Las nuevas tablas de la ley
(Dt 10.1-5)
1 El Señor le dijo a Moisés:
—Corta tú mismo dos tablas de piedra iguales a las primeras, para que yo escriba en ellas las mismas palabras que estaban escritas en las primeras tablas, las que hiciste pedazos. 2 Prepárate también para subir al monte Sinaí mañana por la mañana, y preséntate ante mí en la parte más alta del monte. 3 Nadie debe subir contigo, ni se debe ver a nadie por todo el monte; tampoco debe haber ovejas ni vacas pastando frente al monte.
4 Moisés cortó dos tablas de piedra iguales a las primeras. Al día siguiente, muy temprano, tomó las dos tablas de piedra y subió al monte Sinaí, tal como el Señor se lo había ordenado. 5 Entonces el Señor bajó en una nube y estuvo allí con Moisés, y pronunció su propio nombre. 6 Pasó delante de Moisés, diciendo en voz alta:
—¡El Señor! ¡El Señor! ¡Dios tierno y compasivo, paciente y grande en amor y verdad! 7 Por mil generaciones se mantiene fiel en su amor y perdona la maldad, la rebeldía y el pecado; pero no deja sin castigo al culpable, sino que castiga la maldad de los padres en los hijos y en los nietos, en los bisnietos y en los tataranietos.
8 Rápidamente Moisés se inclinó hasta tocar el suelo con la frente, y adoró al Señor 9 diciendo:
—¡Señor! ¡Señor! Si en verdad me he ganado tu favor, acompáñanos. Esta gente es realmente muy terca, pero perdónanos nuestros pecados y maldad, y acéptanos como tu pueblo.
La alianza renovada
(Dt 7.1-6)
10 El Señor dijo:
«Pongan atención: yo hago ahora una alianza ante todo tu pueblo. Voy a hacer cosas maravillosas que no han sido hechas en ninguna otra nación de la tierra, y toda la gente entre la que ustedes se encuentran verá lo que el Señor puede hacer, pues será maravilloso lo que yo haré con ustedes.
11 »Cumplan lo que les he ordenado hoy, y yo arrojaré de la presencia de ustedes a los amorreos, cananeos, hititas, ferezeos, jivitas y jebuseos.
12 »No hagan ningún pacto con los que viven en el país al que van a entrar, para que no los hagan caer en sus redes. 13 Al contrario, derriben sus altares y destrocen por completo sus piedras y troncos sagrados.
14 »No adoren a ningún otro dios, porque el Señor es celoso. Su nombre es Dios celoso.
15 »No hagan ningún pacto con los que viven en esa tierra, no sea que cuando ellos se rebajen a adorar a sus dioses y les presenten ofrendas, los inviten a ustedes y ustedes coman también de esas ofrendas, 16 o casen ellos a sus hijas con los hijos de ustedes, y cuando ellas cometan inmoralidades al adorar a sus dioses, hagan que los hijos de ustedes también se rebajen a adorarlos.
17 »Jamás se hagan ustedes ídolos de metal fundido.
Fiestas anuales
(Ex 23.14-19Dt 16.1-17)
18 »Celebren la fiesta del pan sin levadura y, de acuerdo con lo que les he ordenado, coman pan sin levadura durante siete días. La fecha señalada es el mes de Aviv, porque en ese mes salieron de Egipto.
19 »Todo primer hijo que ustedes tengan será para mí, lo mismo que toda primera cría de sus vacas, ovejas y cabras, si la cría es un macho. 20 En el caso de la primera cría de una asna, deben dar un cordero o un cabrito en lugar del asno; pero si no lo dan, le romperán el cuello al asno. También deben dar una ofrenda en lugar de cada hijo mayor. Y nadie ha de venir a verme con las manos vacías.
21 »Trabajen durante seis días, pero el día séptimo deben descansar, aun en tiempo de siembra o de cosecha.
22 »Celebren la fiesta de las semanas, la de los primeros frutos de la cosecha de trigo, y la de la cosecha de fin del año.
23 »Tres veces al año, todos los hombres se presentarán ante el Señor, el Dios de Israel. 24 Yo voy a arrojar de la presencia de ustedes a las demás naciones, y extenderé el territorio de ustedes. Así nadie tratará de adueñarse de su tierra mientras ustedes van a presentarse ante el Señor su Dios tres veces al año.
25 »En los sacrificios de animales, no ofrezcan juntos la sangre y el pan con levadura, ni guarden para el día siguiente lo que sobre del animal sacrificado en la Pascua.
26 »Deben llevar al templo del Señor su Dios los mejores primeros frutos de su tierra.
»No cocinen cabritos en la leche de su madre.»
Moisés escribe la ley
27 El Señor le dijo a Moisés: «Escribe estas palabras, porque ellas son la base de la alianza que yo hago contigo y con los israelitas.»
28 Moisés se quedó allí con el Señor cuarenta días y cuarenta noches, sin comer ni beber. Allí escribió, sobre las tablas, las palabras de la alianza, es decir, los Diez Mandamientos. 29 Después bajó Moisés del monte Sinaí llevando las dos tablas de la ley; pero al bajar del monte no se dio cuenta de que su cara resplandecía por haber hablado con el Señor. 30 Cuando Aarón y todos los israelitas vieron que la cara de Moisés resplandecía, sintieron miedo y no se acercaron a él. 31 Pero Moisés los llamó, y cuando Aarón y todos los jefes de la comunidad volvieron a donde estaba Moisés, él habló con ellos. 32 Poco después se acercaron todos los israelitas, y Moisés les dio todas las órdenes que el Señor le había dado en el monte Sinaí. 33 Luego que terminó de hablar con ellos, se puso un velo sobre la cara.
34 Cuando Moisés entraba en la presencia del Señor para hablar con él, se quitaba el velo y se quedaba así hasta que salía. Entonces comunicaba a los israelitas las órdenes que había recibido del Señor. 35 Al ver los israelitas que la cara de Moisés resplandecía, él volvía a ponerse el velo sobre la cara, y se lo dejaba puesto hasta que entraba a hablar de nuevo con el Señor.
Moisés apnaclha Dios
(Dt 10.1-5)
1 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: —Illana (ilalhnas) sat anit mataymong nicjaa, acno mataymong nicjaa siclhoc alhta. Pac otalhocsic mocjam lhama siyanamaclha. Olhnasojoc sat sictalhescama siclhoc alhta mataymong apquintascama lhip. 2 Ipenacsojo sat lhip secaseclha alhtoo. Ingyinamitvota sat ayitsicsic inquilhe acvisay Sinaí. Jeyota (jeyavota) sat coo. 3 Mepqui aplhalhma sat lhip. Copvanquejec lhama enlhit etyisam as inquilhe. Colapvanquejec apnatoscama nipquesic najan vayqui coltovamcoc paat nicja as inquilhe — nic nat aptomjac Dios.
4 Apquillanac nic nat (apquillalhnasquic) anit mataymong nicjaa, acno mataymong nicjaa siclhoc alhta. Moc acnim nic nat intomjac, alhtooc anco. Apquinatvoclhec nic nat ayitsicsic inquilhe acvisay Sinaí. Apsovquic nic nat anit mataymong nicjaa. Acno ilhnic nat apcanama siclho Dios. 5 Apvayventac nic nat Dios naysicsa yipjopay apquinmamcaclha Moisés. Aplhenquic nic nat Dios apvisay apanco.
6 Apyeycac nic nat. Cayjec nic nat appayvam: —¡Dios! Sicvisay coo Dios. Sicyimtalhnamo coo. Actamilaycam evalhoc coo. Siyimlaycmo najan siyapeycam coo. 7 Silasicjayo aplhamoclhojo aptovana niptamin enlhitaoc. Siyasicjayquiclho mocjam apquilsilhnanomap apanco enlhitaoc, najan apquilinmelhaycam enlhitaoc, najan apquiltemaclha apancaoc apquilmapsomcaa, ongvasicjiclhojo sat mocjam. Oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apquilsilhnanomap apanco. Najan apquiltemaclha apancaoc apyapmayc. Najan apquiltemaclha apancaoc apquitquic. Najan aplhamoclhojo aptovana, najan aplhamoclhojo aptovana niptamin — nic nat aptomjac Dios.
8 Apjalhec nic nat Moisés, apticlhicvocmo napaat nalhpop. Aptimec nic nat apcayo Dios.
9 Aptomjac nic nat appayvam Moisés: —¡Visqui ingac! ¡Visqui ingac! Nasoc sat ancoc seyasicjayo coo, itne sat ninlhalhma. Yitnec apquiltemaclha apancaoc acmasom as enlhitaoc. Jingilasicjiclhojo sat mocjam ningiltomja ningilinmelhaycam lhip. Jingilpalhaquis sat lhip apmolhama (ongiltimjic ningilmolhama) — nic nat aptomjac Moisés.
Alhnancoc singanamaclha actemaclha singmasma
(Dt 7.1-5)
10 Aptomjac nic nat Dios apquilanya: —Quip ilanojo. Otnejic sat siyanamaclha pacto actemaclha sicmasma napatavo apyovoclhojo enlhitaoc. Colvitalhcac sat asoc simpilapquiscama, melvitay mocjam apyovoclhojo enlhitaoc as nalhpop. Cotlapsic sat lhip najan apyovoclhojo apnaymacoc, alvitalhco sat asoc simpilapquiscama nipyesicsa quellhip — nic nat aptomjac Dios. 11 Elyiplovquis sat quilhvo nac jay siyanamaclha quellhip. Olantipsic sat napatavo quellhip actomja apquilaoclha amorreos, cananeos, hititas, ferezeos, heveos najan jebuseos. 12 Noelpamejitsacpojo nasa actomja apquilaoclha actemaclha mepqui ningilnapomalhca (pacto). Cotnejic sat malha quiljanma singilmam yoclhilhma apquilvoycamlha. 13 Elnatovas sat maa apquilmalhnancamaclha acyitnaclha quilaycmasquiscama. Elnatovas sat mataymong quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Elnatovas sat yamit (poste) quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. 14 Noeltime nasa apquilayo poc dios. Coo sicvamlha sicyimtalhnamo, mepqui poc apvisay apyimtalhnamo. 15 Noelpamejitsacpojo nasa actomja apquilaoclha actemaclha mepqui ningilnapomalhca (pacto). Elanyacpoc sat quellhip elpasmoc apquilayo quilaycmasquiscama. Najan apquilmescama asoc acmatnam macmescama quilaycmasquiscama. Noelpasmiclha nasa, noeltovaoc nasa apitic maa (macmescama quilaycmasquiscama). 16 Noelyimjapquis nasa apquitquic eltimjic apnatamcaa quilvana ayitcoc cotnaja acpayvomó lhama. Elsilhnanacpoc sat quellhip apquitquic, elpasmoc sat apnatamcaa actemaclha apquilayo quilaycmasquiscama. 17 Noelaycmasquis nasa asoc acyitsomalhca dios — nic nat aptomjac Dios.
Fiesta actemaclha acyitnama ingatic
(Ex 23.14-19Dt 16.1-17)
18 Ellana sat fiesta quilpasmongam (pan) mepqui apquimpascaoc, actemaclha siyanama siclhoc nat. Eltovamcoc sat pan mepqui apquimpascaoc acvaycmo siete acnim. Niplhit piltin acmocjitmaclha (marzo - abril) apvisay Abib. Apquilyinyovquic nat quellhip as piltin yoclhilhma Egipto.
19 Otnejic sat ajanco aptiyam apmamyi quellhip apquitca (apquitquic). Otnejic sat ajanco aptiyam apmamyi quellhip aptoscama yataay, nipquesic, vayqui, actiyam amamyi inquinavo. Jelmesaoc sat quellhip. 20 Elya'monquis selmescama yataay apquitcoc, tasic nipquesic apquitcoc, apquilvita inlhojo actiyam yamelyeyjaycoc ayitcoc. Paj sat ancoc, elaa sat yamelyeyjaycoc ayitcoc. Elya'monquis selmescama asoc apquilvita inlhojo aptiyam sicaa apquinavo. Nojelyota nasa mepqui asoc selmescama (selaycaoc).
21 Eltamjam sat mataa seis acnim. Noeltamjam nasa acvisay siete acnim. Elyiplovcasojo mataa naysicsa ninganma actic najan naysicsa ningnaclhama acyilhna.
22 Ellana sat fiesta (pentecostés) ningnaclhama acyilhna siclhoc anco. Ninsovjomo siclho motajap apactic (trigo). Moc fiesta acvisay ninsovjomo ningnaclhama acyilhna (nelha).
23 Incaymalhquic jelyotac tingma apponquinomap 3 veces al año apyovoclhojo enlhitaoc. 24 Olantipsic sat cotnaja ingmoc actomja apquilaoclha apyovoclhojo. Melvotayc sat apquilminyilhma niptamin quellhip, naysicsa apquilvactama tingma apponquinomap 3 veces al año.
25 Noelpalhaquis nasa pan acyiplomo apquimpascaoc najan ema asoc acmatnam. Noelayim nasa apitic ayaymomalhca fiesta pascua acvaycmo secaseclha. 26 Moclhama acyilhna siclha apvitay, elsantimquis sat mataa tingma pac Dios. Mongvanquejec ongjanic yataay neme pac apyingmenic nimpalhaquisa yataay apquitcoc.
Aptalhescama Moisés
27 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: —Italhos sat lhip acyovoclhojo sicpayvam. Actomja ayinyemayaclha monquinatquiscama actemaclha sicmayjayoclha napato lhip najan napatavo enlhitaoc Israel — nic nat aptomjac.
28 Apnaclhec nic nat Moisés apnaclha Dios mepqui aptom najan mepqui apyam acvaycmo 40 acnim najan 40 alhtaa. Aptalhosquic nic nat Moisés mataymong nicjaa appayvam apmayjayoclha Dios Apyimtalhnamo. Moc ningiltimem 10 singanamaclha ayinyema Dios (10 mandamientos). 29 Aptajavoc nic nat Moisés, aptepa inquilhe acvinatem, acvisay Sinaí. Apsovquic nic nat 2 mataymong nicjaa mactalhescama singanamaclha. Am nic nat eyasamcoc Moisés actemaclha ayapongmatem napaat. Ayinyema siclhoc appamejitquiscama Dios. 30 Apvitac nic nat Aarón najan apnaymacoc actemaclha ayapongmatem napaat Moisés. Apquilacac nic nat siclho, am nic nat elyavectac mataa. 31 Apquilevam nic nat Moisés. Apyavectac nic nat Aarón najan apyovoclhojo mayayo apquilvanyam. Apquilpamejitsacpec nic nat Moisés. 32 Apquilyavectac nic nat apyovoclhojo enlhitaoc Israel. Apquillingac nic nat aclhamoclhojo apcanamaclha siclho Dios Apyimtalhnamo netin inquilhe Sinaí. Apquiltimnasquic nic nat Moisés apyovoclhojo enlhitaoc. 33 Apsovjoc nic nat apquiltimnascama. Yiplovcoc nic nat apcalascama napaat Moisés.
34 Aptalhningvoclhec nic nat mataa carpa apponquinomap Moisés epamejitsic Jehová Dios. Apliquic nic nat mataa apava ayalomalhca napaat napato Dios. Aptipquic nic nat mocjam, eltimnasquiclha Dios appayvam enlhitaoc Israel. 35 Yejemoc nic nat apcalasa mocjam napaat Moisés. Apsovjoc nic nat mataa aplhanma apcanamaclha Dios. Aptajavoc nic nat mocjam carpa apponquinomap Moisés.