Jeremías predica en el templo
1 El Señor se dirigió a Jeremías, y le dijo: 2 «Ponte a la entrada del templo del Señor y da a conocer allí este mensaje:
“Habitantes todos de Judá,
que entran por estas puertas a adorar al Señor,
escuchen este mensaje del Señor todopoderoso, el Dios de Israel:
3 ‘Mejoren su vida y sus obras,
y yo los dejaré seguir viviendo en esta tierra.
4 No confíen en quienes los engañan y dicen:
¡Aquí está el templo del Señor!
¡Aquí está el templo del Señor!
5 Si ustedes mejoran su vida y sus obras
y son justos los unos con los otros;
6 si no explotan a los extranjeros,
a los huérfanos y a las viudas,
ni matan a gente inocente en este lugar,
ni dan culto a otros dioses,
que es con lo que ustedes mismos se perjudican,
7 yo los dejaré seguir viviendo aquí,
en la tierra que di para siempre a sus antepasados.
8 Pero ustedes confían en palabras engañosas que de nada les sirven.
9 Roban, matan, cometen adulterio, juran en falso,
ofrecen incienso a Baal, dan culto a dioses
con los que ustedes nada tienen que ver,
10 y después vienen y se presentan ante mí
en este templo, donde se invoca mi nombre.
Ustedes creen que aquí están seguros;
creen que pueden seguir haciendo esas cosas que yo no soporto.
11 ¿Creen que este templo es una cueva de ladrones?
Yo he visto todo eso. Yo, el Señor, lo afirmo.
12 Vayan a mi santuario en Silo,
el primer lugar que escogí para residir,
y vean lo que hice con él por la maldad de mi pueblo Israel.
13 Y aunque una y otra vez les he advertido acerca de su conducta,
ustedes no han querido obedecerme,
y ni siquiera me han respondido.
Yo, el Señor, lo afirmo.
14 Por eso, lo mismo que hice con el santuario de Silo,
voy a hacer con este templo donde se invoca mi nombre,
el cual les di a ustedes y a sus antepasados
y en el que ustedes confían.
15 Los arrojaré a ustedes de mi presencia
como antes arrojé a sus hermanos, los descendientes de Efraín.’”
Infidelidad de Israel
16 »Y tú, Jeremías, no ores por este pueblo, no me ruegues ni me supliques por ellos. No insistas, porque no te escucharé. 17 ¿No ves lo que ellos hacen en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén? 18 Los hijos recogen la leña, los padres encienden el fuego y las mujeres preparan la masa para hacer tortas y ofrecerlas a la diosa que llaman Reina del Cielo. Además, me ofenden al ofrecer vino a dioses extraños. 19 Pero más que ofenderme a mí, se ofenden a sí mismos, para su propia vergüenza. Yo, el Señor, lo afirmo. 20 Por eso yo, el Señor, les aseguro que voy a descargar toda mi ira contra este lugar y contra esta gente, y aun contra los animales, los árboles del campo y las cosechas. Será como un incendio que no se apagará.»
21 El Señor todopoderoso, el Dios de Israel, dice a su pueblo: «Ofrezcan todos los holocaustos y sacrificios que quieran, y coman toda esa carne. 22 Pero les recuerdo que, cuando yo saqué a sus antepasados de Egipto, nada les dije ni ordené acerca de holocaustos y sacrificios. 23 Lo que sí les ordené fue que me obedecieran; pues así yo sería su Dios y ellos serían mi pueblo. También les dije que, si se portaban como yo les había ordenado, les iría bien. 24 Pero no me obedecieron ni me hicieron caso, sino que tercamente se dejaron llevar por las malas inclinaciones de su corazón. En vez de volverse a mí, me dieron la espalda. 25 Desde que sus antepasados salieron de Egipto y hasta ahora, yo les he enviado a ustedes, uno tras otro, a todos mis siervos los profetas. 26 Pero ustedes no me han obedecido ni me han hecho caso, sino que se han portado aun más tercamente que sus antepasados.
27 »Tú, Jeremías, diles todas estas cosas, aunque no te hagan caso; grítales, aunque no te respondan. 28 Diles: “Esta es la nación que no obedece al Señor su Dios ni quiere ser corregida. La sinceridad ha desaparecido por completo de sus labios.”»
Culto pagano en Jerusalén
29 ¡Jerusalén, córtate la cabellera y tírala!
¡Entona un canto triste en las lomas desiertas!
Porque el Señor está enojado con tu gente,
y la ha abandonado y rechazado.
30 El Señor afirma: «La gente de Judá ha hecho algo que me disgusta: pusieron sus despreciables ídolos en el templo donde se invoca mi nombre, y lo profanaron. 31 En el valle de Ben Jinón construyeron el altar de Tófet para quemar a sus hijos y a sus hijas, cosa que yo no les ordené, y que ni siquiera me pasó por la mente. 32 Por eso yo, el Señor, afirmo que vendrá el día en que a ese lugar ya no lo llamarán Tófet ni valle de Ben Jinón, sino valle De la Matanza. Y en Tófet enterrarán a los muertos, por no haber más lugar. 33 Los cadáveres de esta gente servirán de comida a las aves de rapiña y a las fieras, y no habrá quien las espante. 34 Haré que de las ciudades de Judá y de las calles de Jerusalén desaparezcan los cantos de fiesta y alegría, y los cantos de bodas; y todo el país quedará convertido en un desierto.»
Apquiltimnaycam Jeremías
1 Aptomjac alhta Dios Apyimtalhnamo apcanya profeta Jeremías: 2 Itningvomjo apatong tingma apponquinomap, ilngas sat amyaa nac jay: Quellhip apquilmolhama Judá apyovoclhojo. Apquilantalhnec quellhip as tingma apatong, yoyam eltimjic apquilayo Dios Apyimtalhnamo. Elaylhojo as amyaa 3 ayinyema Dios apyimtalhnamo, Apvisqui apancaoc enlhitaoc Israel: ¡Ellaniclha apquilvalhoc quellhip, elvatsaoc apquiltemaclha apancaoc! Olmeyvoc sat mocjam apquileyvomaclha quellhip. 4 Noelyiplovquis nasa apquilyinimquiscama apquilpayvam: ¡Quip aso Dios tingma pac apponquinomap! ¡Quip aso Dios tingma pac apponquinomap! — apquiltomjac mataa apquilyinimquiscama.
5 ¡Ellaniclha apquilvalhoc quellhip, najan apquiltemaclha apancaoc! Elyiplovcasojo nintemaclha acpeyvomo nipyesicsa quellhip. 6 Noelane nasa ellingamcojo acyimtalhnama enlhit metnaja apquiltemolhama, najan apquilyeyjeycam, najan lhintampaa. Noelnajap nasa mepqui acvisay ingmoc. Noeltime nasa apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios, actomja ayasomquiscama quellhip. 7 Olmeyvoc sat quellhip apquileyvomaclha as yoclhilhma, sicmescama nanoc nat apquilyeyjamcaa quellhip, elhnam sat cotmongvoycamlha nelha.
8 Apquilyiplovcasquic mataa quellhip apquilpayvam enlhit apquilyinimquiscama. 9 Quellhip apquiltemaclha: apquilminyilhma, najan apquilajem poc, apquilyoyam quilvana cotnaja aptava, apquilyeycajascaoc quellhip apquilpayvam, apquilmescama asoc quilaycmasquiscama Baal, apquilayo quellhip quilaycmasquiscama mepqui acmovan. 10 Apquilantalhningvoctac quellhip as tingma ajac apponquinomap, jeltimjic selayo coo. Apquilanayquic quellhip elmiyovacpoc congne as tingma. Natamin elyiplovcasojoc sat mocjam apquiltemaclha apancaoc sictanoncama coo. 11 ¿Apquilanayqui ya quellhip as tingma ajac apponquinomap apvisay apquilyilhanmomaclha apquilminyilhma? Acvitac coo apquiltemaclha apancaoc quellhip. Nasoc sicpayvam sicvisay Dios Visqui apancaoc. 12 Elyas sat quellhip tingma Silo. Elanojo sat sictomjaclha tingma ajac apponquinomap, siclhoc nat sicmaclha coo. Elvitac sat quellhip mactovascama, ayinyema apquiltemaclha apancaoc Israel. 13 Acno apquiltemaclha apancaoc quellhip. Am alhta jelyajaclhoc quellhip, siltimnascama lhama najan siltimnascama mocjam mataa. Am alhta jelatingmavoc quellhip. Nasoc sicpayvam siclhanma coo Dios Visqui apancaoc. 14 Acno sictovascama alhta tingma ajac apponquinomap tingma Silo, colhojoc sat sictovascama as tingma ajac apponquinomap sicmescama siclhoc nat apquilyeyjamcaa quellhip. Mepqui alhta mataa apquilyasquiyam quellhip. 15 Onatovacsic sat quellhip sicnaclha coo, acno sicnatovascama nanoc alhta apquilmolhama quellhip Efraín aptovana niptamin — alhta aptomjac Dios.
Apquiltemaclha apancaoc enlhitaoc
16 Lhip Jeremías, nolmalhnesquis nasa lhip as enlhitaoc, nojelmalhnesquis nasa coo. Nolinlhanmojo nasa lhip selmalhnaycam coo, mongvajalhnoc sat coo. 17 ¿Apvita ya lhquip apquiltemaclha apancaoc apquilmolhama Judá, apnaycam tingma apquilvanyam najan natingma Jerusalén? 18 Apquilyintilhvocmec mataa enlhit apquitquic. Apquilvatnec mataa talha apyapmayc. Inquillanac mataa nilpayescama incanayc, yoyam colhic acmesa as actom quilaycmasquiscama acvisay Avisqui Netin. Invennalhquic evalhoc sicvita uva ayingmenic macmescama quilaycmasquiscama, ayinyema metnaja nintemolhama. 19 Apquiltemaclha maa sevenneycam coo, najan apquilvennacpo apanco, actemaclha apquilmancactama. Naso coo sicpayvam sicvisay Dios Visqui apancaoc. 20 Coo sicvisay Dios Visqui apancaoc, olinmelham sat as enlhitaoc naysicsa siclom, olinmelham sat natingma, olinmelham sat apnatoscama, olinmelham sat yamtaa najan ayimjaclha ninganma. Colhojoc sat talha casponeyaclha, ayinyema sicyanmongsayclha apquiltemaclha apancaoc — alhta aptomjac Dios.
21 Aptomjac alhta mocjam Dios Apvisqui apancaoc Israel, apquilanya enlhitaoc: Elnajap sat apnatoscama macmescama Dios acyanmongam melyascalhma. Ellana sat moc asoc macmescama Dios. Eltovaoc sat apitic actemaclha apquilayo Dios. Acyinyovcasquic nat yoclhilhma Egipto apquilyeyjamcaa. 22 Am nat otnajac siyanama apquilyeyjamcaa quellhip, yoyam jelmecsic apnatoscama acticyovam acyanmongam melyascalhma, paj najan moc asoc. 23 Actomjac nat silanya apquilyeyjamcaa, yoyam elyiplovcasojo siyanamaclha. Otnejic sat enlhit ajancaoc, sictimem coo sicmasma enlhitaoc. Altimnasquic nat siyanama, yoyam eltamilsacpojo apanco, colhic sat actamilaycam apquilvalhoc. 24 Am nat elyiplovcasac siyanamaclha, am nat eljalhnoc sicpayvam naysicsa apquiltemaclha apancaoc. Am nat jelyotac yoyam elyanmongsic moc apquilvalhoc, elyinyovquic nat coo. 25 Siclhoc nat apquilantiyapma Egipto apquilyeyjamcaa quellhip, acvaycmo as ningvamlha nac jay. Alapajasquic mataa nipyesicsa quellhip aplhamoclhojo profetas apquillingascama sicvisay. 26 Am alhta elyiplovcasac siyanamaclha, am alhta eljalhnoc sicpayvam quellhip. Ingyangvocmec alhta mataa apquiltemaclha apancaoc, am nat colhno apquilyeyjamcaa — alhta aptomjac Dios.
27 Aptomjac alhta seyanya Dios Apyimtalhnamo: Lhip Jeremías, ilngas sat lhip acyovoclhojo sicpayvam, apvita inlhojo mepqui apquilyiplovquiscama enlhitaoc. Iyimnaticsojo lhip appayvam, apvita inlhojo lhip mepqui apquilatingmaycam enlhitaoc. 28 Iltimnas sat amyaa: Mepqui apquilyajayquiclho quellhip Dios Apyimtalhnamo, mepqui mocjam apquiltamilcasomacpo apanco — alhta aptomjac Dios.
Covac sat acyimtalhnama
29 ¡Quellhip co Jerusalén, eltingyasquis apquilyesem, etlhaoc sat apva! Elminaycmas actemaclha acmayovsa apquilvalhoc netin inquilhe. Aplovquic alhta Dios Apyimtalhnamo, aptomja apquilyamasma enlhitaoc macnatovascama — alhta aptomjac.
30 Aptomjac alhta mocjam Dios Apyimtalhnamo: Yitnec apquiltemaclha apancaoc moyisponcama coo apquilmolhama Judá. Apninquinquic alhta congne tingma ajac apponquinomap quilaycmasquiscama apancaoc, acvisay apquilvenneycam tingma ajac apponquinomap. 31 Apquillanac alhta alvata Ben-hinom lhama altar apquilvatnamaclha asoc macmescama quilaycmasquiscama acvisay Tofet. Apquilnapquic alhta apquitquic, yoyam elvitic talha macmescama quilaycmasquiscama. Jave alhta ayinyema coo, jave alhta aclhanma evalhoc actema nac jay. 32 Actomjac coo sicpayvam sicvisay Dios: Covac sat acnim, yoyam comascoc sat acvisay Tofet, comascoc sat acvisay alvata Ben-hinom. Eltimjic sat acvisay Alvata Apticyovamaclha. Elatoynacpoc sat apquilitsepma payjoc Tofet, ayinyema melvitay moc amyip. 33 Eltovcacpoc sat apjapaoc, alpasmayclha nata navjac najan asoc navjac, mepqui aptamilquiscama lhama enlhit. 34 Omascocsic sat apquilminaycmascama najan apquilitsovascama nipyesicsa tingma apquilvanyam Judá apquilmolhama najan natingma Jerusalén. Colngalhquejec sat mocjam apquilminaycmascama alyimjapma. Elhojoc sat aptamopeycaoc tingma aptovasomap najan maa yoclhilhma — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta.