Los problemas de la idolatría
1 No quiero, hermanos, que olviden que nuestros antepasados estuvieron todos bajo aquella nube, y que todos atravesaron el mar Rojo. 2 De ese modo todos quedaron unidos a Moisés al recibir el bautismo bajo la nube y en el mar. 3 Igualmente, todos ellos comieron el mismo alimento espiritual 4 y tomaron la misma bebida espiritual. Porque bebían agua de la roca espiritual que los acompañaba en su viaje; y esa roca era Cristo. 5 Sin embargo, la mayoría de ellos no agradó a Dios, y por eso sus cuerpos quedaron tendidos en el desierto.
6 Todo esto sucedió como un ejemplo para nosotros, para que no codiciemos cosas malas, como ellos lo hicieron; 7 ni seamos idólatras, como algunos de ellos lo fueron, según dicen las Escrituras: «La gente se sentó a comer y beber, y luego se levantó a divertirse.» 8 No nos entreguemos a la inmoralidad sexual, como lo hicieron algunos de ellos, por lo que en un solo día murieron veintitrés mil. 9 Tampoco pongamos a prueba a Cristo, como algunos de ellos lo hicieron, por lo que murieron mordidos por las serpientes. 10 Ni murmuren contra Dios, como algunos de ellos murmuraron, por lo que perecieron a manos del exterminador.
11 Todo esto les sucedió a nuestros antepasados como un ejemplo para nosotros, y fue puesto en las Escrituras como una advertencia para quienes vivimos en los últimos tiempos. 12 Así pues, quien crea estar firme tenga cuidado de no caer. 13 Ustedes no han pasado por ninguna prueba que no sea humanamente soportable. Y pueden confiar en Dios, que no los dejará sufrir pruebas más duras de lo que pueden soportar. Por el contrario, cuando llegue la prueba, Dios les mostrará cómo salir de ella, para que puedan soportarla.
14 Por eso, mis queridos hermanos, huyan de la idolatría. 15 Les hablo como a personas que saben discernir: juzguen ustedes mismos lo que les digo. 16 Cuando bebemos de la copa bendita por la cual bendecimos a Dios, participamos en común de la sangre de Cristo; cuando comemos del pan que partimos, participamos en común del cuerpo de Cristo. 17 Aunque somos muchos, todos comemos de un mismo pan, y por esto somos un solo cuerpo.
18 Fíjense en el pueblo de Israel: quienes comen de los animales ofrecidos en sacrificio participan en común del servicio en el altar. 19 Con esto no quiero decir que el ídolo tenga algún valor, ni que la carne ofrecida al ídolo sea algo más que otra carne cualquiera. 20 Lo que digo es que esos sacrificios los ofrecen a los demonios, y no a Dios, y yo no quiero que ustedes tengan nada en común con los demonios. 21 No pueden beber de la copa del Señor y, a la vez, de la copa de los demonios; ni pueden participar de la mesa del Señor y, a la vez, de la mesa de los demonios.
22 ¿O acaso queremos provocar los celos del Señor? ¿Somos acaso más fuertes que él?
El respeto a la conciencia del prójimo
23 Algunos dicen: «Uno es libre de hacer lo que quiera.» Es cierto, pero no todo conviene. Sí, uno es libre de hacer lo que quiera, pero no todo edifica. 24 No hay que buscar el bien de uno mismo sino el bien de los demás.
25 Coman de todo lo que se vende en la carnicería, sin preguntar nada por motivos de conciencia; 26 porque el mundo entero, con todo lo que hay en él, es del Señor.
27 Si alguien no creyente los invita a comer, y ustedes quieren ir, coman de todo lo que les sirvan, sin preguntar nada por motivos de conciencia. 28 Ahora bien, si alguien les dice: «Esta carne fue ofrecida en sacrificio», entonces no la coman, en atención a quien lo dijo y por motivos de conciencia. 29 Estoy hablando de la conciencia del otro, no de la de ustedes.
¿Por qué habría yo de permitir que mi libertad sea juzgada por la conciencia de otra persona? 30 Si doy gracias a Dios por lo que como, no debo hacer que se hable mal de lo que para mí es motivo de dar gracias a Dios. 31 En todo caso, lo mismo si comen, que si beben, que si hacen cualquier otra cosa, háganlo todo para la gloria de Dios. 32 No escandalicen a nadie; ni a los judíos, ni a los no judíos, ni a quienes pertenecen a la iglesia de Dios. 33 Yo, por mi parte, procuro agradar a todos en todo, sin buscar mi propio bien sino el de los demás, para que todos alcancen la salvación.
Nintanovasquiscama quilaycmasquiscama acyitsomalhca Dios
1 Quellhip elyalhinga. Altamjoc elyasingvoclhojo quellhip apquiltemaclha ilhnic nat ningilyeyjamcaa enlhitaoc Israel. Apnalaclhec nic nat Dios aplhamoclhojo ningilyeyjamcaa. Apquinimcasquic nic nat yipjopay apmamyi ningilyeyjamcaa yoyam elyiplovc. Apquilmilanquic nic nat aplhamoclhojo ningilyeyjamcaa yingmin acvanyam acvisay Mar Rojo. 2 Innec nic nat acyapascasamco yingmin ningilyeyjamcaa. Yipjopay actomja acyitsomalhca yapasquiscama yingmin. Najan yingmin acvanyam actomja acyitsomalhca yapasquiscama yingmin naysicsa apquillhanma apvisay Moisés. 3 Apquiltovcamquic nic nat nintom ayinyema Dios. 4 Apquilyinamquic nic nat ningyam ayinyema Dios. Apquilyinamquic nic nat mataa yingmin ayinyema actiyapma mataymong ayinyema Dios. Apquillhalhma ilhnic nat apquiltomjac as mataymong. Eyca as mataymong aptomja ilhnic nat Cristo. 5 Am nic nat eyispac Dios apquiltemaclha aplhamoclhojo ningilyeyjamcaa. Apquilmasquingvocmec nic nat yoclhilhma actamopeycaoc.
6 Eycaso actomja singillhicmoscama actemaclha apquillhenamap ningilyeyjamcaa yoyam ongiltamilsalhcojo inganco. Noelyiplovquis nasa apquiltemaclha ilhnic nat ningilyeyjamcaa alitsepma apnenyaoc. 7 Noelyiplovquis nasa apquiltemaclha ilhnic nat napocja ningilyeyjamcaa apquilmalhnesquiscama quilaycmasquiscama acyitsomalhca Dios. Intomjac nic nat Dios appayvam actalhesomalhca: “Apnam nic nat nalhpop enlhitaoc yoyam eltovamcoc najan elyinamcoc. Apquilaneclhec nic nat netin yoyam eliltam” —nic nat intomjac. 8 Noelyiplovquis nasa apquiltemaclha ilhnic nat napocja ningilyeyjamcaa apquilanatama. Apquilitsepquic nic nat veintitrés mil enlhitaoc acvamlha lhama acnim. 9 Noelyiplovquis nasa apquiltemaclha ilhnic nat napocja ningilyeyjamcaa. Apquilinlhanacmec nic nat ellovsic Dios Ingyapam. Inquiltaclhamquic nic nat aclhamoclhojo acyeyva acyanmongayclha apquiltemaclha. Apquilitsepquic nic nat. 10 Noelyiplovquis nasa apquiltemaclha ilhnic nat napocja ningilyeyjamcaa apquiltomja apquilvinéycam Dios. Apticyovquic nic nat as enlhitaoc. Lhama ángel nic nat apquilnapma apvisay ángel singajem.
11 Eycaso actomja singillhicmoscama actemaclha apquillhenamap ningilyeyjamcaa yoyam ongiltamilsalhcojo inganco. Ayinyemaclha incamquitvaac actamongvomlha nelha acnim. 12 Ninganayquic sat ancoc ongyimnac nintimem mongyasquiyam incaymalhquic ongavojo yoyam mongilsilhnanalhqueje. 13 Inyipconalhquic mataa actemaclha mongyasquiyam nincoo acno najan poc enlhitaoc. Am eyeycajasac mataa appayvam Dios. Mengyanejec sat Dios jingyipconic mongvanco asoc. Ningilyipconalhquic sat ancoc mocjam, Dios sat jinlhicmosic yoyam ongilyipjongvomoc tap. Jingilpasmoc sat yoyam mongilsilhnanalhquejec nincoo.
14 Quellhip elyalhinga. Noelpasmiclha nasa yoyam elmalhnesquisic quellhip quilaycmasquiscama acyitsomalhca Dios. 15 Quellhip apquiltomja apquilyascamco. Elyasamcojo sat quellhip actemaclha siclhanma. 16 Inlhenalhquic ingjaycoc uva yingmenic ningiltomja ningilmalhnesquiscama. Ningyinamquic sat ancoc ingjaycoc uva yingmenic, cotnejic sat monquinatquiscama ningiltomja ninpasmeyquiclha Cristo, ayinyema em pac acyinquinomalhca netin asoc timyescama. Nintovcamquic sat anco quilpasmongam apyaptomap, cotnejic sat monquinatquiscama ningiltomja ninpasmeyquiclha Cristo, ayinyema apyinyovsomacpo apanco netin asoc timyescama. 17 Nincoo eyca ninlhamoclhojo, malha lhama ningyovoclhojo ningiltomjac. Lhama apanco quilpasmongam. Nintovcamquic nincoo ninpasmeyquiclha lhama quilpasmongam.
18 Elyasingvoclhojo mocjam quellhip apquiltemaclha enlhitaoc Israel. Apquiltovquic mataa Dios apquilancam nicja asoc macmescama Dios acyitna netin acvatnamalhquilha. Aptovquic sat ancoc as aptom, cotnejic sat monquinatquiscama aptomja appasmeyquiclha acvatnamalhquilha, ayinyemaclha aptomja apquilancam. 19 Am oltamjoc olhenic actemaclha acmovan quilaycmasquiscama acyitsomalhca Dios. Cotnaja actamila anco apitic macmescama quilaycmasquiscama, innoc moc apitic. 20 Altamjoc olhenic apquiltemaclha metnaja Jesucristo apmolhama. Am inyicje elmasac asoc actemaclha yoyam elmesic Dios. Apquilmasquic acvamlha asoc apancaoc somquic quilyicjamo. Am oltamjoc coo yoyam elpasmiclhac quellhip somquic quilyicjamo. 21 Colapvanquejec quellhip elyinamcoc uva yingmenic ayinyema Visqui ingac naysicsa apyinaycaoc quellhip ayinyema somquic quilyicjamo. Colapvanquejec quellhip eltovamcoc nintom ayinyema Visqui ingac naysicsa aptoycaoc quellhip ayinyema somquic quilyicjamo. 22 ¿Ningiltamjo ya nincoo ongilvinam Visqui ingac? ¿Ningilyimnatem ya nincoo, am elhno Visqui ingac? Paj.
Actemaclha mepqui singascama ontoc najan actemaclha ningasicjayo
23 Yitnec alhta apquillhanma quellhip: Evanquic ollanac aclhamoclhojo siltamjoclha ollana —alhta apquiltomjac. Actomjac coo silanya quellhip: Naso, ingvanqui inyicje. Cotnaja aclhamoclhojo altamila yoyam comoc ingvalhoc. Ingvanqui inyicje mepqui singilyascamalhma. Cotnaja aclhamoclhojo asoc acyimnatescama ingvalhoc. 24 Jave acvamlha yoyam ongillhenalhcojo inganco. Incaymalhquic ongilmiyovcasojo aclhanma ingvalhoc poc.
25 Apquilmec sat ancoc quellhip apitic, nocollhen nasa apquilvalhoc ayinyemaclha apitic. Eltovaoc sat aclhamoclhojo apitic. 26 Ayinyemaclha intomjac nic nat Dios appayvam actalhesomalhca: “Visqui ingac aptomja apanco as nalhpop najan aclhamoclhojo asoc as nalhpop” —nic nat intomjac. 27 Apquilanyacpec sat ancoc quellhip eltasomoc tingma pac metnaja Jesucristo apmolhama. Eltovaoc sat aclhamoclhojo nintom mepqui aclhanma apquilvalhoc ayinyemaclha nintom. 28 Aptomjac sat ancoc lhama ingyalhing: “Eyca as apitic ayinyema macmescama quilaycmasquiscama acyitsomalhca Dios” —sat etnejic. Noeltovaoc nasa quellhip ayinyema aplhanma ingyalhing. 29 Yoyam cotnajamejec apvalhoc ingyalhing. Am olhenac coo yoyam coltamjam apquilvalhoc quellhip.
Aptomjac sat ancoc ingyalhing seyanya coo: “¿Apvanqui ya enlhit eyicpilcojo sictemaclha mepqui selyascamalhma, ayinyema alhta actamjaycam apvalhoc? 30 Actimec sat ancoc gracias Dios ayinyema simquescama sictom, ¿apvanqui ya enlhit etipsam sicvisay ayinyema apvitay sictom?” —sat etnejic. 31 Actomjac coo silanya quellhip: Eltime sat mataa apquilayo Dios naysicsa aptoycaoc najan naysicsa apyinaycaoc najan naysicsa apquiltingyey moc asoc. 32 Eltamilsacpojo apanco nipyesicsa judíos najan nipyesicsa metnaja judíos najan nipyesicsa Dios apmolhama. 33 Eycaso sictemaclha sicyiplovquiscama. Altamjoc elyispac mataa enlhitaoc sictemaclha coo. Am olhenalhcoc ajanco coo. Inlhenquic mataa evalhoc enlhitaoc yoyam elvomsacpoc tap.