Reinado de Joacaz en Israel
1 Joacaz hijo de Jehú comenzó a reinar en Israel el año veintitrés del reinado de Joás hijo de Ocozías en Judá. La capital de Israel era Samaria, y Joacaz reinó diecisiete años. 2 Sus hechos fueron malos a los ojos del Señor, pues cometió los mismos pecados con que Jeroboán hijo de Nabat hizo pecar a Israel, y no se apartó de ellos. 3 Por eso el Señor se enojó mucho contra Israel, y durante largo tiempo permitió que Jazael, rey de Siria, y su hijo Ben Adad lo derrotaran.
4 Joacaz oró al Señor, y el Señor atendió su oración porque había visto cómo el rey de Siria oprimía a los israelitas. 5 Así, el Señor dio a Israel un libertador, y los israelitas se liberaron del poder de Siria y volvieron a vivir como antes, tranquilos en sus casas. 6 Sin embargo, no se apartaron de los pecados cometidos por los descendientes de Jeroboán, el cual hizo pecar a Israel, sino que siguieron haciendo lo malo y la representación de Asera siguió estando en Samaria.
7 Como el rey de Siria los había destruido y hecho polvo, a Joacaz no le había quedado más ejército que cincuenta soldados de caballería, diez carros de combate y diez mil soldados de infantería.
8 El resto de la historia de Joacaz y de todo lo que hizo, y de sus hazañas está escrito en el libro de las crónicas de los reyes de Israel. 9 Cuando murió, lo enterraron en Samaria. Después su hijo Joás reinó en su lugar.
Reinado de Joás en Israel
10 En el año treinta y siete del reinado de Joás, rey de Judá, Joás hijo de Joacaz comenzó a reinar en Israel, y reinó en Samaria durante dieciséis años. 11 Sus hechos fueron malos a los ojos del Señor, pues no se apartó de todos los pecados con que Jeroboán hijo de Nabat hizo pecar a Israel, sino que siguió cometiéndolos.
12 El resto de la historia de Joás y de todo lo que hizo, y de sus hazañas, y de cómo luchó contra Amasías, rey de Judá, está escrito en el libro de las crónicas de los reyes de Israel. 13 Cuando Joás murió, lo enterraron en Samaria con los reyes de Israel. Después subió al trono Jeroboán.
Profecía final y muerte de Eliseo
14 Eliseo estaba enfermo de muerte, y Joás, rey de Israel, fue a verlo, y lloró y lo abrazó. Le dijo:
—¡Padre mío, padre mío, que has sido para Israel como un ejército poderoso!
15 Eliseo le dijo:
—Toma un arco y algunas flechas.
El rey tomó un arco y unas flechas. 16 Entonces Eliseo le dijo:
—Prepárate a disparar una flecha.
Mientras el rey hacía esto, Eliseo puso sus manos sobre las del rey 17 y le dijo:
—Abre la ventana que da al oriente.
El rey la abrió, y Eliseo le ordenó:
—Ahora, ¡dispara!
Y el rey disparó la flecha. Entonces Eliseo exclamó:
—¡Flecha salvadora del Señor! ¡Flecha salvadora contra Siria! ¡Tú vas a derrotar a los sirios en Afec, y acabarás con ellos!
18 Después le dijo al rey:
—Toma las flechas.
Al tomarlas el rey, Eliseo le ordenó:
—Ahora golpea el suelo.
El rey golpeó el suelo tres veces, y se detuvo. 19 Entonces el profeta se enojó con él y le dijo:
—Si hubieras golpeado el suelo cinco o seis veces, habrías podido derrotar a los sirios hasta acabar con ellos; pero ahora los derrotarás solo tres veces. 20 Algún tiempo después Eliseo murió, y lo enterraron.
Año tras año bandas de ladrones moabitas invadían el país. 21 En cierta ocasión, unos israelitas estaban enterrando a un hombre y, al ver que una de esas bandas venía, arrojaron al muerto dentro de la tumba de Eliseo y se fueron. Pero tan pronto el muerto rozó los restos de Eliseo, resucitó y se puso en pie.
22 Mientras Joacaz vivió, Jazael, rey de Siria, oprimió a Israel. 23 Pero el Señor tuvo misericordia y compasión de ellos, y por causa de su alianza con sus antepasados Abrahán, Isaac y Jacob, puso en ellos su atención y no quiso destruirlos ni arrojarlos de su presencia. Y hasta ahora no lo ha hecho.
24 Cuando murió Jazael, rey de Siria, en su lugar reinó su hijo Ben Adad. 25 Entonces Joás hijo de Joacaz rescató del poder de Ben Adad las ciudades que en la guerra este le había quitado a Joacaz, su padre. Y Joás derrotó a Ben Adad tres veces, y recuperó las ciudades de Israel.
Apvisqui Joacaz nipyesicsa co Israel
1 Aptimec nic nat Joás, Ocozías apquitca veintitrés años apvisqui co Judá. Aptimesacpec nic nat apvisqui co Israel Joacaz, Jehú apquitca. Tingma pac nic nat Samaria, aptimem apvisqui acvaycmo diecisiete años. 2 Somcoc nic nat aptemaclha apanco napato Dios Visqui ingac. Apyiplovcasquic nic nat aptemaclha melyascalhma Jeroboam, Nabat apquitca, apsilhnanimquiscama nic nat enlhitaoc Israel. Am nic nat elvatasac aptemaclha apcayo quilaycmasquiscama. 3 Aplovquic nic nat Dios Visqui ingac apvita apvisqui najan apquiltemaclha enlhitaoc Israel. Apquilmacpec nic nat mataa apquilimpocjay cotnaja ingmoc Hazael, apvisqui co Siria, najan apquitca Ben-adad najan apnaymacoc, apquilimpocjay israelitas.
4 Apquilmalhnaquic nic nat Joacaz Dios Visqui ingac, yoyam epasmoc. Apjalhnoc nic nat Dios apquilmalhnancama, apvita apquillingaycamco israelitas nipyesicsa co Siria. 5 Aptingyascasquic nic nat Dios lhama apquilvomquiscama tap, aptomja apmascoscama apquillingaycamco acyimtalhnama nipyesicsa co Siria. Apquilnaclhec nic nat mocjam israelitas tingma apancaoc, actemaclha nano actamilaycam apquilvalhoc. 6 Yitnec nic nat apquiltemaclha apquilyiplovquiscama melyascalhma, ayinyema ilhnic nat aptovana apvisqui Jeroboam, aptomja ilhnic nat apsilhnanimquiscama enlhitaoc Israel. Apquiltimec nic nat apquilayo quilaycmasquiscama Asera, acyitnamaclha tingma Samaria.
7 Mepqui ilhnic nat apquillhalhmaa mocjam apvisqui Joacaz, apquilvamlha cincuenta singilpilhtetemo nolhing apcapaoc, najan diez carros, najan diez mil singilpilhtetemo nalhapaoc. Apyimnatem apanco ilhnic nat apvisqui co Siria, aptomja apnatovascama israelitas, malha aptoyam lhopactic nic nat intomjac.
8 Yitnec nic nat mocjam amyaa actalhesomalhca aptemaclha apvisqui Joacaz, acvisay vaycajac crónicas apquilviscaa co Israel. 9 Apquitsepquic nic nat, apcatoynacpec nic nat tingma Samaria. Aptimesacpec nic nat apquitca Joás, etnejic apvisqui apya'monquiscama apyap ninga.
Apvisqui Joás nipyesicsa co Israel
10 Aptimec nic nat Joás apvisqui co Judá acvaycmo treinta y siete años. Aptimesacpec nic nat apvisqui co Israel apvisay Joás, Joacaz apquitca, payjoc tingma Samaria, acvaycmo dieciséis años aptimem apvisqui. 11 Somcoc nic nat aptemaclha apanco napato Dios Visqui ingac. Am nic nat elvatasac apyiplovquiscama melyascalhma ayinyema Jeroboam, Nabat apquitca, aptomja ilhnic nat apquilsilhnanimquiscama enlhitaoc Israel.
12 Yitnec nic nat mocjam amyaa actalhesomalhca apvisqui Joás, aptemaclha apquilimpocjay nipyesicsa apnaymacoc Amasías, apvisqui ilhnic nat co Judá, acvisay vaycajac crónicas apquilviscaa co Israel. 13 Apquitsepquic nic nat Joás, apcatoynacpec nic nat tingma Samaria, apquilatoynamacpilha apquilviscaa. Aptimesacpec nic nat apquitca Jeroboam, etnejic apvisqui apya'monquiscama apyap ninga.
Apquitsepma profeta Eliseo
14 Ningmasquem nic nat incajac profeta Eliseo. Inquitlhincasquic nic nat ingyitsapoc. Apyoctac nic nat apvisqui Israel apvisay Joás. Apvinec nic nat apyitnaclha profeta.
Aptomjac nic nat apvisqui apcanya profeta: —¡Ingilyap Eliseo, ingilyap Eliseo! Carro pac Israel najan nolhing apcapaoc — nic nat aptomjac.
15 Aptomjac nic nat profeta apcanya apvisqui: —Ivoclha sat yanca pac najan pilhpaalh — nic nat aptomjac. Apvoclhec nic nat yanca pac apvisqui.
16 Aptomjac nic nat profeta apcanya apvisqui: —Ininquin sat apmeoc netin pilhpaalh — nic nat aptomjac.
Apninquinquic nic nat apmeoc apvisqui netin pilhpaalh. Netin nic nat apninquinac apmeoc profeta.
17 Aptomjac nic nat profeta apcanya: —Ingyajalhtapong yanca — nic nat aptomjac. Ilic sat atong ayitcoc payjo actiyapmaclha acnim — nic nat aptomjac. Apliquic nic nat atong ayitcoc apvisqui. Apjalhtaponquic nic nat yanca.
Aptomjac nic nat profeta: —Lhama yanca actomja acsoyam ningilvomsomalhca tap ayinyema Dios. Moc yanca actomja singmasma naysicsa ningilnapomalhca co Siria. Elnapacpoc sat co Siria, eticyoc sat tingma Afec — nic nat aptomjac.
18 Aptomjac nic nat profeta mocjam: —Ilic sat mocjam yanca pac. Iticpam sat lhop — nic nat aptomjac.
Apliquic nic nat yanca pac apvisqui Israel. Apticpamquic nic nat, natqui apticpongam lhop nic nat aptomjac. Apquilvatasquic nic nat.
19 Aplovquic nic nat profeta, aptomja apcanya: —Elnapacpoc sat quellhip co Siria. Acvaycmo natqui apquilnapomap co Siria. Comascoc sat apquilyimnatem quellhip. ¿Soctomja meticponga nac lhip yanca lhopactic acvaycmo cinco najan seis? Yoyam esovjacpoc sat apticyovam co Siria — nic nat aptomjac profeta.
20 Apquitsepquic nic nat profeta Eliseo. Apcatoynacpec nic nat. Apquillanac nic nat quimpocjacme enlhitaoc moabitas as yoclhilhma. Apquiltemaclha nic nat mataa moclhama año. 21 Nalhit acnim nic nat intomjac. Apquiltamjoc nic nat elatoynic lhama enlhit apquitsepma. Pilapcasquic nic nat apquilvita apquilimpocjay cotnaja ingmoc. Apquilyinyovquic nic nat apjápac macpicanmaclha profeta apquitsepma. Apyipitcangvocmec nic nat poc apquitsepma. Yejemoc nic nat aplhaticjangvocmo apjápac. Aptipquic nic nat tacjalhop, aptomjayclho apjalhnancoc.
22 Avanjec nic nat apquilinmelhaycam apvisqui Hazael najan co Siria, naysicsa aptimem apvisqui Joacaz. 23 Aptomjac nic nat Dios Visqui ingac apquilmasma israelitas, ayinyema aptemaclha apcasicjayo najan apcamliyam. Najan ayinyema apquillanay nic nat pacto ningmiyovmalhca napatavo ningilyeyjamcaa Abraham, najan Isaac, najan Jacob. Apmiyovquic nic nat Dios, yoyam melnatovasacpejec sat israelitas, acvaycmo as ningvamlha nac jay.
24 Apquitsepquic nic nat apvisqui co Siria apvisay Hazael. Aptimesacpec nic nat apvisqui apquitca Ben-adad apya'monquiscama apyap ninga. 25 Apquilimpocjac nic nat apvisqui Joás, Joacaz apquitca, najan apnaymacoc tingma apquilvanyam apancaoc, apquilmam siclho cotnaja ingmoc Ben-adad najan apnaymacoc. Apquilinmelham nic nat cotnaja ingmoc, apquinyem nic nat apvisqui Joacaz, Joás apyap. Tres nic nat apquilimpocjay Joás najan apnaymacoc, elnapacpoc apvisqui Ben-adad najan apnaymacoc. Apquilvomsacpec nic nat tap tingma apancaoc apquileyvomaclha israelitas.