Apquililmalhnancama israelitas
1 Vocmec nic nat acnim veinticuatro piltin nac jay. Apcaneclhec nic nat yoyam elilmalhnam mepqui aptoycaoc. Apquilantalhnec nic nat apquilantalhnama actemaclha acmayovsa apquilvalhoc, apquilpalesa lhopactic apyitsicsaoc. 2 Am nic nat elpalhcac metnaja israelitas. Apcaneclhec nic nat netin yoyam ellhenic apquiltemaclha apancaoc apquilsilhnanomap apanco najan apquiltemaclha apancaoc apquilyeyjamcaa nano. 3 Apquiljalhnoc nic nat singanamaclha Dios alyipsatomalhca vaycajac acvaycmo tres horas. Yiplovcoc nic nat apquillhanma apquilsilhnanomap apanco acvaycmo tres horas naysicsa apquililmalhnancama. 4 Apnam maa levitas: Josué, Binuy, Cadmiel, Sebanías, Buni, Serebías, Bani najan Quenani. Apnam nic nat netin nintajanem, apquilyimnatesa apquilpayvam elpamejitsic Dios Visqui ingac. 5 Apnam maa levitas: Josué, Cadmiel Binuy, Hasbnías, Serebías, Hodías, Sebanías najan Petaías, apquiltomja apquilanya: ¡Ingyaniclha netin quellhip! ¡Eltime sat apquilayo Dios Visqui ingac! ¡Mayayo nac Dios, ontimjic altamila nimpayvam najan ningilayo apvisay apanco apna netin! — nic nat apquiltomjac.
6 Aptomjac alhta apquilmalhnancama Esdras: Lhip nac Dios Visqui ingac, mepqui poc. Lhip nic nat apquillanay netin najan asoc acnaycaoc netin najan apyová. Lhip nic nat apquillanay as nalhpop najan aclhamoclhojo asoc acnaycaoc. Najan maa yingmin acvanyam najan asoc aleyvam congne yingmin. Lhip aptomja apyimnatescama apnenyaoc enlhitaoc najan acyovoclhojo asoc aleyvam. Apquiltimec apquilayo lhip apyovoclhojo apyová netin maa.
7 Dios Visqui ingac, lhip nic nat apquilyacyescama Abram, apyinyovquiscama nic nat tingma Ur yoclhilhma Caldea. Aptimescasquic nic nat etnejic apvisay Abraham. , 8 Apvitac nic nat lhip aptemaclha meyasquiyam, apquillanay nic nat lhip pacto ningmiyovmalhca: Ellhovamcoc sat aptovana niptamin lhama yoclhilhma alhnancoc, acvisay siclho apquileyvomaclha cananeos, hititas, amorreos, ferezeos, jebuseos, najan gergeseos. Mepqui apyeycajascaoc nic nat lhip aplhanma, acno lhip aptemaclha appeyvomo. 9 Apvitac nic nat lhip apquillingaycamco acyimtalhnama ningilyeyjamcaa yoclhilhma Egipto. Apjalhnoc nic nat lhip apquilmalhnancama payjoc Yingmin Acyilhvasem (Mar Rojo). , 10 Apquilvitac nic nat apvisqui faraón najan apquilasinancama najan apyovoclhojo co Egipto lhip apmopvan najan aptamjaycam simpilapquiscama. Lhip nic nat apyanmongsayclha apquiltemaclha apancaoc nipyesicsa israelitas. Mayayo nac lhip najan apyimtalhnamo as ningvamlha nac jay. 11 Apquilhpancasquic nic nat lhip yingmin acvanyam, elmilanic israelitas mepqui lha yingmin. Apquilvayvamquic nic nat cotnaja ingmoc yingmin congno, malha mataymong acvayveycaoc. 12 Lhip nic nat aplhinquiscama israelitas actemaclha monquinatquiscama yipjopay ayimja acnim anco, najan monquinatquiscama talha alhtaa, yoyam elvitac amay apquilyiplayclha.
13 Apvayventac nic nat lhip ayitsicsic inquilhe acvinatem Sinai. Appamejitquiscama nic nat lhip ayinyema netin, moclhama singanamaclha najan singascamaclha alpeyvomo najan altamila. 14 Apcanama nic nat lhip eltamilsic acnim ninnayclha. Aplhocac nic nat Moisés singanamaclha najan singascamaclha acpeyvomo. 15 Apcamquic nic nat lhip aptoycaoc ayinyema netin, apmascosa mayic ataoc, najan maa yingmin apyinaycaoc, apmascosa acnim alnapma. Apcanayquic nat ellhovamcoc yoclhilhma aplhanma lhip siclho mepqui apyeycajascaoc. , ,
16 Am nic nat elyiplovcasac ningilyeyjamcaa singanamaclha, ayinyema ayajamalhco apquilvalhoc najan acnatjemo apquilvalhoc. 17 Am nic nat colyacmoc elilyejiclhojo, am nic nat colhenam apquilvalhoc lhip aptamjaycam simpilapquiscama. Cayjec nic nat apquilvalhoc, apquilyacyesa apvisqui apancaoc aptimesquiscama acyimtalhnama, yoyam colhic actajesa enlhitaoc mocjam yoclhilhma Egipto. Am nic nat eyinyavac lhip as ningilyeyjamcaa, ayinyema lhip aptomja Dios apcasicjayquiclha mocjam, aptomja apcamliyam, aptomja apcasicjayo mataa. , 18 Apvitac nic nat lhip ningilyeyjamcaa apquillanay vayqui quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios, yoyam eltimjic apquilayo, ayinyema apyinyovquiscama yoclhilhma Egipto, apquiltemaclha apquilvennéycam lhip. 19 Am nic nat eyinyavac lhip naysicsa apquileyvam yoclhilhma actamopeycaoc, ayinyema lhip apcasicjayo. Yipjopay ayimja actomja monquinatquiscama naysicsa apquillhingam alhtaa, elvita amay. 20 Lhip nic nat apmescama espíritu apanco, yoyam colyasingvomoc apquilvalhoc enlhitaoc. Lhip nic nat ayinyema aptoycaoc maná najan apyinaycaoc yingmin. 21 Acvaycmo cuarenta años apquillhoy aptoycaoc ayinyema lhip, mepqui ilhnic nat aymomalhca asoc. Am nic nat etniclhac apjápaoc apava, am nic nat eltacmoc amaoc apmancaoc.
22 Lhip nic nat aptimesquiscama apquilyimnatem, elmacpoc apquilviscaa cotnaja ingmoc najan apnaymacoc. Apquilmilasquic nic nat yoclhilhma yoyam elhnam payjoc Hesbón, yoclhilhma apanco apvisqui Sehón najan yoclhilhma Basán actomja apanco apvisqui Og. 23 Aplhamaseclhec nic nat lhip ningilyeyjamcaa apquitquic, mongmovan ongilyipsitic, acno apyová netin. Apquillhocac nic nat yoclhilhma, aplhanma nic nat lhip mepqui apyeycajascaoc, yoyam ellhovamcoc ningilyeyjamcaa. , 24 Apquilsovjoc nic nat apquilmam yoclhilhma Canaán, eltimjic apancaoc. Apquilmacpec nic nat actomja apquilaoclha, najan enlhitaoc najan apvisqui apancaoc. Apquiltimec nic nat apquiltamjoclha eltimjic. 25 Apquilmec nic nat tingma apquilvanyam apquilyimnatem najan amyipayc altamila, najan tingma apquiltamila acnaycaoc altamila asoc. Najan yamilquit, najan uva avjac, najan yamit olivo avjac najan yamit acma acyilhna cotlaycaoc. Inquilastinquic nic nat aptoycaoc, apquiltomjayclho apnamilay. Apquilyispaquic nic nat apquilvita cotlaycaoc asoc altamila alinyema lhip.
26 Am nic nat elilyajaclhoc lhip appayvam, apquiltomja apquilinmelhaycam, apquilvennam nic nat singanamaclha ayinyema lhip. Apquilnapquic nic nat profetas apquillingascama lhip appayvam, yoyam elyanmongsic moc apquilvalhoc. Apquilvennam nic nat lhip, ayinyema apquiltemaclha apancaoc apquilsilhnanomap apanco. 27 Apquilmacpec nic nat ningilyeyjamcaa nipyesicsa cotnaja ingmoc ayinyema lhip, yoyam ellingamcojoc acyimtalhnama. Naysicsa aclingaycamco apquilvalhoc apquililmalhna, yoyam epasmoc mataa lhip. Apjalhnoc nic nat lhip apna netin, aptomja apcamliyam. Apquilapajascasquic nic nat lhip apquilvomquiscama tap, apmascosa lhip apquiltemaclha apquilmomap.
28 Acyavataclhojo ilhnic nat actamilaycam apquilvalhoc ningilyeyjamcaa. Apquilyiplovcasquic nic nat mocjam apquiltemaclha apancaoc. Apquilmacpec nic nat mocjam nipyesicsa cotnaja ingmoc. Apquililmalhnaquic nic nat mocjam, yoyam epasmoc mocjam lhip. Apjalhnoc nic nat lhip, apquilvomsacpec nic nat tap, ayinyema lhip. 29 Apquiltamjoc nic nat lhip elyiplovcasojoc mocjam singanamaclha lhip appayvam. Am nic nat elyiplovcasac mataa, apnatovasa singascamaclha ayinyema lhip. Acyimnatem ingnenyic ayinyema ningyiplovquiscama singanamaclha. Apquilinmelham nic nat, acnatjemo nic nat apquilvalhoc ningilyeyjamcaa. 30 Ajolhec nic nat apquiljalhanma lhip aclhamoclhojo años, apyascasingvocmo apquilvalhoc ayinyema lhip espíritu apanco najan ayinyema profetas apquilpayvam. Am nic nat colcac apquilvalhoc ningilyeyjamcaa. Apquilapajascasquic nic nat lhip, yoyam elmacpoc nipyesicsa enlhitaoc actomja apquilaoclha. 31 Naso, am nic nat eticyavac apyovoclhojo ayinyema lhip apmasma, mepqui ilhnic nat apyamasma apyovoclhojo. Lhip nac Dios aptomja singasicjayo najan singamliyam.
32 Lhip Dios Visqui ingac, aptomja apyimtalhnamo, apmopvan, najan apmopvan jingiltovacsic. Am eyeycajasac mataa lhip aplhanma pacto ningmiyovmalhca najan aptemaclha singasicjayo. Noncolvonquim nasa apquillingaycamco acyimtalhnama ningilyeyjamcaa najan apquilviscaa ingnaymacoc, najan mayayo, najan sacerdotes, najan profetas, najan apyovoclhojo ingnaymacoc, ayenmo ilhnic nat apquiltimem apquilviscaa co Asiria acvaycmo as ningvamlha nac jay. 33 Naso, appeyvomo apanco nac lhip najan mepqui apsilhnanomap apanco naysicsa ninlingaycamco acyimtalhnama. Nincoo eyca ningilsilhnanomalhca inganco naysicsa nintemaclha inganco acmasom. 34 Am nic nat elyiplovcasac singanamaclha najan singascamaclha apquilviscaa ningyesicsa, najan sacerdotes, najan mayayo, najan ningilyeyjamcaa apyovoclhojo. 35 Aptimescasquic nic nat lhip eltimjic apquilviscaa. Apcamquic nic nat lhip cotlaycaoc asoc altamila. Apquillhocac nic nat yoclhilhma actamila anco. Am nic nat eltomjac apquilayo lhip, am nic nat elvatsamcoc mataa apquiltemaclha apancaoc acmasom.
36 Jingilanojo quilhvo nac jay, ningiltomja ningilmomalhca as yoclhilhma, apquillhoy siclhoc nic nat ningilyeyjamcaa, yoyam elvita cotlaycaoc acyilhna najan cotlaycaoc asoc altamila. 37 Apquilvitac mataa acyilhna apquilviscaa cotnaja ingmoc, ayinyema lhip apcanama jingilasquisic ingyimpejic. Eycaso ayinyema nintemaclha inganco ningilsilhnanomalhca inganco. Singilmam nincoo as apquilviscaa, apquilmam najan ninatoscama eltimjic apnatoscama. Avanjec nincoo acyajapmo ingilvalhoc — alhta actomjac coo sicpamejitquisa Dios.
Vaycajac actalhesomalhca pacto ningyiplovquiscama
38 Nimpenasquic alhta ninlhanma ningilsilhnanomalhca inganco napato Dios. Ningillhenquic alhta mepqui ningilyeycajascaoc, yoyam ongyiplovcasojoc sat mataa singanamaclha Dios. Yitnec vaycajac apnatalhescama firma apquilvisay apancaoc enlhit mayayo, najan levitas najan sacerdotes.
Confesión de pecado
1 El día veinticuatro del mes de Etanim, los israelitas se reunieron para ayunar. Para demostrar que estaban arrepentidos, se pusieron ropas ásperas y se echaron tierra sobre la cabeza. 2 Después de apartarse de todos los extranjeros, se pusieron de pie, confesaron sus pecados y reconocieron la maldad de sus antepasados. 3 Durante tres horas permanecieron en ese mismo lugar, mientras se les leía el libro de la Ley de Dios. Las tres horas siguientes las dedicaron a confesar sus pecados y a adorar a Dios. 4-5 Josué, Binuy, Cadmiel, Sebanías, Binui, Serebías, Baní, Quenaní, Hasabnías, Odías y Petahías, que eran ayudantes de Nehemías y estaban en la plataforma, oraron a Dios en voz alta:

«¡Bendito sea nuestro poderoso Dios!
¡Alabémoslo hoy, mañana y siempre!
¡Dios nuestro,
no son suficientes las palabras
para darte la alabanza que mereces!»

6 Luego el pueblo oró así:

«Tú eres el único Dios verdadero.
Tú hiciste el cielo y las estrellas,
y lo que está más allá del cielo.
Hiciste la tierra, los mares
y todo lo que hay en ellos.
Tú das vida a todo lo que existe,
y las estrellas del cielo te adoran.

7 »Dios nuestro,
tú elegiste a Abram,
lo sacaste de Ur,
ciudad de los caldeos.
Le cambiaste el nombre
y lo llamaste Abraham.
8 Podías confiar en él,
y por eso le prometiste
hacer de sus descendientes
los dueños de un gran territorio.

»Ese territorio lo ocupaban
los cananeos y los hititas,
los amorreos y los ferezeos,
los jebuseos y los gergeseos.
¡Y tú cumpliste la promesa!
¡En ti se puede confiar!

9 »Nuestros antepasados
sufrieron mucho en Egipto,
pero tú te fijaste en ellos
y escuchaste sus quejas
a orillas del Mar de los Juncos.
10 Enviaste terribles castigos
al rey de Egipto,
a sus ayudantes
y a todo su pueblo,
porque trataron con crueldad
a nuestros antepasados.
Así te ganaste la fama
que hasta ahora tienes.

11 »Ante nuestros antepasados
dividiste el mar en dos,
para que cruzaran por tierra seca.
Pero a los egipcios
los hundiste en el agua;
¡los hiciste caer como piedras
hasta el fondo del mar!
12 De día guiaste a tu pueblo
con una columna de nube;
de noche lo dirigiste
con una columna de fuego.
Tú les mostraste el camino
que debían seguir.

13-14 »Después bajaste
al monte Sinaí,
y hablaste desde el cielo
a nuestros antepasados.
Allí les diste tus mandamientos
por medio de Moisés, tu servidor.
Y les ordenaste descansar
en el día sábado,
para que te adoraran.
15 Les enviaste pan del cielo
para calmar su hambre,
y sacaste agua de la roca
para calmar su sed.
También les ordenaste
conquistar la tierra
que les habías prometido.

16 »Pero nuestros antepasados
fueron orgullosos y tercos;
no te obedecieron.
17-18 Se olvidaron de los milagros
que tú hiciste en su favor.
Fueron desobedientes
y nombraron a un jefe
para que los llevara a Egipto,
de vuelta a la esclavitud.
Luego hicieron un toro de metal
y dijeron que ese era su dios,
el dios que los sacó de Egipto.
Pero tú no los abandonaste,
pues eres tierno y compasivo,
y siempre estás dispuesto a perdonar.
No te enojas con facilidad,
y es tanto tu amor
que en ti se puede confiar.

19 »No dejaste de guiarlos
ni de día ni de noche;
no los abandonaste en el desierto,
pues los amabas mucho.
20 Fuiste bueno con ellos
y con tu espíritu de bondad
les enseñaste a vivir.
No dejaste de enviarles
el maná para comer
ni el agua para calmar su sed.
21 Cuarenta años los alimentaste
y nada les faltó en el desierto.
Tampoco se les gastó la ropa
ni se les hincharon los pies.

22 »También les diste
reinos y territorios.
Conquistaron Hesbón y Basán,
que eran gobernados
por los reyes Og y Sihón.
23 Les diste tantos hijos
como estrellas hay en el cielo.
Los trajiste a la tierra prometida
para que la conquistaran,
24 y ellos entraron y la tomaron.
Tú derrotaste a los pueblos
y a los reyes de Canaán;
los pusiste bajo nuestro poder
para que hiciéramos con ellos
lo que nos pareciera.
25 Israel conquistó tierras fértiles
y poderosas ciudades;
tomó casas llenas de riqueza,
pozos de agua y viñedos,
olivares y árboles frutales.
Nuestros antepasados
comieron hasta hartarse,
engordaron y disfrutaron
de tu gran bondad.

26 »Pero luego ellos
se pusieron en tu contra.
¡Te insultaron gravemente!
Desobedecieron tu ley,
y mataron a tus profetas.
Y los profetas solo les decían
que debían arrepentirse
y obedecer tu ley.
27 Por eso los entregaste
en poder de sus enemigos,
para hacerlos sufrir.

»Nuestros antepasados no aguantaron
que los hicieras sufrir tanto,
y te pidieron ayuda.
Tan grande es tu amor por ellos
que desde el cielo los escuchaste,
y les enviaste libertadores.
28 Pero en cuanto tenían paz
volvían a desobedecerte.
Entonces, una vez más,
caían en poder de sus enemigos.
Pero volvían a pedirte ayuda,
y tú desde el cielo los escuchabas.
Tan grande era tu amor por ellos,
que una y otra vez los liberabas.
29 Les ordenaste obedecer tu ley,
la cual da vida a los que la obedecen,
pero ellos fueron rebeldes y orgullosos,
y no la obedecieron.
30 Durante muchos años
les tuviste paciencia;
tu espíritu y tus profetas
les advirtieron del castigo.
Pero ellos no quisieron escuchar,
así que los dejaste caer en manos
de sus enemigos.
31 Sin embargo,
los amabas tanto que no los destruiste
ni los abandonaste.
¡Eres un Dios tierno y compasivo!

32 »¡Dios nuestro, qué poderoso eres!
¡Todos tiemblan ante ti!
Eres un Dios fiel
que siempre cumple sus promesas,
y nunca deja de amarnos.
Mira cuánto han sufrido
nuestros reyes y jefes,
nuestros sacerdotes y profetas,
y también nuestros antepasados.
Desde el momento en que caímos
bajo el poder de los reyes de Asiria
hasta el día de hoy,
tu pueblo no ha dejado de sufrir.
33 Pero el castigo ha sido justo,
pues tú fuiste fiel
y nosotros pecamos contra ti.
34 Nuestros reyes y jefes,
nuestros sacerdotes y antepasados,
no obedecieron tu ley
ni hicieron caso de tus advertencias.
35 Tenían un reino y riquezas,
y el territorio fértil que les diste,
pero ni aun así te adoraron
ni dejaron su maldad.

36 »Dios mío,
mira cómo estamos.
Ahora somos esclavos
en el país que les diste
a nuestros antepasados
para que lo disfrutaran.
37 Los reyes que ahora nos dominan,
son el castigo por nuestros pecados,
y son ellos quienes disfrutan
de lo mejor de nuestra tierra.
Son nuestros dueños,
y hacen lo que quieren
con todo nuestro ganado.
¡Todo esto nos tiene muy tristes!»
Los israelitas se comprometen
38 38 (10.1) Por todo esto que nos ha pasado, nosotros los israelitas nos comprometemos firmemente a obedecer a nuestro Dios. Este compromiso lo ponemos por escrito, sellado y firmado por nuestros jefes, los sacerdotes y sus ayudantes.