Jesús denuncia a fariseos y maestros de la ley
(Mc 12.38-40Lc 11.37-54Lc 20.45-47)1 Después de esto, Jesús dijo a la gente y a sus discípulos: 2 «Los maestros de la ley y los fariseos son los encargados de enseñar la ley de Moisés. 3 Por lo tanto, obedézcanlos y hagan todo lo que les digan; pero no sigan su ejemplo, porque ellos dicen una cosa y hacen otra. 4 Atan cargas pesadas, difíciles de llevar, y las ponen sobre los hombros de los demás, pero ellos ni un dedo mueven para levantarlas. 5 Todo lo que hacen es para que la gente los vea. Ensanchan sus filacterias y alargan los flecos de sus mantos, 6 y les encanta ocupar los mejores puestos en los banquetes y los asientos de honor en las sinagogas, 7 y les gusta que la gente los salude en las plazas y que los llame maestros.
8 »Ustedes, en cambio, no pretendan que la gente los llame maestros, porque todos ustedes son hermanos y solo uno es su Maestro. 9 Tampoco llamen padre a nadie en la tierra, porque solo uno es su Padre: el que está en el cielo. 10 Ni deben pretender que los llamen guías, porque solo uno es su Guía: el Cristo. 11 El más grande entre ustedes debe ser el servidor de los demás. 12 Porque quien a sí mismo se engrandece será humillado; y quien se humilla será engrandecido.
13 »¡Ay de ustedes, maestros de la ley y fariseos, hipócritas!, que cierran la puerta del reino de los cielos para que otros no entren, y ni ustedes mismos entran, ni dejan entrar a quienes quieren hacerlo.
15 »¡Ay de ustedes, maestros de la ley y fariseos, hipócritas!, que recorren mar y tierra para ganar un adepto, y cuando lo logran, lo hacen dos veces más merecedor del infierno que ustedes mismos.
16 »¡Ay de ustedes, guías ciegos!, que dicen: “Quien jura por el templo no se compromete a nada; pero si jura por el oro del templo, tiene que cumplir su juramento.” 17 ¡Necios y ciegos! ¿Qué es más importante: el oro o el templo por cuya causa el oro queda consagrado? 18 También dicen ustedes: “Quien jura por el altar no se compromete a nada; pero si jura por la ofrenda que está sobre el altar, debe cumplir su juramento.” 19 ¡Ciegos! ¿Qué es más importante: la ofrenda o el altar por cuya causa la ofrenda queda consagrada? 20 Quien jura por el altar no jura solo por el altar, sino también por todo lo que está encima del altar; 21 y quien jura por el templo no jura solo por el templo, sino también por Dios, que lo habita. 22 Y quien jura por el cielo jura por el trono de Dios, y por quien se sienta en él.
23 »¡Ay de ustedes, maestros de la ley y fariseos, hipócritas!, que ofrecen a Dios la décima parte de la menta, del anís y del comino, pero dejan de lado lo más importante de la ley, que es la justicia, la misericordia y la fidelidad. Esto es lo que deben hacer, sin dejar de hacer lo otro. 24 ¡Ustedes, guías ciegos, cuelan el mosquito, pero se tragan el camello!
25 »¡Ay de ustedes, maestros de la ley y fariseos, hipócritas!, que limpian por fuera el vaso y el plato, pero por dentro están llenos de codicia y egoísmo. 26 ¡Fariseo ciego: primero limpia por dentro el vaso, y así quedará limpio también por fuera!
27 »¡Ay de ustedes, maestros de la ley y fariseos, hipócritas!, que son como sepulcros blanqueados, que se ven hermosos por fuera, pero por dentro están llenos de huesos de muertos y de toda clase de impureza. 28 Así son ustedes: por fuera aparentan ser gente justa, pero por dentro están llenos de hipocresía y de maldad.
29 »¡Ay de ustedes, maestros de la ley y fariseos, hipócritas!, que construyen los sepulcros de los profetas y adornan los monumentos de los justos, 30 y luego dicen: “Si nosotros hubiéramos vivido en tiempos de nuestros antepasados, no habríamos tomado parte en la muerte de los profetas.” 31 Ya con esto, ustedes mismos reconocen que son descendientes de los que mataron a los profetas. 32 ¡Terminen de hacer, pues, lo que sus antepasados comenzaron!
33 »¡Serpientes! ¡Raza de víboras! ¿Cómo van a escapar del castigo del infierno? 34 Por eso yo les enviaré profetas, sabios y maestros. Ustedes matarán y crucificarán a algunos de ellos, y a otros los golpearán en las sinagogas y los perseguirán de pueblo en pueblo. 35 Por lo tanto, sobre ustedes recaerá el castigo por toda la sangre inocente que ha sido derramada desde Abel, el justo, hasta Zacarías hijo de Berequías, a quien ustedes mataron entre el santuario y el altar. 36 Les aseguro que el castigo por todo esto caerá sobre esta generación.
Jesús llora por Jerusalén
(Lc 13.34-35)37 »¡Jerusalén, Jerusalén, que matas a los profetas y apedreas a los enviados de Dios! ¡Cuántas veces quise juntar a tus hijos, como junta bajo sus alas la gallina a sus pollitos, pero no quisiste! 38 Y ahora, ¡qué abandonada quedará la casa de ustedes! 39 Les digo que, a partir de este momento, no volverán a verme hasta que digan: “¡Bendito el que viene en el nombre del Señor!”»
Apquillhenamap apquilyascamco apquiltemaclha
(Mr 12.38-40Lc 11.37-54Lc 20.45-47)1 Aptomjac alhta Jesús apquilanya enlhitaoc najan apquiltamsoycaoc:
2 —Moisés inyicje apquilyamonquiscama fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha, yoyam ellhicmocsic. 3 Elyiplovcasojo sat quellhip aclhamoclhojo asoc apquilanyomap ellana. Noelvajanaoc nasa apquiltemaclha apancaoc. Apquillhenqui inyicje asoc, am eyca elyiplovcasac asoc apquillhanma. 4 Apquillanac mataa moc nintemaclha, yoyam ongilyiplovcasojo. Yimtilhec anco as actemaclha malha apquilpatam. Apquililtamjoc mataa fariseos elpatimsic poc. Am eyca colyacmoc fariseos elpatmaoclha.
5 ‘Apquillana inyicje mataa as asoc, yoyam cotalhca apquiltemaclha nipyesicsa enlhitaoc. Apquilyispaquic mataa fariseos elyipitsic payjaclha napaat malha quese payjeycaoc actalhesomalhca Dios appayvam. Najan apquilpilhteteycaoc apictong Dios appayvam actalhesomalhca. Apquilvinatasoc mataa nipvayc apquilantalhnama. 6 Apquililtamjoc mataa eltimjic apquilimja apmamyi nipyesicsa caya. Apquililtamjoc mataa elhnam apquiltajanem altamila tingma apcaneyquiclhilha. 7 Apquilyispaquic mataa malpayvescama natingma. Apquililtamjoc mataa eltamjacpoc apvisay singillhicmoscama.
8 ‘Noeltamjo nasa quellhip eltamjacpoc apvisay singillhicmoscama. Lhama apanco apquillhicmoscama quellhip. Apquilyalhinga nac quellhip. 9 Noeltime nasa enlhit apvisay Ingyapam as nalhpop. Lhama apanco Ingyapam apna netin. 10 Noeltamjo nasa quellhip eltamjacpoc apvisay visqui. Lhama apanco Visqui apancaoc apvisay Cristo. 11 Enlhit aptomja apquilancam, eyca as aptomja apyimtalhnamo nipyesicsa quellhip. 12 Evinacpoc sat enlhit aptimesomap apanco apyimtalhnamo. Colhic sat actimesa apyimtalhnamo enlhit aptomja apvinamap apanco.
13 ‘¡Quellhip layi, fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha! ¡Apquilaycmascam nac quellhip! Apquilapeclhe inyicje quellhip atong Visqui netin apquilnancascama, yoyam melantalhningvomeje enlhitaoc. Melpalhavomejec sat quellhip. Apquilmiyovquic quellhip, yoyam elpalhavomoc apnaymacoc apquilmayjayo elantalhningvomoc.
14 ‘¡Quellhip layi, fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha! ¡Apquilaycmascam nac quellhip! Apquilsovjoquic quellhip lhintampaa tingma ancaoc (alnatam). Ayajemo apquilvinatescama quellhip apquililmalhnancama, yoyam elpocsic apquiltemaclha. Yimtilhec sat cotnejic acyanmongayclha apquiltemaclha quellhip.
15 ‘¡Quellhip layi, fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha! ¡Apquilaycmascam nac quellhip! Apquileyve inyicje quellhip yoclhilhma najan tap yingmin acvanyam lhalhma anco. Apquilquitamquic quellhip lhama enlhit, yoyam evjanamcoc apquiltemaclha quellhip. Apvajanamquic sat ancoc enlhit apquiltemaclha quellhip, coyangvomoc sat apmapsom. Coyeycajangvomjoc sat tap apmapsom, melhno quellhip. Apquilpenasquic quellhip, yoyam eyinyovacpoc cosponeyaclha talha apquilyasaclha quellhip.
16 ‘Quellhip layi, mepqui apataoc apnalayclha apnaymacoc. Apquiltomjac mataa quellhip apquilanya apnaymacoc: “Aptimec sat ancoc nasoc anco appayvam enlhit elhenic tingma apponquinomap, yoyam colhejec acyascacmo. Ayajemo sat cotnejic aplhanma. Aptimec sat ancoc nasoc anco appayvam enlhit elhenic asoc alyinmom tingma apponquinomap, yoyam colhejec acyascacmo. Nasoc sat cotnejic aplhanma” —alhta apquiltomjac mataa quellhip. 17 ¡Quellhip melyascamcolhma najan mepqui apataoc! Acmamnave asoc alyinmom. Apmamnave najan tingma apponquinomap aptomja apponquinquiscama asoc alyinmom. ¿Soc asoc actomja acmamnave anco, colhno moc? —alhta aptomjac Jesús. 18 Apquiltomjac mataa quellhip apquilanya apnaymacoc: Aptimec sat ancoc nasoc anco appayvam enlhit elhenic acvatnamalhquilha, yoyam colhejec acyascacmo. Ayajemo sat cotnejic aplhanma. Aptimec sat ancoc elhenic asoc netin acvatnamalhquilha, yoyam colhejec acyascacmo. Nasoc sat cotnejic aplhanma —alhta apquiltomjac mataa quellhip. 19 ¡Mepqui apataoc nac quellhip! Actamila anco asoc ningmescama Dios Ingyapam. Actamila anco najan acvatnamalhquilha actomja acponquinquiscama asoc ningmescama Dios. ¿Soc asoc actomja actamila anco, colhno moc? 20 Aplhenquic sat ancoc enlhit acvatnamalhquilha, colhenalhqueje acvamlha acvatnamalhquilha. Elhenic sat najan asoc ningmescama Dios acyitna netin acvatnamalhquilha. 21 Aplhenquic sat ancoc enlhit tingma apponquinomap, melhenacpeje apvamlha tingma apponquinomap. Elhenic sat najan Dios Ingyapam apna congne tingma apponquinomap. 22 Aplhenquic sat ancoc enlhit acvisay netin, colhenalhqueje acvamlha netin. Elhenic sat najan Dios aptajanem apanco najan Dios Ingyapam apna netin aptajanem —alhta aptomjac.
23 ‘¡Quellhip layi, fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha! ¡Apquilaycmascam nac quellhip! Apquilmesqui inyicje quellhip asoc ningincajay nintom ningmescama Dios. Lhama mataa apquilmesac acyitna inlhojo diez asoc. Am elyiplovcasac mataa quellhip actemaclha ayimja amamyi singanamaclha Dios. Am elyiplovcasac actemaclha acpeyvomo najan actemaclha ningamliyam najan mongyasquiyam. Elyiplovcasojo quellhip as asoc. Noelayim nasa elmesic Dios lhama asoc acyitna inlhojo diez asoc.
24 ¡Mepqui apataoc nac quellhip apnalayclha apnaymacoc! Apquilquilhaqui inyicje asoc ayitcoc acyiployacmo yingmin. Am eyca etlhaoc mataa asoc ápac acyiviy acyiployacmo yingmin.
25 ‘¡Quellhip layi, fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha! ¡Apquilaycmascam nac quellhip! Apquilliqui inyicje ayimpeoc ingjaycoc najan asoc payjem. Asomqui eyca avalhoc. Lanoc avalhoc acminyilhma najan ayitsepma ingnenyic. 26 ¡Fariseo mepqui apataoc! Ilic siclho avalhoc ingjaycoc najan asoc payjem. Alalhnayo sat cotnejic ayimpeoc.
27 ‘¡Quellhip layi, fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha! ¡Apquilaycmascam nac quellhip! Apquilyitsacpec quellhip tacjalhpopayc almopisomalhca. Altamila inyicje ayimpeoc tacjalhpopayc. Lanoc eyca avalhoc apilhquipcoc enlhit apquilmasquingvaycmo najan asoc actajapma. 28 Apquilno inyicje quellhip. Apquilvitacpe inyicje quellhip malha apquilpeyvomo napatavo enlhitaoc. Lano eyca apquilvalhoc actemaclha apquilaycmascam najan actemaclha acmasom.
29 ‘¡Quellhip layi, fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha! ¡Apquilaycmascam nac quellhip! Apquilanesqui inyicje quellhip altamila tacjalhpopayc apquilatongnomacpilha profetas najan enlhit apquilpeyvomo apquilmasquingvaycmo nano. 30 Apquiltomjac mataa quellhip: “Nintimec nat ancoc ningmolhama ningilyeyjamcaa, mongilpasmejec nat nincoo apquilajem profetas Dios apquillingascama” —apquiltomjac quellhip. 31 Apquillhanma apancavo quellhip apquiltomja ticyovam yapmayc apquitquic niptamin. Apquilajem nic nat profetas Dios apquillingascama. 32 ‘¡Elsavojo sat quellhip apquiltemaclha acmasom apquilyeyjamcaa!
33 Yitnec quellhip apquilvalhoc malha nimisma, malha yamacyeyva ayitcaoc. ¿Jalhco sat eltimjic, yoyam elinyejic acvaa sat acyanmongayclha cosponeyaclha talha? 34 Quip elanojo quellhip. Olapajacsic sat nipyesicsa quellhip profetas Dios apquillingascama najan enlhit apquillhicmoscama najan poc enlhit apquilyascamco. Quellhip sat elajic napocja, elyipitsic sat asoc timyescama poc apquilapajasomap. Quellhip sat elyicpilhquetic poc apquilapajasomap congne apcaneyquiclhilha. Quellhip sat elminlhinam mataa poc tingma. 35 Elsilhnanacpoc sat quellhip. Coyanmomentac sat acyanmongayclha apticyovam enlhit apquilpeyvomo as nalhpop. Siclhoc nic nat apmatnam Abel appeyvomo najan poc aplhamoclhojo, acvocmo apmatnam nic nat Zacarías, Berequías apquitca. Apmatnec nic nat napocja tingma apponquinomap acpayjo acvatnamalhquilha. 36 Actomjac coo silanya quellhip: Naso, coyanmomentac sat acyanmongayclha. Elsilhnanacpoc sat enlhitaoc as ningvamlha nac jay —alhta aptomjac.
Acvinama apvalhoc Jesús apvita enlhitaoc co Jerusalén
(Lc 13.34-35)37 ‘¡Co Jerusalén layi, co Jerusalén layi! Innamquic apquilnapma quellhip, apquilajac profetas Dios apquillingascama. Apquilyicnacpec mataymong soycam amyaa Dios apquilnancascama. Altamjoc alhta inyicje mataa ongvansiclhac quellhip co Jerusalén. Malha inyicje tataa ayansayclha ayitcaoc coning alhimpancoc. Am alhta eyca colyavocmoc quellhip. 38 Elavojo quellhip. Aptamopeycaoc sat etnejic tingma apancaoc. 39 Actomjac coo silanya quellhip: Mejelviticlhejec sat mocjam acvaycmo acnim, yoyam eltimjic quellhip sicvactamo sat: “Ningilayo aptomja apquilhyam apsoyam apvisay Visqui ingac” —sat eltimjic quellhip —alhta aptomjac Jesús.