Ajab y el viñedo de Nabot
1 Algún tiempo después sucedió que un hombre de Jezrel, llamado Nabot, tenía un viñedo en aquel pueblo, junto al palacio de Ajab, el rey de Samaria. 2 Un día, Ajab le dijo a Nabot:
—Dame tu viñedo para que yo pueda tener en él una huerta, ya que está al lado de mi palacio. A cambio de él te daré un viñedo mejor; o, si lo prefieres, te pagaré su valor en dinero.
3 Pero Nabot respondió a Ajab:
—El Señor me libre de darte lo que he heredado de mis padres.
4 La respuesta de Nabot de que no le daría lo que había heredado de sus padres, hizo que Ajab se fuera a su casa triste y malhumorado. Al llegar, no quiso comer, sino que fue y se acostó de cara a la pared. 5 Entonces Jezabel, su mujer, se acercó a él y le dijo:
—¿Por qué estás tan triste y no quieres comer?
6 Ajab contestó:
—Hablé con Nabot, el de Jezrel, y le pedí que me vendiera su viñedo; le propuse darle otro viñedo a cambio, si él así lo prefería, pero él no me lo quiso ceder.
7 Entonces Jezabel, su esposa, le respondió:
—¡Pero si quien manda en Israel eres tú! Vamos, come y tranquilízate. ¡Yo voy a conseguirte el viñedo de Nabot!
8 En seguida Jezabel escribió cartas en nombre de Ajab, y les puso el sello real; luego las envió a los consejeros y jefes que vivían en el mismo pueblo de Nabot. 9 En las cartas les decía: «Anuncien ayuno y sienten a Nabot delante del pueblo. 10 Luego sienten a dos testigos falsos delante de él, para que declaren en su contra. Háganlos afirmar que Nabot ha maldecido a Dios y al rey, y luego sáquenlo y mátenlo a pedradas.»
11 Los hombres del pueblo de Nabot, junto con los consejeros y jefes, hicieron lo que Jezabel les ordenó en las cartas que les había enviado: 12 Anunciaron ayuno y sentaron a Nabot delante del pueblo. 13 Luego llegaron dos testigos falsos que delante de todo el pueblo declararon en contra de Nabot, y afirmaron que Nabot había maldecido a Dios y al rey. Así que lo sacaron de la ciudad y lo mataron a pedradas. 14 Luego, mandaron a decir a Jezabel que Nabot había sido apedreado y había muerto.
15 En cuanto Jezabel lo supo, le dijo a Ajab:
—Ve y toma posesión del viñedo de Nabot, el de Jezrel, que no te lo quería vender. Nabot ya no vive; ahora está muerto.
16 Al enterarse Ajab de que Nabot había muerto, fue y se apoderó de su viñedo. 17 Entonces el Señor se dirigió a Elías, el de Tisbé, y le dijo: 18 «Ve en seguida a ver a Ajab, rey de Israel, que vive en Samaria. En este momento se encuentra en el viñedo de Nabot, y se ha adueñado de él. 19 Le dirás: “Así dice el Señor: Puesto que mataste a Nabot y le quitaste lo que era suyo, en el mismo lugar donde los perros lamieron su sangre, lamerán también la tuya.”»
20 Ajab le respondió a Elías:
—¿Así que tú, mi enemigo, me encontraste?
—Sí, te encontré —contestó Elías—. Y es que a los ojos del Señor no cometes más que malas acciones. 21 Por lo tanto, el Señor ha dicho: “Voy a hacer que sobre ti caiga la desgracia; voy a acabar con toda tu descendencia, y destruiré a todos los varones descendientes tuyos que haya en Israel. 22 Además, por provocar mi enojo al hacer pecar a Israel, haré con tu familia lo mismo que hice con la de Jeroboán hijo de Nabat, y con la de Basá hijo de Ajías.” 23 En cuanto a Jezabel, el Señor ha dicho: “Los perros se comerán a Jezabel en los campos de Jezrel.” 24 Y al familiar tuyo que muera en la ciudad, se lo comerán los perros; y al que muera en el campo, se lo comerán las aves de rapiña.
25 (Nunca hubo nadie como Ajab que, incitado por su esposa Jezabel, solo cometiera malas acciones a los ojos del Señor. 26 Y una de las infamias que cometió fue rendir culto a los ídolos, como lo hacían todos los amorreos, a quienes el Señor había arrojado de la presencia de los israelitas.)
27 Cuando Ajab escuchó todo esto, se rasgó la ropa, se puso ropas ásperas y ayunó. Vestido con esas ropas dormía, y andaba muy triste. 28 Entonces el Señor le dijo a Elías: 29 «¿Has visto cómo Ajab se ha humillado ante mí? Pues por haberse humillado ante mí, mientras él viva no traeré el mal sobre su familia, sino que lo haré en vida de su hijo.»
Nabot apanco ayimjaclha uva
1 Nalhit acnim nic nat intomjac. Apnec nic nat tingma Jezreel enlhit apvisay Nabot, acyitna amyip ayimjaclha uva. Ningatoc nic nat maa tingma pac apvisqui Acab, apvisqui co Samaria.
2 Aptomjac nic nat apvisqui Acab apcanya Nabot: —Pac omoc lhip apanco amyip ayimjaclha uva, ocniclhac sat ninganma ayitcoc napocja tingma ajac. Omquecsic sat lhip acyanmongam moc amyip ayimjaclha uva actamila anco, am colhnoc as amyip. Apquiltamjo inlhojo lhip, oyinyoc sat acyanmongam solyayem — nic nat aptomjac apvisqui Acab.
3 Apcatingmavoc nic nat Nabot: —Cotnejic sat apmasma Dios, movanquejec oyinyoc siclhoy amyip apancaoc sicyeyjamcaa — nic nat aptomjac.
4 Aptajaclhec nic nat apvisqui Acab naysicsa acmayovsa apvalhoc, ayinyema aplingay Nabot appayvam, aplhanma amyip comopvan eyinyoc, ayinyema apquilyeyjamcaa. Apyitnaclhec nic nat apyitnamaclha, coyacmo inlhojo etac lhama asoc, coyacmoc nic nat etoc aptom.
5 Inyoclhec nic nat aptava Jezabel, actomja ayanya: —¿Co la' ayinyema acmayovsa apvalhoc, coyacmo inlhojo etoc aptom? — nic nat intomjac.
6 Apcatingmavoc nic nat Acab: —Acpamejitcasquic alhta Nabot co Jezreel, omoc sat amyip apanco ayimjaclha uva acyanmongam solyayem. Apquiltamjo inlhojo acyanmongam moc amyip ayimjaclha uva, tasic najan maa. Apmiyovquic alhta Nabot — nic nat aptomjac.
7 Incatingmavoc nic nat aptava Jezabel: —¡Lhip nac apvisqui nipyesicsa co Israel! Coyit actamilaycam apvalhoc, itov sat aptom. Coo sat otingyasquisic ayimjaclha uva, amyip apanco Nabot — nic nat intomjac.
8 Intalhosquic nic nat cartas vaycajac quilvana, malha ayinyema apvisqui Acab, acyipitquisa sello pac apvisqui rey. Incapajasquic nic nat aclhamoclhojo vaycajac nipyesicsa apquilvanyam najan mayayo, payjoc tingma apnaycamó lhama Nabot. 9 Intomjac nic nat vaycajac acnatalhesomalhca: Ingyaniclha sat apyovoclhojo tingma, cotnejic sat apquilmalhnancama mepqui aptoycaoc. Apmamyi sat elhic Nabot. 10 Eltingyasquis sat apcanit apquilmopvancaa amyaa, eltimjic sat malha apquilvitaycamco elinmelham Nabot. Elhenacpoc sat apmapsom Nabot, ayinyema apyamneycam alhta Dios najan apyamneycam apvisqui rey — sat eltimjic apquilmopvancaa amyaa. Elyantemiclha sat tap tingma, ematong sat maa apquilyicnay mataymong — nic nat intomjac vaycajac.
11 Apquilyiplovcasquic nic nat ayanamaclha actalhesomalhca apyovoclhojo enlhit natingma, najan apquilvanyam najan mayayo. 12 Apcaneclhec nic nat eltimjic apquililmalhnancama mepqui aptoycaoc, apquilnesa apmamyi Nabot, napatavo apnaymacoc. 13 Apquilanyacpec nic nat apcanit apquilmopvancaa amyaa, eltimjic malha apquilvitaycamco elinmelham Nabot. Aplhenacpec nic nat apmapsom Nabot, aptomja apyamneycam Dios najan apyamneycam apvisqui rey. Apquilyantamaclhec nic nat tap tingma, apquilyicna mataymong, apmatnec nic nat maa. 14 Innec nic nat altimnasa amyaa Jezabel aptemaclha apmatnam Nabot, apquitsepqui — nic nat intomjac.
15 Inlingac nic nat amyaa Jezabel, actomja ayanya atava Acab: —Itne sat lhip apanco amyip ayimjaclha uva, apmasma alhta Nabot, payjoc tingma pac Jezreel. Apmatnec alhta Nabot, apquitsepqui — nic nat intomjac Jezabel.
16 Aplingac nic nat Acab amyaa apquitsepma Nabot. Aptiyaningvocmec nic nat maa etnejic apanco as amyip. 17 Aptomjac nic nat Dios apcanya Elías, profeta ilhnic nat tingma Tisbe: 18 Ityaningvomjo sat lhip Acab, apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel tingma Samaria. Apnec quilhvo nac jay amyip ayimjaclha uva, actomja alhta apanco Nabot. Aptimec alhta apanco as amyip Acab. 19 Itne sat lhip ingyanic: Eycaso appayvam Dios: Lhip nac Acab. Lhip alhta ayinyema apmatnam Nabot, yoyam etnejic apanco amyip ayimjaclha uva. Apmatnec alhta Nabot, simjing alhta actom em'pac. Coltovamcoc sat simjing lhip em'pac payjoc apmatnamaclha alhta Nabot — sat itne ingyanic — nic nat aptomjac profeta Elías.
20 Apcatingmavoc nic nat Acab: —¿Cotnaja ingmoc nac lhip, quilhvo ya seta'a? — nic nat aptomjac.
—Eje, acvitac coo lhip — nic nat aptomjac Elías. Lhip aptemaclha apmapsom napato Dios. 21 Eycaso appayvam Dios apcanya: Elngamcojoc sat lhip acyimtalhnama. Eticyoc sat lhip aptovana, apyovoclhojo apquilinava apquilmolhama Israel. 22 Olhnasojoc sat sicyanmongsayclha apquiltemaclha lhip apquilmolhama, acno sicyanmongsayclha alhta apquiltemaclha apquilmolhama Jeroboam, Nabat apquitca. Najan apquilmolhama alhta Baasa, Ahías apquitca. Lhip alhta ayinyema apsilhnanimquiscama enlhitaoc, elsilhnanacpoc enlhitaoc Israel — alhta aptomjac Dios. 23 Yitnec appayvam Dios ayanyomalhca Jezabel: Coltovamcoc sat simjing Jezabel acmatnam payjoc amyip Jezreel — alhta aptomjac Dios. 24 Apticyovquic sat ancoc apquilmolhama natingma, coltovamcoc sat maa simjing. Apticyovquic sat ancoc apquilmolhama amyip, eltovamcoc sat maa mama — alhta aptomjac — nic nat aptomjac Elías.
25 (Avanjec nic nat apsilhnanomap Acab ayinyema Jezabel, am nic nat elhno poc apvisqui. 26 Aptimec nic nat apcayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios acno ilhnic nat apquiltemaclha amorreos. Apyinyovcasquic nic nat Dios apquilaoclha amorreos, yoyam elhnam israelitas.)
27 Pilapcasquic nic nat apvisqui Acab aplinga amyaa. Apyaptec nic nat aptalhnama, aptalhneclhec nic nat apava acmayovsa apvalhoc. Am nic nat etavac aptom. Am nic nat eljalhyovasac as apquilantalhnama naysicsa aptiyanma. 28 Aptomjac nic nat Dios apcanya Elías: 29 ¿Apvita ya lhquip actemaclha mepqui ayajamalhco apvalhoc Acab? Acvitac coo lha. Mellingamquejec sat acyimtalhnama apquilmolhama naysicsa aptiyascam apvisqui Acab. Coyiplovjoc sat sicyanmongsayclha apquiltemaclha, sicvita inlhojo aptimem apvisqui Acab apquitca — nic nat aptomjac Dios.