Apvayveyquintamlha Espíritu Santo
1 Lhama alhta acvocmo acnim acvisay Pentecostés. Apnam alhta apquilanomacpo apóstoles. Am alhta coyeycajalhcac apquilvalhoc. 2 Pilapcasquic alhta anco aclingalhco ayilhtingyovam netin. Malha piyam apquilhcajayam alhta intomjac. Inlanoc alhta tingma apnaycamcaclha. 3 Invitalhquic alhta alhcaoc, malha talha alayvom alhta intomjac aclhingacmo. Inquilticlhicvocmec alhta apyitsicsaoc enlhitaoc. 4 Inquillanamcoc alhta apquilvalhoc enlhit Espíritu Santo. Apquilpametam alhta cotnaja apquilpayvam, ayinyema Espíritu Santo aptimesquiscama.
5 Apnaycam alhta tingma Jerusalén judíos. Enlhit apquilpeyvomo apquilinyema lhalhma anco. 6 Lhama alhta aclingalhco ayilhtingyovam. Apquicjingvoctac alhta enlhitaoc. Pilapcasquic alhta apquillinga apquilpameteycam appayvamo lhama moclhama enlhit. 7 Pilapcasquic alhta enlhitaoc. Apquilpamejitsacpec alhta:
—¿Am ya elanacpo co Galilea actomja nac apquilpamesma? —alhta intomjac amyaa. 8 Am lha ongilanalhco nincoo. ¿Soctomja ninlinga nac ninpayvamo lhama, malha nintemaclha inquitcoc? 9 Apnam asi enlhitaoc co Partia najan co Media najan co Elam najan co Mesopotamia najan co Judea najan co Capadocia najan co Ponto najan co Asia. 10 Najan co Frigia najan co Panfilia najan co Egipto najan co Africa tap yoclhilhma Cirene. Najan maycaa apquilinyema tingma Roma apquiltomja judíos apanco najan poc quilhva apquiltimem judíos. 11 Najan co Creta najan co Arabia. Ninpayvamo lhama enlhitaoc nac maa. Ninlingac aclhenomalhca mataa apmopvan aptamjaycam Dios Ingyapam —alhta apquiltomjac.
12 Pilapcasquic alhta anco aclingalhco. Apquilpamejitsacpec alhta:
—¿Soc laa pa incotnejic qui? —alhta apquiltomjac apquilpamesma.
13 Apquilasmasquic alhta apnaymacoc:
—Intajapo uva yingmenic inquilnapac as enlhitaoc —alhta apquiltomjac.
Apquiltimnaycam Pedro
14 Yejemoc alhta apquinmaclho netin Pedro. Apquillhalhmaa alhta once apóstoles apquilapajasomap. Apyimnatasquic alhta appayvam:
—Quellhip co Judea najan co Jerusalén. Elyasamcojo quellhip, elaylhojo siltimnaycam. 15 Am lhac colnapac anmin as enlhitaoc. Alhtooc mocjam, las nueve intomjac. 16 Eycaso actomja aplhanma ilhnic nat Dios Ingyapam. Aplingasquic nic nat Joel profeta Dios aplingascama:
17 Otnejic sat yicpintama actamongvomlha nelha acnim —nic nat aptomjac Dios Ingyapam.
Oyanquincajac sat Espíritu ajanco tacjaplhit enlhitaoc.
Ellingacsic sat sicvisay quellhip apquitquic apquilinava najan quilvanaa.
Malha ningvitayo ningaat sat cotnejic enlhitaoc apquitcaoc.
Colhic sat apquilvanmoncama enlhit apquilvanyam.
18 Oyanquincajac sat Espíritu ajanco tacjaplhit selancam apquilinava najan quilvanaa.
Ellingacsic sat sicvisay.
19 Otnesquisic sat asoc sinpilapquiscama netin. Najan asoc monquinatquiscama as nalhpop: ema najan talha najan acpanma etin.
20 Coyinaticsic sat olhma acnim. Eyilhvesic sat piltin, malha ema sat etnejic. Natamin covac sat Visqui ingac acnim apác acvanyam najan actamila.
21 Moclhama aptomja aplhanma apvisay Visqui ingac, evomsacpoc sat tap
—nic nat aptomjac profeta.
22 “Quellhip enlhitaoc Israel, elaylhojo sicpayvam. Pac olhenic Jesús co Nazaret. Apcasinaquic alhta Dios Ingyapam. Apquiltamjoc alhta etnejic apmopvan aptamjaycam najan aptamjaycam sinpilapquiscama najan asoc monquinatquiscama nipyesicsa quellhip. Eycaso apquilyasamcoc quellhip aptomjaclha Dios Ingyapam. 23 Apmacpec alhta Jesús. Actemaclha ilhnic nat aclhanma apvalhoc Dios Ingyapam najan actemaclha apmayjayoclha. Apyasamcoc nic nat yoyam cotnejic. Apquilmec alhta quellhip. Apquilanayquic alhta quellhip metnaja judíos apquilmapsomcaa, yoyam elyipitsic asoc timyescama, yoyam najan elajic. 24 Eyca Dios Ingyapam alhta aplhaticjascacmoc. Apvomcasac tap apquitsepma. Covanquejec comyoc actemaclha ningitsepma. 25 Aplhenacpec nic nat Jesús. Apvisqui David nic nat aplhanma:
Alanoc coo mataa najato Visqui ingac.
Apnec mataa selyascamaclha,
yoyam cotyemejec evalhoc.
26 Payjeclhec evalhoc.
Intipquic sicpayvam actemaclha siyitsovascama.
Inyiplovcoc siljalhanma sicyitna sicyovoclhojo congne tacjalhop.
27 Meyinyovejec sat lhip ejangaoc nipyesicsa apquilmasquingvaycmo.
Sictomja lhip apquilancam.
Lhip alhta seponcanma.
Mejeyinyovejec sat coo.
Mengyojoyc sat otjapoc sicyovoclhojo.
28 Elhicmosquic lhip amay acyimnatem ingnenyic.
Lhip sat jimquesic acpayjayclha evalhoc napato lhip
—nic nat aptomjac David.
29 “Elyalhing, mejelnovqueje coo olhenic ningilyeyjamcaa David. Apquitsepmec nic nat. Apcatongnacpec nic nat. Yitnec mocjam aso tacjalhop apác. 30 David aptomjac nic nat profeta Dios aplingascama. Apyasamcoc nic nat aplhanmaclha Dios Ingyapam. Nasoc anco sat etnesquisic appayvam. Apquiltamjoc nic nat etnescasiclha apvisqui, yoyam elhic aptavin niptamin David. Yoyam eyanmongsic sat aptavin niptamin apvisay Cristo. 31 Lhama ilhnic nat aplhena David as appayvam. Am alhta coyinyovalhcac apjangaoc nipyesicsa apquilmasquingvaycmo. Am alhta ingyavo etjapoc apyovoclhojo. Apyasamcoc nic nat David asoc yoyam cotnejic nanoc sat. Cristo yoyam elhaticjangvomoc nic nat aplhenac. 32 Dios Ingyapam aptomja aplhaticjasquiyam as Jesús. Ninlhamoclhojo nincoo ningiltomja ningvitayo. 33 Apyasacpec alhta netin. Apnesacpec alhta apyimnatamaclha Dios Ingyapam. Apmesquic Apyap Espíritu Santo aplhanma alhta yoyam emquesic. Eyca as asoc apquilvitay najan apquillingay quellhip alvaa ayinyema Espíritu Santo. 34 Am nic nat eyasac netin David. Eycaso actomja aplhanma ilhnic nat David:
Aptomjac Ingyapam apcanya Visqui ajac:
Ilha sat nejicja selyascamaclha.
35 Motvasaclha mocjam cotnaja apnaymacoc.
Apquiltoyam sat etnejic lhip
—nic nat aptomjac.
36 Eyca as Jesús apquilyipitquiscama alhta quellhip asoc timyescama. Elyasamcojo quellhip enlhitaoc Israel. Noelyasquim nasa amyaa. Apvisqui Apponquinomap aptimescasac Dios Ingyapam —alhta aptomjac Pedro.
37 Alpilapacmo alhta apquilvalhoc apquillinga apquiltimnaycam. Apquilmalhnacpec alhta Pedro najan apnaymacoc apóstoles apquilapajasomap:
—Elyipmaa, ¿co sat ontimjic nincoo? —alhta apquiltomjac.
38 Apcatingmavoc alhta Pedro:
—Elyanmonquis apquilvalhoc napato Dios Ingyapam. Eltingya macyapascaseycaoc yingmin actema apquillhanma apvisay Jesucristo. Colmascosalhcac sat melyascalhma quellhip. Ellhovac sat Espíritu Santo Dios apmescama. 39 Eycaso aptomja aplhanmaclha Dios Ingyapam. Quellhip alhta apquillhenacpoc yoyam ellhovac najan apquitquic najan apnaycam mocjay. Najan aplhamoclhojo aptomja apquilanyomap, aptomja apquilanem Dios Visqui ingac —alhta aptomjac.
40 Aplhamasoc alhta apquiltimnaycam Pedro. Aptomjac alhta apquilanya:
—Elvomsap tap quellhip nipyesicsa as enlhitaoc melpeyvomo —alhta aptomjac.
41 Inquilmec alhta apquilvalhoc Dios appayvam. Yejemoc alhta aptingyamco yapasquiscama yingmin. Malha tres mil alhta apquilpalhacsomap enlhitaoc apquilyanmonquiscama apquilvalhoc. 42 Apquilinlhanacmec alhta apquilvajaneycaoc apquillhicmoscama apóstoles najan apquilpasmom najan apquilyaptama quilpasmongam najan apquilmalhnancama.
Apquiltemaclha cristianos apquilmamyi
43 Apquilangvocmec alhta aplhamoclhojo enlhit. Apquillhamasoc alhta apquiltamjaycam sinpilapquiscama najan asoc monquinatquiscama apóstoles apquilapajasomap. 44 Apnaycamoc alhta lhama apquiltimem melyasquiyam. Apquilpasmec alhta mataa aclhamoclhojo asoc. 45 Apquilhaquic alhta aclhamoclhojo apquilnatam najan asoc apancaoc. Apquilmilasquic alhta mataa acyanmongam solyayem actomja ayaymalhquilha inlhojo asoc. 46 Am alhta coyeycajalhca moc apquiltemaclha. Apquilinlhanacmec alhta aclhamoclhojo acnim apquilyoyquiclha tingma apponquinomap. Apquilyaptama quilpasmongam alhta aptomjac moclhama tingma. Inquilpayjeclhec alhta mataa apquilvalhoc naysicsa aptoycaoc apquilpasmeyquiclha. 47 Apquilacoc alhta mataa Dios Ingyapam. Apquilasicjacpec alhta apquiltomja melyasquiyam tasic amyaa. Apquilpalhacasquic alhta apmolhama Jesucristo aclhamoclhojo acnim apquiltomja apquilvomsomap tap.
Jesús cumple su promesa
1 El día de la fiesta de Pentecostés, los seguidores de Jesús estaban reunidos en un mismo lugar. 2 De pronto, oyeron un ruido muy fuerte que venía del cielo. Parecía el estruendo de una tormenta, y retumbó por todo el salón. 3 Luego vieron que algo parecido a llamas de fuego se colocaba sobre cada uno de ellos. 4 Fue así como el Espíritu Santo los llenó de poder a todos ellos, y enseguida empezaron a hablar en otros idiomas. Cada uno hablaba según lo que el Espíritu Santo le indicaba.
5 En aquel tiempo, muchos judíos que amaban a Dios estaban de visita en Jerusalén. Habían llegado de todas las regiones del Imperio Romano. 6 Al oír el ruido, muchos de ellos se acercaron al salón, y se sorprendieron de que podían entender lo que decían los seguidores de Jesús. 7 Estaban tan admirados que se decían unos a otros:
«Pero estos que están hablando, ¿acaso no son de la región de Galilea? 8 ¿Cómo es que los oímos hablar en nuestro propio idioma? 9 Los que estamos aquí somos de diferentes países. Algunos somos de Partia, Media y Elam. Otros vinimos de Mesopotamia, Judea, Capadocia, Ponto, Asia, 10 Frigia, Panfilia y Egipto, y de las regiones de Libia cercanas al pueblo de Cirene. Muchos han venido de Roma, otros han viajado desde la isla de Creta y desde la península de Arabia. 11-12 Algunos somos judíos de nacimiento, y otros nos hemos convertido a la religión judía. ¡Es increíble que los oigamos hablar, en nuestro propio idioma, de las maravillas de Dios!»
Y no salían de su asombro, ni dejaban de preguntarse: «¿Y esto qué significa?»
13 Pero algunos comenzaron a burlarse de los apóstoles, y los acusaban de estar borrachos. 14 Pero los apóstoles se pusieron de pie, y con fuerte voz Pedro dijo:
«Israelitas y habitantes de Jerusalén, escuchen bien lo que les voy a decir. 15 Se equivocan si creen que estamos borrachos. ¡Apenas son las nueve de la mañana! 16 Lo que pasa es que hoy Dios ha cumplido lo que nos prometió, cuando por medio del profeta Joel dijo:
17 “En los últimos tiempos
les daré a todos de mi Espíritu:
hombres y mujeres hablarán de parte mía;
a los jóvenes les hablaré en visiones
y a los ancianos, en sueños.
18 ”También en esos tiempos
les daré de mi Espíritu
a los esclavos y a las esclavas,
para que hablen en mi nombre.
19 ”Daré muestras de mi poder
en el cielo y en la tierra:
habrá sangre, fuego y humo.
20 El sol dejará de alumbrar,
y la luna se pondrá roja,
como si estuviera bañada en sangre.
”Esto pasará antes de que llegue
el maravilloso día
en que juzgaré a este mundo.
21 Pero yo salvaré a todos
los que me reconozcan como su Dios.”
22 »Escúchenme bien, porque voy a hablarles de Jesús, el que vivía en Nazaret. Todos nosotros sabemos que Dios lo envió. También sabemos que Dios le dio grandes poderes, porque lo vimos hacer grandes maravillas y señales.
23 »Desde el principio, Dios había decidido que Jesús sufriera, y que fuera entregado a sus enemigos. Ustedes lo ataron y lo entregaron a los romanos, para que lo mataran. 24 ¡Pero Dios hizo que Jesús resucitara! ¡Y es que la muerte no tenía ningún poder sobre él! 25 Hace mucho tiempo, el rey David dijo lo siguiente acerca de Jesús:
“Yo siempre te tengo presente;
si tú estás a mi lado,
nada me hará caer.
26 Por eso estoy muy contento,
por eso canto de alegría,
por eso vivo confiado.
27 ”¡Tú no me dejarás morir
ni me abandonarás en el sepulcro,
pues soy tu fiel servidor!
28 Tú me enseñaste a vivir
como a ti te gusta.
Contigo a mi lado
soy verdaderamente feliz.”
29 »Amigos israelitas, hablemos claro. Cuando David murió, fue enterrado, y todos sabemos dónde está su tumba. 30 Y como David era profeta, Dios le prometió que un familiar suyo sería rey de Israel.
31 »David sabía que Dios cumpliría su promesa. Por eso dijo que el Mesías no moriría para siempre, sino que resucitaría. 32 Todos nosotros somos testigos de que Dios resucitó a Jesús, 33 y de que luego lo llevó al cielo y lo sentó a su derecha.
»Dios le dio a Jesús el Espíritu Santo. Y ahora Jesús nos ha dado ese mismo Espíritu, pues nos lo había prometido. ¡Y esto es lo que ustedes están viendo y oyendo!
34 »Sabemos que quien subió al cielo no fue David, pues él mismo dice:
“Dios le dijo a mi Señor el Mesías:
‘Siéntate a la derecha de mi trono
35 hasta que yo derrote a tus enemigos.’”
36 »Israelitas, ustedes tienen que reconocer, de una vez por todas, que a este mismo Jesús, a quien ustedes mataron en una cruz, Dios le ha dado poder y autoridad sobre toda la humanidad.»
37 Todos los que oyeron estas palabras se pusieron muy tristes y preocupados. Entonces les preguntaron a Pedro y a los demás apóstoles:
—Amigos israelitas, ¿y qué debemos hacer?
38 Pedro les contestó:
—Pídanle perdón a Dios, vuelvan a obedecerlo, y dejen que nosotros los bauticemos en el nombre de Jesucristo. Así Dios los perdonará y les dará el Espíritu Santo. 39 Esta promesa es para ustedes y para sus hijos, y para todos los que nuestro Dios quiera salvar en otras partes del mundo.
Los primeros cristianos
40 Pedro siguió hablando a la gente con mucho entusiasmo. Les dijo: «Sálvense del castigo que les espera a todos los malvados.»
41 Ese día, unas tres mil personas creyeron en el mensaje de Pedro. Tan pronto como los apóstoles los bautizaron, todas esas personas se unieron al grupo de los seguidores de Jesús 42 y decidieron vivir como una gran familia. Y cada día los apóstoles compartían con ellos las enseñanzas acerca de Dios y de Jesús, y también celebraban la Cena del Señor y oraban juntos.
43 Al ver los milagros y las maravillas que hacían los apóstoles, la gente se quedaba asombrada.
44 Los seguidores de Jesús compartían unos con otros lo que tenían. 45 Vendían sus propiedades y repartían el dinero entre todos. A cada uno le daban según lo que necesitaba. 46 Además, todos los días iban al templo y celebraban la Cena del Señor, y compartían la comida con cariño y alegría. 47 Juntos alababan a Dios, y todos en la ciudad los querían. Cada día el Señor hacía que muchos creyeran en él y se salvaran. De ese modo, el grupo de sus seguidores se iba haciendo cada vez más grande.