La parábola de las diez muchachas
1 »En el reino de los cielos sucederá lo que sucedió en una boda: diez jovencitas tomaron sus lámparas y salieron a recibir al novio. 2 Cinco de ellas eran imprudentes y las otras cinco eran prudentes. 3 Las imprudentes llevaron sus lámparas, pero no llevaron aceite; 4 en cambio, las que eran prudentes no solo llevaron sus lámparas sino también aceite. 5 Como el novio tardaba en llegar, les dio sueño a todas, y se durmieron. 6 Cerca de la medianoche, se oyó gritar: “¡Ya viene el novio! ¡Salgan a recibirlo!” 7 Todas las muchachas se levantaron y comenzaron a preparar sus lámparas. 8 Entonces las cinco imprudentes dijeron a las cinco prudentes: “Dennos un poco de su aceite, porque nuestras lámparas se están apagando.” 9 Pero las jovencitas prudentes contestaron: “No, porque así no alcanzará ni para nosotras ni para ustedes. Más vale que vayan a donde lo venden, y compren para ustedes.” 10 Mientras aquellas cinco jovencitas fueron a comprar aceite, llegó el novio, y las que estaban preparadas entraron con él a la fiesta de bodas, y se cerró la puerta. 11 Más tarde llegaron las otras jovencitas, diciendo: “¡Señor, señor, ábrenos!” 12 Pero él les contestó: “Tengo que decirles francamente que no las conozco.”
13 »Así que ustedes —añadió Jesús—, estén siempre preparados, porque no saben nada del día ni de la hora.
La parábola del dinero
(Lc 19.11-27)
14 »El reino de los cielos es como alguien que, estando a punto de irse a otro país, llama a sus siervos y les encarga administrar sus bienes. 15 A uno de ellos le entrega cinco mil monedas, a otro dos mil, y a otro mil: a cada uno según su capacidad. Después de eso, se va de viaje. 16 El que recibió las cinco mil monedas hace negocio con el dinero y gana otras cinco mil monedas. 17 Del mismo modo, el que recibió dos mil gana otras dos mil. 18 Pero el que recibió mil va y cava un hoyo en la tierra, y allí esconde el dinero de su amo.
19 »Mucho tiempo después, al volver el amo de aquellos siervos, se dispone a arreglar cuentas con ellos. 20 Primero se acerca el que recibió cinco mil monedas, y se las devuelve a su amo, junto con otras cinco mil, y le dice: “Amo, usted me dio cinco mil, y aquí tiene otras cinco mil que he ganado.” 21 El amo le dice: “Muy bien, eres un siervo bueno y fiel; ya que has sido fiel en lo poco, te pondré a cargo de mucho más. Entra y alégrate conmigo.” 22 Después llega el siervo que recibió las dos mil monedas, y dice: “Amo, usted me dio dos mil, y aquí tiene otras dos mil que he ganado.” 23 El amo le dice: “Muy bien, eres un siervo bueno y fiel; ya que has sido fiel en lo poco, voy a ponerte a cargo de mucho más. Entra y alégrate conmigo.”
24 »Pero cuando se presenta el siervo que recibió las mil monedas, le dice a su amo: “Amo, yo sé que usted es un hombre duro, que cosecha donde no sembró y recoge donde no esparció. 25 Así que tuve miedo, y fui y escondí su dinero en la tierra. Pero aquí tiene usted lo que es suyo.” 26 El amo le contestará: “Pues tú eres un siervo inútil y perezoso. Si sabes que yo cosecho donde no he sembrado, y que recojo donde no he esparcido, 27 deberías haber llevado mi dinero a los banqueros. Así yo, al volver, recibiría mi dinero más los intereses.” 28 Y dirá entonces a los que estén allí: “Quítenle las mil monedas, y dénselas al que tiene diez mil. 29 Porque al que tiene, se le dará más, y tendrá de sobra; pero al que no tiene, hasta lo poco que tenga se le quitará. 30 Y a este sirvo inútil, échenlo a la oscuridad de la calle. Allí llorará y le rechinarán los dientes.”
El juicio al final de los tiempos
31 »Cuando el Hijo del hombre venga rodeado de esplendor y con todos sus ángeles, se sentará en su trono glorioso. 32 La gente de todos los pueblos se reunirá delante de él, y él separará a unos de otros, como cuando un pastor aparta las cabras de las ovejas. 33 A las ovejas las pondrá a su derecha, y a las cabras las pondrá a su izquierda. 34 A quienes estén a su derecha, el rey les dirá: “Vengan, benditos de mi Padre; reciban el reino preparado para ustedes desde que Dios creó el mundo. 35 Pues tuve hambre, y ustedes me dieron de comer; tuve sed, y me dieron de beber; fui extranjero, y me dieron alojamiento. 36 Estuve sin ropa, y me vistieron; estuve enfermo, y vinieron a verme; estuve en la cárcel, y fueron a visitarme.” 37 Entonces los justos preguntarán: “Señor, ¿cuándo te vimos con hambre y te dimos de comer? O ¿cuándo te vimos con sed y te dimos de beber? 38 O ¿cuándo te vimos como extranjero y te dimos alojamiento, o sin ropa, y te vestimos? 39 O ¿cuándo te vimos enfermo o en la cárcel y fuimos a visitarte?” 40 El rey les contestará: “Les aseguro que todo lo que hicieron por uno de estos hermanos míos más humildes, por mí lo hicieron.”
41 »Luego dirá a quienes estén a su izquierda: “¡Apártense de mí, malditos! ¡Váyanse al fuego eterno, preparado para el diablo y sus ángeles! 42 Pues tuve hambre, y no me dieron de comer; tuve sed, y no me dieron de beber; 43 fui extranjero, y no me dieron alojamiento; estuve sin ropa, y no me vistieron; estuve enfermo, y en la cárcel, y no fueron a visitarme.” 44 Entonces ellos le preguntarán: “Señor, ¿cuándo te vimos con hambre o con sed, o como extranjero, o falto de ropa, o enfermo, o en la cárcel, y no te ayudamos?” 45 Él les contestará: “Les aseguro que todo lo que no hicieron por uno de estos más humildes, tampoco por mí lo hicieron.” 46 Entonces, esos irán al castigo eterno, y los justos irán a la vida eterna.»
Apyitquiscama Jesús altemaclha diez quilvanaa mepqui anatamcaa
1 Aptomjac alhta mocjam Jesús: Sat cotnejic Visqui netin apquilnancascama acyitsomalhco altemaclha ilhnic nat diez quilvanaa mepqui anatamcaa. Inquilmec nic nat calevascama ancaoc, yoyam colpasmoc alyimjapma. Inquililtamjoc nic nat colamyilhamcoc quilhva alyimjapma. 2 Am nic nat colpenaso cinco quilvanaa. Moc cinco quilvanaa ilhnic nat altomja alyascamco najan alpenescamo. 3 Inquilsovquic nic nat yicje calevascama quilvanaa colpenescamo. Am nic nat colsavac ayingmenic. 4 Inquilsovquic nic nat quilvanaa alyascamco najan alpenescamo calevascama najan ayingmenic alyatam memonganyi. 5 Am nic nat ingyilhyacmoc mocjam quilhva alyimjapma. Inquilyinmam nic nat alanomalhco quilvanaa. Innatinquic nic nat. 6 Alhtaa aysicso ilhnic nat aclingalhco macvineycam: ¡Apquilhyacme nic quilhva alyimjapma! ¡Colamyilhaoc sat quellhiya! —ilhnic nat intomjac amyaa. 7 Yejemoc nic nat acnalhaticjamco alanomalhco quilvanaa. Inquilalhnaseclhec nic nat calevascama ancaoc. 8 Yejemoc nic nat altomja quilvanaa colpenescamo alanya innaymacoc: “Jingilmes nincoo lha nicja calevascama ayingmenic. Pa incolsaponamcoc calevascama ingancaoc” —nic nat inquiltomjac. 9 Inquilatingmavoc nic nat quilvanaa alpenescamo: “Am ontimjic ma. Mongilinmalhalhquejec sat nincoo lha. Coltingyangvoclha maa alyanmomalhquilha” —ilhnic nat inquiltomjac. 10 Yejemoc nic nat allhinga quilvanaa altingyangvayclho calevascama ayingmenic. Natamin nic nat apvoctac quilhva alyimjapma. Inquilantalhningvocmec nic nat lhama alyimjapmaclha quilvanaa altomja alpenescamo. Innec nic nat ayapeclho atong. 11 Am nic nat camoncajangveclhoc quilvanaa colpenescamo. Inquiltomjac nic nat quilvanaa: “Visqui, visqui, jingliquis siclho nincoo lha atong” —nic nat inquiltomjac. 12 Apcatingmavoc nic nat apvisqui: “Actomjac coo silanya quellhiya: Naso, am olyicpilcac quellhiya” —nic nat aptomjac.
13 Aptomjac alhta Jesús apquilanya apquiltamsoycaoc:
—Elalh anco quellhip. Am elyasamcoc quellhip acvamlha acnim yoyam ovotac sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit —alhta aptomjac.
Apyitquiscama Jesús enlhit apquilmesomap solyayem alyiviy
(Lc 19.11-27)
14 ‘Aptomjac alhta mocjam Jesús: Sat cotnejic Visqui netin apquilnancascama acyitsomalhco ilhnic nat aptemaclha apvisqui aplhingam moc yoclhilhma. Apquilevam nic nat apquilancam. Apquilmesquic nic nat solyayem alyiviy.
15 ‘Malha cinco mil nic nat solyayem apquilmescama apvisqui lhama apquilancam. Malha dos mil nic nat solyayem apmesacpoc poc apquilancam. Malha mil nic nat solyayem apmesacpoc poc apquilancam. Apquilyipsatquic nic nat apvisqui actemaclha apmopvan aptamjaycam. Yejemoc nic nat aplhinga. 16 Aptingyey apquilyanmongsomap nic nat as enlhit aptomja apquillhoy malha cinco mil solyayem. Inyanmongvocmec nic nat solyayem cinco mil tap mocjam. 17 Apvajanamquic nic nat najan poc aptomja apquillhoy malha dos mil solyayem. Inyanmongvocmec nic nat solyayem dos mil tap mocjam. 18 Am nic nat evjanamcoc poc aptomja aplhoy malha mil solyayem. Apmetmec nic nat malhic. Apposquic nic nat solyayem aplhoy, apmescama apvisqui pac.
19 ‘Acvoncaclho ilhnic nat intemac apquilhyacmo apvisqui. Apquilyipsatvoctac nic nat actemaclha apquiltamjaycam apquilyanmongsomap apquilancam. 20 Yejemoc nic nat apyoctamo aptomja aplhoy malha cinco mil solyayem. Apsantimcasquic nic nat solyayem aplhoy najan solyayem acyanmongvoyam tap malha cinco mil mocjam. Aptomjac nic nat apquilancam: “Visqui, emcasquic alhta lhip cinco mil solyayem. Alyanmongsalhquic alhta coo. Inyanmongvocmec mocjam cinco mil tap” —nic nat aptomjac. 21 Apcatingmavoc nic nat apvisqui: “Tasi nac. Selancam aptamila nac lhip. Aptamilsacpo nac lhip apmaycam asoc ayitcoc. Etnejic sat lhip apvisqui eltamilsic aclhamoclhojo asoc. Ilha sicnaclha, yoyam ongilitsovacsojo sat lhama” —nic nat aptomjac. 22 Yejemoc nic nat apyoctamo poc aptomja aplhoy malha dos mil solyayem. Aptomjac nic nat apcanya: “Visqui, emcasquic alhta lhip dos mil solyayem. Alyanmongsalhquic alhta coo. Inyanmongvocmec mocjam dos mil tap” —nic nat aptomjac.
23 ‘Apcatingmavoc nic nat apvisqui: “Tasi nac. Selancam aptamila nac lhip. Aptamilsacpo nac lhip apmaycam asoc ayitcoc. Etnejic sat lhip apvisqui eltamilsic aclhamoclhojo asoc. Ilha sicnaclha, yoyam ongilitsovacsojo sat lhama” —nic nat aptomjac. 24 Yejemoc nic nat apyoctamo poc aptomja aplhoy malha mil solyayem. Aptomjac nic nat apcanya: “Visqui, ayacac alhta coo. Lhip alhta ayinyemaclha mejingasicjay. Apmaclhec mataa asoc cotnaja appicanma lhip. Apnaclhec mataa acyilhna cotnaja apcanma lhip. 25 Acposcacmec alhta congne malhic lhip solyayem pac. Acsantac coo mocjam. Solyayem pac jalip” —nic nat aptomjac. 26 Apcatingmavoc nic nat apvisqui: “Selancam apmapsom nac lhip. Oyicpilcojoc sat lhip. Appayvam apanco ayinyemaclha acsilhnana. Apyasamcoc lhip sictomja mongvasicjay. Acmaclhec coo mataa asoc cotnaja sicpicanma. Acnaclhec coo mataa acyilhna cotnaja siyanma. 27 ¿Soctomja memquesa nac solyayem ajac apyeycajascaoc tap solyayem, yoyam omiclhac sat acyanmongvoyam tap solyayem sicvactamo nac? —nic nat aptomjac. 28 Aptomjac nic nat apvisqui apquilanya aptomja apquinmaycamo lhama: “Elantim anco solyayem as enlhit. Elmesiclha sat maa actomja acnaycaoc diez mil solyayem. 29 Yitnec sat ancoc asoc, ongillhoveclhac sat mocjam. Colhamiclhac sat asoc ingac. Yitnec sat ancoc lhama asoc, colhic sat sintapilhquiscaso asoc ingac. 30 Elyejing yatesaclhilhma selancam apmapsom. Elyipcalhic sat maa. Cotovamcoc sat apmaoc” —nic nat aptomjac. ,
Acnim yoyam elyicpilcacpoc enlhitaoc lhalhma anco
31 ‘Aptomjac alhta mocjam Jesús: Ovotac sat coo mocjam sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit naysicsa gloria siyapongmatem ajanco. Sellhalhmaa sat ángeles silasinancama. Olhic sat netin Visqui aptajanem. 32 Ingyicjingvomoc sat sicnaclha aplhamoclhojo enlhitaoc lhalhma anco as nalhpop. Ingyilhpansic sat aplhamoclhojo enlhit, malha quilancam nipquesic apquilhpanquiscama nipquesic apquilpalhcomap yataay. 33 Elyinaquisic sat nipquesic napocja apquilyascamaclha. Elyinaquisic sat yataay napocja nipsancalvelha. 34 Sat etnejic Apvisqui elanic enlhit apquilnescama apquilyascamaclha: “¡Elquilhyim quellhip apquiltomja coo Tata apquilyacyescama! Elma quellhip silnancascama. Quellhip apancaoc sat cotnejic. Malanescama quellhip silnancascama ayenmo siclhoc anco apquilantipquiscama Dios as nalhpop. 35 Mayc alhta eyajac, elmesquic alhta sictom. Acnim alhta eyajac, elmesquic alhta sicyam. Maycaa alhta actomjac, elmec alhta tacja. 36 Mepqui sictalhnama alhta coo, elmesquic alhta apava. Ningmasquem alhta eyajac, maycaa alhta jeltomjac. Singilpilhtetomaclha alhta acnacmoc, jeltiyaningvocmoc alhta quellhip” —sat etnejic Apvisqui. 37 Sat elatingmojoc enlhit: “Visqui, am ongilyasamcoc nincoo ningvitayaclha lhip mayc ayajem najan ningmescama aptom. Am ongilyasamcoc ningvitayaclha lhip acnim ayajem najan ningmescama apyam. 38 Am ongilyasamcoc ningvitayaclha lhip aptimem maycaa najan ningmam tacja. Am ongilyasamcoc ningvitayaclha lhip mepqui aptalhnama najan ningmescama apava. 39 Am ongilyasamcoc ningvitayaclha lhip ningmasquem ayajem najan apnaycmo singilpilhtetomaclha najan ningiltomja maycaa” —sat eltimjic apquilpeyvomo. 40 Sat etnejic mocjam Apvisqui elanic: “Actomjac coo silanya quellhip: Naso, moclhama asoc apquiltimesquiscama quellhip eyalhing meyimtalhnamo. Eyca as asoc seltimesquiscama coo” —sat etnejic Apvisqui.
41 ‘Sat etnejic Apvisqui elanic enlhit apquilnescama nipsancalvelha: “Elyas mocjay quellhip apquilmapsomcaa. Elyas quellhip cosponeyaclha talha malanescama, yoyam colhnam mataa somquic quilyicjamo najan alasinancama ángeles apquilmapsomcaa. 42 Mayc alhta eyajac, am alhta jelmesac sictom. Acnim alhta eyajac, am alhta jelmesac sicyam. 43 Maycaa alhta actomjac, am alhta jelmac tacja. Mepqui sictalhnama alhta coo, am alhta jelmesac apava. Ningmasquem alhta eyajac, singilpilhtetomaclha alhta acnacmoc, am alhta jeltomjac maycaa” —sat etnejic Apvisqui. 44 Sat elatingmojoc enlhit melpeyvomo: “Visqui, am ongilyasamcoc ningvitayaclha lhip mayc ayajem najan acnim ayajem najan aptimem maycaa najan mepqui aptalhnama najan ayajem ningmasquem najan apna congne singilpilhtetomaclha. Am ongilyasamcoc nincoo mongilaneyoclha lhip” —sat eltimjic melpeyvomo. 45 Sat etnejic mocjam Apvisqui elanic: “Actomjac coo silanya quellhip: Naso, moclhama asoc meltimesquiscama quellhip eyalhing meyimtalhnamo. Eyca as asoc mejeltimesquiscama coo” —sat etnejic. 46 Elyacsic sat enlhitaoc melpeyvomo cotmongvoycamlha nelha mayasquiscama ingyimpejic. Elyacsic sat enlhitaoc apquilpeyvomo cotmongvoycamlha nelha acyimnatem ingnenyaoc” —alhta aptomjac Jesús.