1 ¡Quip elaylhojo sicpayvam! Olhenic sat netin, olhenic sat nalhpop, malha actomja acvitaycamco.

2 Coo sillhicmoscama colhojoc sat yingmin acmamay, najan malha yalya. Colhojoc sat acmamay ayimjaclha paat, najan yingmin acpaliyam naysicsa paat.

3 Olngacsic sat apvisay apanco Dios: elyasingvom sat aptemaclha apyimtalhnamo Dios.
4 Singmasma aptomja Dios, aptemaclha mataa appeyvomo. Aptemaclha mataa nasoc anco, mepqui singyinimquiscama. Aptemaclha mataa nasoc anco, aplhanma mataa mepqui apyeycajascaoc.

5 Enlhit apquiltemaclha mataa apquilmapsomcaa najan apquilyinimquiscama. Apquiltomja apquilvennéycam Dios, colapvanquejec eltimjic apquitquic.
6 ¿Naso ya mepqui apquilayo as enlhit Visqui ingac? Acyeyjamelhma nac, najan mepqui apquilyascamco. Naso inyicje apquilyap, aptomja apquilantipquiscama enlhit. Apmescama acyimnatem apnenyaoc.

7 Elanojo sat quellhip niptamin, coyitnam apatic apquiltemaclha nano. Elilmalhna sat apquilyap, najan apquilvanyam, colhic sat altimnasa quellhip.
8 Visqui ingac apyimtalhnamo, aptomja apquilhpanquiscama moclhama enlhitaoc. Apquillhocac nat yoclhilhma apquileyvomaclha, mepqui apquilpalhcomap. Apquilyacyesquic nat enlhitaoc israelitas.
9 Apquilyacyesquic nat enlhitaoc, etnejic apquitquic apancaoc. Apyovoclhojo Jacob apquitquic najan aptovana.
10 Apvitac nat Dios as enlhitaoc yoclhilhma actamopeycaoc, mepqui yingmin maa najan acyivey alhcajayam. Apcaynec nat Dios elmeyvoc maa, malha aptamilquiscama apatic aptomjac.
11 Acno aptemaclha mama aptamilquiscama apquitcavoc, apnamcaa aplhancoc najan naysicsa apquilimpay nitno. Apnasoc nat Dios appayesa aplhimpancoc, apcaynaoclhec nat enlhit, yoyam elmiyovacpoc.

12 Dios Apyimtalhnamo apnalaclho enlhitaoc, jave poc yoyam epasmiclha.
13 Apnalaclhec nat enlhitaoc yoclhilhma elvita amyipayc, apquilvita acyilhna. Apquillhocac nat yamyovjene, ayinyema malamong mataymong. Apquillhocac nat aceite olivo ayingmenic, alimja yamtaa naysicsa mataymong.
14 Apquilvitac nat leche najan cujada, ayinyema apnatoscama. Aptovcamquic nat nipquesic, najan nipquesic apquitcoc, najan yataay de Basán. Aptovcamquic nat trigo apactic najan uva ayingmenic acyilhvasem apyinaycaoc.

15 Apnamilay apanco nat israelitas (Jesurún), apquilyamasma nat Dios, aptomja apquilantipquiscama. Apquilvennam nat apquilmasma najan apquilvomquiscama tap.
16 Apquiltingyac nat quilaycmasquiscama, eltimjic apquilayo, apquilinmelham nat Dios, yoyam etanovac sat najan elvoc sat.
17 Apquiltingyac nat asoc macmescama demonio yavey, eltimjic apquilayo. Malha dios apancaoc apjalhnancoc, quilhva apvoy, melyicpilquemo nat apquilyeyjamcaa, meltomja nat apquilayo.

18 Inquilvoncacmec quellhip apvisay apquilyap najan apquilmasma, inquilvoncacmec quellhip Dios aptomja apyimnatescama apnenyaoc.
19 Aplovquic nat Dios, apvita apquiltemaclha quellhip. Apquilhaquic nat apquitquic apquilinava najan quilvanaa.
20 Inlhenquic nat apvalhoc Dios: Opaycomoc sat coo, molaneyo maa. Oyasamcojoc sat apquiltomjaclha mocjam. Apquiltomja eyitquic apquilmapsomcaa, apquiltemaclha apquilyinimquiscama.
21 Sevennéycam apquiltomjac, ayinyema apquilayo quilaycmasquiscama alyitsomalhca dios, mepqui almovan colmeyvoc enlhit. Oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apancaoc, ayinyema metnaja apnaymacoc. Elinmelham sat enlhitaoc mepqui apquilyascamco. ,
22 Avanjec coo siclom, malha talha sat cotnejic ongvapajacsic as nalhpop. Comyetic sat amyip najan acyilhna, acvaycmo coning mataymong alvinatem.
23 Ongvapajacsic sat acmasom, yoyam ellingamcojoc enlhitaoc. Osavojoc sat silapajascama yanca ajancaoc, colnapoc sat maa.
24 Elitsapoc sat maa, ayinyema mayic alnapma najan nimpilhyinamam. Ningmasquem sat colnapoc maa, najan asoc navjac aclom, najan nimisma actaclhama.
25 Eticyoc sat apquitquic apvalhoc tingma apvanyam. Cotyamoc sat apquilvalhoc, elitsapoc sat enlhit najan quilvanaa, najan apquilvanyam najan sicaa.
26 Inlhenquic alhta evalhoc omascoscomoc sat apquileyvam as nalhpop.
27 Am oltamjoc elasmacsic cotnaja ingmoc sictemaclha sicnatovascama maa. Eltimjic sat cotnaja ingmoc: Jave ayinyema Dios, nincoo eyca ayinyema ningmovan najan ningilyimnatem — sat eltimjic maa.

28 Mepqui apquilyicpilquemo mataa enlhitaoc israelitas, mepqui apquilyascamco.
29 Apvanqui inyicje elyasingvomoc, acyitna inlhojo acyascamco apquilvalhoc. Elyasingvomoc sat actomjaclha nelha.
30 Lhama cotnaja ingmoc apquinyajascasquic alhta mil ingnaymacoc, ¿so actomja yi? Apcanit alhta apquilinyajasquisa diez mil ingnaymacoc, ¿so actomja yi? Ayinyema alhta singmasma Dios apcanem elmacpoc ingnaymacoc nipyesicsa maa.

31 Apquilyasingvocmec cotnaja ingmoc aptemaclha Dios aptomja apyimnatem apanco, am colhno quilaycmasquiscam acyitsomalhca dios.
32 Apquilyitsomacpo uva acyilhna apaoc. Apquilyitsomacpo enlhit aptovana apnaycam nat tingma Sodoma najan Gomorra. Asquejec maa uva acyilhna, malha veneno.
33 Uva ayingmenic apancaoc acyitsomalhca veneno acyeyva amaoc, actomja singajem.

34 Jelvoncamejec sat mataa apquiltemaclha maa, cotnejic acyitnaycam epatic coo.
35 Incovac sat acnim, yoyam oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apancaoc. Quilhvoc sat comascoc apquileyvam, ningatoc maa apnatovasomacpilha.

36 Epasmoc sat Dios Visqui ingac elmeyvoc sat, apvita inlhojo mepqui apquilyimnatem enlhitaoc apquilyacyescama siclho. Epasmiclhac sat maa, apvita inlhojo apticyovam apquilyimnatem najan mepqui apquilyimnatem.
37 Etnejic sat Dios elanic: ¿Co laa acyasa quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios yoyam colmeyvoc quellhip? — sat etnejic.
38 Avanjec mataa allhoy quilaycmasquiscama asoc acticyovam, avanjec mataa allhoy uva ayingmenic macmescama quilaycmasquiscama. Incaymalhquic maa colpasingvoclha, incaymalhquic colmeyvoc enlhitaoc.
39 Coo sicvamlha Dios Visqui apancaoc enlhitaoc, paj poc, paj moc. Coo ayinyema acyimnatem apnenyaoc enlhit, coo ayinyema sicmascoscama apquileyvam enlhit. Coo ayinyema sicmascoscama apquileyvam enlhit. Coo ayinyema apquilyimsem enlhit, coo ayinyema sictamilquisquiyam as enlhit. Coo sicvamlha sicvomquiscama tap enlhitaoc.
40 Omyasiclhac netin emic naysicsa siclhanma mepqui sicyeycajascaoc:
41 Ellingamcojoc sat acyimtalhnama enlhit cotnaja ingmoc, oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apancaoc. Openacsojoc sat sicmaycam sovo acvinatem, olnapoc sat naysicsa sictemaclha sicpeyvomo.
42 Olovsic sat yanca ajancaoc congne ema apancaoc cotnaja ingmoc apquilyimsem najan apquilmomap. Sovo acvinatem colnapoc sat apquilviscaa cotnaja ingmoc.

43 Colpayjiclha apquilvalhoc enlhitaoc naciones najan enlhit apquilyacyescama siclho Dios. Eyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apancaoc cotnaja ingmoc, apquilnapma siclho Dios apquilancam. Ingyasicjiclhojoc sat mocjam enlhit apancaoc najan yoclhilhma apancaoc — nic nat intomjac apminaycmascama Moisés. ,
Actomjaclha nelha appayvam Moisés
44-45 Apnec nic nat Moisés napatavo israelitas. Aplhalhma ilhnic nat Josué, Nun apquitca. Apsovjoc nic nat Moisés as apminaycmascama.
46 Aptomjac nic nat Moisés apquilanya israelitas: —Collhen sat mataa apquilvalhoc sicpayvam siltimnascama quellhip. Elane sat quellhip apquitquic elyiplovcasojoc sat mataa siyanamaclha actalhesomalhca. 47 Jave acmovan amyaa singanamaclha Dios. Actomja acyimnatescama mataa ingnenyaoc. Covoncac sat apquileyvam quellhip as yoclhilhma alhnancoc, payjoc moc nicja vatsam Jordán, apquilvoycamlha sat quellhip — nic nat aptomjac Moisés.
Yoclhilhma alhnancoc
48 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés:
49 Iyas sat lhip inquilhe Abarim. Ingyinamit sat inquilhe acvinatem acvisay Nebo, payjoc yoclhilhma Moab, ningatoc tingma Jericó. Etac sat lhip yoclhilhma Canaán, ellhovamcoc sat enlhitaoc Israel yoyam elhnam. 50 Payjoc maa netin inquilhe ingyitsapoc sat lhip. Colhic sat acpalhaquisa lhip apquilyeyjamcaa najan apquilmolhama ningá. Colhojoc sat apquitsepma lhip apipma Aarón netin inquilhe Hor. Innec alhta acpalhaquisa apquilyeyjamcaa. 51 Am alhta colcac evalhoc aptemaclha lhip najan apipma Aarón napatavo apnaymacoc, payjoc actiyapmaclha yingmin Meriba-cades, yoclhilhma actamopeycaoc acvisay Zin. Am alhta eltomjac selayo quellhip napatavo apnaymacoc. 52 Ingyinmelhojo mocjay, etac sat lhip yoclhilhma alhnancoc, yoyam ellhovamcoc sat lhip apnaymacoc. Copvanquejec lhip epalhavomoc maa— nic nat aptomjac Dios.
1 «Cielo y tierra,
¡presten atención a mis palabras!
2 Lo que tengo que decir
es tan bueno como la lluvia,
que hace bien a las plantas
y a la hierba del campo.

3 »Quiero alabar a nuestro Dios;
y ustedes, ¡reconozcan su poder!
4 Él nos protege del mal.
Es un Dios justo y fiel,
que siempre actúa con justicia.

5-6 »Israelitas,
Dios es su creador;
es como un padre para ustedes.
Pero ustedes han sido malos,
y lo han ofendido.
Han sido tercos y tontos,
y no merecen ser sus hijos.
¡Son unos malagradecidos!

7 »Pónganse a pensar
en la historia de su pueblo.
Sus padres y sus jefes
les contarán hechos del pasado.
8 Cuando Dios dividió la humanidad
en diferentes pueblos y naciones,
les dio sus propios territorios;
pero a ustedes, israelitas,
les dio un trato especial:
9 A ustedes Dios los eligió
para que fueran su pueblo.

10 »Cuando Dios los encontró,
ustedes andaban por el desierto,
por tierras barridas por el viento.
Pero él los tomó en sus brazos
y los cuidó como a sus propios ojos.
11 Dios ha cuidado de ustedes
como cuida el águila a sus polluelos.
Dios siempre ha estado cerca
para ayudarlos a sobrevivir.

12 »Dios mismo dirigió a su pueblo,
y no necesitó ayuda de otros dioses.
13 Dios los llevó triunfantes
por las altas montañas del país.
Les dio a comer frutas del campo;
de una piedra sacó miel
para endulzarles los labios,
y de una dura roca
sacó el aceite que necesitaban.
14 De sus vacas, cabras y ovejas
sacaron leche y cuajada;
en su mesa se sirvió
carne del mejor ganado.
Comieron pan del mejor trigo
y vino de las mejores uvas.

15 »Pero los israelitas prosperaron,
y se olvidaron de Dios;
¡se olvidaron de su creador!
Rechazaron la protección
del Dios que los había salvado.
16-17 Hicieron enojar a Dios,
y provocaron sus celos
al adorar a dioses falsos;
¡eran unos ídolos repugnantes
que ni sus antepasados conocieron!
Aun así, ofrecieron sacrificios
a esos dioses y a los demonios.

18 »Israel se olvidó de Dios;
del Dios que le dio la vida.
Abandonó a su creador;
se olvidó de su protector.
19 Por eso Dios se enojó
y los apartó de su lado.
20 Luego le dijo al pueblo:

“Voy a dejarlos solos,
y verán lo que les pasará.
En verdad, ustedes son malos;
no se puede confiar en ustedes.
21 Inventan un dios falso,
para provocar mis celos;
pero los celosos serán ustedes,
pues los cambiaré por otro pueblo;
los cambiaré por gente ignorante
que ni a pueblo llega.
22 Tanto me han hecho enojar
que mi furia parece fuego;
y con ese fuego destruiré
los lugares más profundos
y las bases de las montañas.

23 ”Voy a hacerlos sufrir;
voy a herirlos con mis flechas.
24 El hambre y la enfermedad
pondrán fin a su vida.
Lanzaré contra ustedes
animales salvajes y serpientes venenosas.
25 En plena calle matarán a sus hijos,
y toda familia verá con horror
cómo mueren sus ancianos,
sus jóvenes y sus niños.

26 ”Hasta pensé en
dispersarlos
por diferentes países,
y que nadie volviera a recordarlos.
27 Pero decidí no hacerlo
por causa de mis enemigos;
sabía que se burlarían de mí,
y hasta pensarían que no fui yo
quien castigó a Israel,
creerían que ellos lo habían hecho,
¡ellos y su gran poder!

28 ”Ustedes, los israelitas,
son tan tontos que no entienden.
29 Si fueran más listos,
sabrían el castigo que les espera.
30 ¿Cómo se explican ustedes
que un solo israelita
hizo huir a mil soldados?
¿Cómo se explican que dos soldados
hicieron huir a diez mil?
¡Si yo no cuidara de ustedes
ni les hubiera dado la victoria,
ustedes no habrían podido vencerlos!”

31 »Bien saben nuestros enemigos
que sus dioses no tienen poder;
¡el poder es de nuestro Dios!
32 Ellos son como la gente
de Sodoma y de Gomorra.
Son como los malos viñedos,
que solo dan uvas amargas;
33 ¡hasta el vino que producen
parece veneno de serpientes!

34-35 »Nuestro Dios ha dicho:

“Muy pronto habré de castigarlos,
¡muy pronto habré de destruirlos!
¡Solo espero el momento oportuno
para darles su merecido!”

36 »Cuando ya no tengamos fuerzas,
nuestro Dios nos defenderá;
cuando él nos vea reducidos a nada,
tendrá compasión de nosotros
37 y les dirá a nuestros enemigos:

“¿Dónde están los dioses
en quienes ustedes tanto confían?
38 ¿Dónde están esos dioses
a quienes les llevaban ofrendas?
¡Pídanles que vengan a ayudarlos!
39 ¡Dense cuenta ahora
de que yo soy el único Dios!
Solo yo sano las heridas;
¡solo yo doy la vida,
y solo yo puedo quitarla!
¡De mí no se escapa nadie!

40 ”Levanto mi mano al cielo,
y juro por mi vida eterna,
41 que voy a afilar mi espada,
para vengarme de mis enemigos.
¡Voy a darle su merecido
a esa gente que me odia!
42 ¡Voy a empapar mis flechas
en la sangre de los prisioneros!
¡Voy a cortarles la cabeza
a todos sus capitanes!”

43 »Y ustedes, pueblos vecinos,
alégrense junto con el pueblo de Dios,
porque él habrá de vengarse
de la muerte de su gente.
¡Dios perdonará a su pueblo
y limpiará de pecado su país!»

44-45 Y mientras Moisés entonaba este canto ante el pueblo, Josué estuvo siempre a su lado.
Últimas instrucciones de Moisés
46 Más tarde, Moisés le dijo al pueblo:

«Piensen bien en todo lo que les he enseñado, y ordenen a sus hijos y a sus hijas que obedezcan cada uno de estos mandamientos. 47 Lo que les digo es muy serio. Si ustedes obedecen, vivirán muchos años en el territorio que ahora van a conquistar, y que está al otro lado del río Jordán».
Moisés ve la tierra prometida
48 Ese mismo día, Dios le ordenó a Moisés:

49 «Quiero que vayas a la región montañosa de Abarim, y que subas al monte Nebo, que está en el territorio de Moab, frente a Jericó. Desde allí podrás admirar el territorio de Canaán, que voy a darles a los israelitas.
50 »Allí, en el monte Nebo, morirás y serás enterrado, como fue enterrado tu hermano Aarón cuando murió en el monte Hor. 51 Tanto Aarón como tú me desobedecieron en Cadés, cuando estaban junto al manantial de Meribá, que está en el desierto de Sin. Delante de todos los israelitas me faltaron al respeto. 52 Por eso no te dejaré entrar en el territorio que les prometí, y solo podrás verlo de lejos».