Pablo y Bernabé en Iconio
1 En Iconio, Pablo y Bernabé entraron en la sinagoga de los judíos, y fue tal su predicación que muchos creyeron, judíos y no judíos por igual. 2 Pero los judíos que rechazaron el mensaje despertaron la mala voluntad de los no judíos contra los hermanos. 3 A pesar de eso, los apóstoles se quedaron allí mucho tiempo y, confiados en el Señor, hablaban sin ningún temor; y lo que ellos decían del amor de Dios el Señor lo confirmaba, pues les daba poder para hacer señales y milagros. 4 La gente de la ciudad estaba dividida, pues unos estaban a favor de los judíos y otros a favor de los apóstoles. 5 Resultó entonces que tanto judíos como no judíos se pusieron de acuerdo con las autoridades para maltratarlos y apedrearlos, 6 pero Pablo y Bernabé lo supieron y se escaparon a Listra y Derbe, unos pueblos de Licaonia, y a otros lugares cercanos, 7 donde también anunciaron la buena noticia.
Pablo es apedreado en Listra
8 En Listra había un hombre que desde su nacimiento nunca había podido caminar. Sus pies estaban inmóviles. Ese hombre estaba sentado 9 oyendo lo que Pablo decía, y Pablo se fijó en él, y al darse cuenta de que tenía la suficiente fe para ser sanado, 10 le dijo con fuerte voz:
—¡Levántate! ¡Ponte derecho sobre tus pies!
De un salto, aquel hombre se puso en pie y comenzó a caminar. 11 La gente, al ver lo que Pablo había hecho, empezó a gritar en la lengua de Licaonia:
—¡Los dioses han bajado a nosotros en forma humana!
12 Y es que pensaban que Bernabé era el dios Zeus, y que Pablo, como era el que hablaba, era el dios Hermes. 13 El sacerdote de Zeus, que tenía su templo a la entrada del pueblo, trajo toros y adornos florales, y él y la gente quisieron ofrecerles un sacrificio. 14 Pero cuando Bernabé y Pablo se dieron cuenta de esto, se rasgaron la ropa y se metieron entre la gente, gritando: 15 «Pero, señores, ¿por qué hacen esto? Nosotros somos simples mortales, como ustedes. Precisamente hemos venido para anunciarles esta buena noticia, para que dejen ya estas cosas, que no sirven para nada, y que se vuelvan al Dios de la vida, creador del cielo y de la tierra, del mar y de todo lo que hay en ellos. 16 Aunque en otros tiempos Dios permitió que cada cual siguiera su propio camino, 17 nunca dejó de manifestarse por medio del bien que hacía; y es Dios quien les manda la lluvia y las buenas cosechas, y quien les da lo suficiente para que coman y vivan alegres.»
18 Pero aunque ellos les decían esto, no pudieron impedir que la gente les ofreciera el sacrificio.
19 En esto, llegaron unos judíos de Antioquía y de Iconio, que hicieron cambiar de parecer a la gente; entonces apedrearon a Pablo, y después lo sacaron del pueblo a rastras, pues pensaban que estaba muerto. 20 Pero cuando los discípulos se juntaron y rodearon a Pablo, este se levantó y regresó al pueblo, y al día siguiente salió con Bernabé para Derbe.
21 En Derbe anunciaron la buena noticia, y el número de seguidores aumentó. Luego volvieron a Listra, a Iconio y a Antioquía. 22 En esos lugares animaron a los discípulos, y los exhortaron a seguir firmes en la fe; además, les advirtieron que para entrar en el reino de Dios había que pasar por muchas aflicciones. 23 Allí nombraron ancianos en cada iglesia y, después de orar y ayunar, los encomendaron al Señor, en quien habían creído.
Pablo y Bernabé vuelven a Antioquía de Siria
24 Después, atravesaron la región de Pisidia y llegaron a la de Panfilia; 25 predicaron la palabra en Perge, y luego fueron a Atalia. 26 Allí se embarcaron para Antioquía, ciudad donde los habían encomendado a la gracia de Dios para la tarea que acababan de concluir. 27 Cuando llegaron a Antioquía, reunieron a los de la iglesia y les contaron todo lo que Dios había hecho con ellos, y cómo el Señor había abierto la puerta de la fe a los no judíos. 28 Y durante mucho tiempo Pablo y Bernabé se quedaron allí con ellos.
Apquilvoyam Pablo najan Bernabé tingma Iconio
1 Apquilvocmec alhta Pablo najan Bernabé tingma Iconio. Apquilantalhningvocmec alhta apcaneyquiclhilha judíos. Avanjec alhta apquiltimnaycam. Yejemoc alhta apquiltomja melyasquiyam aplhamoclhojo judíos najan metnaja judíos. 2 Apquilyascacmec alhta napocja judíos. Apquillovcasquic alhta metnaja judíos. Apquilmapsom alhta apquiltimescasac apquilpipma. 3 Acvoncaclho alhta apnaycam Pablo najan Bernabé. Apquiltimnam alhta amyaa mepqui apquillay. Am alhta elyascacmoc Visqui ingac. Apyimnatescasquic alhta almam apquilvalhoc actemaclha appayvam Visqui ingac (Dios). Apmesquic alhta apquilmopvan, yoyam ellanac asoc monquinatquiscama najan asoc sinpilapquiscama. 4 Apyaptacpec alhta napocja enlhitaoc tingma. Apquilpasmec alhta napocja enlhitaoc judíos. Napocja alhta najan apquilpasmac apóstoles apquilapajasomap. 5 Apquilpasmeclhec alhta judíos metnaja judíos najan apquilimja apmamyi. Apquililtamjoc alhta elticpam apyimpeoc apóstoles apquilapajasomap najan elyicna mataymong. 6 Lhama alhta apquillinga amyaa apquillhenamap. Yejemoc alhta apquinyajamco yoclhilhma Licaonia. Apquilvocmec alhta tingma Listra najan tingma Derbe najan poc tingma. 7 Apquililtimnasquic alhta najan tasic amyaa apquilvoycamlha.
Apyicnamap mataymong Pablo tingma Listra
8 Apnec alhta tingma Listra lhama enlhit mepqui aplhingam. Aptemaclha apquitcoc actimem colyimnatem alyiptetaclha apmancoc. Apnec alhta mataa nalhpop. Am alhta copvanac elhong. 9 Aplingac alhta as enlhit actemaclha aplhanma Pablo. Yejemoc alhta apquilano Pablo. Apyicpilcoc alhta Pablo actemaclha aclhanma apvalhoc as enlhit, yoyam etamalvomoc. 10 Apyimnatasquic alhta appayvam Pablo:
—Itnimiclha netin, ipeyvasiclha apmancoc —alhta aptomjac.
Apnilhtinquic alhta netin as enlhit. Inyicpintangvocmo alhta aplhingam. 11 Lhama alhta apquilvita actemaclha aptamjaycam Pablo. Yejemoc alhta apquilpalhimcaso actemaclha apquilpayvam apanco licaonia:
—¡Apquilvayventac ingilyapam diosaoc as nalhpop, apquilyitsomacpo enlhitaoc! —alhta intomjac amyaa apcanyacpo.
12 Apcanyacpec alhta Bernabé apvisay ingilyapam Júpiter. Apcanyacpec alhta Pablo apvisay ingilyapam Mercurio. Ayinyema alhta apmopvan apquiltimnaycam Pablo. 13 Ningatoc tingma Listra apyitna alhta tingma apponquinomap apmaclha Júpiter. Yejemoc alhta apvaa sacerdote apquinyema as tingma apponquinomap. Apnalantac alhta vayqui inquilinavaa, yoyam coticyo. Apquilsantac alhta najan yamit ilhnamoc tingma apatong. Apquililtamjoc alhta elpasmiclha apquililmalhnesquiscama najan elmesic asoc acticyovam, yoyam colvatnalhca. 14 Lhama alhta apquilvita as asoc Bernabé najan Pablo. Yejemoc alhta apquilyapta apnenyic apquilantalhnama. Apquinincamquic alhta nipyesicsa enlhitaoc, apquilpalhamamcaa:
15 —¡Quip elanojo enlhitaoc! ¿Soctomja apquiltomja nac as asoc quellhip? —alhta apquiltomjac. Enlhit nincoo lha ningno quellhip. Ningvaac nincoo, yoyam ongiltimnacsic amyaa. Elvatsaoc as asoc apquilyitquiscama dios. Elyiplaclha sat Dios Ingyapam apjalhnancoc aptomja apquillanay netin najan nalhpop najan yingmin acvanyam najan aclhamoclhojo asoc acnamco maa. 16 Apcavoc nic nat Dios Ingyapam, yoyam elvajanamcoc apquiltemaclha apancavo apquilanomacpo enlhitaoc lhalhma anco. 17 Inlingasalhquic nic nat mataa aptemaclha apanco Dios Ingyapam nipyesicsa enlhitaoc. Ayinyema ilhnic nat apmescama mataa asoc altamila. Ingmesquic mataa acmamay najan cotlaycaoc acyilhna. Apquilpayesaclhec mataa ingilvalhoc singmesa nintoycaoc acmenmalhem najan asoc, yoyam ongilitsovacsojo —alhta apquiltomjac Pablo najan Bernabé.
18 Naysicsa colyoyam alhta elvatsamcoc, invocmoc alhta apquilvalhoc appayvam apóstoles apquilapajasomap. Apquilvatsamquic alhta apquilmescama asoc acticyovam alvatnomalhquilha.
19 Yejemoc alhta apquilvaa judíos apquilinyema tingma Antioquía najan tingma Iconio. Apquillovquiscaac alhta enlhitaoc. Yejemoc alhta apyinjacpo mataymong Pablo. Apcanyacpec alhta ingyitsapo. Apquilyinyovasamquic alhta tap tingma. 20 Lhama alhta apcaneclho enlhit melyasquiyam tasic amyaa apyitnaclha Pablo. Yejemoc alhta aplhaticja. Aptalhningvoclhec alhta mocjam tingma. Secaseclha alhta intomjac apquilmiyaclho Pablo najan Bernabé tingma Derbe.
21 Yejemoc alhta apquiltinasamcaa mocjam tasic amyaa tingma Derbe. Aplhamaseclhec alhta enlhit melyasquiyam tasic amyaa. Apquiltajavoc alhta mocjam apquilmiyaclho tingma Listra najan tingma Iconio najan tingma Antioquía. 22 Aptomjac alhta Pablo najan Bernabé apquilanya enlhit melyasquiyam tasic amyaa: “Elyimnaticsojo mataa apquilvalhoc. Elinlhanmojo apquiltimem melyasquiyam tasic amyaa. Elyasamcojo quellhip: Incaymalhquic colhamojoc actemaclha acyajapmo ingilvalhoc, yoyam ongilpalhavomoc Dios apquilnancascama” —alhta apquiltomjac. 23 Apquilyacyesquic alhta Pablo najan Bernabé enlhit, yoyam etnejic apquinimsomap apmamyi moclhama Jesucristo apmolhama (iglesia). Yejemoc alhta apquililmalhnam actemaclha melmajay aptoycaoc. Apquilmalhnescasquic alhta as enlhitaoc. Am alhta elyascacmoc Visqui ingac as enlhitaoc.
Apquiltajemo Pablo najan Bernabé tingma Antioquía yoclhilhma Siria
24 Apquilyeycajangvoclhec alhta yoclhilhma Pisidia. Apquilvoclhec alhta yoclhilhma Panfilia. 25 Apquililtimnam alhta tasic amyaa tingma Perge. Natamin alhta apquilyasa tingma Atalia. 26 Apquilquinamtec alhta maa barco. Apquilmiyaclhec alhta tingma Antioquía apquilinyemayaclha alhta. Amamyi apquillhingam siclhoc anco alhta apquililmalhnesquisa Dios Ingyapam, yoyam eltamilsic Pablo najan Bernabé. Apquilvactamoc alhta mocjam. Apquilsovjoquic alhta apquilanyomap eltimjic. 27 Lhama alhta apquilvactamo tingma Antioquía. Apcansaclhoc alhta enlhitaoc Jesucristo apmolhama. Apquililtimnam alhta aclhamoclhojo actemaclha apquilanyomap eltimjic ayinyema Dios Ingyapam. Visqui ingac alhta aptomja apmayesquiscama atong, yoyam eltimjic najan melyasquiyam metnaja judíos. 28 Acvoncaclho alhta apma Pablo najan Bernabé nipyesicsa enlhitaoc melyasquiyam tasic amyaa.