Apvisqui co Judá najan apvisqui co Israel
(1~R 22.1-40)1 Cascama ilhnic nat apquilnatam Josafat najan mayayo nipyesicsa enlhit. Apquilyimjapcasquic nic nat apquitca, etnejic aptava quilvana Acab apquitca.
2 Nalhit acnim najan nalhit años nic nat intomjac. Apmiyaclhec nic nat Josafat tingma Samaria, etnejic maycaa apnaclha apvisqui Acab. Apquillanac nic nat fiesta Acab, apticyova aplhamoclhojo nipquesic najan vayqui. Apquiltamjoc nic nat elpamejitsacpoc, elimpocjac sat appasmeyquiclha tingma Ramot co Galaad.
3 Aptomjac nic nat apvisqui co Israel Acab apcanya apvisqui co Judá Josafat: —¿Pa ya jingilpasmoc ningilimpocjay tingma Ramot co Galaad? — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Josafat: —Naso, opasmoc sat coo najan enaymacoc, ninlhalhmaa sat lhip apnaymacoc, yoyam ongilimpocjac sat maa. 4 Incaymalhquic siclho ongilyasamcojo apmajayoclha Dios Visqui ingac — nic nat aptomjac.
5 Apcansaclhec nic nat apvisqui Israel malha cuatrocientos profetas. Aptomjac nic nat apquilanya: —¿Ingvanqui ya ongilimpiclha tingma Ramot co Galaad? — nic nat aptomjac.
Apquilatingmavoc nic nat: —Ilana sat apquimpocjay. Epasmoc sat Dios Visqui ingac emoc as tingma — nic nat apquiltomjac.
6 Aptomjac nic nat Josafat apquilanya: —¿Apne ya mocjam poc profeta jingiltimnacsic apmajayoclha Dios? — nic nat aptomjac.
7 Aptomjac nic nat Acab apcanya Josafat: —Apnec mocjam lhama profeta. Elmalhnac sat Dios jingilanic sat yavamlha ontimjic. Apvisay Micaías, Ilma apquitca. Actanovquic coo aptemaclha profeta. Paj jeltimnasac mataa asoc altamila, eltimnacsic mataa asoc acmasom — nic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat Josafat apcanya: —Vamlha itne — nic nat aptomjac.
8 Apcapajasquic nic nat apvisqui Acab lhama apquilancam, aptomja apcanya: — Ingyimpojo, iyantementa sat profeta Micaías, Ilma apquitca — ilhnic nat aptomjac.
9 Apnec nic nat netin aptajanem Acab, apvisqui co Israel najan poc Josafat apvisqui co Judá. Acyiplomo ilhnic nat apquilmaycam, apnam payjoc apatong tingma Samaria. Apnam nic nat maa apyovoclhojo profetas. Yitnec nic nat maa apquiltemaclha apancaoc profetas. 10 Apnec nic nat Sedequías, Quenana apquitca. Apyipitcasquic nic nat apcatic apquipetaoc tava ápac. Apyimnatesquic nic nat appayvam: Eycaso Dios Visqui ingac appayvam: Colhojoc apquipetaoc apquilmaycam lhip elnapacpoc co Siria. Elsovjacpoc sat apticyovam — aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta Sedequías.
11 Apno poc apquillhanma ilhnic nat apquilpayvam, apquiltomja apquilanya: — Elimpocja sat tingma Ramot co Galaad. Elmoc sat apyovoclhojo tingma, ayinyema appasmom Dios Visqui ingac — nic nat apquiltomjac.
12 Aptomjac nic nat soycam amyaa apnaclha Misaías apcanya: —Apquillhenquic lhac altamila appayvam napato apvisqui co Israel, yoyam epasmoc Dios Visqui ingac. Ilhnasojo sat lhip lha eltimnacsic altamila appayvam — nic nat aptomjac.
13 Apcatingmavoc nic nat profeta Misaías: —Jeyanic sat Dios yavamlha oltimnacsic. Nasoc sicpayvam mepqui sicyeycajascaoc — nic nat aptomjac.
14 Apvoctac nic nat apnaclha apvisqui. Aptomjac nic nat apcanyacpo Micaías: —Lhip Micaías. ¿Ingvanqui ya ongilmoc tingma Ramot co Galaad? — nic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat Micaías apcanya: —Elimpocja sat maa. Epasmoc sat Dios Visqui ingac elmoc as tingma — nic nat aptomjac.
15 Apcatingmavoc nic nat apvisqui Acab: —Eyastinquic coo lhip aptemaclha apanco. Jeltimnas sat amyaa actomja nasoc anco. ¿Yitne ya lhquip acvitay apvanmoncama? — nic nat aptomjac.
16 Aptomjac nic nat Micaías apcanya Acab:
Invitac alhta sicvanmoncama apyovoclhojo enlhitaoc Israel apquilhpaneycam netin inquilhe. Malha ninatoscama nipquesic apquilhpanyam mepqui apquilancam.
Aptomjac alhta Dios seyanya: Mepqui mocjam apvisqui apancaoc. Incaymalhquic eltajiclha tingma apancaoc — alhta aptomjac Dios — intomjac acvitay sicvanmoncama — nic nat aptomjac Micaías.
17 Aptomjac nic nat apvisqui Acab apcanya apvisqui Josafat: —Altimnasquic lhac inyicje. Aptemaclha as profeta seltimnascama amyaa acmasom. Am jeltimnasac mataa amyaa actamila — ilhnic nat aptomjac Acab.
18 Aptomjac nic nat mocjam profeta Micaías: —Invitac alhta sicvanmoncama, ingyeylhojo sat lhip, ayinyema Dios Visqui ingac. Apnec alhta Dios Visqui ingac netin apvisqui aptajanem. Apcanam alhta apnaclha apyovoclhojo apquilasinancama, lhama nicja najan moc nicja. 19 Aptomjac alhta apcanya Dios: ¿Soc sat ingyanic Acab, yoyam elimpocjac tingma Ramot co Galaad, yoyam ematong? — alhta aptomjac. Lhama aplhanma yavamlha etnejic, poc aplhanma moc actemaclha yavamlha etnejic. 20 Apyocmec alhta lhama apcasinancama apnaclha Dios, aplhanma eltimnacsic apvisqui Acab. —Jalhco sat etnejic lhip — alhta aptomjac Dios. 21 Apcatingmavoc alhta apcasinancama: Opayecsic sat movan amyaa, colmoc sat apquilvalhoc profetas apcanaycam apnaclha apvisqui — alhta aptomjac. Apcapajasquic alhta Dios epayecsic movan amyaa, colmoc apquilvalhoc profetas — alhta intomjac acvitay sicvanmoncama. 22 Quip ilanojo, Dios Visqui ingac ayinyema aplhinganimquiscama apquilvalhoc profetas, ellhenic movan amyaa. Inlhenquic apvalhoc Dios, yoyam comascoc sat aptiyascam lhip — nic nat aptomjac profeta.
23 Apmiyacmec nic nat Sedequías, Quenana apquitca apnaclha Micaías, apticponga apmic napaat, aptomjac apcanya: —¿Apcanayqui ya lhquip mepqui sepasmom Dios Visqui ingac? Apvamlha ya lhquip, yoyam elngacsic amyaa — nic nat aptomjac.
24 Apcatingmavoc nic nat profeta Micaías: —Eyasingvomoc sat lhip acvocmo sat acnim, yoyam eyilhacpojoc apanco lhip lhama tingma najan poc tingma — nic nat aptomjac.
25 Aptomjac nic nat apvisqui Acab apquilanya: —Elpatjit sat Micaías. Elyantemiclha sat apnaclha apvisqui tingma Amón najan apnaclha sictamongvoyam Joas. 26 Eliltimnas sat maa sicpayvam: Elalhimquis singilpilhtetomaclha as enlhit. Mayic sat cajic maa. Elantipquis sat mocjam, sicvactama sat mepqui sicmatnam — nic nat aptomjac apvisqui Acab.
27 Aptomjac nic nat mocjam Micaías:
Nasoc sat ancoc ongvita lhip mepqui apmatnam, am conyemac lhac Dios siclingascama coo as amyaa — nic nat aptomjac profeta.
28 Apquilquimpaclhec nic nat co Israel najan co Judá, elimpocjac sat tingma Ramot co Galaad.
29 Aptomjac nic nat apvisqui co Israel apcanya Josafat: —Otingyac sat poc apava sictalhnama naysicsa ningimpocjay, notingya nasa lhip poc apava — nic nat aptomjac.
Aptalhneclhec nic nat poc apava aptalhnama Acab naysicsa apquimpocjay. 30 Yitnec nic nat apcanama apvisqui co Siria. Apquilanyacpec nic nat treinta y dos capitanes apquilviscaa apquillhinquiscama carros, elmoc sat apvamlha apvisqui co Israel. 31 Pilapcasquic nic nat capitanes apquilvita Josafat. Apquilvocjac nic nat, yoyam elmoc. Apyimnatasquic nic nat appayvam Josafat, apcanama elpasingvota apnaymacoc. 32 Pilapcasquic nic nat melvita apvisqui co Israel. Apquilvatsamquic nic nat elya'macsic Josafat. 33 Apyinjac nic nat yanca pac lhama co Siria. Apyimsasquic nic nat yanca actalhna apvalhoc Acab, payjoc coning apcajapsomap.
Aptomjac nic nat Acab apcanya aplhinquiscama carro: —Ipayquim siclho. Ongyinyoc siclho ningilnapomalhca, ayinyema acyivey sicyimsem — nic nat aptomjac.
34 Yimtilhec nic nat apquilnapomap as acnim. Am nic nat etepac carro pac apvisqui Acab napatavo co Siria. Apquitsepquic nic nat Acab actalhnacmo.
Micaías anuncia que Ahab será vencido
(1 R 22.1-28)1-3 Josafat llegó a ser muy rico y poderoso. Se casó con una hija de Ahab, quien en ese momento era rey de Israel y vivía en Samaria. Pasados algunos años, Josafat fue a visitar a Ahab. Para celebrar la visita de Josafat y sus acompañantes, Ahab mandó matar muchas ovejas y reses.
Luego Ahab trató de convencer a Josafat de que atacaran juntos la ciudad de Ramot, en la región de Galaad. Esa ciudad pertenecía al rey de Siria. Ahab le dijo a Josafat:
—¿Me ayudarías a quitarle al rey de Siria la ciudad de Ramot de Galaad?
Josafat le contestó:
—Tú y yo somos del mismo pueblo. Así que mi ejército y mis caballos están a tu disposición. 4 Pero antes de ir a luchar, averigua si Dios está de acuerdo.
5 Entonces el rey de Israel reunió a los profetas, que eran alrededor de cuatrocientos, y les preguntó:
—¿Debo atacar a Ramot de Galaad para recuperarla?
Los profetas contestaron:
—Atácala, porque Dios te la va a entregar.
6 Pero Josafat dijo:
—¿No hay por acá otro profeta de Dios al que le podamos consultar?
7 El rey de Israel le respondió:
—Hay un profeta al que podemos consultar. Se llama Micaías, y es hijo de Imlá. Pero yo lo odio porque nunca me anuncia cosas buenas, sino siempre cosas malas.
Josafat le dijo:
—No digas eso.
8 Entonces el rey de Israel llamó a un oficial y le dijo:
—Trae pronto a Micaías hijo de Imlá.
9 Ahab y Josafat llevaban puestos sus trajes reales y estaban sentados sobre sus tronos en un lugar alto, a la entrada de Samaria. En ese lugar se le quitaba la cáscara al trigo. Delante de ellos estaban todos los profetas dando mensajes. 10 Sedequías hijo de Quenaaná, se había hecho unos cuernos de hierro, y con ellos en la mano gritaba: «Dios ha dicho que con estos cuernos Ahab atacará a los sirios hasta destruirlos».
11 Todos los profetas anunciaban lo mismo, y le decían a Ahab: «Ataca a Ramot de Galaad, porque vas a triunfar. Dios va a darte la ciudad».
12 Mientras tanto, el oficial que había ido a buscar a Micaías, le dijo a este:
—Todos los profetas han anunciado que el rey Ahab vencerá. Habla tú como ellos y anuncia al rey algo bueno.
13 Pero Micaías le contestó:
—Juro por Dios que solo diré lo que Dios me diga.
14 Cuando Micaías se presentó delante del rey, este le preguntó:
—Micaías, ¿debo atacar a Ramot de Galaad?
Micaías le respondió:
—Atácala y triunfarás. Dios te entregará la ciudad.
15 Pero el rey le dijo:
—¿Cuántas veces te he rogado que me digas la verdad de parte de Dios?
16 Micaías contestó:
—Veo a todo el pueblo de Israel desparramado por las montañas. Andan como las ovejas, cuando no tienen pastor. Dios dijo que no tienen quién los dirija. Que cada uno vuelva tranquilo a su hogar.
17 Entonces Ahab le dijo a Josafat:
—¿No te dije que Micaías no me iba a anunciar nada bueno?
18 Micaías dijo:
—No debiste decir eso. Ahora escucha el mensaje que Dios te envía. Yo vi a Dios sentado sobre su trono. Todos los ángeles del cielo estaban de pie, unos a la derecha y otros a la izquierda. 19 Entonces Dios preguntó quién iría a convencer a Ahab de que atacara a Ramot de Galaad y fuera vencido ahí. Unos decían una cosa, mientras que otros decían otra. 20 Pero un espíritu vino delante de Dios y dijo que él iría a convencer a Ahab. 21-22 Dios le preguntó cómo iba a hacerlo. El espíritu dijo que haría que los profetas dijeran mentiras. Dios le permitió ir y hacer que los profetas dijeran mentiras, para convencer a Ahab. Así que Dios ha decidido que en esta batalla seas derrotado.
23 Entonces Sedequías hijo de Quenaaná se acercó, le dio a Micaías una bofetada en la cara y le dijo:
—¿Cómo te atreves a decir que el espíritu de Dios me ha abandonado, y que te ha hablado a ti?
24 Y Micaías le contestó:
—Cuando se cumpla lo que dije, te darás cuenta de que he dicho la verdad, y tendrás que esconderte donde puedas.
25 El rey de Israel ordenó:
—¡Llévense preso a Micaías! Entréguenlo a Amón, el gobernador de la ciudad, y a mi hijo Joás. 26 Díganles que lo pongan en la cárcel, y que no le den más que pan y agua hasta que yo regrese sano y salvo de la batalla.
27 Micaías dijo:
—Si tú regresas sano y salvo, significará que Dios no ha hablado por medio de mí.
Después, dirigiéndose a todos, agregó:
—¡Tengan en cuenta lo que he dicho!
Los sirios vencen a Ahab
(1 R 22.29-40)28 Ahab y Josafat fueron a atacar Ramot de Galaad. 29 Ahab le dijo a Josafat: «Yo me voy a disfrazar para ir a la batalla, pero tú puedes usar tu propia ropa».
Así que el rey de Israel se disfrazó y fue a luchar.
30 El rey de Siria había dado esta orden a los treinta y dos capitanes de sus carros de combate: «¡Ataquen solo al rey de Israel!»
31-32 Cuando los capitanes vieron a Josafat dijeron: «Seguramente él es el rey de Israel».
Así que lo rodearon para atacarlo, pero Josafat gritó pidiendo ayuda. Y Dios lo ayudó, pues hizo que los capitanes de los carros de combate se dieran cuenta de que no era Ahab, y así dejaran de perseguirlo.
33 Pero un soldado tiró con su arco una flecha al azar e hirió a Ahab. La flecha le entró por uno de los huecos de su armadura. Entonces el rey le dijo al soldado que manejaba su carro: «Da la vuelta y sácame del campo de batalla, porque estoy malherido».
34 Ese día la batalla fue muy dura. Algunos soldados mantuvieron en pie al rey en su carro de combate, para que se enfrentara a los sirios, pero murió al caer la tarde.