Reinado de Jorán en Israel
1 En el año dieciocho del reinado de Josafat en Judá, Jorán hijo de Ajab comenzó a reinar sobre Israel, y reinó en Samaria durante doce años. 2 Sus hechos fueron malos a los ojos del Señor, pero no tanto como los de su padre y su madre, ya que él quitó la piedra sagrada que su padre había hecho para adorar a Baal. 3 No obstante, cometió los mismos pecados de Jeroboán hijo de Nabat, con los cuales había hecho pecar a Israel.
Eliseo predice la victoria sobre Moab
4 Mesa, el rey de Moab, se dedicaba a criar ovejas, y tenía que entregar al rey de Israel, como tributo, cien mil corderos y cien mil carneros, más su lana. 5 Pero cuando Ajab murió, el rey de Moab se rebeló contra el rey de Israel. 6 Entonces el rey Jorán salió de Samaria y pasó revista a todo el ejército de Israel. 7 Luego mandó decir al rey de Judá: «El rey de Moab se ha rebelado contra mí. ¿Quieres acompañarme a luchar contra él?»
El rey de Judá respondió: «Te acompañaré. Yo estoy contigo y con tu gente, lo mismo que mi ejército y mi caballería. 8 Pero, ¿por qué camino atacaremos?» Y Jorán contestó: «Por el camino del desierto de Edom.»
9 Así pues, los reyes de Israel, Judá y Edom se pusieron en marcha. Pero tuvieron que dar un rodeo de siete días, pues se les terminó el agua para el ejército y sus animales, 10 así que el rey de Israel dijo:
—¡Vaya! ¡Estamos en serios problemas! Por lo visto, el Señor nos ha traído aquí para entregarnos en manos de los moabitas.
11 Y Josafat preguntó:
—¿No habrá por aquí algún profeta del Señor? Vayamos a consultarlo, a ver qué nos dice el Señor por medio de él.
Uno de los oficiales del rey de Israel dijo:
—Por aquí está Eliseo hijo de Safat, que era asistente de Elías.
12 —Pues algo tendrá que decir de parte del Señor —contestó Josafat.
Inmediatamente el rey de Israel, Josafat y el rey de Edom fueron a verlo, 13 pero Eliseo dijo al rey de Israel:
—Yo no tengo nada que ver contigo. ¡Ve a consultar a los profetas de tu padre y a los de tu madre!
Pero el rey de Israel insistió:
—No, porque el Señor nos ha traído para que los tres reyes caigamos en manos de los moabitas.
14 Y Eliseo le contestó:
—Juro por el Señor todopoderoso, que me está viendo, que si no fuera porque respeto a Josafat, rey de Judá, no te prestaría yo atención, ni te miraría siquiera. 15 Vamos a ver, ¡tráiganme a un músico!
Y cuando el músico se puso a tocar, el Señor se posesionó de Eliseo, 16 y Eliseo dijo:
—El Señor ha dicho: “Hagan muchas zanjas en este valle, 17 porque aunque no habrá viento ni verán ustedes llover, este valle se llenará de agua y todos ustedes beberán, lo mismo que sus ganados y sus bestias. 18 Y esto es solo una pequeña muestra de lo que el Señor puede hacer, porque además él va a entregar a los moabitas en las manos de ustedes, 19 y ustedes destruirán todas las ciudades amuralladas e importantes, y cortarán todos los árboles frutales, cegarán todos los manantiales de agua, y llenarán de piedras todos los terrenos de cultivo.”
20 En efecto, a la mañana siguiente, a la hora de presentar la ofrenda, empezó a correr agua desde Edom y todo el terreno se inundó. 21 Mientras tanto, los moabitas se habían enterado de que los reyes llegaban para atacarlos, por lo que llamaron a filas a todos los jóvenes y adultos en edad militar, y tomaron posiciones en la frontera. 22 Por la mañana, cuando se levantaron, el sol se reflejaba en el agua y le daba un color rojizo, por lo que los moabitas pensaron que era sangre. 23 Entonces dijeron: «Eso es sangre. Seguramente los reyes han luchado entre sí, y se han destruido unos a otros. ¡Moabitas, vamos ahora a apoderarnos de las cosas que han dejado!»
24 Pero al llegar los moabitas al campamento, los israelitas los atacaron, y cuando intentaron huir, los israelitas los persiguieron y los mataron. 25 Luego destruyeron las ciudades, llenaron de piedras los terrenos de cultivo, cegaron todos los manantiales y cortaron todos los árboles frutales. Solo quedó en pie la ciudad de Quir Jaréset. Y así los soldados, que eran expertos en el manejo de la honda, rodearon la ciudad y la conquistaron.
26 Cuando el rey de Moab se dio cuenta de que el ataque era superior a sus fuerzas, tomó setecientos soldados de infantería para abrir una brecha hacia donde estaba el rey de Edom. Pero no lograron pasar. 27 Entonces tomó a su hijo mayor, que habría de reinar en su lugar, y lo mató sobre la muralla, para ofrecerlo allí mismo a su dios como ofrenda quemada. Esto provocó gran enojo contra los israelitas, por lo que estos levantaron el campamento y regresaron a su país.
Apvisqui Joram nipyesicsa co Israel
1 Aptimec nic nat Josafat apvisqui co Judá acvaycmo dieciocho años. Aptimesacpec nic nat Joram, Acab apquitca, apvisqui co Israel, acvaycmo doce años tingma pac Samaria. 2 Somcoc nic nat aptemaclha apanco napato Dios Visqui ignac, asilhte inyicje aptemaclha apmapsom. Avanjec nic nat apmapsom apyap ninga najan inquin ninga, apquinimquiscama nic nat mataymong quilaycmasquiscama Baal. Aptovasquic nic nat Joram as mataymong quilaycmasquiscama. 3 Am nic nat elvatasac Joram apquilsilhnanoncama enlhitaoc Israel, ayinyema ilhnic nat apvisqui Jeroboam, Nabat apquitca, eltimjic apquilayo quilaycmasquiscama.
Apquilimpocjay nipyesicsa moabitas
4 Apvisqui nipyesicsa moabitas nic nat apvisay Mesa. Metlaycaoc nic nat apnatoscama nipquesic. Apcanyacpec nic nat etlhaoc cien mil apnatoscama macmescama apvisqui co Israel, acvisay tributo, najan cien mil apnatoscama, colhic alyesescama apva. 5 Apquitsepquic nic nat apvisqui Acab. Yiplovcoc nic nat apquinmelhaycam apvisqui co Moab, apquilmasma apnatoscama. 6 Apmiyaclhec nic nat apvisqui Joram co Samaria, elanojo apyovoclhojo singilpilhtetemo nipyesicsa enlhitaoc Israel. 7 Apcapajasquic nic nat colhic altimnasa apvisqui co Judá, aptomja apcanya: Singinmelhaycam aptomja apvisqui co Moab. ¿Pa ya jepasmoc, ongillanac sat ningimpocjay nipyesicsa maa?— nic nat aptomjac Joram.
Apcatingmavoc nic nat apvisqui co Judá (Josafat): —Ongilpasmoc sat ningyovoclhojo, najan nalhapaoc najan nolhing apcapaoc. 8 ¿Co laa acpayjo amay, yoyam ongilimpocjac? — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat apvisqui Joram: —Payjoc amay acyascama yoclhilhma actamopeycaoc Edom — nic nat aptomjac.
9 Apquilpasmeclhec nic nat apquilviscaa co Israel, najan co Judá najan co Edom. Apquilmiyaclhec nic nat amay siete acnim. Inyamasalhquic nic nat yingmin apyinaycaoc enlhitaoc najan apquilquinamtem.
10 Aptomjac nic nat apvisqui co Israel apquilanya: —¡Vamlha! Ayinayc coo jingilmoc sat cotnaja ingmoc moabitas, ayinyema Dios Visqui ingac — nic nat aptomjac.
11 Aptomjac nic nat apvisqui Josafat apcanya: —¿Co laa acpayjo apna profeta Dios aplingascama, yoyam ongilmalhna? — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat lhama singilpilhtetemo apvisqui israelita: —Apnec maa Eliseo, Safat apquitca, aptamjaycamó lhama Elías — nic nat aptomjac.
12 Apcatingmavoc nic nat Josafat: Naso, jingiltimnacsic sat yavamlha ontimjic napato Visqui ingac — nic nat aptomjac.
Apmiyaclhec nic nat apvisqui co Israel Josafat, aplhalhma alhta apvisqui co Edom, eltingya sat profeta Eliseo.
13 Aptomjac nic nat profeta Eliseo apcanya Josafat, apvisqui co Israel: —Mopasmejec sat coo. Itingya sat lhip profetas apancaoc apyap ninga najan inquin ninga — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat apvisqui co Israel: —Jave. Ayinayc coo jingilmoc sat cotnaja ingmoc moabitas, ayinyema Dios Visqui ingac — nic nat aptomjac.
14 Aptomjac nic nat Eliseo apcanya: —Pac olhenic mepqui sicyeycajascaoc napato Visqui ingac. Acmiyovquic coo Josafat apvisqui co Judá, momyovejec coo lhip najan apquillhalhmaa. 15 ¡Eltingya siclho enlhit epayvacsic música! — nic nat aptomjac.
Appayvasquic nic nat enlhit música. Yejemoc nic nat apnaclho Visqui espíritu apanco apvalhoc Eliseo.
16 Aptomjac nic nat profeta appayvam: —Eycaso appayvam apanco Visqui ingac: Ellana sat quellhip as alvata represas amay netin. 17 Cotnejic sat mepqui alhcajayam, najan mepqui acmamay. Elvitac sat quellhip ayinyema yingmin alvata aclaneyo. Elyinamcoc sat quellhip najan apnatoscama najan apquilquinamtem. 18 Eycaso ayinyema Visqui ingac, malha simpilapquiscama ayitcoc. Cotnejic sat moc simpilapquiscama, apquilyimnatem sat eltimjic quellhip nipyesicsa cotnaja ingmoc moabitas. 19 Elnatovacsic sat quellhip tingma apquilvanyam, najan mataymong apjalhtam tingma. Elyatemenic sat quellhip yamtaa acma acyilhna. Elyamacsic sat actiyapmaclha yingmin, etlhaoc sat mataymong lhalhma anco amyip apquilcaycaoc.
20 Secaseclha ilhnic nat intomjac. Pilapcasquic nic nat apquilvita yingmin alvata, ayinyema ilhnic nat inquilhe yoclhilhma Edom, ayapma ilhnic nat nalhpop. Intomjac nic nat hora macmescamaclha asoc Dios congne tingma apponquinomap. 21 Inlingalhquic nic nat amyaa nipyesicsa moabitas, yoyam elimpocjac sat apquilviscaa najan apquillhalhmaa. Yejemoc nic nat apquilanyacpo apquilyimnanic najan acma apquilmaycam, elpenacsojoc sat, ingyaniclhac sat nicja yoclhilhma. 22 Secaseclha ilhnic nat intomjac, apnalhaticja apyovoclhojo. ¡Pilapcasquic nic nat apquilvita actiyapma acnim tacjalhit yingmin, malha actomjayclho ema, cas acyilhvasem! 23 Apquilpamejitsacpec nic nat: ¡Ema nac lha! ¡Nasoc lhaja apquilnapomap nipyesicsa maa apquilviscaa najan apquillhalhmaa, apticyovquic lhaja! ¡Noc maa, quellhip moabitas! ¡Ongilansiclhac sat apquilnatam najan apquilmaycam apquilyamasma apticyovam! — nic nat apquiltomjac.
24 Apquilimpocjac nic nat moabitas nipyesicsa israelitas apnaycam carpa tingma. Apquilnapacpec nic nat israelitas. Apquilinyajamquic nic nat moabitas. Apquilminlhinacpec nic nat, apticyovquic nic nat maa. 25 Apnatovasquic nic nat israelitas tingma apquilvanyam cotnaja ingmoc. Apquilhaquic nic nat mataymong amyip ninganma. Apquilyamasquic nic nat actiyapmaclha yingmin acyovoclhojo. Apquilyatemenquic nic nat yamtaa acma acyilhna. Am nic nat etvasacpoc lhama tingma apvisay Kir-haseret. Apquilvocjac nic nat maa, apquilimpocjac nic nat enlhit apquilmaycam honda, apquilmam nic nat tingma.
26 Apvitac nic nat apvisqui co Moab aptomja meyimnatem. Apcapajasaclhec nic nat setecientos singilpilhtetemo nalhapaoc, elnapacpoc sat apquillhalhmaa apvisqui co Edom. Am nic nat eyimnac. 27 Yejemoc nic nat aptingyac apquitca aptiyam apmamyi, apyantamaclho netin mataymong tingma apjalhtam. Apcanyacpec nic nat apquitca etniclha apvisqui apya'monquiscama apyap. Apmatnec nic nat apquitca netin mataymong apjalhtam, etnejic macmescama quilaycmasquiscama dios apancaoc. Apquillovquic nic nat israelitas apquilvita. Apquilvatsamquic nic nat apquilimpocjay. Apquiltajaclhec nic nat apquilaoclha Israel.