Apquiltimnaycam Jeremías
1 Aptomjac alhta Dios Apyimtalhnamo apcanya profeta Jeremías: 2 Itningvomjo apatong tingma apponquinomap, ilngas sat amyaa nac jay: Quellhip apquilmolhama Judá apyovoclhojo. Apquilantalhnec quellhip as tingma apatong, yoyam eltimjic apquilayo Dios Apyimtalhnamo. Elaylhojo as amyaa 3 ayinyema Dios apyimtalhnamo, Apvisqui apancaoc enlhitaoc Israel: ¡Ellaniclha apquilvalhoc quellhip, elvatsaoc apquiltemaclha apancaoc! Olmeyvoc sat mocjam apquileyvomaclha quellhip. 4 Noelyiplovquis nasa apquilyinimquiscama apquilpayvam: ¡Quip aso Dios tingma pac apponquinomap! ¡Quip aso Dios tingma pac apponquinomap! — apquiltomjac mataa apquilyinimquiscama.
5 ¡Ellaniclha apquilvalhoc quellhip, najan apquiltemaclha apancaoc! Elyiplovcasojo nintemaclha acpeyvomo nipyesicsa quellhip. 6 Noelane nasa ellingamcojo acyimtalhnama enlhit metnaja apquiltemolhama, najan apquilyeyjeycam, najan lhintampaa. Noelnajap nasa mepqui acvisay ingmoc. Noeltime nasa apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios, actomja ayasomquiscama quellhip. 7 Olmeyvoc sat quellhip apquileyvomaclha as yoclhilhma, sicmescama nanoc nat apquilyeyjamcaa quellhip, elhnam sat cotmongvoycamlha nelha.
8 Apquilyiplovcasquic mataa quellhip apquilpayvam enlhit apquilyinimquiscama. 9 Quellhip apquiltemaclha: apquilminyilhma, najan apquilajem poc, apquilyoyam quilvana cotnaja aptava, apquilyeycajascaoc quellhip apquilpayvam, apquilmescama asoc quilaycmasquiscama Baal, apquilayo quellhip quilaycmasquiscama mepqui acmovan. 10 Apquilantalhningvoctac quellhip as tingma ajac apponquinomap, jeltimjic selayo coo. Apquilanayquic quellhip elmiyovacpoc congne as tingma. Natamin elyiplovcasojoc sat mocjam apquiltemaclha apancaoc sictanoncama coo. 11 ¿Apquilanayqui ya quellhip as tingma ajac apponquinomap apvisay apquilyilhanmomaclha apquilminyilhma? Acvitac coo apquiltemaclha apancaoc quellhip. Nasoc sicpayvam sicvisay Dios Visqui apancaoc. 12 Elyas sat quellhip tingma Silo. Elanojo sat sictomjaclha tingma ajac apponquinomap, siclhoc nat sicmaclha coo. Elvitac sat quellhip mactovascama, ayinyema apquiltemaclha apancaoc Israel. 13 Acno apquiltemaclha apancaoc quellhip. Am alhta jelyajaclhoc quellhip, siltimnascama lhama najan siltimnascama mocjam mataa. Am alhta jelatingmavoc quellhip. Nasoc sicpayvam siclhanma coo Dios Visqui apancaoc. 14 Acno sictovascama alhta tingma ajac apponquinomap tingma Silo, colhojoc sat sictovascama as tingma ajac apponquinomap sicmescama siclhoc nat apquilyeyjamcaa quellhip. Mepqui alhta mataa apquilyasquiyam quellhip. 15 Onatovacsic sat quellhip sicnaclha coo, acno sicnatovascama nanoc alhta apquilmolhama quellhip Efraín aptovana niptamin — alhta aptomjac Dios.
Apquiltemaclha apancaoc enlhitaoc
16 Lhip Jeremías, nolmalhnesquis nasa lhip as enlhitaoc, nojelmalhnesquis nasa coo. Nolinlhanmojo nasa lhip selmalhnaycam coo, mongvajalhnoc sat coo. 17 ¿Apvita ya lhquip apquiltemaclha apancaoc apquilmolhama Judá, apnaycam tingma apquilvanyam najan natingma Jerusalén? 18 Apquilyintilhvocmec mataa enlhit apquitquic. Apquilvatnec mataa talha apyapmayc. Inquillanac mataa nilpayescama incanayc, yoyam colhic acmesa as actom quilaycmasquiscama acvisay Avisqui Netin. Invennalhquic evalhoc sicvita uva ayingmenic macmescama quilaycmasquiscama, ayinyema metnaja nintemolhama. 19 Apquiltemaclha maa sevenneycam coo, najan apquilvennacpo apanco, actemaclha apquilmancactama. Naso coo sicpayvam sicvisay Dios Visqui apancaoc. 20 Coo sicvisay Dios Visqui apancaoc, olinmelham sat as enlhitaoc naysicsa siclom, olinmelham sat natingma, olinmelham sat apnatoscama, olinmelham sat yamtaa najan ayimjaclha ninganma. Colhojoc sat talha casponeyaclha, ayinyema sicyanmongsayclha apquiltemaclha apancaoc — alhta aptomjac Dios.
21 Aptomjac alhta mocjam Dios Apvisqui apancaoc Israel, apquilanya enlhitaoc: Elnajap sat apnatoscama macmescama Dios acyanmongam melyascalhma. Ellana sat moc asoc macmescama Dios. Eltovaoc sat apitic actemaclha apquilayo Dios. Acyinyovcasquic nat yoclhilhma Egipto apquilyeyjamcaa. 22 Am nat otnajac siyanama apquilyeyjamcaa quellhip, yoyam jelmecsic apnatoscama acticyovam acyanmongam melyascalhma, paj najan moc asoc. 23 Actomjac nat silanya apquilyeyjamcaa, yoyam elyiplovcasojo siyanamaclha. Otnejic sat enlhit ajancaoc, sictimem coo sicmasma enlhitaoc. Altimnasquic nat siyanama, yoyam eltamilsacpojo apanco, colhic sat actamilaycam apquilvalhoc. 24 Am nat elyiplovcasac siyanamaclha, am nat eljalhnoc sicpayvam naysicsa apquiltemaclha apancaoc. Am nat jelyotac yoyam elyanmongsic moc apquilvalhoc, elyinyovquic nat coo. 25 Siclhoc nat apquilantiyapma Egipto apquilyeyjamcaa quellhip, acvaycmo as ningvamlha nac jay. Alapajasquic mataa nipyesicsa quellhip aplhamoclhojo profetas apquillingascama sicvisay. 26 Am alhta elyiplovcasac siyanamaclha, am alhta eljalhnoc sicpayvam quellhip. Ingyangvocmec alhta mataa apquiltemaclha apancaoc, am nat colhno apquilyeyjamcaa — alhta aptomjac Dios.
27 Aptomjac alhta seyanya Dios Apyimtalhnamo: Lhip Jeremías, ilngas sat lhip acyovoclhojo sicpayvam, apvita inlhojo mepqui apquilyiplovquiscama enlhitaoc. Iyimnaticsojo lhip appayvam, apvita inlhojo lhip mepqui apquilatingmaycam enlhitaoc. 28 Iltimnas sat amyaa: Mepqui apquilyajayquiclho quellhip Dios Apyimtalhnamo, mepqui mocjam apquiltamilcasomacpo apanco — alhta aptomjac Dios.
Covac sat acyimtalhnama
29 ¡Quellhip co Jerusalén, eltingyasquis apquilyesem, etlhaoc sat apva! Elminaycmas actemaclha acmayovsa apquilvalhoc netin inquilhe. Aplovquic alhta Dios Apyimtalhnamo, aptomja apquilyamasma enlhitaoc macnatovascama — alhta aptomjac.

30 Aptomjac alhta mocjam Dios Apyimtalhnamo: Yitnec apquiltemaclha apancaoc moyisponcama coo apquilmolhama Judá. Apninquinquic alhta congne tingma ajac apponquinomap quilaycmasquiscama apancaoc, acvisay apquilvenneycam tingma ajac apponquinomap. 31 Apquillanac alhta alvata Ben-hinom lhama altar apquilvatnamaclha asoc macmescama quilaycmasquiscama acvisay Tofet. Apquilnapquic alhta apquitquic, yoyam elvitic talha macmescama quilaycmasquiscama. Jave alhta ayinyema coo, jave alhta aclhanma evalhoc actema nac jay. 32 Actomjac coo sicpayvam sicvisay Dios: Covac sat acnim, yoyam comascoc sat acvisay Tofet, comascoc sat acvisay alvata Ben-hinom. Eltimjic sat acvisay Alvata Apticyovamaclha. Elatoynacpoc sat apquilitsepma payjoc Tofet, ayinyema melvitay moc amyip. 33 Eltovcacpoc sat apjapaoc, alpasmayclha nata navjac najan asoc navjac, mepqui aptamilquiscama lhama enlhit. 34 Omascocsic sat apquilminaycmascama najan apquilitsovascama nipyesicsa tingma apquilvanyam Judá apquilmolhama najan natingma Jerusalén. Colngalhquejec sat mocjam apquilminaycmascama alyimjapma. Elhojoc sat aptamopeycaoc tingma aptovasomap najan maa yoclhilhma — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta.
La religión que no sirve
1 Dios me dijo: 2 «Jeremías, ve a la puerta del templo, y desde allí anuncia este mensaje: “¡Escúchenme, todos ustedes, que viven en Judá y que pasan por estas puertas para adorar a nuestro Dios! 3-7 Así dice el todopoderoso Dios de Israel:

‘No les presten atención a esos que andan asegurando que no voy a destruir esta ciudad porque aquí está mi templo. Al contrario, hagan lo siguiente:

’Mejoren su conducta,
sean justos los unos con los otros,
traten bien a los refugiados,
a las viudas y a los huérfanos;
hagan justicia al inocente
y adórenme solo a mí.
Si no lo hacen, les irá mal;
pero si lo hacen,
vivirán por siempre en este país,
el cual di a sus antepasados.

8 ’¡Pero ustedes creen en las mentiras que les dicen, y que no les sirven para nada! 9 Ustedes roban, matan, tienen relaciones sexuales con la esposa de otro hombre, no cumplen lo que prometen, adoran al dios Baal, y a otros dioses que ni conocen. 10 Aun así, vienen a este templo, que es mi casa, y piensan que por estar aquí están a salvo. Después salen y siguen haciendo todas estas porquerías. 11 Este templo es mi casa, pero ustedes lo han convertido en una cueva de ladrones. ¡Yo mismo lo he visto! Les juro que así es.
12 ’Israelitas, vayan ahora al santuario de Siló, donde me adoraron al principio, y vean cómo destruí ese santuario por culpa de ustedes. 13 Yo les he hablado muchas veces, pero no han querido escucharme; en vez de tomar en cuenta mis advertencias, han seguido haciendo lo malo. Les juro que así es. 14 Por eso, aunque este templo es mi casa, y ustedes han puesto en él su confianza, yo lo destruiré como destruí el santuario de Siló. Yo les di este templo a ustedes y a sus antepasados, 15 pero los voy a expulsar de mi presencia, así como expulsé a todos sus hermanos, los descendientes de Efraín.’”

16 »Y ahora, Jeremías, escúchame bien: no me ruegues ni me supliques por este pueblo. No me insistas, porque no voy a escucharte. 17 ¡Mira lo que pasa en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén! 18 Los niños juntan la leña, los padres encienden el fuego, y las mujeres preparan la masa, ¡y hacen panes para adorar a la que llaman Reina del cielo! Además, las ofrendas que presentan a otros dioses son un insulto para mí. 19 Lo más vergonzoso es que, en realidad, no me insultan a mí; ¡se insultan ellos mismos! Les juro que así es.
20 »Por eso, castigaré con furia a este lugar, y a los hombres y a los animales, a los árboles del campo y a los frutos de la tierra. ¡Mi enojo será como un fuego difícil de apagar! Les juro que así será. 21 Si quieren, sigan juntando las ofrendas y los animales que presentan en mi honor, y empáchense con la carne. 22 Pero lo cierto es que, cuando yo saqué de Egipto a sus antepasados, no les mandé presentarme ofrendas ni animales. 23 Lo que sí les mandé fue que me obedecieran. Solo así yo sería su Dios, y ellos serían mi pueblo. También les mandé obedecer mis mandamientos, para que siempre les fuera bien. 24 Pero sus antepasados no me obedecieron ni me prestaron atención; al contrario, fueron tercos y actuaron con maldad. Fue así como, en vez de mejorar, empeoraron. 25 Desde el día en que sus antepasados salieron de Egipto y hasta ahora, yo no he dejado de enviarles a mis servidores, los profetas. Lo he hecho una y otra vez, 26 y a pesar de todo eso, ellos no me obedecen ni me prestan atención, sino que son peores que sus antepasados.
27 »Jeremías, diles todo esto, aunque yo sé que no te van a contestar, y ni siquiera te harán caso. 28 Diles que son una nación mentirosa, que no ha querido obedecerme ni ha aceptado ser corregida».
Dios advierte a Jerusalén
29 «Habitantes de Jerusalén,
vístanse de luto;
vayan a las montañas desiertas
y canten una canción fúnebre.
Ustedes me hicieron enojar,
y por eso los he rechazado;
¡los he abandonado por completo!

30 »Ustedes, que son descendientes de Judá, han cometido el peor de los males: Han llenado de pecado este templo, que es mi casa, al poner allí sus ídolos asquerosos. Les juro que así es. 31 Para colmo, en el valle de Ben-hinom construyeron el santuario de Tófet, y sobre el altar quemaron a sus hijos y a sus hijas. Pero eso es algo que jamás les ordené y ni siquiera se me ocurrió. 32 Por eso, vienen días en que ese lugar no se llamará más santuario de Tófet ni valle de Ben-hinom, sino Valle de la Matanza. ¡Allí enterrarán a sus muertos, porque no habrá otro lugar! 33 Las aves del cielo y los animales de la tierra se comerán los cadáveres de esta gente, y nadie lo podrá evitar. 34 Haré que en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén dejen de escucharse los gritos de alegría y de entusiasmo, y las canciones de los novios y las novias, porque el país quedará convertido en un horrible desierto.