Singascama ningyamasma intava
(Mt 19.1-12Lc 16.18)1 Apquimpaclhec alhta mocjam Jesús. Apmiyaclhec alhta yoclhilhma Judea najan moc yoclhilhma tap vatsam Jordán. Apquilpasmeclhec alhta mocjam enlhitaoc apnaclha Jesús. Apquiltimnasamcaa alhta amyaa acno aptemaclha mataa. 2 Yejemoc alhta apquilyoyquiclho fariseos. Apquilyipconquic alhta apquilpamejitsa:
—¿Apvanqui ya enlhit eyinyoc aptava? —alhta apquiltomjac.
3 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—¿Jalhco ilhnic nat aptomja appayvam Moisés? —alhta aptomjac.
4 Apquilatingmavoc alhta:
—Aptomjac nic nat Moisés: Apyinyovquic sat ancoc aptava, italhosquis sat vaycajac actemaclha ningyamasma intava —alhta apquiltomjac.
5 Aptomjac alhta apquilanya Jesús:
—Apcanayquic nic nat inyicje Moisés actemaclha appayvam. Quellhip eyca ayinyemaclha alyimnatem apquilvalhoc. 6 Siclhoc ayenmoclha ilhnic nat apquilantipquiscama Dios Ingyapam asoc lhalhma anco. Apquilanac nic nat apquinavo najan quilvana. 7 Eycaso ayinyema, yoyam eyinyoc enlhit apyap najan inquin, eyipitcojoc sat aptava. 8 Apyipitcavoc sat ancoc enlhit aptava, lhama asoc sat cotnejic. Masquec actomja anit asoc, lhama asoc intomjac. 9 Mongajoyc enlhit eyinyoc Dios Ingyapam apyipitquiscama —alhta aptomjac Jesús.
10 Lhama alhta apna tingma pac Jesús. Apquilmalhningvoclhec alhta apquiltamsoycaoc actomjaclha appayvam. 11 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Apyinyovquic sat ancoc aptava enlhit coyiplovjoc aptingyeyclha moc, aptovasquic anco alyimjapma. 12 Inyinyovquic sat ancoc atava quilvana coyiplovjoc actingyeyclha poc, intovasquic anco alyimjapma —alhta aptomjac.
Jesús apquilmalhnesquiscama Dios, yoyam epasmoc insicaa
(Mt 19.13-15Lc 18.15-17)13 Innec alhta acnalantamo insicaa apnaclha Jesús apcanyacpo epatningvomoc. Apquilyamatsam alhta eyca apquiltamsoycaoc. 14 Lhama alhta apvita apquiltomjaclha Jesús. Am alhta colcac apvalhoc, apquilpamejitsa:
—Noelmiyov nasa jelyota insicaa ayitcoc. Noelyas nasa ilhma, eyca actomja nac ancaoc Dios apquilnancascama. 15 Actomjac coo siyanya quellhip:
—Naso, am sat ancoc comac apvalhoc enlhit Dios apquilnancascama acno as insicaa, melpalhavomejec sat maa —alhta aptomjac.
16 Yejemoc alhta apquilnesa apvalhoc insicaa. Apninquina apmeoc ayitsicsaoc najan apquilmalhnesquisa, yoyam epasmoc Dios Ingyapam.
Enlhit ningilnatam inyap
(Mt 19.16-30Lc 18.18-30)17 Apquimpaclhec alhta mocjam Jesús. Yejemoc alhta apquinincantamo lhama enlhit. Apquilticlhiquic alhta aptapnaoc nalhpop apquinmamcaclha. Appamejitsa alhta:
—Visqui aptamalma. ¿Jalhco sat otnejic, yoyam momasquingvomoc? —alhta aptomjac.
18 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—¿Soctomja seltomja nac sictamila? Lhama apanco aptomja aptamila, Dios Ingyapam, paj poc. 19 Apyasamcoc lhip singanamaclha acnatalhesomalhca: “Nongyaa nasa poc. Notvas nasa alyimjapma. Nominyilh nasa. Notipquis nasa apvisay poc. Noyinimquis nasa. Ilyejiclhojo apyap najan inquin” —alhta aptomjac.
20 Apcatingmavoc alhta enlhit:
—Visqui, sictemaclha eyitcoc nat sictamilquiscama mataa aplhena nac lha —alhta aptomjac.
21 Apquilanoc alhta Jesús. Apcasicjavoc alhta, appamejitsa:
—Lhama asoc ayaymalhco lhip. Itajojo, itlhajac sat aclhamoclhojo apquilnatam. Ilmes sat acyanmongam solyayem enlhit mepqui apquilnatam. Colhic sat apquilnatam almamnave netin. Jeyota sat, jeyiplovjo sat mataa. Ima sat asoc timyescama —alhta aptomjac.
22 Inyitnocjavoc alhta apvalhoc as enlhit aplinga appayvam. Ayovsec alhta apvalhoc aplhinga. Ayinyemaclha aptomja ningilnatam inyap.
23 Apquilyajamcaa alhta nipyava Jesús, apquilpamejitsa apquiltamsoycaoc:
—Copvanqueje inyicje enlhit acma apquilnatam elpalhavomoc Dios apquilnancascama —alhta aptomjac.
24 Pilapcasquic alhta anco apquiltamsoycaoc apquillinga appayvam. Apquilpamejitsaclhec alhta mocjam Jesús:
—Elyalhinga, colapvanquejec enlhit alitsepayclha apnenyaoc apquilnatam, yoyam elpalhavomoc Dios apquilnancascama. 25 Avanquic sat ancoc comilanic soquitama atic voncayispoc moctoscama, copvanqueje eyca ningilnatam inyap epalhavomoc Dios apquilnancascama —alhta aptomjac.
26 Pilapcasquic alhta apquiltamsoycaoc, apquilpamejitsacpo:
—¿Soc sat enlhit yoyam evomsacpoc tap? —alhta apquiltomjac.
27 Apquilanoc alhta Jesús apquiltamsoycaoc, aptomja apquilanya:
—Paj copvanac enlhit, apvanqui eyca Dios Ingyapam. Apvanquic aclhamoclhojo asoc Dios Ingyapam —alhta aptomjac.
28 Yejemoc alhta apcatingmavo Pedro:
—Quip ilanojo. Ningilhaquic alhta aclhamoclhojo asoc ingancaoc. Ningyiplovquic mataa lhip —alhta aptomjac.
29 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Actomjac coo siyanya quellhip: Naso, ningyinyovquic ancoc tingma ingac, inlhoyqui laa ingilyalhinga, inlhoyqui laa meme ingac, inlhoyqui laa ingyap, inlhoyqui laa inquitquic, inlhoyqui laa ningilcacjam, Jesús ayinyemaclha najan tasic amyaa ayinyemaclha. 30 Coyeycajangvomjoc sat acyanmongam. Ongillhovamcoc sat moclhama cien mataa as nalhpop: najan tingma, najan ingilyalhinga, najan incanayc, najan ningilcaycaoc. Najan lha singminlhinaycam. Eycaso cotnejic naysicsa ningileyvam as nalhpop. Mongilmasquingvomejec sat cotmongvoycamlha nelha. 31 Ninlhamoclhojo ningilimja ingmamyi ongilaniclhac alhayi. Najan ninlhamoclhojo ningilimja alhayi, sat ongilaniclhac ingmamyi —alhta aptomjac Jesús.
Natqui aplhenayclha amamyi, yoyam ematong
(Mt 20.17-19Lc 18.31-34)32 Apquilmiyaclhec alhta Jerusalén. Aplhinquic alhta Jesús apmamyi apquiltamsoycaoc. Pilapcasquic alhta apquiltamsoycaoc. Apquilacac alhta apquilyiplova niptamin. Yejemoc alhta apquilevamcaa lhapcavo doce apquiltamsoycaoc. Apquiltimnasquic alhta yavamlha sat cotnejic. 33 Apquilpamejitsa alhta:
—Quip elanojo, ningmiyaclhec Jerusalén. Omalhcac sat maa sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit. Colhic sat seyantama apnaclha apquilimja apmamyi sacerdote najan apquilyascamco apquiltemaclha. Oltamjalhcac sat sicmasom. Elanic sat, yoyam omatong. Colhic sat seyantama apnaclha metnaja judíos. 34 Ongvasmesalhcac sat maa. Colhic sat selyicpilhquitamcaa. Colhic sat alilhpaja quilyamanong najat. Omatong sat. Natqui acnim sat cotnejic olhaticjangvomoc mocjam —alhta aptomjac.
Apquilmalhnaycam lhama asoc Jacobo najan Juan
(Mt 20.20-28)35 Apquilyoclhec alhta apnaclha Jesús Jacobo najan Juan, Zebedeo apquitquic. Apquilpamejitsa alhta:
Ningiltamjo inyicje lhip jingilyejiclhojo asoc ningilmalhnaycam.
36 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—¿Soc asoc apquililtamjo olana? —alhta aptomjac.
37 Apquilpamejitsa alhta:
—Jingilane sat onlhic apnaclha lhip naysicsa gloria apcapongmatem apanco. Lhama sat actamilaclha, lhama sat nipsancalvelha —alhta apquiltomjac.
38 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Am elyasamcoc quellhip actomjaclha selmalhnaycam. Oynic sat coo asoc acmasca. ¿Apvancaa ya quellhip lha elyinamcoc? Oyapasalhcac sat yingmin. ¿Apvancaa ya elhnasojoc quellhip lha? —alhta aptomjac.
39 Apquilatingmavoc alhta:
—Ingvanqui.
Apquilpamejitsa alhta Jesús:
—Naso, elyinamcoc sat asoc acmasca, yoyam oynic coo. Colhic sat najan acyapasquiscama yingmin quellhip sicno coo. 40 Movanqueje coo ongvanic elhic selyascamaclha najan nesancalvelha. Apquilaneclhesqui inyicje apquiltajanem, yoyam elhnam enlhit apquilanyomap —alhta aptomjac.
41 Lhama alhta apquillinga apnaymacoc diez apquiltamsoycaoc. Apquiltanovacpec alhta Jacobo najan Juan. 42 Apquilevam alhta apquiltamsoycaoc Jesús. Aptomjac alhta apquilanya:
—Apquilyasamcoc quellhip apquiltemaclha apquilviscaa lhalhma anco. Apquilasinaquic mataa apquilancam. Apquilyimtalhnesacpec apanco nipyesicsa apquilasinaycam. 43 Noelvajanaoc nasa apquiltemaclha maa. Ningiltamjoc sat asoc ontimjic ningilyimtalhnamo, ontimjic sat ningilancam. 44 Ningiltamjoc sat ancoc ontimjic ningimja ingmamyi, ontimjic sat ningilancam. 45 Sicvaa Sictiyam Sictomja Enlhit, jeyacmoc otnejic malancam. Sicvaa, yoyam olanam enaymacoc najan omatong acyanmongam aplhamoclhojo enlhit —alhta aptomjac.
Jesús aptamilquisquiyam Bartimeo mepqui apataoc
(Mt 20.29-34Lc 18.35-43)46 Apquilvoclhec alhta Jericó. Lhama alhta apquimpaclho mocjam Jesús. Apquilyiplaclhec alhta apquiltamsoycaoc najan enlhit appintalhnama. Lhama alhta aptepa natingma aptajanyaa eyca Bartimeo, Timeo apquitca, mepqui apataoc alhta. Nicja amay alhta apnac apquilanjeycam. 47 Lhama alhta aplinga apvisay Jesús co Nazaret, apquilpalhimcasoc eyca:
—Jesús, David Apquitca, jeyimlimojo coo —alhta aptomjac.
48 Apquilanama alhta apnaymacoc, yoyam evanma. Am alhta elyajaclhoc. Apyimnatasquic alhta appayvam:
—David Apquitca, jeyimlimojo coo —alhta aptomjac.
49 Apquiningvocmec alhta Jesús. Apcanayquic alhta eltimnasquiclha. Yejemoc alhta apquiltimnasquiclho:
—Iyimnates apvalhoc. Itnimiclha netin. Jesús apquevam lipaja —alhta apquiltomjac.
50 Apyinyovquic alhta apcalomap apnilhtinga apquinmaclho netin. Apmiyacmo alhta apnaclha Jesús. 51 Aptomjac alhta Jesús:
—¿Soc asoc apquiltamjo olana?
Apcatingmavoc alhta enlhit:
—Visqui, ingyane sat colhniclha ajataoc —alhta aptomjac.
52 Aptomjac alhta apcanya Jesús:
—Itajiclha, meyasquiyam intamilquiscacmoc lhip.
Yejemoc alhta acnaclho apataoc. Apyiplaclhec alhta apmiyaclhilha.
Jesús enseña sobre el divorcio
(Mt 19.1-12Lc 16.18)1 Jesús salió del pueblo de Cafarnaúm, y se fue a la región de Judea y a los lugares que están al este del río Jordán. Una vez más, mucha gente se reunió a su alrededor y, como siempre, Jesús empezó a enseñar.
2 Unos fariseos se acercaron a él para ponerle una trampa, y le preguntaron:
—¿Puede un hombre divorciarse de su esposa?
3 Jesús les respondió:
—¿Qué les mandó hacer Moisés?
4 Ellos dijeron:
—Moisés permitió al esposo escribir un certificado de divorcio y echar de la casa a su esposa.
5 Entonces Jesús dijo:
—Si Moisés les dejó escrito ese mandamiento, es porque ustedes son muy tercos. 6 Pero desde el principio Dios hizo al hombre y a la mujer para que vivieran juntos. 7 Por eso el hombre tiene que dejar a su padre y a su madre para casarse y vivir con su mujer. 8 Los dos vivirán como si fueran una sola persona. Así que, los que se casan ya no viven como dos personas separadas, sino como si fueran una sola persona. 9 Si Dios ha unido a un hombre y a una mujer, nadie debe separarlos.
10 Más tarde, cuando ya estaban en casa, los discípulos preguntaron de nuevo a Jesús acerca del divorcio. 11 Él les respondió: «Si un hombre se divorcia de su esposa y se casa con otra mujer, comete pecado, pues sería infiel a su esposa. 12 Y si la mujer deja a su esposo y se casa con otro hombre, también comete el mismo pecado.»
Jesús bendice a los niños
(Mt 19.13-15Lc 18.15-17)13 Hubo quienes llevaron a sus niños para que Jesús los tocara y los bendijera. Pero los discípulos las regañaron.
14 Al ver Jesús lo que estaban haciendo sus discípulos, se enojó con ellos y les dijo:
«Dejen que los niños se acerquen a mí. No se lo impidan, porque el reino de Dios es de los que son como ellos. 15 Les aseguro que quien no confía en Dios como lo hace un niño, no puede ser parte del reino de Dios.»
16 Jesús tomó en sus brazos a los niños y, poniendo sus manos sobre ellos, los bendijo.
El hombre rico
(Mt 19.16-30Lc 18.18-30)17 Mientras Jesús iba de camino, un hombre llegó corriendo, se arrodilló delante de él y le preguntó:
—Maestro bueno, dime, ¿qué debo hacer para tener vida eterna?
18 Jesús le contestó:
—¿Por qué dices que soy bueno? Solo Dios es bueno. 19 Tú conoces bien los mandamientos: No mates, no seas infiel en tu matrimonio, no robes, no mientas para hacerle daño a otra persona, no hagas trampas, obedece y cuida a tu padre y a tu madre.
20 El hombre le dijo:
—Maestro, todos esos mandamientos los he obedecido desde que era niño.
21 Jesús lo miró con amor y le dijo:
—Solo te falta hacer una cosa. Ve y vende todo lo que tienes, y reparte ese dinero entre los pobres. Así, Dios te dará un gran premio en el cielo. Después de eso, ven y conviértete en uno de mis seguidores.
22 Al oír esto, el hombre se puso muy triste y se fue desanimado, porque era muy rico.
23 Jesús miró a su alrededor y dijo a sus discípulos:
—¡Es muy difícil que una persona rica acepte a Dios como su rey!
24 Los discípulos se sorprendieron al oír eso, pero Jesús volvió a decirles:
—Amigos, ¡es muy difícil entrar en el reino de Dios! 25 Es más fácil que un camello pase por el ojo de una aguja, que una persona rica entre en el reino de Dios.
26 Los discípulos se sorprendieron mucho al oír lo que Jesús dijo, y comentaban entre ellos:
—Entonces, ¿quién podrá salvarse?
27 Jesús los miró y les dijo:
—Para los seres humanos eso es imposible, pero todo es posible para Dios.
28 Pedro le dijo:
—Recuerda que nosotros hemos dejado todo lo que teníamos y te hemos seguido.
29 Jesús les respondió:
—Les aseguro que quien haya dejado algo por seguirme y por anunciar las buenas noticias, recibirá su premio. Si dejó a sus hermanos o hermanas, a su padre o a su madre, a sus hijos, su casa o algún terreno, 30 recibirá en esta vida cien veces más casas, terrenos y familiares, aunque también será maltratado por sus enemigos. Y cuando muera, vivirá con Dios para siempre; 31 pero muchos que ahora son importantes, serán los menos importantes; y muchos que ahora no son importantes, serán los más importantes.
Jesús habla otra vez de su muerte
(Mt 20.17-19Lc 18.31-34)32 Los discípulos iban confundidos, mientras Jesús caminaba delante de ellos hacia Jerusalén. Por su parte, los otros seguidores estaban llenos de miedo. Jesús volvió a reunirse a solas con los doce discípulos, y les contó lo que le iba a pasar:
33 «Como pueden ver, ahora vamos a Jerusalén. Y a mí, el Hijo del hombre, me entregarán a los sacerdotes principales y a los maestros de la Ley. Me condenarán a muerte y me entregarán a los enemigos de nuestro pueblo, 34 para que se burlen de mí, y para que me escupan en la cara y me maten; pero después de tres días resucitaré.»
La petición de Santiago y de Juan
(Mt 20.20-28)35 Sus discípulos Santiago y Juan, que eran hijos de Zebedeo, se acercaron a Jesús y le dijeron:
—Maestro, queremos que nos hagas un favor.
36 Jesús les preguntó:
—¿Qué es lo que quieren?
37 Ellos le contestaron:
—Por favor, cuando estés en tu reino poderoso, déjanos sentarnos a tu lado, uno a tu derecha y el otro a tu izquierda.
38 Jesús respondió:
—Ustedes no saben lo que piden. ¿Están dispuestos a sufrir todo lo malo que va a pasarme?
39 Ellos dijeron:
—Sí, lo estamos.
Jesús les dijo:
—Les aseguro que ustedes sufrirán mucho, igual que yo. 40 Pero solo Dios decide quiénes serán los más importantes en mi reino. Eso no lo decido yo.
41 Cuando los otros diez discípulos supieron lo que Santiago y Juan habían pedido, se enojaron con ellos. 42 Entonces Jesús los llamó a todos y les dijo:
—Ustedes saben que los que se sienten jefes y grandes señores se portan como los amos del mundo e imponen su autoridad sobre todos. 43 Pero entre ustedes no debe ser así. Al contrario, si alguien quiere ser importante, tendrá que servir a los demás. 44 Si alguno quiere ser el primero, deberá ser el esclavo de todos. 45 Yo, el Hijo del hombre, soy así. No vine a este mundo para que me sirvan, sino para servir a los demás. Vine para liberar a la gente que es esclava del pecado, y para lograrlo pagaré con mi vida.
Jesús y el ciego Bartimeo
(Mt 20.29-34Lc 18.35-43)46 Jesús y sus discípulos pasaron por la ciudad de Jericó, y al salir de allí mucha gente los siguió. Junto al camino estaba sentado un ciego que pedía limosna. Se llamaba Bartimeo hijo de Timeo. 47 Cuando Bartimeo oyó que Jesús de Nazaret estaba pasando por allí, empezó a gritar:
—Jesús, tú que eres el Mesías, ¡ten compasión de mí y ayúdame!
48 La gente comenzó a reprender al ciego para que se callara, pero él gritaba con más fuerza todavía:
—Señor, tú que eres el Mesías, ¡ten compasión de mí y ayúdame!
49 Entonces Jesús se detuvo y dijo:
—Llámenlo.
La gente llamó al ciego y le dijo:
—¡No tengas miedo! Ven, que Jesús te llama.
50 El ciego tiró su manto, y de un salto se puso de pie y se acercó a Jesús. 51 Jesús le dijo:
—¿Qué quieres que haga por ti?
El ciego respondió:
—Maestro, haz que pueda yo ver de nuevo.
52 Jesús le dijo:
—Puedes irte; estás sano porque confiaste en Dios.
En ese momento, el ciego pudo ver de nuevo, y siguió a Jesús por el camino.