Aptemaclha Booz
1 Nalhit acnim nic nat intomjac. Intomjac nic nat Noemí ayanya Rut: —Lhiya eyitca. Otingyasquisic sat enlhit, etnejic aptava lhiya. 2 Colanojo ningmolhama apvisay Booz. Invitac alhta lhiya moc quilvanaa altimesaycam Booz. Emyaclha sat amyip actalhnam nac jay. Etnejic sat apquimposcay actic, ingyilhpansic ayimpeoc. 3 Coyapas siclho yingmin lhiya. Catsisquis ayimpejic asoc masis. Cotalhniclha apava aptamila apanco. Colhing maa amyip, coyilhalhcojo. Etoc siclho Booz, eynic sat maa. 4 Colanojo sat acpayjo aptiyanmaclha Booz. Naysicsa aptiyanma, coyitnim sat lhiya payjoc apmancoc. Calalhcojo sat nipva manto pac. Ingyanic sat yavamlha cotnejic lhiya — nic nat intomjac.
5 Incatingmavoc nic nat Rut: —Aclingac lhac lhiya acpayvam, oyiplovcasojoc sat — nic nat intomjac.
6 Inmiyaclhec nic nat amyip Rut. Inyiplovcasquic nic nat acpayvam inyipyamong. 7 Aptovquic nic nat Booz. Apyinquic nic nat maa. Impayjeclhec nic nat apvalhoc. Apquilaneclhec nic nat aptajanma nicja actic mayicjescama. Inyilhalhcoc nic nat Rut acyoclha maa. Naysicsa aptiyanma Booz, acyitnacmo payjoc apmancoc, coning manto pac. 8 Alhtaa aysicso ilhnic nat intomjac. Pilapcasquic nic nat aplhaticja Booz, apvita quilvana payjoc apmancoc.
9 Aptomjac nic nat Booz: —¿So acvisay qui? — nic nat aptomjac.
—Coo sicvisay Rut, sictimesaycam lhip. Sicmolhama nac lhip, yoyam jemyoc mataa coo. Altamjoc lhip jeyalacsic manto pac — nic nat intomjac.
10 Aptomjac nic nat Booz apcanya: —Epasmoc sat lhiya Dios Apyimtalhnamo. Acvitac lhac lhiya mepqui acvennéycam acmolhama inyipyamong. Avanquic lhiya cotingya apyimnanic, cotnejic atava, tasic acma apquilnatam, tasic najan mepqui apquilnatam. Am alhta cotingyac mataa lhiya. 11 Lhiya, nojeya nasa coo. Apquilyasamcoc apyovoclhojo tingma, actemaclha actamilaycam avalhoc lhiya. Omyoc sat mataa lhiya, acno siyanyomalhca otnejic. 12 Naso, sicmolhama nac lhiya. Apnec maa poc, apvisay apmolhama lhiya. 13 Colha siclho alhtaa nac jay. Ongvanic sat poc apmolhama, emyoc mataa lhiya, acno apcanyomap etnejic. Am sat ancoc coyacmoc poc, coo sat opasmoc lhiya, naysicsa siclhanma apvisay Dios. Cotyin siclho, colhaticja secaseclha — nic nat aptomjac Booz.
14 Intinquic nic nat Rut payjoc apmancoc Booz. Inlhaticjac nic nat alhtooc anco, acmopayam congne. Ayinyema siclho Booz appayvam: Colngalhquejec sat acvoy amyip as quilvana, - paj.
15 Aptomjac nic nat Booz apcanya: —Colic siclho ayalomalhca apcatic — nic nat aptomjac.
Impayesquic nic nat apava Rut. Appalesquic nic nat cebada actic, malha cuarenta kilos. Appatmec nic nat Booz ayitsicsic quilvana. Intajaclhec nic nat tingma ac Rut.
16 Invitac nic nat inyipyamong. Intomjac nic nat Noemí ayanya: —¿Soc amyaa yi? — ilhnic nat intomjac.
Inquiltimnasquic nic nat aptomjaclha alhta appayvam Booz. 17 Intomjac nic nat Rut: —Emcasquic lhac actic cebada, aptomja seyanya: Covanquejec lhiya mepqui acsayclha nintom inyipyamong — alhta aptomjac — nic nat intomjac Rut.
18 Intomjac nic nat Noemí ayanya: —Lhiya eyitca. Colalh siclho. Evascapoc sat Booz epenacsojo asoc apquilpamejitsomap — nic nat intomjac Noemí.
Booz trata bien a Rut
1 Un día, Noemí habló con Rut, su nuera:
—Hija mía, me siento obligada a buscarte esposo. Quiero que tengas tu propio hogar y que vivas feliz. 2 ¿Recuerdas lo que te dije acerca de Booz, el dueño del campo donde has estado trabajando? Él es de la misma familia de mi esposo. Escucha bien esto que te voy a decir: Esta noche él va a estar en su campo, separando el grano de la paja. 3 Báñate, perfúmate y ponte tu mejor vestido. Ve al campo donde está Booz trabajando, pero no lo dejes que te vea hasta que termine de comer y beber. 4 Fíjate bien dónde va a acostarse. Cuando ya esté dormido, ve y acuéstate a su lado. Así él sabrá que tú le estás pidiendo su protección, y él mismo te dirá lo que debes hacer.
5 Rut le respondió a su suegra:
—Haré todo lo que tú me mandas.
6 Rut se fue al campo e hizo exactamente lo que Noemí le había mandado. 7 Después de que Booz terminó de comer y beber, se fue a acostar junto al montón de cebada; estaba muy contento. Cuando se quedó dormido, Rut se acercó a él con mucho cuidado, y se acostó a su lado.
8 A medianoche, Booz se despertó de pronto, y al moverse sintió que alguien estaba acostado junto a él.
9 —¿Quién eres? —preguntó Booz.
—Soy Rut, su humilde servidora. Usted es familiar mío y de mi suegra, y las dos necesitamos que usted nos proteja. Quiero pedirle que se case conmigo.
10 —¡Que Dios te bendiga! —dijo Booz—. Veo que eres muy fiel con tu suegra y con tu familia, y que no piensas solo en ti. Me pides que sea yo tu esposo, aunque bien podrías casarte con un hombre más joven que yo. 11 No tengas miedo, Rut; toda la gente de Belén sabe que tú eres una buena mujer. Por eso, voy a hacer lo que me pides.
12 »Ahora bien, es cierto que yo soy familiar de ustedes y que tengo el deber de protegerlas; sin embargo, tienen un familiar todavía más cercano que yo. 13 Por ahora, duérmete tranquila; ya mañana sabremos si él quiere protegerte. Si acepta, no hay problema conmigo; si no acepta, te prometo, en el nombre de Dios, que yo te protegeré. Anda, acuéstate y duerme tranquila.
14 Rut se acostó cerca de Booz, y se durmió. Cuando todavía estaba oscuro, ella se levantó porque Booz no quería que nadie supiera que una mujer había estado en su campo. Pero antes de dejarla ir a Belén, 15 Booz le pidió a Rut que extendiera su capa, y en ella puso más de cuarenta kilos de cebada. Después la ayudó a ponerse la carga en el hombro, y regresó a Belén.
16 Cuando Rut volvió a la casa, Noemí le preguntó:
—¿Cómo te fue, hija mía?
Rut le contó a su suegra todo lo que Booz había hecho por ella, 17 y agregó:
—Booz me dio toda esta cebada y me dijo: “No debes regresar a la casa de tu suegra con las manos vacías”.
18 Entonces Noemí le dijo a Rut:
—Ahora solo tenemos que esperar con paciencia. Estoy segura de que Booz no va a descansar hasta que este asunto se resuelva.