Apyitquiscama Jesús altemaclha diez quilvanaa mepqui anatamcaa
1 Aptomjac alhta mocjam Jesús: Sat cotnejic Visqui netin apquilnancascama acyitsomalhco altemaclha ilhnic nat diez quilvanaa mepqui anatamcaa. Inquilmec nic nat calevascama ancaoc, yoyam colpasmoc alyimjapma. Inquililtamjoc nic nat colamyilhamcoc quilhva alyimjapma. 2 Am nic nat colpenaso cinco quilvanaa. Moc cinco quilvanaa ilhnic nat altomja alyascamco najan alpenescamo. 3 Inquilsovquic nic nat yicje calevascama quilvanaa colpenescamo. Am nic nat colsavac ayingmenic. 4 Inquilsovquic nic nat quilvanaa alyascamco najan alpenescamo calevascama najan ayingmenic alyatam memonganyi. 5 Am nic nat ingyilhyacmoc mocjam quilhva alyimjapma. Inquilyinmam nic nat alanomalhco quilvanaa. Innatinquic nic nat. 6 Alhtaa aysicso ilhnic nat aclingalhco macvineycam: ¡Apquilhyacme nic quilhva alyimjapma! ¡Colamyilhaoc sat quellhiya! —ilhnic nat intomjac amyaa. 7 Yejemoc nic nat acnalhaticjamco alanomalhco quilvanaa. Inquilalhnaseclhec nic nat calevascama ancaoc. 8 Yejemoc nic nat altomja quilvanaa colpenescamo alanya innaymacoc: “Jingilmes nincoo lha nicja calevascama ayingmenic. Pa incolsaponamcoc calevascama ingancaoc” —nic nat inquiltomjac. 9 Inquilatingmavoc nic nat quilvanaa alpenescamo: “Am ontimjic ma. Mongilinmalhalhquejec sat nincoo lha. Coltingyangvoclha maa alyanmomalhquilha” —ilhnic nat inquiltomjac. 10 Yejemoc nic nat allhinga quilvanaa altingyangvayclho calevascama ayingmenic. Natamin nic nat apvoctac quilhva alyimjapma. Inquilantalhningvocmec nic nat lhama alyimjapmaclha quilvanaa altomja alpenescamo. Innec nic nat ayapeclho atong. 11 Am nic nat camoncajangveclhoc quilvanaa colpenescamo. Inquiltomjac nic nat quilvanaa: “Visqui, visqui, jingliquis siclho nincoo lha atong” —nic nat inquiltomjac. 12 Apcatingmavoc nic nat apvisqui: “Actomjac coo silanya quellhiya: Naso, am olyicpilcac quellhiya” —nic nat aptomjac.
13 Aptomjac alhta Jesús apquilanya apquiltamsoycaoc:
—Elalh anco quellhip. Am elyasamcoc quellhip acvamlha acnim yoyam ovotac sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit —alhta aptomjac.
Apyitquiscama Jesús enlhit apquilmesomap solyayem alyiviy
(Lc 19.11-27)
14 ‘Aptomjac alhta mocjam Jesús: Sat cotnejic Visqui netin apquilnancascama acyitsomalhco ilhnic nat aptemaclha apvisqui aplhingam moc yoclhilhma. Apquilevam nic nat apquilancam. Apquilmesquic nic nat solyayem alyiviy.
15 ‘Malha cinco mil nic nat solyayem apquilmescama apvisqui lhama apquilancam. Malha dos mil nic nat solyayem apmesacpoc poc apquilancam. Malha mil nic nat solyayem apmesacpoc poc apquilancam. Apquilyipsatquic nic nat apvisqui actemaclha apmopvan aptamjaycam. Yejemoc nic nat aplhinga. 16 Aptingyey apquilyanmongsomap nic nat as enlhit aptomja apquillhoy malha cinco mil solyayem. Inyanmongvocmec nic nat solyayem cinco mil tap mocjam. 17 Apvajanamquic nic nat najan poc aptomja apquillhoy malha dos mil solyayem. Inyanmongvocmec nic nat solyayem dos mil tap mocjam. 18 Am nic nat evjanamcoc poc aptomja aplhoy malha mil solyayem. Apmetmec nic nat malhic. Apposquic nic nat solyayem aplhoy, apmescama apvisqui pac.
19 ‘Acvoncaclho ilhnic nat intemac apquilhyacmo apvisqui. Apquilyipsatvoctac nic nat actemaclha apquiltamjaycam apquilyanmongsomap apquilancam. 20 Yejemoc nic nat apyoctamo aptomja aplhoy malha cinco mil solyayem. Apsantimcasquic nic nat solyayem aplhoy najan solyayem acyanmongvoyam tap malha cinco mil mocjam. Aptomjac nic nat apquilancam: “Visqui, emcasquic alhta lhip cinco mil solyayem. Alyanmongsalhquic alhta coo. Inyanmongvocmec mocjam cinco mil tap” —nic nat aptomjac. 21 Apcatingmavoc nic nat apvisqui: “Tasi nac. Selancam aptamila nac lhip. Aptamilsacpo nac lhip apmaycam asoc ayitcoc. Etnejic sat lhip apvisqui eltamilsic aclhamoclhojo asoc. Ilha sicnaclha, yoyam ongilitsovacsojo sat lhama” —nic nat aptomjac. 22 Yejemoc nic nat apyoctamo poc aptomja aplhoy malha dos mil solyayem. Aptomjac nic nat apcanya: “Visqui, emcasquic alhta lhip dos mil solyayem. Alyanmongsalhquic alhta coo. Inyanmongvocmec mocjam dos mil tap” —nic nat aptomjac.
23 ‘Apcatingmavoc nic nat apvisqui: “Tasi nac. Selancam aptamila nac lhip. Aptamilsacpo nac lhip apmaycam asoc ayitcoc. Etnejic sat lhip apvisqui eltamilsic aclhamoclhojo asoc. Ilha sicnaclha, yoyam ongilitsovacsojo sat lhama” —nic nat aptomjac. 24 Yejemoc nic nat apyoctamo poc aptomja aplhoy malha mil solyayem. Aptomjac nic nat apcanya: “Visqui, ayacac alhta coo. Lhip alhta ayinyemaclha mejingasicjay. Apmaclhec mataa asoc cotnaja appicanma lhip. Apnaclhec mataa acyilhna cotnaja apcanma lhip. 25 Acposcacmec alhta congne malhic lhip solyayem pac. Acsantac coo mocjam. Solyayem pac jalip” —nic nat aptomjac. 26 Apcatingmavoc nic nat apvisqui: “Selancam apmapsom nac lhip. Oyicpilcojoc sat lhip. Appayvam apanco ayinyemaclha acsilhnana. Apyasamcoc lhip sictomja mongvasicjay. Acmaclhec coo mataa asoc cotnaja sicpicanma. Acnaclhec coo mataa acyilhna cotnaja siyanma. 27 ¿Soctomja memquesa nac solyayem ajac apyeycajascaoc tap solyayem, yoyam omiclhac sat acyanmongvoyam tap solyayem sicvactamo nac? —nic nat aptomjac. 28 Aptomjac nic nat apvisqui apquilanya aptomja apquinmaycamo lhama: “Elantim anco solyayem as enlhit. Elmesiclha sat maa actomja acnaycaoc diez mil solyayem. 29 Yitnec sat ancoc asoc, ongillhoveclhac sat mocjam. Colhamiclhac sat asoc ingac. Yitnec sat ancoc lhama asoc, colhic sat sintapilhquiscaso asoc ingac. 30 Elyejing yatesaclhilhma selancam apmapsom. Elyipcalhic sat maa. Cotovamcoc sat apmaoc” —nic nat aptomjac. ,
Acnim yoyam elyicpilcacpoc enlhitaoc lhalhma anco
31 ‘Aptomjac alhta mocjam Jesús: Ovotac sat coo mocjam sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit naysicsa gloria siyapongmatem ajanco. Sellhalhmaa sat ángeles silasinancama. Olhic sat netin Visqui aptajanem. 32 Ingyicjingvomoc sat sicnaclha aplhamoclhojo enlhitaoc lhalhma anco as nalhpop. Ingyilhpansic sat aplhamoclhojo enlhit, malha quilancam nipquesic apquilhpanquiscama nipquesic apquilpalhcomap yataay. 33 Elyinaquisic sat nipquesic napocja apquilyascamaclha. Elyinaquisic sat yataay napocja nipsancalvelha. 34 Sat etnejic Apvisqui elanic enlhit apquilnescama apquilyascamaclha: “¡Elquilhyim quellhip apquiltomja coo Tata apquilyacyescama! Elma quellhip silnancascama. Quellhip apancaoc sat cotnejic. Malanescama quellhip silnancascama ayenmo siclhoc anco apquilantipquiscama Dios as nalhpop. 35 Mayc alhta eyajac, elmesquic alhta sictom. Acnim alhta eyajac, elmesquic alhta sicyam. Maycaa alhta actomjac, elmec alhta tacja. 36 Mepqui sictalhnama alhta coo, elmesquic alhta apava. Ningmasquem alhta eyajac, maycaa alhta jeltomjac. Singilpilhtetomaclha alhta acnacmoc, jeltiyaningvocmoc alhta quellhip” —sat etnejic Apvisqui. 37 Sat elatingmojoc enlhit: “Visqui, am ongilyasamcoc nincoo ningvitayaclha lhip mayc ayajem najan ningmescama aptom. Am ongilyasamcoc ningvitayaclha lhip acnim ayajem najan ningmescama apyam. 38 Am ongilyasamcoc ningvitayaclha lhip aptimem maycaa najan ningmam tacja. Am ongilyasamcoc ningvitayaclha lhip mepqui aptalhnama najan ningmescama apava. 39 Am ongilyasamcoc ningvitayaclha lhip ningmasquem ayajem najan apnaycmo singilpilhtetomaclha najan ningiltomja maycaa” —sat eltimjic apquilpeyvomo. 40 Sat etnejic mocjam Apvisqui elanic: “Actomjac coo silanya quellhip: Naso, moclhama asoc apquiltimesquiscama quellhip eyalhing meyimtalhnamo. Eyca as asoc seltimesquiscama coo” —sat etnejic Apvisqui.
41 ‘Sat etnejic Apvisqui elanic enlhit apquilnescama nipsancalvelha: “Elyas mocjay quellhip apquilmapsomcaa. Elyas quellhip cosponeyaclha talha malanescama, yoyam colhnam mataa somquic quilyicjamo najan alasinancama ángeles apquilmapsomcaa. 42 Mayc alhta eyajac, am alhta jelmesac sictom. Acnim alhta eyajac, am alhta jelmesac sicyam. 43 Maycaa alhta actomjac, am alhta jelmac tacja. Mepqui sictalhnama alhta coo, am alhta jelmesac apava. Ningmasquem alhta eyajac, singilpilhtetomaclha alhta acnacmoc, am alhta jeltomjac maycaa” —sat etnejic Apvisqui. 44 Sat elatingmojoc enlhit melpeyvomo: “Visqui, am ongilyasamcoc ningvitayaclha lhip mayc ayajem najan acnim ayajem najan aptimem maycaa najan mepqui aptalhnama najan ayajem ningmasquem najan apna congne singilpilhtetomaclha. Am ongilyasamcoc nincoo mongilaneyoclha lhip” —sat eltimjic melpeyvomo. 45 Sat etnejic mocjam Apvisqui elanic: “Actomjac coo silanya quellhip: Naso, moclhama asoc meltimesquiscama quellhip eyalhing meyimtalhnamo. Eyca as asoc mejeltimesquiscama coo” —sat etnejic. 46 Elyacsic sat enlhitaoc melpeyvomo cotmongvoycamlha nelha mayasquiscama ingyimpejic. Elyacsic sat enlhitaoc apquilpeyvomo cotmongvoycamlha nelha acyimnatem ingnenyaoc” —alhta aptomjac Jesús.
Las diez muchachas
1 »En el reino de Dios pasará lo mismo que sucedió en una boda. Cuando ya era de noche, diez muchachas tomaron sus lámparas de aceite y salieron a recibir al novio. 2 Cinco de ellas eran descuidadas, y las otras cinco, responsables. 3 Las cinco descuidadas no llevaron aceite suficiente, 4 pero las cinco responsables llevaron aceite para llenar sus lámparas de nuevo.
5 »Como el novio tardó mucho en llegar, a las diez muchachas les dio sueño y se durmieron. 6 Como a la media noche, se oyeron gritos: “¡Ya viene el novio, salgan a recibirlo!”
7 »Las muchachas se levantaron y comenzaron a preparar sus lámparas. 8 Entonces las cinco muchachas descuidadas dijeron a las responsables: “Compartan con nosotras el aceite que ustedes traen, porque nuestras lámparas se están apagando”.
9 »Las cinco responsables contestaron: “No tenemos bastante aceite para darles también a ustedes. Es mejor que vayan a comprarlo.”
10 »Mientras las cinco muchachas descuidadas fueron a comprar aceite, llegó el novio. Entonces, las cinco muchachas responsables entraron con él a la fiesta de bodas, y la puerta se cerró. 11 Cuando las cinco descuidadas volvieron, encontraron todo cerrado y gritaron: “¡Señor, Señor, ábranos la puerta!”
12 »Pero el novio les contestó: “No sé quiénes son ustedes. No las conozco.”
13 »Por eso ustedes, mis discípulos, deben estar siempre alerta, porque no saben ni el día ni la hora en que yo volveré.
Los tres empleados
(Lc 19.11-27)
14 »En el reino de Dios pasará lo mismo que sucedió cierta vez, cuando un hombre decidió irse de viaje. Llamó a sus empleados y les encargó su dinero. 15 El hombre sabía muy bien lo que cada uno podía hacer. Por eso, a uno de ellos le entregó cinco mil monedas, a otro dos mil, y a otro mil. Luego se fue de viaje.
16 »El empleado que había recibido cinco mil monedas hizo negocios con ellas, y logró ganar otras cinco mil. 17 El que recibió dos mil monedas ganó otras dos mil. 18 Pero el que recibió mil monedas fue y las escondió bajo tierra.
19 »Mucho tiempo después, el hombre que se había ido de viaje regresó, y quiso arreglar cuentas con sus empleados. 20 Llegó el que había recibido cinco mil monedas, se las entregó junto con otras cinco mil y le dijo: “Señor, usted me dio cinco mil monedas, y aquí tiene otras cinco mil que yo gané.”
21 »El hombre le dijo: “¡Excelente! Eres un empleado bueno, y se puede confiar en ti. Ya que cuidaste bien lo poco que te di, ahora voy a encargarte cosas más importantes. Vamos a celebrarlo.”
22 »Después llegó el empleado que había recibido dos mil monedas, y le dijo: “Señor, usted me dio dos mil monedas, y aquí tiene otras dos mil que yo gané.”
23 »El hombre le contestó: “¡Excelente! Eres un empleado bueno, y se puede confiar en ti. Ya que cuidaste bien lo poco que te di, ahora voy a encargarte cosas más importantes. Vamos a celebrarlo.”
24 »Por último, llegó el empleado que había recibido mil monedas, y dijo: “Señor, yo sabía que usted es un hombre muy exigente, que pide hasta lo imposible. 25 Por eso me dio miedo, y escondí el dinero bajo tierra. Aquí le devuelvo exactamente sus mil monedas.”
26 »El hombre le respondió: “Eres un empleado malo y perezoso. Si sabías que soy muy exigente, 27 ¿por qué no llevaste el dinero al banco? Así, al volver, yo recibiría el dinero que te di, más los intereses.”
28 »Entonces el hombre dijo a sus ayudantes: “Quítenle a este las mil monedas, y dénselas al que tiene diez mil. 29 Porque al que tiene mucho se le dará más, y le sobrará; pero al que no tiene nada, hasta lo poco que tiene se le quitará. 30 Y a este empleado inútil, échenlo afuera, a la oscuridad; allí tendrá tanto miedo que llorará y le rechinarán de terror los dientes.”
El juicio final
31 »Cuando yo, el Hijo del hombre, regrese, vendré como un rey poderoso, rodeado de mis ángeles, y me sentaré en mi trono. 32 Gente de todos los países se presentará delante de mí, y apartaré a los malos de los buenos, como el pastor que aparta las cabras de las ovejas. 33 A los buenos los pondré a mi derecha, y a los malos a mi izquierda. 34 Entonces yo, el Rey, les diré a los buenos: “¡Mi Padre los ha bendecido! ¡Vengan, participen del reino que mi Padre preparó desde antes de la creación del mundo! 35 Porque cuando tuve hambre, ustedes me dieron de comer; cuando tuve sed, me dieron de beber; cuando tuve que salir de mi país, ustedes me recibieron en su casa; 36 cuando no tuve ropa, ustedes me la dieron; cuando estuve enfermo, me visitaron; cuando estuve en la cárcel, ustedes fueron a verme.”
37 »Y los buenos me preguntarán: “Señor, ¿cuándo te vimos con hambre y te dimos de comer? ¿Cuándo tuviste sed y te dimos de beber? 38 ¿Alguna vez tuviste que salir de tu país y te recibimos en nuestra casa, o te vimos sin ropa y te dimos qué ponerte? 39 No recordamos que hayas estado enfermo, o en la cárcel, y que te hayamos visitado.”
40 »Yo, el Rey, les diré: “Lo que ustedes hicieron para ayudar a una de las personas menos importantes de este mundo, a quienes yo considero como hermanos, es como si lo hubieran hecho para mí.”
41 »Luego les diré a los malvados: “¡Aléjense de mí! Lo único que pueden esperar de Dios es castigo. Váyanse al fuego que nunca se apaga, al fuego que Dios preparó para el diablo y sus ayudantes. 42 Porque cuando tuve hambre, ustedes no me dieron de comer; cuando tuve sed, no me dieron de beber; 43 cuando tuve que salir de mi país, ustedes no me recibieron en sus casas; cuando no tuve ropa, ustedes tampoco me dieron qué ponerme; cuando estuve enfermo y en la cárcel, no fueron a verme.”
44 »Ellos me responderán: “Señor, nunca te vimos con hambre o con sed. Nunca supimos que tuviste que salir de tu país, ni te vimos sin ropa. Tampoco supimos que estuviste enfermo o en la cárcel. Por eso no te ayudamos.”
45 »Entonces les contestaré: “Como ustedes no ayudaron ni a una de las personas menos importantes de este mundo, yo considero que tampoco me ayudaron a mí.”
46 »Esta gente malvada recibirá un castigo interminable, pero los que obedecen a Dios recibirán la vida eterna.»