Reinado de Ajaz en Judá
(2~R 16.1-20)
1 Ajaz tenía veinte años cuando comenzó a reinar, y reinó en Jerusalén durante dieciséis años; pero sus hechos no fueron rectos a los ojos del Señor, como los de su antepasado David, 2 sino que siguió los pasos de los reyes de Israel, y también hizo estatuas de metal fundido que representaban a Baal, 3 quemó incienso en el valle de Ben Jinón e hizo quemar a sus hijos en sacrificio, conforme a las prácticas infames de las naciones que el Señor había arrojado de la presencia de los israelitas. 4 Además, ofreció sacrificios y quemó incienso en los santuarios paganos, en las colinas y bajo todo árbol frondoso.
5 Por ese motivo, el Señor su Dios lo entregó en manos del rey de Siria, y los sirios lo derrotaron, tomaron gran número de prisioneros y se los llevaron a Damasco. También lo entregó el Señor en manos del rey de Israel, que le causó una gran derrota. 6 En efecto, Pecaj hijo de Remalías mató en Judá, en un solo día, a ciento veinte mil hombres, todos ellos hombres de gran valor, por haber abandonado al Señor, Dios de sus antepasados. 7 Y Zicri, un guerrero de Efraín, mató a Maseías, hijo del rey, a Azricán, jefe de palacio, y a Elcana, primer oficial del rey. 8 Además, los soldados de Israel hicieron doscientos mil prisioneros en Judá, entre mujeres, niños y niñas, y se apoderaron de muchos objetos y se los llevaron a Samaria.
9 Cuando el ejército entraba en Samaria, un profeta del Señor, llamado Obed, que estaba allí, salió a su encuentro y les dijo:
—El Señor, Dios de los antepasados de ustedes, se enojó con Judá, y por eso los ha entregado en manos de ustedes. Pero ustedes los han matado con un furor que ha llegado hasta el cielo. 10 Además, han decidido hacer de la gente de Judá y Jerusalén sus esclavos y esclavas. Pero, ¿acaso ustedes mismos no han pecado contra el Señor su Dios? 11 Por lo tanto, háganme caso y devuelvan los prisioneros que hicieron y que son sus hermanos, porque el Señor está muy enojado con ustedes.
12 Entonces Azarías hijo de Johanán, Berequías hijo de Mesilemot, Ezequías hijo de Salún, y Amasa hijo de Jadlay, que eran de los principales jefes de Efraín, se pusieron frente a los que volvían de la guerra, 13 y les dijeron:
—No traigan aquí a los prisioneros, pues eso nos hará culpables ante el Señor. Lo que ustedes pretenden solo aumentará nuestros pecados y nuestras culpas, que ya son demasiados, y el Señor se enojará mucho con Israel.
14 Entonces, delante de los jefes y de todo el pueblo, los soldados liberaron a los prisioneros y dejaron las cosas que les habían quitado. 15 Luego, los hombres antes mencionados se hicieron cargo de los prisioneros, y de las mismas cosas que les habían quitado sacaron ropa para vestir a los que estaban desnudos, y los calzaron, les dieron de comer y de beber, y les curaron las heridas; y a todos los inválidos los llevaron montados en asnos hasta Jericó, la ciudad de las palmeras, y los dejaron con sus parientes. Después regresaron a Samaria.
16 Por aquel tiempo, el rey Ajaz envió una embajada al rey de Asiria para pedirle ayuda, 17 pues los de Edom habían realizado una nueva invasión, y habían derrotado a Judá, y se habían llevado algunos prisioneros. 18 Por otra parte, los filisteos habían saqueado las ciudades de la llanura y del Néguev pertenecientes a Judá; se habían apoderado de Bet Semes, Ayalón y Gederot, y también de Soco, Timna y Gimzo con sus respectivas aldeas, y se habían instalado en ellas. 19 El Señor había querido humillar a Judá a causa de Ajaz, rey de Judá, pues él había promovido el desenfreno en Judá y había sido sumamente infiel al Señor.
20 Tiglat Piléser, rey de Asiria, se dirigió contra Ajaz, y en vez de apoyarlo, lo puso en aprietos. 21 Aunque Ajaz sacó las cosas de valor del templo del Señor, del palacio real y de las casas de los jefes para dárselas como tributo al rey de Asiria, no consiguió con eso ninguna ayuda. 22 Pero a pesar de encontrarse en tal aprieto, continuó siendo infiel al Señor. ¡Así era el rey Ajaz! 23 Ofreció sacrificios a los dioses de Damasco, y ellos fueron la causa de su derrota. Pensó que, si los dioses de Siria habían ayudado a los reyes de este país, también lo ayudarían a él, si les ofrecía sacrificios. Pero ellos fueron la causa de su ruina y de la de todo Israel. 24 Ajaz juntó los utensilios del templo de Dios y los hizo pedazos, cerró las puertas del templo y mandó que le hicieran altares paganos en todas las esquinas de Jerusalén. 25 Edificó santuarios paganos en todas las ciudades de Judá para quemar incienso a otros dioses, lo cual provocó la ira del Señor, Dios de sus antepasados.
26 El resto de su historia y todo lo que realizó, desde el principio hasta el fin, está escrito en el libro de los reyes de Judá y de Israel. 27 Cuando murió, lo enterraron con sus antepasados en la ciudad de Jerusalén, pero no lo llevaron al panteón de los reyes de Israel. En su lugar reinó su hijo Ezequías.
Apvisqui Acaz nipyesicsa co Judá
(2~R 16.1-20)
1 Vocmec nic nat veinte años aptiyascam Acaz, aptimesacpo apvisqui nipyesicsa co Judá. Aptimec nic nat apvisqui tingma Jerusalén acvaycmo dieciséis años. Am nic nat etnajac appeyvomo napato Dios, am nic nat elhno apyeyjamcaa apvisqui David. 2 Apyiplovcasquic nic nat apquiltemaclha apancaoc apquilviscaa co Israel. Apquillanac nic nat quilaycmasquiscama allanomalhca tava ápac, apquiltimec nic nat acvisay Baal. 3 Apquilvatnec nic nat talha asoc acmasis payjoc alvata Ben-hinom. Apquilvatnec nic nat talha apquilmeta apquitquic macmescama quilaycmasquiscama, acno ilhnic nat metnaja israelitas, actomja ilhnic nat apquilaoclha, apquilantipsomap nic nat napatavo israelitas. 4 Aptingyascasquic nic nat asoc macmescama quilaycmasquiscama najan asoc acmasis actemaclha apquilvatnama acyitnamaclha quilaycmasquiscama, netin inquilhe najan coning yamit acponquinomalhca.
5 Aplingamcoc nic nat apyanmongsayclha Dios, ayinyema as aptemaclha apanco. Apquilimpocjac nic nat co Siria, apquilmacpo apvisqui najan apnaymacoc co Judá, apquilyantamacpo tingma Damasco. Apquilimpocjac nic nat mocjam co Israel apvisqui najan apnaymacoc nipyesicsa co Judá, yoyam eticyoc. 6 Apvisqui co Israel nic nat Peka, Remalías apquitca. Apquilnapquic nic nat nipyesicsa co Judá ciento veinte mil enlhitaoc acma apquilmaycam. Eycaso ayinyema ilhnic nat apquiltemaclha apquilyamasma Dios Visqui apancaoc apquilyeyjamcaa. 7 Lhama singilpilhtetemo co Efraín, apvisay nic nat Zicri, apcaja apvisqui apquitca apvisay Maasías, najan poc apmatnam apvisay Azricam, apquimja apmamyi apvisqui tingma pac, najan poc apvisay Elcana, singilpilhtetemo apvisqui mayayo. 8 Inquilmalhquic nic nat quilvanaa co Judá, apquilmam singilpilhtetemo co Israel, malha doscientas mil quilvanaa najan ayitquic apquilinava najan quilvanaa. Apquilpatmaoclhec nic nat cascama apquilnatam tingma Samaria.
9 Apnec nic nat profeta Dios aplingascama, apvisay nic nat Obed. Apvitac nic nat apquililhyacmo singilpilhtetemo co Samaria. Apquilamyilhamquic nic nat profeta, aptomja apquilanya: Dios aptomja apvisqui apancaoc apquilyeyjamcaa quellhip. Aplovquic alhta apvita apquiltemaclha co Judá. Am alhta emyavac co Judá, quellhip eyca apquiltomja apquilyimnatem. Avanjec alhta apquillom quellhip naysicsa apquilnapma, apquiltomja apquilsilhnanomap apanco napato Dios apna netin. 10 Apquilmacpec alhta co Judá najan co Jerusalén, quellhip apquilmam, eltimesquisic sat yoyam eltimesam apquilinava, yoyam coltimesam quilvanaa almomalhca nipyesicsa quellhip. Coyangvomoc sat apquilsilhnanomap apanco quellhip napato Dios. 11 Quellhip elaylhojo sicpayvam: Elapajas sat yoyam eltajiclha enlhit apquilmomap najan quilvanaa almomalhca. Apquilvisay apquilyalhinga quellhip. Elvoc sat mocjam Dios Visqui ingac, enatovasacpoc sat quellhip napato Dios — nic nat aptomjac profeta.
12 Apnam nic nat napocja apquilviscaa singilpilhtetemo napatavo singilpilhtetemo apquilvactama mocjam, apvisay Azarías, Johanán apquitca, najan Berequías, Mesilemot apquitca, najan Ezequías, Salum apquitca, najan Amasa, Adlai apquitca, apquilvisay alhta co Efraín. 13 Apquiltomjac alhta apquilanya: Elapajas sat apquilmomap, yoyam eltajiclha mocjam. Coyangvomoc sat ningilsilhnanomalhca inganco napato Dios, apvita inlhojo nintemaclha ningilmam enlhit najan quilvanaa yoyam jingiltimesam. Coyangvomoc sat mongilyascalhma nincoo, yoyam elvoc sat Dios eyanmongsiclha nintemaclha inganco — nic nat apquiltomjac.
14 Apquilapajasquic nic nat yoyam eltajiclha mocjam enlhit apquilmomap najan quilvanaa almomalhca. Am nic nat elmiyavac apquilnatam ayinyema apquilimpocjay. Apquilvitac nic nat apquilviscaa mayayo apcanaycam maa. 15 Apquilimlacmec nic nat nipyesicsa apquilmomap najan almomalhca quilvanaa. Innec nic nat acmesa apava najan tiyayipeoc, najan aptoycaoc najan apyinaycaoc, apquiltamilquiscacmec nic nat apquilyimsem, apquilnesa ilhnic nat apquilquinamtem yamelyeyjaycoc apquilyateyaycam. Apnalaclhec nic nat tingma Ayimjaclha Alha (Jericó) apquilpalhavocmo ilhnic nat nipyesicsa apquilmolhama. Natamin nic nat apquiltajaclho mocjam tingma Samaria, apquileyvomaclha israelitas.
16 Apcapajasquic nic nat apvisqui Acaz amyaa, colhic altimnasa apvisqui co Asiria, yoyam elpasingvota. 17 Ayinyema ilhnic nat apquilimpocjay co Edom nipyesicsa co Judá, apnalaclho apquilmomap appintalhnama. 18 Apquilimpocjac nic nat co Filistea tingma apquilvanyam najan amyip acvanyam acvisay Néguev, apquileyvomaclha co Judá. Apquilimpocjac nic nat tingma Bet-semes, najan Ajalón, najan Gederot, najan Soco, najan Timna, najan Gimzo, najan tingma nipyava maa. Apquilnaclhec nic nat maa filisteos. 19 Ayinyema ilhnic nat Dios aptomja apyanmongsayclha apquiltemaclha apancaoc co Judá najan apvisqui Acaz, aptomja apsilhnanomap apanco napato Dios, melvatescama ilhnic nat apquilayo quilaycmasquiscama lhalhma anco yoclhilhma Judá.
20 Apvaac nic nat apvisqui co Asiria apvisay Tiglat-pileser, jave yoyam epasingvota apvisqui Acaz, eyca yoyam ingyinmelham. 21 Apcansaclhec nic nat apvisqui Acaz asoc acmamnave congne tingma apponquinomap, najan apvisqui tingma pac, najan apquilviscaa tingma apancaoc, yoyam colhic acmesa apvisqui co Asiria, acvisay aplhoy acyanmongam tributo. Am nic nat epasmac apvisqui maa. 22 Inlingamcoc nic nat acyajapmo apvalhoc Acaz. Am nic nat elyiplovcasac apcanamaclha Dios. ¡Eycaso ilhnic nat aptemaclha apanco apvisqui Acaz! 23 Aptingyascasquic nic nat asoc macmescama quilaycmasquiscama dioses apancaoc co Damasco, ayinyemayaclha apquilinmelhamap. Yitnec nic nat aclhanma apvalhoc Acaz: Inquilpasingvocmec alhta as quilaycmasquiscama, etnejic apyimnatem apvisqui co Asiria. Jelpasingvotac sat coo lha, alvita inlhojo sicmescama asoc macmescama quilaycmasquiscama — nic nat intomjac apvalhoc Acaz. Am nic nat colpasingvotac quilaycmasquiscama. Apquillingamcoc, nic nat acyimtalhnama apyovoclhojo enlhitaoc Israel. 24 Apcapajasquic nic nat Acaz, colhic acnatovasa acyovoclhojo apquilmaycam congne tingma apponquinomap, yoyam colhic ayapeclho apatnaoc tingma apponquinomap, yoyam colhic allana altares apquilvatnamaclha asoc macmescama quilaycmasquiscama moclhama apvalhoc tingma, payjoc tingma Jerusalén. 25 Apquilanyacpec nic nat co Judá yoyam ellana moclhama tingma apquilvanyam acyitnamaclha quilaycmasquiscama, yoyam elvitic talha asoc acmasis, yoyam colhic ayaco quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Yiplovcoc nic nat yoyam elvoc Dios Visqui apancaoc apquilyeyjamcaa, ayinyemaclha aptemaclha apanco apvisqui Acaz.
26 Yitnec nic nat mocjam amyaa actelhesomalhca aptemaclha apvisqui Acaz, ayenmoclha acvaycmo nelha aptiyascam, acvisay vaycajac apquilviscaa co Judá najan apquilviscaa co Israel. 27 Apquitsepquic nic nat apvisqui Acaz, apcatoynacpec nic nat tingma Jerusalén payjoc apcatoynamacpilha apquilyeyjamcaa. Am nic nat ingyatoynacpoc nipyesicsa apquilviscaa ninga co Israel. Aptimesacpec nic nat apquitca Ezequías, etnejic apvisqui nipyesicsa co Judá, apya'monquiscama apyap ninga.