ongiltajicsojo sat acyovoclhojo, ongilmascocsic sat apquilmaycaoc nasa, acno lhac aplhanma lhip — alhta apquiltomjac.
Ayansaclhec alhta sacerdotes, yoyam ellhenic mepqui apquilyeycajascaoc elyiplovcasojo actema nac lha. 13 Acpilhnesam alhta sictalhnama, sictomja siyanya: Sat etnejic Dios Visqui ingac, elpilhnesam sat actemaclha macyamasma quellhip, apvita inlhojo apquilyeycajascaoc apquillhanma quellhip, enatovasacpoc sat quellhip — alhta actomjac coo. Apquilatingmavoc alhta apyovoclhojo: Nasoc sat cotnejic — alhta apquiltomjac. Apquiltomjac alhta apquilayo Dios Visqui ingac.
Apvascapma Nehemías
Apquilyiplovcasquic alhta apquillhanma mepqui apquilyeycajascaoc. 14 Am alhta omac acyanmongam sictimesaycam apvisqui Artajerjes, setnesquiscama alhta apvisqui yoclhilhma Judá, paj najan enaymacoc sictamjaycamó lhama. Ayenmo alhta aptimem apvisqui rey año 20 acvaycmo año 32, sictimesaycam alhta 12 años mepqui acyanmongam. 15 Apquiltimec alhta siclho apquilviscaa apquilmamyi, apquillhoy cuarenta solyayem alyivey moclhama acnim, elmoc nintom najan ningyam. Avanjec apquilyimtalhnescama apnaymacoc, jave eyca coo. Ayinyema alhta Visqui ajac Dios. 16 Acvascapquic alhta sictamjaycam nimpasmeyquiclha ningillanay tingma apjalhtam, mepqui siclhoy amyip, mepqui apquillhoy amyip enaymacoc. 17 Ningiltovquic alhta nimpasmeyquiclha ciento cincuenta judíos najan apvisqui rey apquilasinancama moclhama acnim. Am alhta ongilyipsatac mataa maycaa apquiltasiyam apquilinyema moc yoclhilhma. 18 Eycaso nintom alhta sictingyasquiscama coo moclhama acnim: lhama vayqui najan seis nipquesic apnamilay najan tataa. Cotlaycaoc alhta uva ayingmenic, acvocmo inlhojo diez acnim. Am alhta omac acyanmongam siyanyomalhca olhcac sicvisay apvisqui yoclhilhma Judá. Acvitac alhta coo actemaclha apquillingaycamco enaymacoc. 19 Lhip Dios Visqui ingac, noncolvonquim nasa sictemaclha sictimesaycam enaymacoc enlhitaoc — alhta actomjac coo.