1 El cielo y la tierra, y todo lo que hay en ellos, quedaron terminados. 2 En el séptimo día Dios terminó de hacer todo lo que se propuso hacer, y descansó. 3 Entonces bendijo el séptimo día y lo declaró día sagrado, porque en ese día descansó de toda sus obras que se había propuesto crear. 4 Esta es la historia de la creación del cielo y de la tierra.
El hombre en el huerto de Edén
Cuando Dios el Señor hizo el cielo y la tierra, 5 no había plantas ni había brotado la hierba porque Dios el Señor aún no había hecho llover sobre la tierra, ni había nadie que la trabajara. 6 Sin embargo, de la tierra brotaba agua que empapaba todo el terreno. 7 Entonces Dios el Señor formó al hombre de la tierra misma, sopló en su nariz, y le dio vida. Así fue como el hombre se convirtió en un ser con vida.
8 Después Dios el Señor plantó un huerto al oriente de la región de Edén, y allí puso al hombre que había formado. 9 Además, hizo crecer toda clase de árboles hermosos, que daban buenos frutos para comer, y en medio del huerto puso también el árbol de la vida y el árbol del conocimiento del bien y del mal.
10 En Edén nacía un río que regaba el huerto, y que de allí se dividía en otros cuatro ríos. 11 El primer río se llamaba Pisón, y es el que rodea toda la región de Javilá, donde hay oro. 12 El oro de esa región es fino, y también hay resina fina y piedra de ónice. 13 El segundo río se llamaba Guijón, y es el que rodea toda la región de Cus. 14 El tercer río era el río Tigris, que corre al oriente de Asiria. El cuarto río era el Éufrates.
15 Dios el Señor puso al hombre en el huerto de Edén, para que lo cultivara y lo cuidara, 16 y le dio esta orden: «Puedes comer del fruto de todos los árboles del huerto, 17 menos del árbol del bien y del mal. No comas del fruto de ese árbol, porque si lo comes, ciertamente morirás.»
18 Luego, Dios el Señor dijo:
«No es bueno que el hombre esté solo. Voy a hacer alguien semejante a él, que le brinde su apoyo.»
19-20 Y Dios el Señor formó de la tierra todos los animales y todas las aves, y se los llevó al hombre para que les pusiera nombre. El hombre les puso nombre a todos los animales domésticos, a todas las aves y a todos los animales salvajes, y ese nombre se les quedó. Sin embargo, ninguno de ellos resultó ser semejante a él, ni le brindó su apoyo. 21 Entonces Dios el Señor hizo que el hombre cayera en un sueño profundo y, mientras el hombre dormía, Dios le sacó una de las costillas y le cerró otra vez la carne. 22 De esa costilla Dios el Señor hizo una mujer, y se la presentó al hombre, 23 que al verla dijo:
«¡Esta sí que es carne de mi carne y hueso de mis huesos! Se va a llamar “mujer”, porque Dios la sacó del hombre.»
24 Por eso todo hombre deja a su padre y a su madre, y se une a su esposa, y los dos llegan a ser una sola persona.
25 Tanto el hombre como su mujer estaban desnudos, pero ninguno de los dos sentía vergüenza de estar así.
1 Appenasquic nic nat Dios apquilantipquiscama netin najan nalhpop najan aclhamoclhojo asoc. 2 Siete acnim nic nat intomjac. Invocmec nic nat nelha apquilantipquiscama. Apnaclhec nic nat Dios.
3 Intasic nic nat appayvam Dios appametamcaa: —Cotnejic sat mataa siete acnim acvisay “acponquinomalhca”. Ayinyemaclha acpenasquic sictamjaycam silatipquiscama aclhamoclhojo asoc— nic nat aptomjac.
Yoclhilhma acvisay Edén
4 Eycaso actemaclha ilhnic nat apquilantipquiscama Dios netin najan nalhpop.
Lhama ilhnic nat apquillana Dios netin najan nalhpop. 5 Am nic nat cotamalhca paat najan moc yamit. Am nic nat elanac siclho acmamay Dios Apyimtalhnamo. Am nic nat etamacpoc enlhit yoyam etnajam amyip. 6 Intipquic nic nat tiyam etin actomja acyesquiscama lhop (nalhpop). 7 Apmec nic nat inyelpa Dios Apyimtalhnamo. Apquillanac nic nat enlhit. Apvatipnapquic nic nat apvajic, yoyam colhic acyimnatem apnenyic. Apyimnatem nic nat aptomjac enlhit.
8 Apquinaclhec nic nat Dios Apyimtalhnamo yamit naysicsa amyip. Yoclhilhma ilhnic nat acvisay Edén acpayjo actiyapmaclha acnim. Apnescacmec nic nat Dios Apyimtalhnamo enlhit as amyip. 9 Inquilantipquic nic nat maa aclhamoclhojo yamtaa. Dios Apyimtalhnamo nic nat apquilantipquiscama. Altamila acyilhna ilhnic nat yoyam ontoc. Apquinquic nic nat naysicsa amyip lhama yamit actomja acyimnatescama ingnenyic. Apquinquic nic nat moc yamit actomja singyascasingvoyam actemaclha actamila najan actemaclha acmasom.
10 Intipquic nic nat vatsam yoclhilhma Edén. Inyeysec nic nat ilhma amyip. Cuatro alayjem nic nat intomjaclhac vatsam. 11 Lhama vatsam actong acvisay nic nat Pisón. Acjalhyincayam vatsam nic nat yoclhilhma Havila, acyitnamaclha asoc alyinmom oro. 12 Actamila anco ilhnic nat maa asoc alyinmom oro. Najan resina yamit ayeyvaoc acmasis. Najan ónice asoc ayitcoc alyinmom. 13 Anit vatsam actong acvisay nic nat Gihón. Acjalhyincayam vatsam nic nat yoclhilhma Cus. 14 Natqui vatsam actong acvisay nic nat Tigris. Acyascama ilhnic nat actiyapmaclha acnim yoclhilhma Asiria. Cuatro vatsam actong acvisay nic nat Eufrates.
15 Lhama ilhnic nat apnescacmo enlhit Dios Apyimtalhnamo yoclhilhma Edén, yoyam elcaoc najan etamilsic amyip.
16 Aptomjac nic nat Dios Apyimtalhnamo apcanya enlhit: —Itov sat lhip aclhamoclhojo acyilhna yamit ayimja amyip. 17 Notov nasa acyilhna yamit actomja singyascasingvoyam actemaclha actamila najan actemaclha acmasom. Aptovquic sat ancoc lhip, ingyitsapoc sat— nic nat aptomjac.
18 Inlhenquic nic nat apvalhoc Dios Apyimtalhnamo: —Am cotamilojo etyisam aplhapco enlhit. Olanac sat lhama aplhalhma yoyam copasmoc mataa— nic nat aptomjac. 19 Inyelpa ilhnic nat ayinyema apquillanay Dios Apyimtalhnamo aclhamoclhojo asoc navjac najan aclhamoclhojo nata. Apnalaclhec nic nat apnaclha enlhit yoyam etingyasic alvisay. Cotnejic sat mataa moclhama alvisay actemaclha ilhnic nat aplhanma enlhit. 20 Aptingyascasquic nic nat alvisay aclhamoclhojo ninatoscama najan aclhamoclhojo nata najan asoc navjac. Am nic nat cotamalhcac aplhalhma enlhit yoyam copasmoc. 21 Natamin nic nat aptimesa Dios Apyimtalhnamo aptiyanma enlhit. Apliquic nic nat Dios Apyimtalhnamo lhama apecjaoc enlhit naysicsa aptiyanma. Apcapeclhec nic nat mocjam aplicaclha apecjaoc. 22 Apmec nic nat Dios Apyimtalhnamo apecjaoc apliclama. Aptimesaclhec nic nat quilvana. Apyantamaclhec nic nat apnaclha enlhit.
23 Pilapcasquic nic nat enlhit. Aptomjac nic nat apcanya: —Nasoc anco ayinyema ejepetic najan ayinyema elhquipcoc. Cotnejic sat acvisay “quilvana”. Ayinyemaclha quilvana ayinyema enlhit— nic nat aptomjac.
24 Eycaso cotnejic sat mataa. Eyinyoc sat apyap najan inquin enlhit, yoyam eyipitcojo aptava. Comascoc sat acvisay anit. Cotnejic sat acvisay malha lhama acyovoclhojo.
25 Mepqui apava ilhnic nat enlhit najan aptava. Am nic nat emancac mepqui apava enlhit najan aptava.