Mensaje del Señor a los judíos que emigraron a Egipto
1 Este es el mensaje que Jeremías recibió para todos los judíos que vivían en las ciudades egipcias de Migdol, Tafnes, Menfis, y la región del sur:
2 «El Señor todopoderoso, el Dios de Israel, dice: “Ustedes han visto todas las calamidades que dejé caer sobre Jerusalén y las demás ciudades de Judá, que ahora están en ruinas y nadie las habita. 3 Y esto, por causa de las maldades que cometieron, pues me ofendieron al adorar y ofrecer incienso a otros dioses, dioses con los que ni ellos ni ustedes ni sus antepasados tenían nada que ver. 4 Una y otra vez envié a mis siervos los profetas para que les dijeran a ustedes que no hicieran esas cosas repugnantes que yo detesto. 5 Pero ustedes no quisieron obedecerme, y en vez de dejar su maldad siguieron ofreciendo incienso a otros dioses. 6 Eso encendió mi ira y mi furor, que ardieron como un fuego en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén, las cuales quedaron en ruinas y desiertas hasta el día de hoy.
7 »”Por eso yo, el Señor todopoderoso, el Dios de Israel, les digo: ¿Por qué les gusta sufrir tanto? ¿Por qué hacen que muera toda la gente de Judá, hombres, mujeres y niños, y hasta recién nacidos, al grado de que nadie quede con vida? 8 Y ahora que están aquí en Egipto, ¿por qué me ofenden con sus acciones y ofrecen incienso a otros dioses? Con eso están provocando su propia destrucción, y se volverán un ejemplo de maldición y de humillación entre todas las naciones de la tierra. 9 ¿Ya se han olvidado de todas las maldades que cometieron los antepasados de ustedes, y de las que cometieron los reyes de Judá y sus esposas, y de las que ustedes mismos y sus esposas cometieron en el territorio de Judá y en las calles de Jerusalén? 10 Hasta este momento, ustedes no han cambiado de conducta, ni han sentido temor, ni han cumplido las instrucciones y leyes que les di a ustedes y a sus antepasados.
11 »”Por eso yo, el Señor todopoderoso, el Dios de Israel, les digo: He decidido que el mal les sobrevenga y destruya todo Judá. 12 Haré que los sobrevivientes de Judá que se quedaron y se empeñaron en irse a vivir a Egipto sean allá destruidos por completo. Todos, desde el más chico hasta el más grande, morirán por la guerra o por el hambre, y se convertirán en ejemplo de maldición y de humillación, en algo que causará terror. 13 Castigaré a los que vivan en Egipto como castigué a Jerusalén, con la guerra, el hambre y la peste. 14 Nadie de ese pequeño grupo de Judá que se ha ido a vivir a Egipto podrá escapar o quedar con vida. Y aunque quieran volver a Judá para establecerse allí, solamente muy pocos refugiados volverán.”»
15 Los que sabían que sus esposas ofrecían incienso a otros dioses, y las mujeres que se encontraban allí, más los judíos que vivían en la región sur de Egipto, los cuales formaban un grupo numeroso, respondieron a Jeremías:
16 —No vamos a hacer caso de ese mensaje que nos has traído de parte del Señor. 17 Al contrario, seguiremos haciendo lo que hemos decidido hacer. Seguiremos ofreciendo incienso y ofrendas de vino a la diosa Reina del Cielo, como lo hemos hecho hasta ahora, y como antes lo hicieron nuestros antepasados y nuestros reyes y jefes en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén. Antes teníamos comida en abundancia, y nos iba bien, y no nos vino ninguna desgracia; 18 pero desde que dejamos de ofrecer incienso y ofrendas de vino a la Reina del Cielo, nos falta de todo, y nuestra gente muere de hambre o en la guerra.
19 Las mujeres añadieron:
—Nosotras hacíamos tortas que representaban a la Reina del Cielo, y le ofrecíamos incienso y ofrendas de vino, y hacíamos todo eso con el consentimiento de nuestros esposos. Y lo seguiremos haciendo.
20 Entonces Jeremías respondió a todos los hombres y mujeres que le habían contestado así:
21 —¿Creen ustedes que el Señor no se daba cuenta, o se había olvidado, de que ustedes y sus antepasados, sus reyes, sus jefes y el pueblo en general, ofrecían incienso a otros dioses en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén? 22 Pero el Señor ya no pudo soportar más las malas acciones que ustedes cometían y que a él tanto le disgustan. Por eso el país de ustedes está hoy en ruinas y abandonado; se ha convertido en ejemplo de maldición, en algo que causa terror. 23 Esta desgracia en la que ahora se encuentran les ha venido precisamente porque ofrecieron incienso a otros dioses, porque pecaron contra el Señor, y porque no obedecieron sus instrucciones y leyes, ni cumplieron sus mandatos.
24 Además, Jeremías dijo a todo el pueblo, y especialmente a las mujeres:
—Escuchen este mensaje del Señor todos ustedes, gente de Judá que vive en Egipto. 25 El Señor todopoderoso, el Dios de Israel, dice: “Ustedes las mujeres lo han dicho y lo han cumplido. Ustedes dicen que han prometido ofrecer incienso y ofrendas de vino a la Reina del Cielo, y que cumplirán sin falta su promesa. ¡Muy bien, cumplan y pongan por obra lo que han prometido! 26 Pero oigan todos ustedes, gente de Judá que vive en Egipto, lo que yo, el Señor, les digo: Juro por mi nombre soberano que ninguno de los de Judá volverá a pronunciar mi nombre en todo Egipto, ni a decir: Por la vida del Señor. 27 Porque yo estaré vigilándolos, para enviarles solo calamidades y ningún beneficio. Todos los de Judá que viven en Egipto serán completamente aniquilados por la guerra o el hambre. 28 Serán muy pocos los que no mueran en la guerra y vuelvan de Egipto a Judá. De esa manera, todos los que quedaron en Judá y vinieron a vivir a Egipto verán cuáles palabras fueron las que se cumplieron, si las mías o las de ellos. 29 Yo, el Señor, les daré a ustedes esta señal como prueba de que mis amenazas se van a cumplir, y de que los castigaré en este país: 30 Yo voy a entregar al faraón Jofra, rey de Egipto, en manos de sus enemigos mortales, así como a Sedequías, rey de Judá, lo entregué en manos de Nabucodonosor, rey de Babilonia, su enemigo mortal.”
Judíos apquilinyem yoclhilhma Egipto
1 Amyaa ayinyema Visqui ingac, elngacsic sat Jeremías nipyesicsa judíos apnaycam yoclhilhma Egipto, payjoc tingma Migdol, najan Tafnes, najan Menfis najan maa nipiyam: 2 Eycaso appayvam Dios Visqui apyimtalhnamo nipyesicsa israelitas: Apquillingamcoc alhta quellhip acyimtalhnama payjoc tingma Jerusalén najan poc tingma apquilvanyam co Judá. Apnatovasacpec alhta, mepqui enlhit apquileyvam quilhvo nac jay. 3 Ayinyema alhta apquiltemaclha apancaoc sevenéycam coo, apquiltomja apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios, najan apquilvatnama asoc acmasis. Melyicpilquemo ilhnic nat as quilaycmasquiscama quellhip, paj najan apquilyeyjamcaa quellhip. 4 Ayapajasaclhec mataa silasinancama profetas nipyesicsa quellhip, yoyam elvatsamcoc apquiltemaclha sictanoncama coo. 5 Am alhta eljalhnoc quellhip, am alhta elyinyavac apquiltemaclha acmasom. Apquilvatnec alhta talha asoc acmasis payjoc acyitnamaclha quilaycmasquiscama. 6 Avanjec alhta siclom sicvita maa, malha talha intomjac acnatovascama tingma Jerusalén najan poc tingma apquilvanyam co Judá. Apquiltomjaclhec maa mayicjescama mataymong acvaycmo as ningvamlha nac jay — nic nat aptomjac.
7 Coo sicvisay Dios Visqui sicyimtalhnamo: Quellhip ayinyema apquillingaycamco acyimtalhnama, ¿so actomja yi? Quellhip ayinyema apquilitsepma co Judá, najan enlhit, najan quilvanaa, najan ayitquic, najan sicaa, mepqui apcaymomap lhama, ¿so actomja yi? 8 Quellhip ayinyema sevenéycam naysicsa apquiltemaclha apancaoc, apquilvatnama asoc acmasis acyitnamaclha quilaycmasquiscama. Apquiltemaclha apancaoc quellhip as yoclhilhma Egipto. Enatovasacpoc sat quellhip, ellhenacpoc sat apquilmapsomcaa quellhip nipyesicsa enlhitaoc lhalhma anco. 9 Naso, inquilvoncacmec quellhip apquiltemaclha apancaoc apquilyeyjamcaa, najan apquiltemaclha apancaoc apquilviscaa co Judá najan apnatamcaa, najan apquiltemaclha apancaoc quellhip najan apnatamcaa, natingma Jerusalén najan apquileyvomaclha judíos. 10 Am elyanmoncasac mataa apquilvalhoc quellhip as ningvamlha nac jay, mepqui mataa apquilyiplovquiscama siyanamaclha najan siyascamaclha, sicmescama quellhip najan apquilyeyjamcaa — nic nat aptomjac.
11 Eycaso ayinyema sicpayvam sicvisay Dios Visqui sicyimtalhnamo: Ongvapajacsic sat acyimtalhnama ellingamcojoc sat quellhip, osavojoc sat sictovascama apyovoclhojo enlhitaoc co Judá. 12 Osavojoc sat silnapma enlhit apquilinyem alhta siclho yoclhilhma Egipto. Elitsapoc sat apyovoclhojo, najan apquilvanyam najan apquitcavoc, ayinyema apticyovam naysicsa apquilimpocjay, ayinyema mayic alnapma. Ellhenacpoc sat apquilmapsomcaa nipyesicsa enlhit, eltanovacpoc sat. 13 Oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apancaoc apnaycam Egipto quilhvo nac jay, acno sicyanmongsayclha alhta apquiltemaclha apancaoc co Jerusalén. Eticyoc sat naysicsa apquilimpocjay, elitsapoc sat ayinyema mayic alnapma, najan ningmasquem alnapma. 14 Memyovacpejec sat lhama nipyesicsa co Judá apquilaymomap, apquilinyem siclho yoclhilhma Egipto. Inlhenqui inyicje apquilvalhoc eltajiclhac sat mocjam apquilaoclha Judá, colapvanquejec sat maa. Apcanit sat elinyejic, yoyam eltajiclhac mocjam — nic nat aptomjac.
15 Apquilyasamcoc nic nat enlhit altemaclha apnatamcaa almescama asoc macmescama quilaycmasquiscama. Innam nic nat moc quilvanaa aclhamoclhojo, apcanaycamó lhama judíos apquilinyema nipiyam yoclhilhma Egipto.
Apquiltomjac nic nat apquilanya Jeremías: 16 —Comejec ingilvalhoc amyaa singlingascama lhip ayinyema Dios. 17 Ongilinlhanmojoc sat ningilayo quilaycmasquiscama, najan macmescama asoc acmasis najan uva ayingmenic, macmescama quilaycmasquiscama acvisay Avisqui Netin, acno nintemaclha mataa, acno apquiltemaclha nic nat ningilyeyjamcaa, acno apquiltemaclha alhta apquilviscaa tingma Jerusalén najan poc tingma co Judá. Ningvitac alhta mataa cotlaycaoc nintom, mepqui ayaymomalhca asoc, mepqui ninlingaycamco acyimtalhnama. 18 Ningilvatsamquic alhta inyicje nintingyey macmescama asoc acmasis najan uva ayingmenic macmescama quilaycmasquiscama acvisay Avisqui Netin. Yiplovcoc alhta ninlingaycamco mayic singajem najan ninticyovam naysicsa singilimpocjay — nic nat apquiltomjac.
19 Inquiltomjac nic nat quilvanaa alpayvam: —Ningilanac alhta nilpayescama, actemaclha actom Avisqui Netin, ningmescama uva ayingmenic najan ningilvatnama asoc acmasis. Am alhta elmiyavac mataa ingnatamcaa, mongilvatsamquejec sat nintemaclha nac jay — nic nat inquiltomjac.
20 Aptomjac nic nat Jeremías napatavo enlhitaoc najan quilvanaa: 21 —Am colvoncacmoc Visqui ingac apquiltemaclha alhta quellhip, najan apquiltemaclha ilhnic nat apquilyeyjamcaa, najan apquiltemaclha apquilviscaa, najan enlhit apquilayo, najan apyovoclhojo enlhitaoc. Apquiltingyac mataa macmescama quilaycmasquiscama asoc acmasis payjoc tingma apquilvanyam co Judá najan natingma Jerusalén. 22 Incastinquic alhta Visqui ingac apvita apquiltemaclha acmasom quellhip. Eycaso ayinyema apnatovasomap tingma najan yoclhilhma mepqui enlhit. Apquillhenacpec apquilmapsomcaa najan apquiltanovmap quellhip. 23 Apquillingamco inyicje acyimtalhnama quellhip quilhvo nac jay, ayinyema quellhip apquiltingyey macmescama asoc acmasis quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios, apquiltemaclha apquilvenéycam Visqui ingac. Am alhta elilyajaclhoc quellhip singanamaclha najan singascamaclha Visqui ingac — nic nat aptomjac profeta.
24 Aptomjac nic nat profeta apquilanya enlhit, najan apquilanya quilvanaa: —Quellhip apquileyvam as yoclhilhma Egipto. Quip elaylhojo Visqui ingac appayvam. 25 Eycaso appayvam ayinyema Dios Visqui ingac apyimtalhnamo: Quellhiya quilvanaa, colyiplovcasojo actemaclha allhanma avalhaoc, cotingyac asoc acmasis macmescama quilaycmasquiscama Avisqui Netin, najan macmescama uva ayingmenic. ¡Tasi, colyiplovcasojo quellhiya allhanma mepqui alyeycajascaoc! 26 Quellhip judíos apquileyvam yoclhilhma Egipto, elaylhojo sicpayvam sicvisay Visqui sicyimtalhnamo: Colapvanquejec sat quellhip ellhenic sicvisay coo, acno apquillhanmaclha: ¡Dios aptomja apvitaycamco! — apquiltomjac mataa. 27 Melmiyovacpejec sat mocjam quellhip, ellingamcojoc sat acyimtalhnama. Apyovoclhojo judíos apnaycam Egipto elmasquingvomoc sat, ayinyema apticyovam najan mayic alnapma. 28 Apcanit judíos eltajiclhac sat mocjam apquilaoclha, apquilinyema yoclhilhma Egipto. Elvitac sat maa judíos, actomja nasoc anco sicpayvam mepqui sicyeycajascaoc, am colhnoc apquilpayvam enlhit mepqui apquilmopvan. 29 Elvitac sat quellhip asoc monquinatquiscama ayinyema coo. Ellingamcojoc sat acyimtalhnama ayinyema coo, ellingamcojoc sat as yoclhilhma Egipto, acno siclhanma siclho: 30 Otnesquisic sat, yoyam emacpoc apvisqui faraón Hofra co Egipto nipyesicsa cotnaja ingmoc. Acno alhta apmomap Sedequías apvisqui co Judá nipyesicsa singilpilhtetemo Nabucodonosor co Babilonia — alhta aptomjac — nic nat aptomjac profeta.