David apcajem enlhit apvinatem
1 Apcaneclhec nic nat aplhamoclhojo singilpilhtetemo filisteos yoyam elnapacpoc. Apcaneclhec nic nat tingma Soco yoclhilhma Judá. Apquicjingvocmec nic nat amyip Efes-damim, acpayjo nicja Soco najan moc nicja Azeca. 2 Apcaneclhec nic nat najan enlhitaoc Israel, Saúl nic nat apnalayclha. Apquicjingvocmec nic nat alvata acvisay Ela. Aptimyesaclhec nic nat enlhitaoc Israel yoyam elnapacpoc enlhitaoc filisteos. 3 Netin inquilhe ilhnic nat apnam enlhitaoc filisteos tap alvata. Moc inquilhe ilhnic nat jalip alvata apnam enlhitaoc Israel. Naysicsa ilhnic nat inyitnac alvata. 4 Aptipquic nic nat nipyesicsa enlhitaoc filisteos lhama enlhit yoyam elnapacpoc apmamyi. Apvisay nic nat Goliat, Gat apmolhama. Apvinatem apanco ilhnic nat Goliat, 6 codos najan 1 palmo, malha tres metros apvinatem.
5 Tava ápac nic nat appocanma. Tava ápac nic nat aptalhnama, malha ilhnic nat quilasma ayimpeoc. Acvamlha acyimtalhnama aptalhnama ilhnic nat cinco mil siclos tava ápac. 6 Tava ápac nic nat apquilapma apilhquipcoc. Tava ápac nic nat sovjeva pac apsovm neplatane. 7 Acyivey nic nat yamit ac sovjeva, malha aynapa moyotma yamit ac. Seiscientos siclos nic nat acvamlha acyimtalhnama tava ápac sovjeva nav'a. Apmamyi ilhnic nat aplhingam acma apcajapsomap.
8 Apquiningvocmec nic nat enlhit apvinatem. Apyimnatasquic nic nat appayvam apquilanya: —¿Soctomja aptimyesaclhe nac quellhip israelitas yoyam elnapacpoc? Coo sicvisay filisteo. Quellhip nac Saúl apquilancam. Elyacyes sat nipyesicsa quellhip lhama enlhit yoyam olnapalhca. 9 Apvanquic sat ancoc jeyajic coo, jingilmoc sat quellhip. Jingiltimjic sat ningiltimesaycam. Sicyimnatem sat ancoc coo yoyam ongvajic, ongilmoc sat quellhip. Ongiltimjic sat singiltimesaycam — nic nat aptomjac filisteo Goliat.
10 Aptomjac nic nat mocjam apquilanya: —Alvennam coo aplhamoclhojo enlhitaoc Israel quilhvo nac jay. Elapajas lhama enlhit yoyam olnapalhca — nic nat aptomjac filisteo.
11 Aplingac nic nat filisteo appayvam Saúl najan aplhamoclhojo enlhitaoc Israel. Intiyacmec nic nat apquilvalhoc. Avanjec nic nat apquilay.
12 David apyap nic nat Isaí, tingma pac Belén yoclhilhma Judea. Apnaymacoc nic nat enlhitaoc efrateos. Ocho apquitquic nic nat Isaí. Apvanacmec nic nat Isaí naysicsa aptimem apvisqui Saúl. 13 Apnatqui ilhnic nat apquitquic apquilyiplayclha Saúl yoyam elnapacpoc. Eycaso ilhnic nat apquilvisay apnatqui apquitquic: Aptiyam apmamyi ilhnic nat apvisay Eliab najan apyalhing Abinadab najan poc apyalhing Sama. 14 Apsilhyoc nic nat David. Apnatqui apquilpipma ilhnic nat apquillhalhma apvisqui Saúl. 15 Aplhalhma ilhnic nat siclho David. Apyinyovquic nic nat Saúl yoyam etajojo mocjam tingma Belén, etamilsic apyap apnatoscama.
16 Apnec nic nat mocjam enlhit filisteo, apvinatem apanco. Apvoctac nic nat mataa secaseclha najan actalhnam. Apquilinlhanacmec nic nat acvocmo cuarenta acnim.
17 Aptomjac nic nat Isaí apcanya apquitca David: —Isaclhes sat aptoycaoc apquilpipma. Lhama alhancoc motajap apactic macyilhnayam najan diez pan apyitna nac aso. Ipecjicsojo esaclhesic apquilpipma apquicjingvoycamlha enlhitaoc Israel. 18 Isaclhes sat aso diez queso yoyam etoc yatapvisqui nipyesicsa mil singilpilhtetemo. Iyasamcojo sat apquilpipma, ¿apjalhnancaoc yaí? Jesantimquis asoc actomja monquinatquiscama apquiltomja apjalhnancaoc — nic nat aptomjac apyap.
19 Apnam nic nat apquilpipma najan Saúl najan aplhamoclhojo enlhitaoc Israel nicja alvata Ela. Apquilnapacpec nic nat enlhitaoc filisteos.
20 Alhtooc nic nat aplhaticja David. Apcanayquic nic nat poc etamilsic apnatoscama. Apsaclhesquic nic aptoycaoc actemaclha apcanama apyap Isaí. Apvoclhec nic nat apquicjingvoycamlha enlhitaoc naysicsa aptimyesayclha singilpilhtetemo. Aplingac nic nat apquilpalhamaycam enlhitaoc. 21 Aptimyesaclhec nic nat enlhitaoc Israel yoyam elnapacpoc. Najan maa enlhitaoc filisteos. Apnasoc nic nat aptimyesayclha apquinmelhma yoyam elnapacpoc. 22 Appicanvoclhec nic nat apsoycam David apnaclha aptamilquiscama asoc. Apquinincamquic nic nat apcanamcaclha singilpilhtetemo. Apvoclhec nic nat apcanamcaclha apquilpipma. Aptomjac nic nat David apquilanya: ¿Apjalhnancaoc ya quellhip? — nic nat aptomjac.
23 Naysicsa appamejitquiscama nic nat David apvita apquilhyacmo enlhit apquilnapomap apmamyi. Filisteo ilhnic nat as enlhit apvisay Goliat, Gat apmolhama. Aptipquic nic nat nipyesicsa apnaymacoc filisteos. Apquiningvoctac nic nat acpayjoclha aptimyesaclhilha enlhitaoc Israel. Aplingac nic nat David actemaclha mataa appayvam enlhit apvinatem. 24 Apquinyajamquic nic nat mataa enlhitaoc Israel apquilvita as enlhit apvinatem. Avanjec nic nat apquilay.
25 Apquilpametam nic nat moclhama enlhitaoc Israel: —Quip elanojo aptemaclha enlhit nac lha. Apquilhyacme yoyam jingilvennam nincoo. ¿Soc enlhit apyimnaa yoyam ingyajic? Apcajac sat ancoc, elhcac sat acyivey acyanmongam ayinyema visqui ingac, cotlaycaoc apquilnatam. Etnejic sat aptava apvisqui apquitca. Comascoc sat apcanyomap apyap epquinic mataa acninquinomalhquilha solyayem tributo — nic nat apquiltomjac apquilpametamcaa.
26 Aptomjac nic nat David apquilanya apnaymacoc: —¿Jalhco sat cotnejic enlhit aptomja apcajem as enlhit filisteo apvinatem? Yoyam emascocsic actemaclha singilvenneycam ningilvisay israelitas. ¿Soc lha enlhit aptema nac lha filisteo mepqui asoc monquinatquiscama apyimpejic? ¿Soctomja singilvennamcaa ningiltomja singilpilhtetemo apancaoc Dios apquilmilaneycaoc? — nic nat aptomjac David.
27 Apquilatingmavoc nic nat enlhitaoc. Innoc nic nat apquiltomjaclha apquilpayvam siclho: —Apcajac sat ancoc, elhcac sat acyivey acyanmongam — nic nat apquiltomjac.
28 Aplingac nic nat David aptomjaclha appayvam apipma Eliab. Aplovquic nic nat Eliab. Aptomjac nic nat apcanya apyalhing: —¿Soctomja apvaa nac lhip? ¿Soc sat cotamilsic apnatoscama yoclhilhma actamopeycaoc? Acyasamcoc coo, am cotamilam apvalhoc lhip. Apquiltamjoc lhip eta actemaclha ningilnapomalhca — nic nat aptomjac.
29 Apcatingmavoc nic nat David: —¿Soc lha actomja yi? Evanquic coo olpamejitsic — nic nat aptomjac.
30 Appaycacpec nic nat David yoyam epamejitsic poc. Apnasoc nic nat aptomjaclha lhac appayvam. Apnasoc nic nat enlhitaoc actomjaclha lhac apquilatingmaycam.
31 Inlingalhquic nic nat nipyesicsa enlhitaoc aptomjaclha appayvam David. Innec nic nat altimnasa Saúl. Apcanayquic nic nat Saúl yoyam colhic acyantingveclho David.
32 Aptomjac nic nat David apcanya Saúl: —Incaymalhquic cotyemejec apvalhoc moclhama enlhit ningvita as filisteo enlhit apvinatem. Coo sictomja lhip apquilancam. Coo sat ongvajic as filisteo apvinatem — nic nat aptomjac David.
33 Apcatingmavoc nic nat Saúl: —Copvanquejec lhip elnapacpoc as enlhit apvinatem. Apyimnanic lhip, enlhit acma apmaycam as enlhit apvinatem. Aptemaclha apyimnanic apmopvan apmaycam — nic nat aptomjac Saúl.
34 Aptomjac nic nat David apcanya: —Coo sictomja lhip apquilancam. Sictomja sictamilquiscama coo tata apnatoscama. Invoctac alhta mataa yamacmeyva najan oso asoc navjac aclom. Incajac alhta lhama sictoscama. 35 Ayimjamquic alhta coo. Ayajac alhta siclho. Alnatingvoclhec alhta sictoscama actaclheycaoc netin. Alnapalhquic alhta coo. Acpatjetquic alhta ava atong. Ayajac alhta yamacmeyva.
36 Ayajac alhta yamacmeyva najan oso asoc navjac aclom. Apnoc as enlhit apvinatem filisteo, malha asoc navjac aclom. Mepqui asoc monquinatquiscama apyimpejic aptomjac. Apquilvennam lhac singilpilhtetemo apancaoc Dios Apyimtalhnamo.
37 Aptomjac nic nat mocjam David apcanya: —Dios aptomja semasma naysicsa silnapomalhca alhta yamacmeyva najan oso aso navjac aclom. Jemyoc sat najan naysicsa silnapomalhca enlhit filisteo apvinatem — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Saúl: —Ingva, ilhing. Aplhalhma sat etnejic lhip Dios — nic nat aptomjac.
38 Apsantimcasquic nic nat apquilantalhnama apanco Saúl. Aptalhneclhec nic nat David. Tava ápac nic nat appocanma. Tava ápac nic nat aptalhnama. 39 Apyapmaclhec nic nat sovo acvinatem. Apyipconquic nic nat David aplhinga. Am nic nat eltamsamacpoc siclho.
Aptomjac nic nat David apcanya Saúl: —Am ovanac coo siclhinga. Am oltamsamalhcac siclho — nic nat aptomjac.
Yejemoc nic nat apquiljalhyovasa aptalhnama najan apquilmaycam.
40 Apliquic nic nat apqueleneycam David. Apcansaclhec nic nat alvata cinco mataymong ayitcoc alyayem. Aplhatmec nic nat najapa acyitnamaclha honda yamvanteta. Apliquic nic nat honda yamvanteta. Apquilamyilhamquic nic nat enlhit apvinatem filisteo. 41 Aplhingacmec nic nat enlhit apvinatem. Apmamyi aplhingam nic nat apma apcajapsomap. 42 Apvitac nic nat enlhit apvinatem aplhingacmo David. Innec nic nat acvenno David, ayinyemaclha apyimnanic apyatco najan aptamila apanco.
43 Aptomjac nic nat enlhit apvinatem apcanya David: —¿Simjing ya coo yoyam jeticpong? — nic nat aptomjac.
Apyamnam nic nat filisteo naysicsa aplhanma asoc acyitsomalhca Dios. 44 Aptomjac nic nat enlhit apvinatem apcanya David: —Ilhingma jilip. Elpasmoc sat mama lhip apyovoclhojo. Colpasmoc sat najan asoc navjac aclom — nic nat aptomjac filisteo apvinatem.
45 Apcatingmavoc nic nat David: —Aplhingacmec lhip apmaycam sovo acvinatem najan sovjeva. Acvaac coo naysicsa siclhanma apvisay Dios, Apvisqui Apyimtalhnamo. Dios aptomja Apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel, aptomja lhip apvenneycam. 46 Ematong sat lhip quilhvo nac jay ayinyema Dios. Coo sat otnejic sicyimnatem. Oyatemenic sat lhip apyispoc. Elpasmoc sat mama apquilyovoclhojo enlhitaoc filisteos. Colpasmoc sat najan asoc navjac aclom. Elyasingvomoc sat enlhitaoc lhalhma anco apna Dios Apyimtalhnamo nipyesicsa enlhitaoc Israel. 47 Elyasingvomoc sat aplhamoclhojo apcanaycam ningyava aptemaclha Dios. Mepqui apmaycam Dios sovo acvinatem najan sovjeva yoyam jingilvomsic tap. Dios ayinyema ningilnapomalhca. Eticyoc sat quellhip ayinyema Dios — nic nat aptomjac David.
48 Yejemoc nic nat aplhingacmo enlhit apvinatem filisteo. Apquilamyilhacmec nic nat. Yejemoc nic nat apquinincamco David acpayjo aptimyesaclhilha enlhitaoc filisteos yoyam etjanyac enlhit apvinatem. 49 Apliquic nic nat congne najapa David mataymong ayitcoc acyayem. Apyinjac nic nat honda yamvanteta. Apcajoc nic nat payjaclha napaat enlhit apvinatem filisteo. Intalhnec nic nat apcatic mataymong ayitcoc. Apyaninquic nic nat enlhit apvinatem. Apticlhiquic nic nat napaat lhopactic.
50 Apmeyjec nic nat David apsoycam honda yamvanteta najan mataymong ayitcoc acyayem. Mepqui apsoycam sovo acvinatem. Apcajac nic nat David enlhit apvinatem. 51 Apquitamamquic nic nat David. Aptajanquic nic nat apcapoc. Apliquic nic nat sovo acvinatem pac apcajem. Apyatemenquic nic nat apyispoc. Apquitsepquic nic nat. Apquinyajamquic nic nat enlhitaoc filisteos apquilvita apmatnam apquilnapomap apmamyi. 52 Inyiplovcoc nic nat apquilpalhamaycam enlhitaoc Israel najan enlhitaoc Judá. Apquilminlhinquic nic nat enlhitaoc filisteos acvocmo alvata najan acvocmo tingma Ecrón. Apquilvitac nic nat filisteos apticyovam nicja amay, ayinyema amay Saarín acvocmo tingma Gat najan tingma Ecrón.
53 Apquiltajingvocmec nic nat enlhitaoc Israel apquilminlhanma enlhitaoc filisteos. Apquilmec nic nat asoc filisteos apquilhacjam apquinyajaycaoc. 54 Apmec nic nat David apcatic apmatnam filisteo. Apsaclhec nic nat tingma Jerusalén. Apninquinaclhec nic nat David asoc apquilmaycam filisteo congne carpa appaclhanma.
55 Apquilanam nic nat Saúl aptomjaclha David. Apquilamyilhamquic nic nat yoyam elnapacpoc enlhit apvinatem filisteo.
Aptomjac nic nat Saúl apcanya singilpilhtetemo apvisqui apvisay Abner: —¿Soc enlhit apquitca as apyimnanic? — nic nat aptomjac.
56 Apcatingmavoc nic nat Abner: —Paj coo oyasamcoc; nasoc anco sicpayvam visqui ajac — nic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat Saúl apcanya: —Ilmalhna sat apnaymacoc yoyam eyasamcojo apvisay enlhit apquitca — nic nat aptomjac.
57 Apvoctac nic nat mocjam David. Apcajac nic nat siclho enlhit apvinatem filisteo. Yejemoc nic nat apyantamaclho Abner. Innec nic nat acyantamaclho David apnaclha Saúl. Apsovquic nic nat David filisteo apcatic.
58 Aptomjac nic nat Saúl apcanya David: —Lhip, ¿soc lhip enlhit apquitca? — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat David: —Isaí apvisay tata coo, tingma Belén. Lhip apquilancam aptomja tata coo — nic nat aptomjac David.
David y Goliat
1 Los filisteos reunieron su ejército en Socó de Judá y se prepararon para pelear contra los israelitas. Pusieron su campamento en Efes-damim, que está entre Socó y Azecá. 2 Por su parte, Saúl y los israelitas también se prepararon para la batalla y acamparon en el valle de Elá. 3 En una colina estaban los filisteos, y en la colina de enfrente estaban los israelitas. En medio de los dos ejércitos estaba el valle.
4-7 En el ejército filisteo había un hombre llamado Goliat, que era de Gat y medía casi tres metros de altura. Llevaba puesto un casco, y también una armadura de bronce que pesaba como cincuenta y siete kilos. Sus piernas estaban protegidas con placas de bronce, y en los hombros llevaba una jabalina. La base de su lanza era enorme, y su punta era de hierro y pesaba como siete kilos. Delante de él iba su ayudante.
8 Goliat se paró frente al ejército israelita y gritó desafiante:

«Yo soy filisteo, y ustedes están al servicio de Saúl. No hace falta que todos ustedes salgan a pelear. Elijan a uno de ustedes, y mándenlo a pelear conmigo. 9 Si es buen guerrero y me mata, nosotros seremos esclavos de ustedes. Pero si yo lo mato, ustedes serán nuestros esclavos.
10 »Yo desafío a todo el ejército israelita. Elijan a uno de sus hombres para que luche conmigo».

11-16 Cuando Saúl y los israelitas oyeron lo que decía el filisteo, se desanimaron y les dio mucho miedo. Pero el filisteo siguió provocando a los israelitas mañana y tarde, durante cuarenta días.
Jesé había nacido en Belén de Judá. Ya era muy viejo y tenía ocho hijos, de los cuales David era el menor. Sus tres hijos mayores eran Eliab, Abinadab y Samá, y habían ido con Saúl a la guerra.
David pasaba el tiempo cuidando las ovejas de su padre y llevando mensajes y provisiones a sus hermanos, que estaban con Saúl. 17-19 Así fue como un día Jesé le dijo a David:

«Tus hermanos están con Saúl y los demás israelitas en el valle de Elá, peleando contra los filisteos. Llévales ahora mismo unos veinte kilos de trigo tostado y diez panes. Toma también estos diez quesos, y dáselos al jefe del ejército. Fíjate cómo están tus hermanos, y tráeme alguna de sus pertenencias como señal de que están bien».

20 En cuanto amaneció, David se levantó y dejó sus ovejas al cuidado de uno de los pastores, luego tomó la comida que su padre le había indicado, y se puso en camino.
21 Cuando llegó al campamento, el ejército israelita se estaba formando y lanzando el grito de batalla. Y los israelitas y los filisteos se pusieron frente a frente.
22 David dejó la comida con uno de los guardias y se fue corriendo para saludar a sus hermanos. 23 Mientras hablaba con ellos, escuchó cuando Goliat salió de entre los filisteos y empezó a gritar y a desafiar a los israelitas. 24 Cuando estos vieron a Goliat, les dio mucho miedo y huyeron.
25-27 Pero David les preguntó a los que estaban cerca de allí:

—¿Quién se cree este extranjero, que se atreve a desafiar a los ejércitos de Dios? ¿Qué le darán a quien lo mate y le devuelva la honra a Israel?

Y le contestaron a David:

—Quien mate a ese atrevido, se casará con la hija del rey Saúl. También recibirá muchas riquezas, y su familia no volverá a pagar impuestos.

28 Cuando Eliab, que era el hermano mayor de David, escuchó la conversación de David con los soldados, se enojó muchísimo y le preguntó a David:

—¿A qué viniste? ¿Con quién dejaste tus pocas ovejas en el desierto? Yo sé bien que eres un mentiroso y un malvado. Solo viniste a ver la batalla.

29 Pero David le respondió:

—¿Y ahora qué hice? ¿Qué, ya no puedo ni hablar?

30 Y David se alejó de su hermano, pero fue y le preguntó a otro soldado en cuanto a la recompensa que ofrecía el rey. Y el soldado le repitió lo que ya le habían dicho.
31 Algunos soldados oyeron que David andaba preguntando, y fueron a decírselo a Saúl. Entonces el rey hizo llamar a David, 32 y David le dijo:

—No se preocupe Su Majestad. Yo mataré a ese filisteo.

33 Pero Saúl le dijo:

—No vas a poder matarlo. Tú eres todavía muy jovencito, y él ha sido guerrero toda su vida.

34 David le contestó:

—Yo soy pastor de las ovejas de mi padre. Pero si un león o un oso vienen a llevarse alguna oveja, 35 yo los persigo, los hiero y les quito del hocico la oveja. 36 Y si el león o el oso se me echan encima, yo los golpeo y los mato. Y eso mismo voy a hacer con este filisteo, pues ha desafiado a los ejércitos del Dios vivo. 37 Si Dios me ha librado de las garras de leones y de osos, también me librará de este filisteo.

Entonces Saúl le dijo a David:

—Anda, pues, y que Dios te acompañe.

38 Enseguida Saúl dio órdenes de que le pusieran a David su propia ropa militar, su armadura de bronce y su casco. 39 Por su parte, David se colgó la espada, pero como no estaba acostumbrado a usar armadura, no podía ni caminar. Así que le dijo a Saúl:

—Yo no estoy acostumbrado a usar esto, y no puedo ni caminar.

Y se quitó la armadura. 40 Pero tomó su vara y su honda, y puso en su bolsa cinco piedras del río. Luego fue y se le acercó al filisteo. 41 También Goliat se acercó a David, aunque su ayudante iba siempre delante de él.
42-44 Cuando vio que David no era más que un muchachito de piel morena, lo consideró muy poca cosa y lo maldijo en nombre de sus dioses. Le dijo:

—¡Vaya con el niño bonito! Vienes a pelear conmigo con un palo, como si fuera yo un perro. Ven acá, que te voy a matar, y con tu carne voy a alimentar a los buitres y a las bestias salvajes.

45 Pero David le contestó:

—¡Y tú vienes a pelear conmigo con espada, y flechas y lanza! Pues yo vengo en el nombre del Dios todopoderoso, el Dios de los ejércitos de Israel, a quien te has atrevido a desafiar. 46 Hoy mismo Dios me ayudará a vencerte, y te mataré y te cortaré la cabeza. Hoy mismo alimentaré a los buitres y a las bestias salvajes con los cadáveres de los soldados filisteos. ¡Y todo el mundo sabrá lo grande que es el Dios de Israel!
47 »Todos los que están aquí se darán cuenta de que es Dios quien da la victoria en las batallas. Dios nos dará la victoria sobre ustedes, ¡y así sabrán que para triunfar, Dios no necesita de espadas ni de flechas!

48 Cuando el filisteo se acercó para atacarlo, David también corrió hacia él 49 y, sacando una piedra de su bolsa, disparó su honda y le pegó al filisteo en plena cara. La piedra se le clavó en la frente, y el filisteo cayó de cara al suelo.
50-51 Enseguida corrió David y se paró sobre Goliat, le quitó su espada y, de un solo golpe, le cortó la cabeza. Así fue como, sin tener una espada, David venció al filisteo. Lo mató con solo una honda y una piedra.
Cuando los filisteos vieron muerto a su poderoso guerrero, salieron corriendo. 52 Pero los hombres de Israel y de Judá, lanzando un grito de batalla, los persiguieron hasta la entrada de Gat y de Ecrón. Todo el camino que lleva a Gat y a Ecrón, y que se conoce con el nombre de Saaraim, quedó cubierto de filisteos muertos.
53 Luego de perseguir a los filisteos, los israelitas regresaron al campamento filisteo y se apoderaron de todas sus pertenencias. 54 David, por su parte, llevó a Jerusalén la cabeza del filisteo y se quedó con sus armas.
55 Mientras David peleaba con Goliat, Saúl le preguntó a Abner, que era el jefe de su ejército:

—¿Quién es ese joven? ¿Quién es su padre?

Y Abner le contestó:

—Le juro a Su Majestad que no lo sé.

56 Entonces el rey le dijo:

—Pues averígualo.

57 Luego de que David mató al filisteo, Abner lo llevó a la presencia de Saúl. David llevaba en la mano la cabeza del filisteo. 58 Y Saúl le preguntó:

—¿Quién es tu padre?

Y David le contestó:

—Soy hijo de Jesé de Belén, servidor de Su Majestad.