El regreso de Rubén, Gad y la media tribu de Manasés
1 Entonces Josué llamó a las tribus de Rubén y de Gad y a la media tribu de Manasés, 2 y les dijo: «Ustedes han cumplido todo lo que les ordenó Moisés, el siervo del Señor, y han obedecido todas mis órdenes. 3 Durante todo este tiempo, no han abandonado a sus hermanos, y hasta el día de hoy han puesto en práctica fielmente los mandamientos del Señor su Dios. 4 Ahora que el Señor ha cumplido su promesa y que sus hermanos tienen paz, vuelvan ustedes a sus tiendas de campaña y a las tierras que Moisés, el siervo del Señor, les dio al este del río Jordán. 5 Lo único que les pido es que cumplan fielmente el mandamiento y las instrucciones que les dio Moisés, el siervo del Señor, es decir, que amen al Señor y Dios de ustedes, que anden siempre en sus caminos y obedezcan sus mandatos, y que lo sigan y le sirvan con todo el corazón y con toda el alma.»
6 Después de esto, Josué los bendijo y los despidió, y ellos se fueron a sus tiendas.
7 A una mitad de la tribu de Manasés, Moisés le había dado tierras en la región de Basán. A la otra mitad de la tribu de Manasés, Josué le dio tierras entre los israelitas al oeste del Jordán, y a los primeros los bendijo y los mandó de regreso. 8 Y les dijo: «Ustedes vuelven ahora a sus tierras con grandes riquezas y muchos animales, con oro, plata, bronce y hierro, y con mucha ropa. Compartan con sus hermanos esto que le han quitado al enemigo.»
9 Así fue como las tribus de Rubén y de Gad y la media tribu de Manasés se separaron del resto de los israelitas en Silo, en la región de Canaán, para regresar a sus posesiones en la región de Galaad, donde tenían tierras según el Señor lo había ordenado por medio de Moisés.
El altar junto al Jordán
10 Tiempo atrás, cuando las tribus de Rubén y de Gad y la media tribu de Manasés llegaron al río Jordán, todavía en territorio cananeo, levantaron junto al río un gran altar. 11 A los otros israelitas les llegó la noticia de que las tribus de Rubén y de Gad y la media tribu de Manasés habían construido un altar en la frontera de Canaán, junto al Jordán, en territorio israelita; 12 y en cuanto los israelitas lo supieron, se reunieron en Silo para ir a pelear contra ellos. 13 Mandaron antes a Finés, hijo del sacerdote Eleazar, para que fuera a Galaad, donde estaban las tribus de Rubén y de Gad y la media tribu de Manasés. 14 Con él iban diez principales jefes israelitas, cada uno de los cuales representaba a su grupo familiar y a su tribu. 15 Todos ellos fueron a Galaad, donde estaban las tribus de Rubén y de Gad y la media tribu de Manasés, y les dijeron:
16 —Nosotros hablamos en el nombre del pueblo del Señor. ¿Qué traición es esta que ustedes han cometido contra el Dios de Israel? ¿Por qué lo han abandonado y se han construido un altar en rebeldía contra el Señor? 17 ¿Acaso no ha sido bastante el pecado que cometimos en el santuario de Pegor, con el que todavía estamos manchados y por el que murieron tantos del pueblo del Señor? 18 ¿No les basta con eso, para que ahora ustedes también se aparten del Señor? Si ustedes se rebelan hoy contra el Señor, mañana él se enojará con todo el pueblo israelita. 19 Si les parece que este territorio que les ha tocado es impuro, vengan a la tierra del Señor, donde está el santuario del Señor. Tomen un territorio entre nosotros. Pero no se rebelen contra el Señor ni contra nosotros construyendo otro altar además del altar del Señor nuestro Dios. 20 Acuérdense de que Acán hijo de Zeraj pecó al tomar de lo que estaba consagrado a la destrucción, y que por su culpa el Señor se enojó con toda la comunidad de Israel. ¡Y Acán no fue el único que murió a causa de su pecado!
21 Al escuchar eso, los representantes de las tribus de Rubén y Gad y los de la media tribu de Manasés contestaron a los jefes israelitas:
22 —El Señor y Dios de todos los dioses sabe que no hicimos este altar por rebeldía o para apartarnos de él. Dios lo sabe y se lo hace saber a todos ustedes; si fue por estas razones, ¡no nos perdones la vida! 23 Si construimos este altar para apartarnos del Señor, o para presentar sacrificios de animales, ofrendas de cereales o sacrificios de reconciliación, que el Señor mismo nos pida cuentas. 24 La verdad es que lo hicimos porque no queremos que algún día sus hijos les echen en cara a los nuestros: “¿Qué derecho tienen ustedes de venir a adorar al Señor, Dios de Israel? 25 El Señor ha puesto el río Jordán para separarnos de ustedes, los de las tribus de Rubén y de Gad. ¡Ustedes no tienen nada que ver con el Señor!” Así sus hijos harían que nuestros hijos dejaran de sentir reverencia por el Señor. 26 Esa fue la razón por la que decidimos construir un altar, no para ofrecer animales para ser quemados como ofrenda al Señor ni presentar otros sacrificios, 27 sino para que sea un testimonio entre ustedes y nosotros, y entre nuestros descendientes, de que nosotros podemos servir al Señor y presentarnos ante él con nuestros sacrificios de animales y con nuestras ofrendas por el pecado y de reconciliación. Así los descendientes de ustedes no podrán decirles a los nuestros: “Ustedes no tienen nada que ver con el Señor.” 28 Pensamos que si alguien nos dice eso a nosotros o a nuestros descendientes, nosotros podremos responder: “¡Miren! Nuestros antepasados construyeron este altar del Señor, no para ofrecer ofrendas quemadas en honor al Señor, ni sacrificios, sino para que sirva de testimonio entre ustedes y nosotros.” 29 Dios nos libre de rebelarnos contra él o de abandonarlo, construyendo otro altar para ofrecer ofrendas quemadas u ofrendas de cereales, o para otros sacrificios, aparte del altar del Señor nuestro Dios que está delante de su santuario.
30 Cuando el sacerdote Finés, los jefes de la comunidad y los jefes de los grupos familiares que iban con él oyeron lo que decían los de Rubén y de Gad y los de la media tribu de Manasés, les pareció bien. 31 Entonces Finés, el hijo del sacerdote Eleazar, les dijo:
—Ahora estamos seguros de que el Señor está con nosotros, pues ustedes no trataron de rebelarse contra él, y así nos han salvado del castigo del Señor.
32 Después de esto, Finés y los que iban con él se despidieron de ellos, y regresaron de la región de Galaad a la de Canaán, donde estaban los israelitas. Cuando les contaron a los que estaban en Canaán lo que habían contestado los de las otras tribus, 33 la respuesta les pareció bien, y alabaron a Dios. Desde entonces no hablaron más de atacar a las tribus de Rubén y de Gad, ni de destruir sus tierras. 34 Los descendientes de Rubén y de Gad le pusieron al altar el nombre de «Testimonio», diciendo: «Este altar será un testimonio entre nosotros de que el Señor es Dios.»
Apquiltajayclha apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan Manasés
1 Apcansaclhec nic nat Josué apquilmolhama tribu Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés. 2 Aptomjac nic nat apquilanya: —Apquilsovjoc alhta mataa quellhip apquilyiplovquiscama apcanamaclha Moisés, Dios apquilancam. Apquilyajaclhoc alhta mataa sicpayvam siyanama quellhip. 3 Am alhta elyinyavac mataa apquilyalhinga quellhip, acvaycmo as ningvamlha nac jay. Apquilsovjoc alhta mataa quellhip apquilyiplovquiscama Dios Visqui ingac apcanamaclha. 4 Apsovjoc Dios Visqui ingac aplhanma mepqui apyeycajascaoc quilhvo nac jay. Mepqui amyaa apquilnapomacpilha nipyesicsa apnaymacoc apquilmolhama. Eltajiclha sat quellhip apquilinyemayaclha, yoclhilhma najan tingma apancaoc apmescama alhta siclho Moisés, apquillhoy quellhip vatsam Jordán, payjoc actiyapmaclha acnim. 5 Lhama asoc altamjoc, yoyam eltimjic quellhip: Elyiplovcasojo sat mataa singanamaclha najan singascamaclha Moisés, Dios apquilancam. Moc ningiltimem: Elasicjojo quellhip Dios Visqui ingac. Elyiplovcasojo najan elilyejiclhojo sat mataa singanamaclha. Eltimesam sat mataa Dios Visqui ingac, ayinyema apquilvalhoc quellhip najan apquilyimnatem — nic nat aptomjac Josué.
6 Yiplovcoc nic nat apquilmalhnesquiscama Josué apayvasa apnaymacoc. Apquiltajaclhec nic nat maa.
7 Apquillhocac nic nat yoclhilhma apquilmolhama media tribu Manasés, payjoc yoclhilhma Basán. Apquillhocac nic nat poc apquilmolhama media tribu Manasés, payjoc vatsam Jordán actalhningvamlha acnim. Apquilmalhnescasquic nic nat Josué, apquilapajasa apnaymacoc eltajiclha yoclhilhma Basán. 8 Aptomjac nic nat apquilanya: Quilhvoc apquiltajaclho quellhip apquilpatmeycam cascama apquilnatam najan apnatoscama. Apquilnatam acvisay oro, najan plata, najan bronce, najan hierro, najan apvanjec apava apquilantalhnama. Elmilasic sat nipyesicsa apquilmolhama apquilnatam ayinyema alhta cotnaja ingmoc — nic nat aptomjac Josué.
9 Apquilpayvasquic nic nat apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés apnaymacoc israelitas, apnaycam tingma Silo yoclhilhma Canaán. Apquiltajaclhec nic nat yoclhilhma apquilinyemayaclha, acvisay yoclhilhma Galaad, apquillhoy nic nat maa, apmilasictem nic nat Moisés, acno apcanama ilhnic nat Dios Visqui ingac.
Altar mayicjescama mataymong
10 Apquilvocmec nic nat vatsam Jordán apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés. Apquileyvomaclha ilhnic nat cananeos as yoclhilhma. Apquilicjesquic nic nat mataymong acvisay altar ningayoclha Dios. 11 Inlingalhquic nic nat amyaa nipyesicsa apquilmolhama israelitas. Amyaa ilhnic nat apquillanay altar apquilayoclha Dios apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés. Payjoc vatsam Jordán, nicja yoclhilhma Canaán apquileyvomaclha israelitas. 12 Pilapcasquic nic nat apquillinga israelitas. Apcaneclhec nic nat tingma Silo, apquilpecjam elnapacpoc maa. 13 Apcapajasquic nic nat Finees, sacerdote Eleazar apquitca, emyaclhac yoclhilhma Galaad, apquileyvomaclha apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés. 14 Apquillhalhma ilhnic nat diez apquilvanyam apquilayo israelitas, apquilyapmayc moclhama clanes apquilmolhama tribu maa. 15 Apquilvocmec nic nat yoclhilhma Galaad apyovoclhojo malapajascama, nipyesicsa apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés.
Apquiltomjac nic nat apquilanya: 16 —Yitnec nincoo amyaa ningilvisay ningmolhama Dios. ¿So actomja yi apnatovasa quellhip apquilinmelhaycam Dios Visqui apancaoc Israel? ¿So actomja yi apquilyinyova quellhip Dios Visqui ingac, ayinyema apquillanay quellhip altar mataymong mayicjescama apquilayoclha Dios? 17 Yitnec alhta inyicje ningilsilhnanomalhca inganco napato Dios payjoc Peor acvaycmo as ningvamlha nac jay. Ninlingamcoc alhta apyanmongsayclha Dios Visqui ingac nintemaclha inganco.
18 ¿Mocjam ya quellhip apquilyamasma Dios Visqui ingac? Apquilinmelham sat ancoc mocjam quellhip Dios Visqui ingac quilhvo nac jay, elvoc sat secaseclha, ellingamcojoc sat apyanmongsayclha apyovoclhojo apquilmolhama israelitas. 19 ¿Apquilanayqui ya quellhip acmasom napato Dios apquileyvomaclha quellhip? Elquilhyim sat apquileyvomaclha apquilmolhama Dios, payjoc Dios tingma pac apponquinomap. Elpalhavota sat ningyesicsa. Noelinmelham nasa Dios Visqui ingac. Nojingilinmelham nincoo lha. Noellana nasa moc altar apquilayoclha Dios, acyitna inlhojo lhama altar ningayoclha Dios Visqui ingac. 20 Coyitnam apatic aptemaclha nic nat Acán, Zara apquitca. Apsilhnanacpec nic nat apanco, ayinyema apmasma asoc apcanyomap etvacsic. Aplovquic nic nat Dios Visqui ingac napatavo apyovoclhojo apquilmolhama Israel, ayinyema apsilhnanomap apanco Acán. Jave apvamlha lhama apmatnam nic nat Acán acyanmongam apsilhnanomap apanco — nic nat apquiltomjac.
21 Apquilatingmavoc nic nat apquilmolhama Rubén, najan Gad, najan media tribu Manasés napatavo israelitas apquilapajasomap: 22-23 —Apyasamcoc Dios Visqui apyimtalhnamo, am colhno moc dioses. Nintemaclha alhta mepqui ningilinmelhaycam najan mepqui ningyamasma Dios Visqui ingac. Apyasamcoc maa Dios Visqui apyimtalhnamo. Elyasamcojoc sat quellhip lha apquilmolhama Israel: Nasoc sat ancoc ningilinmelhaycam najan ningyamasma Dios Visqui ingac. Eyanmongsiclhac sat nintemaclha inganco Dios Visqui ingac. Nasoc sat ancoc ningillanay altar ningayoclha Dios, yoyam ontingya asoc acmatnam macmescama Dios, najan acyilhna macmescama Dios, najan macmescama actemaclha singasicjayquiclha mocjam, jingilyicpilcojoc sat Dios, yoyam colhic acpeyvescasquiclha amyaa. 24 Nasoc alhta ningillanay altar ningayoclha Dios. Cotnejic nanoc sat quellhip apquitquic eltimjic elanic nincoo inquitquic: ¿So actomja yi apquillhanma quellhip apvisay Dios Visqui ingac? 25 Aptimescasquic nat Dios Visqui ingac vatsam Jordán, cotnejic sat singilhpanquiscama. Colapvanquejec apquilmolhama Rubén najan Gad elpasmiclha Dios Visqui ingac. Conyemac sat quellhip apquitquic, yoyam elyinyoc Dios Visqui ingac nincoo inquitquic. 26 Eycaso ayinyema ningillanay alhta altar ningayoclha Dios. Jave nintingyey asoc acmatnam macmescama Dios. Jave moc asoc macmescama Dios. 27 Cotnejic sat asoc monquinatquiscama napatavo quellhip najan ningatavo nincoo, najan nipyesicsa intovana nincoo najan aptovana quellhip. Ingvanquic ongilanam nincoo Dios Visqui ingac, ontingyac asoc acmatnam macmescama Dios, najan moc asoc macmescama Dios acyanmongam mongilyascalhma najan actemaclha singasicjayclha mocjam mocjam. Quellhip aptovana colapvanquejec eltimjic elanic intovana nincoo: Colapvanquejec quellhip elpasmiclha apquilmolhama Dios — sat eltimjic. 28 Inlhenquic alhta ingilvalhoc, nasoc sat ancoc amyaa, yoyam onlingac sat nincoo najan intovana, ongilatingmojoc sat nincoo: —¡Quip elanojo! Apquillanac nic nat ningilyeyjamcaa as altar ningayoclha Dios, jave yoyam eltingya asoc acmatnam macmescama Dios, jave moc asoc macmescama Dios. Cotnejic sat asoc monquinatquiscama ningyesicsa napatavo quellhip. 29 Jave nintemaclha nincoo, yoyam ongilinmelham najan ongilyinyoc ongilyinyoc Dios Visqui ingac. Jave ningillanay moc altar, yoyam colhic acmesa Dios asoc acmatnam, najan acyilhna macmescama Dios, najan moc asoc macmescama Dios. Lhama apanco tingma apponquinomap acyitnaclha altar ningayoclha Dios — nic nat apquiltomjac.
30 Aplingac nic nat sacerdote Finees, najan apquillhalhmaa apquilayo, najan apquilmolhama apyapmayc, actemaclha apquillhanma apquilmolhama Rubén, najan Gad najan media tribu Manasés. Intamilaclhec nic nat apquilvalhoc apquillinga.
31 Aptomjac nic nat Finees, sacerdote Eleazar apquitca apquilanya: — Ningilyasingvocmec quilhvo nac jay singilpasmom Dios Visqui ingac. Am alhta elsilhnanaacpoc apanco quellhip actemaclha apquilinmelhaycam Dios quellhip. Singmasma nincoo Dios Visqui ingac, monlingamquejec sat acyimtalhnama ayinyema Dios Visqui ingac — nic nat apquiltomjac.
32 Apquilpayvasquic nic nat Finees najan apquillhalhmaa, apquilyinyova yoclhilhma Galaad, yoyam eltajiclha yoclhilhma Canaán apquileyvomaclha israelitas. Apquililtimnasquic nic nat amyaa nipyesicsa israelitas apquileyvam Canaán, ayinyema apnaymacoc poc tribus apquilmolhama. 33 Intamilaclhec nic nat apquilvalhoc apquillinga amyaa, apquiltimec nic nat apquilayo Dios Visqui ingac. Apquilvatsamquic nic nat apquilinmelhaycam apquilmolhama Rubén, najan Gad, mepqui mocjam yoyam eltovacsic. 34 Apquilmolhama Rubén najan Gad apquiltimem nic nat acvisay altar “Monquinatquiscama”. Eycaso altar actomja monquinatquiscama ningyesicsa, aptomja nasoc anco Dios Visqui ingac — nic nat apquiltomjac.