Pedro sana a un paralítico
1 Un día, Pedro y Juan fueron al templo para la oración de las tres de la tarde. 2 Allí, en el templo, estaba un hombre, paralítico de nacimiento, al cual todos los días lo llevaban y lo ponían junto a la puerta llamada la Hermosa, para que pidiera limosna a quienes entraban. 3 Cuando el paralítico vio a Pedro y a Juan, que estaban por entrar en el templo, les pidió una limosna. 4 Ellos lo miraron fijamente, y Pedro le dijo:
—¡Míranos!
5 El hombre se quedó mirándolos, pues creía que le iban a dar algo. 6 Pero Pedro le dijo:
—No tengo oro ni plata, pero lo que tengo te doy: en el nombre de Jesucristo de Nazaret, levántate y anda.
7 Dicho esto, Pedro tomó de la mano derecha al paralítico, y lo levantó. En el acto, sus pies y sus tobillos cobraron fuerzas, 8 y de un salto se puso en pie y comenzó a caminar, y luego entró con ellos en el templo, saltando y alabando a Dios. 9 Quienes lo vieron caminar y alabar a Dios 10 se llenaron de asombro y de admiración por lo que le había pasado, ya que conocían al hombre y sabían que era el mismo que se sentaba a pedir limosna en el templo, en la puerta llamada la Hermosa.
Discurso de Pedro en el Pórtico de Salomón
11 El paralítico que había sido sanado no soltaba a Pedro ni a Juan. Admirada, toda la gente corrió a la parte del templo llamada Pórtico de Salomón, que era donde ellos estaban. 12 Pedro, al ver esto, les dijo: «¿Qué es lo que tanto les asombra, israelitas? ¿Por qué nos miran como si nosotros mismos hubiéramos sanado a este hombre, como si lo hubiéramos hecho andar por medio de algún poder nuestro, o por nuestra piedad? 13 El Dios de Abrahán, de Isaac y de Jacob, el Dios de nuestros antepasados, ha dado el más alto honor a su siervo Jesús, a quien ustedes entregaron a las autoridades, y a quien ustedes rechazaron cuando ya Pilato había decidido soltarlo. 14 En vez de pedir la libertad de aquel que era santo y justo, ustedes pidieron que se soltara a un criminal. 15 Así mataron al autor de la vida. Pero Dios lo resucitó, y de esto nosotros somos testigos. 16 Lo que ha fortalecido a este hombre que ustedes ven y conocen es la fe en el nombre de Jesús. Esa fe en Jesús es la que lo sanó completamente, como todos ustedes pueden ver.
17 »Ya sé, hermanos, que cuando ustedes y sus jefes mataron a Jesús, lo hicieron sin saber en realidad lo que hacían. 18 Pero Dios cumplió de este modo lo que antes había anunciado por medio de todos sus profetas: que su Mesías tenía que morir. 19 Por eso, vuélvanse a Dios y cambien su manera de vivir, para que él les borre sus pecados 20 y les mande tiempos de alivio, y les envíe a Jesús, a quien desde el principio había escogido como Mesías. 21 Por ahora, él debe permanecer en el cielo hasta que Dios renueve todas las cosas, como lo anunció por medio de sus santos profetas que vivieron en los tiempos antiguos. 22 A nuestros antepasados, Moisés les dijo: “El Señor su Dios hará que de entre ustedes salga un profeta como yo. Presten atención a todo lo que les diga, 23 porque quien no le haga caso a ese profeta será eliminado del pueblo.”
24 »También todos los profetas, desde Samuel en adelante, hablaron acerca de estos días. 25 Ustedes son herederos de las promesas que Dios hizo por medio de los profetas, y son también herederos de la alianza que Dios hizo con los antepasados de ustedes. Pues Dios le dijo a Abrahán: “Todos los pueblos de la tierra serán bendecidos por medio de tus descendientes.” 26 Cuando Dios resucitó a su Hijo, primero lo envió a ustedes, para bendecirlos, y para que cada uno de ustedes se aparte de los malos caminos.»
Mactamilquisquiyam enlhit apyateyaycam
1 Apmiyaclhec alhta Pedro najan Juan tingma apponquinomap. A las tres alhta intomjac. Apquiltemaclha alhta mataa apquililmalhnancama. 2 Yejemoc alhta apquilvita enlhit apyateyaycam ayenmo aptemaclha apquitcoc. Appiquenacpec alhta mataa aclhamoclhojo acnim nicja apatong tingma apponquinomap acvisay Actamalma. Apquilanjam alhta mataa solyayem aptomja apquilantalhningvoycta mataa tingma apponquinomap. 3 Lhama alhta apvita Pedro najan Juan yoyam elantilhic tingma apponquinomap. Apquilmalhnam alhta eyca solyayem. 4 Yejemoc alhta apquilanoc Pedro najan Juan. Aptomjac alhta apcanya Pedro:
—Quip, jingilanojo nincoo —alhta aptomjac.
5 Yejemoc alhta apsicjaclho. Apquiltamjoc alhta elhcac asoc. 6 Aptomjac alhta apcanya Pedro:
—Am coyitnac coo solyayem. Moc asoc eyca inyitnac, sat omquesic lhip. Ayinyema actemaclha apmopvan Jesucristo co Nazaret. Itnimiclha netin, ityisam —alhta aptomjac.
7 Yejemoc alhta apma Pedro apmic apquinimsaclho netin. Yejemoc alhta alyimnaclho apmancoc najan alyiptetaclha apmancoc. 8 Yejemoc alhta apnilhtinga apquinmaclho netin. Inyicpintangvocmoc alhta aplhingam. Aptalhningvocmoc alhta lhama tingma apponquinomap. Intamilaclhec aplhingam. Apnilhtingamquic netin. Apcacoc alhta Dios Ingyapam. 9 Apquilvitac alhta aplhamoclhojo enlhitaoc aplhinga najan apcayo Dios Ingyapam. 10 Apyicpilcacpoc alhta enlhit apquilanjeycam mataa solyayem. Apnec alhta mataa nicja apatong tingma apponquinomap acvisay Actamalma. Pilapcasquic alhta apvitacpo actemaclha aptamalviyam.
Apquiltimnaycam Pedro congne tingma apvisay Salomón
11 Am alhta eyinyavac mataa Pedro najan Juan enlhit aptamalviyam. Apnatemamquic alhta apquiltiyaningvaycmo napocja tingma apponquinomap, congne tingma apvisay Salomón. 12 Lhama alhta apvita Pedro. Aptomjac alhta apquilanya enlhitaoc:
—Enlhitaoc Israel. ¿Soctomja alpilapsa nac apquilvita? ¿Soctomja singilano nac nincoo? ¿Apquilanayqui ya quellhip ayinyema ningmovan inganco najan ningiltamila ningilancam napato Dios? ¿Apquilanayqui ya nintamilquisquiyam nincoo as enlhit? 13 Quip elanojo. Dios Ingyapam aptomja ilhnic nat apvisqui apancaoc Abraham najan Isaac najan Jacob. Aptimesquiscama apyimtalhnamo Apquitca apvisay Jesús. Apquilanem alhta quellhip emacpoc Jesús najan colhic acyantamo apnaclha Pilato. Apquiltamjoc alhta inyicje eyamyiclha Pilato. Quellhip alhta eyca ayinyemaclha apquiltovascama. 14 Quellhip alhta apquilmasma, yoyam colhic acyamyeclho aptomja Apponquinomap najan Appeyvomo. Apquililtamjoc alhta elyamyiclha quellhip enlhit aptomja ticyovam inyap. 15 Apquilajac alhta quellhip aptomja singmescama acyimnatem ingnenyic. Eyca Dios aptomja aplhaticjasquiyam nipyesicsa apquilmasquingvaycmo. Ningiltomja ningilvitaycamco nincoo. 16 Eyca apvisay Jesús ayinyema meyasquiyam as enlhit. Apyimnavocmec alhta. Apquilvitac quellhip najan apquilyicpilcoc as enlhit. Meyasquiyam Jesús intamilquiscacmoc as enlhit napatavo quellhip.
17 Elyalhinga, quip elanojo. Acyasamcoc coo, am alhta elyasamcoc quellhip apquiltomjaclha apquilaja Jesús. Am alhta elyasamcoc apquiltomjaclha apquilviscaa. 18 Invocmec nelha Dios appayvam apquillhanma ilhnic nat profetas Dios apquillingascama. Aplhenacpec nic nat Cristo, am copvanac metac acmasca. 19 Elyanmonquis apquilvalhoc quellhip, yoyam colmascosalhca melyascalhma. Comoc sat acnim, yoyam colhic actamilquiscacmo apquilvalhoc ayinyema Visqui ingac. 20 Ingyapajacsic sat aplhenomacpo nano Cristo apvisay Jesús. Aplhanma ilhnic nat yoyam elvitac quellhip. 21 Apnec siclhoc maa netin acvocmo acnim, yoyam elaniclhac aclhamoclhojo asoc aplhena ilhnic nat Dios Ingyapam. Acno apquillhanma ilhnic nat mataa profetas Dios apquillingascama apquilponquinomap apquilictingam apmamyi. 22 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya ningilyeyjamcaa: “Nipyesicsa apnaymacoc sat ingyinyema profeta Dios aplingascama. Colhojoc sat setnesquiscama coo Dios Visqui ingac. Elaylhojo sat mataa actemaclha appayvam. 23 Am sat ancoc elyajaclho enlhit profeta Dios aplingascama appayvam, etvasacpoc sat nipyesicsa apnaymacoc Israel.”
24 Aplhamoclhojo ilhnic nat profetas Dios apquillingascama apquillhanma as ningvamlha nac jay. Siclhoc nic nat Samuel najan aptomja apteteycaoc. 25 Quellhip apquiltomja profetas Dios apquillingascama apquitquic. Apquilmaycam quellhip pacto (aplhanmaclha nasoc anco) ayinyema Dios Ingyapam. Apquilmasquic nic nat ningilyeyjamcaa Dios Ingyapam. Aptomjac nic nat apcanyacpo Abraham: “Ellhovac sat altamila asoc aplhamoclhojo enlhitaoc lhalhma anco ayinyema lhip aptovana niptamin.” 26 Aplhaticjascacmec alhta Apquitca Dios Ingyapam. Apcapajascama alhta siclho nipyesicsa quellhip, yoyam epasmoc quellhip. Yoyam etlhamcoc quellhip apquiltemaclha acmasom.