1 También me dije a mí mismo: «Ahora voy a hacer la prueba divirtiéndome; voy a entregarme a gozar de la buena vida.» ¡Pero hasta eso resultó vana ilusión! 2 Y concluí que la risa es locura y que el placer de nada sirve.
3 Con mi mente bajo el control de la sabiduría, quise probar el estímulo del vino, y me entregué a él hasta perder la cabeza, para ver si eso es lo que más nos conviene a los mortales durante nuestros contados días en esta vida.
4 Realicé grandes obras; me construí palacios; tuve mis propios viñedos. 5 Cultivé mis propios huertos y jardines, y en ellos planté toda clase de árboles frutales. 6 Construí cisternas de agua para regar los árboles plantados; 7 compré esclavos y esclavas, y aun tuve criados nacidos en mi casa; también tuve vacas y ovejas, ¡más que ningún otro antes de mí en Jerusalén! 8 Acumulé oro y plata, tesoros que antes fueron de otros reyes y de otras provincias. Me hice de cantores y cantoras y, en cuanto a mujeres: ¡me deleité con un harén de concubinas!
9 Fui más grande y poderoso que todos mis antecesores en Jerusalén. Y, por si fuera poco, la sabiduría no me abandonó. 10 Nunca me negué ningún deseo; jamás me negué ninguna diversión. Gocé de corazón con todos mis afanes, y ese gozo fue mi recompensa.
11 Me puse luego a razonar acerca de mis propias obras, y el trabajo que me había costado realizarlas, y me di cuenta de que todo era vana ilusión, un querer atrapar el viento, y de que no hay nada de provecho bajo el sol.
12 Después me puse a reflexionar acerca de la sabiduría, la estupidez y la necedad: ¿Qué más podrá hacer el que reine después de mí, sino lo que ya antes ha sido hecho? 13 Y encontré que es más provechosa la sabiduría que la necedad, así como es más provechosa la luz que la oscuridad.
14 El sabio usa bien los ojos, pero el necio anda a oscuras. Sin embargo, me di cuenta de que a todos les espera lo mismo, 15 y me dije: «Lo que le espera al necio también me espera a mí, así que de nada me sirve tanta sabiduría. ¡Hasta eso es vana ilusión! 16 En realidad, nadie se acordará jamás ni del sabio ni del necio; con el correr del tiempo todo se olvida, y sabios y necios mueren por igual.»
17 Y llegué a odiar la vida, pues todo lo que se hace bajo el sol me resultaba contrario. Realmente, todo es vana ilusión, ¡es querer atrapar el viento! 18 Llegué a odiar también todo el trabajo que había realizado bajo el sol, pues todo ello tendría que dejárselo a mi sucesor. 19 Y una cosa era segura: que él, ya fuera sabio o necio, se adueñaría de todo lo que con tanto trabajo y sabiduría logré alcanzar en esta vida. ¡Y esto también es vana ilusión!
20 Al ver lo que yo había hecho bajo el sol, lamenté haber trabajado tanto, 21 pues hay quien pone sabiduría, conocimientos y experiencia en su trabajo, tan solo para dejárselo todo a quien no trabajó para obtenerlo. ¡Y también esto es vana ilusión y una gran injusticia!
22 En fin, ¿qué provecho saca uno de tanto trabajar y afanarse bajo el sol? 23 Toda la vida es de sufrimientos, es una carga molesta; ni siquiera de noche descansa la mente. ¡Y esto también es vana ilusión!
24 Lo mejor que podemos hacer es comer y beber, y gozar del fruto de nuestro trabajo. Me consta que también esto viene de parte de Dios, 25 porque ¿quién puede comer o gozar, si no es por él? 26 A quien Dios mira con buenos ojos, le da sabiduría, conocimiento y alegría; pero a quien peca le deja la carga de prosperar y amontonar tesoros para luego dárselos a quien él mira con buenos ojos. ¡Y también esto es vana ilusión, es querer atrapar el viento!
1 Inlhenquic alhta evalhoc: Otingyac sat asoc altamila siltamjoclha otingyac — alhta intomjac evalhoc. Inyitsalhquic alhta sictemaclha sicpatjetma alhcajayam, alhto inyicje sictingyey asoc. 2 Ningitsovascama actomja acyeyjamelhma, asoc ningyisponcama comalhquejec mataa.
3 Sictemaclha sicyascamco altamjoc oyasingvomoc ningyam anmin, nasoc lhaja anmin ayinyema acpayjayclha ingvalhoc as nalhpop.
4 Actingyac alhta asoc alyivey. Allanac alhta tingma apquilyivey najan apquiltamila. Ayinaclhec alhta uva avjac, coo ajanco ayimjaclha uva. 5 Ayinaclhec alhta aclhamoclhojo altemaclha yamtaa acma acyilhna, coo ajanco ayimjaclha yamit. 6 Allanac alhta represa acyitnamaclha yingmin, yoyam oyesesic yamtaa acma acyilhna. 7 Acyinyovquic alhta acyanmongam sicmam enlhit seltimesaycam najan quilvanaa, sicpalhaquisa enlhit seltimesaycam apquilinyema siclhoc alhta tata ninga. Mengyascama alhta sicnatoscama nipquesic najan vayqui, am alhta elhno poc enlhit apnatoscama tingma Jerusalén. 8 Ayansaclhec alhta oro najan plata, ayinyema siclho poc apquilviscaa moc yoclhilhma. Apnam alhta tingma ajac coro apquilminaycmascama enlhit najan quilvanaa. Actingyac alhta quilvanaa moc enatamcaa mongmovan ongilyipsitic.
9 Cascama alhta silnatam, am elhno poc apvisqui ninga tingma Jerusalén, ayinyema acyivey sicyascamco (sicyascamcolhma). 10 Actingyac alhta aclhamoclhojo asoc alpayesayclha evalhoc coo, ayinyema ayitsepma enenyic. Avanjec alhta acpayjayclha evalhoc mepqui seyastingam, ayinyema sicvascapma sictingyey as asoc.
11 Inquitamquic alhta evalhoc sictomjaclha coo najan sictemaclha coo. Alhto inyicje sictingyey aclhamoclhojo asoc, acyitsomalhca sicpatjetma alhcajayam. Alhto inyicje sicvascapma sictamjaycam najan alquitamsama evalhoc as nalhpop.
12 Inlhenquic evalhoc aptemaclha enlhit apyascamco najan enlhit mepqui apyascamco. ¿Soc enlhit apmamyi? ¿Inlhenquic evalhoc apvisqui netamin coo, naso ya colhojoc sat aptemaclha apquilyeyjamcaa nano? 13 Acyasingvocmec alhta coo: Tasi nac nintemaclha ningyascamco, am colhno mepqui ningyascamco. Tasi nac ayitsay olhma, am colhno yatescama olhma.
14 Apvitac mataa amay enlhit apyascamco, am etaac amay naysicsa yatescama olhma enlhit mepqui apyascamco. Cotnejic sat nalhit acnim acno moc. 15 Inlhenquic alhta evalhoc coo: Enlhit aptemaclha mepqui apyascamco colhojoc sat sictemaclha sicyascamco. ¿So actomja yi sictingyey sictemaclha sicyascamco? Alhto inyicje sictemaclha sicyascamco, acyitsomalhca sicpatjetma alhcajayam. 16 Emasquingvomoc sat enlhit apyascamco najan mepqui apyascamco. Colvoncamoc sat apvisay apanco enlhit apyascamco najan enlhit mepqui apyascamco, acno moc sat cotnejic.
17 Actanovquic alhta sictiyascam as nalhpop. Alhto inyicje sicvascapma sictingyey asoc najan alhta aclhanma evalhoc. Acyitsomalhca sicpatjetma alhcajayam. 18 Actanovquic alhta acyovoclhojo sicvascapma sictamjaycam as nalhpop. Emiclhac sat poc netamin coo. 19 Etnejic sat apyascamco lhaja, etnejic sat mepqui apyascamco lhaja. Emiclhac sat netamin coo aclhamoclhojo asoc sictingyey coo naysicsa sictemaclha sicyascamco, najan naysicsa sicvascapma sictamjaycam. Alhto inyicje as nintemaclha as nalhpop.
20 Actanovquic alhta sictemaclha sicvascapma sictamjaycam as nalhpop. 21 Ayinyema poc enlhit netamin coo emiclhac asoc ajanco, sictingyey alhta naysicsa sicyascamco, naysicsa siltamsomalhca, naysicsa sicvascapma sictamjaycam. Emiclhac sat poc enlhit mepqui mataa aptamjaycam. Alhto inyicje as nintemaclha mepqui acpeyvomo.
22 ¿Soc sat ongmiclhac nincoo nimpenesa inlhojo acyivey nintamjaycam as nalhpop? 23 Avanjec mataa ninlingaycamco acyimtalhnama naysicsa ningilvascapma nintamjaycam, mepqui nintiyanma alhta. Alhto inyicje nintemaclha ningvascapma nintamjaycam.
24 Tasi inyicje ontovamcoc najan ongyinamcoc najan ongvitac asoc ayinyema nintamjaycam, acyiplomo acpayjayclha ingilvalhoc. Eycaso ayinyema Dios Visqui ingac, jave ayinyema nincoo. 25 ¿Ingvanqui ya nincoo mepqui Dios, yoyam ontovamcoc najan yoyam copayjiclhac mataa ingilvalhoc? Ayinayc coo paj. 26 Dios mataa aptimesquiscama ningyascamco najan acpayjayclha ingilvalhoc, aptomja inlhojo singilyacyescama. Evascapoc mataa aptamjaycam enlhit meyascalhma. Etingyac sat cotlaycaoc asoc enlhit meyascalhma, yoyam emiclhac sat Dios apquilyacyescama. Alhto inyicje aptemaclha apvascapma, acyitsomalhca appatjetma alhcajayam.