1 ¿Soc enlhit apyitsomacpo apyascamco apanco? ¿Ningyasamco ya nincoo ayinyemayaclha asoc? Altamila ingataoc najan actamila ningaat ayinyema acyascamco ingvalhoc.
Nintemaclha ningilyajayquiclho
2 Ningilanyalhquic nincoo ongilyejiclhojo singanamaclha visqui rey, ayinyema ninlhanma mepqui ningyeycajascaoc napato Dios. 3 Mongvanquejec ongilinmelham visqui ingac, mongilpasmiclhejec sat acmasom. Apvanquic etnejic apvisqui apquiltamjoclha etnejic. 4 Apmopvan innac visqui rey, mongvanquejec ongilyipconic aptemaclha apanco.
5 Monlingamquejec mataa acyimtalhnama, acyitna inlhojo ningilyajayquiclho singanamaclha. Ningyasamcoc yavamlha ontimjic, acyitna inlhojo acyascamco ingvalhoc. 6 Apyasamcoc Dios yavamlha etnejic aclhamoclhojo asoc. Lhama mataa mepqui ningyascamco asoc: 7 Mongilyasamcoc asoc yoyam colvac sat. Copvanquejec enlhit jingiltimnacsic actemaclha, yoyam covac sat.
Mepqui ningyascamco asoc.
8 Mongvanquejec ongmiyovalhcoyc inganco naysicsa ningileyvam. Mongvanquejec ongacsic ningitsepma, mongvanquejec ongilinyajamcoc naysicsa acmasom, malha ningilnapomalhca. Mevomsacpejec sat tap enlhit ayinyema aptemaclha apanco apmapsom.
9 Acvitac coo as asoc naysicsa ningileyvam as nalhpop. Lhama acyitna apmopvan apanco naysicsa aptemaclha apanco. Poc mataa apquillingaycamco acyimtalhnama.
Enlhit apquilmapsomcaa
10 Acvitac alhta coo enlhit apquilmapsomcaa apquilantalhnama congne tingma apponquinomap. Apquilantipsacpec alhta enlhit apquilpeyvomo. Paj colhenalhcac mocjam apquilvisay enlhit apquilpeyvomo. Alhto inyicje as apquiltemaclha. 11 Am alhta elyanmoncasac apquiltemalcha apancaoc apquilmapsomcaa, yiplovcoc alhta aclhanma apquilvalhoc poc enlhit, elvajanamcoc apquiltemaclha apquilmapsomcaa. 12 Ajolhec mataa apquileyvam aclhamoclhojo años enlhit apquilmapsomcaa. (Acyasamcoc coo aclhanmaclha nano: Actamila apquileyvam enlhit apquiltomja apquilayo Dios. 13 Somcoc mataa apquileyvam enlhit apquilmapsomcaa mepqui apquilayo Dios, acyitsomalhca apquileyvam pisquisca, yoyam covonquepoc mataa — intomjac aclhanmaclha.) 14 Alhto inyicje as nintemaclha. Apquillingamcoc acyimtalhnama enlhit apquilpeyvomo, naysicsa mepqui apquiltemaclha acmasom. Innec mataa ayaco enlhit apquilmapsomcaa, malha apquiltomja apquilpeyvomo. Alhto inyicje apquiltemaclha maa.
15 Incaymalhquic mataa copayjiclhac ingvalhoc aclhamoclhojo acnim. Tasi inyicje ontovamcoc, najan ongyinamcoc, najan ongilitsovasoc naysicsa ningileyvam as nalhpop. Dios aptomja singmasma, malha singmescama ningileyvam as nalhpop.
16 Altamjoc alhta oyasingvomoc actemaclha acyascamco ingvalhoc najan acyovoclhojo nintemaclha as nalhpop, tasic najan mepqui sictiyanma alhtaa. 17 Am alhta comac evalhoc coo, am alhta oyasingvocmoc aptemaclha Dios naysicsa ningileyvam as nalhpop. Aplhenquic sat ancoc enlhit: Acyasingvocmec coo aclhamoclhojo asoc as nalhpop — aptomjac maa. Apmopvan amyaa as enlhit, am alhta eyasingvocmoc aclhamoclhojo asoc.
1 No hay quien pueda compararse al sabio, ni quien sepa todas las respuestas. El que es sabio siempre se ve sonriente y amable.
La obediencia al rey
2 Yo creo que debemos obedecer al rey, si así lo hemos jurado ante Dios. 3-4 La autoridad del rey no se discute. Nadie puede pedirle cuentas. El rey puede hacer lo que quiera. Por eso no hay que salir de su presencia sin su permiso, ni tampoco insistir en hacer lo malo.
5 Quien obedece sus órdenes no sufre ningún daño, y quien es inteligente sabe cuándo y cómo debe obedecerlas. 6-7 Lo cierto es que todo tiene su cómo y su cuándo; nuestro gran problema es que no sabemos cuándo y cómo van a pasar las cosas, ni hay tampoco nadie que nos lo pueda decir. 8 Nadie tiene tanto poder como para evitar la muerte y vivir para siempre. De la batalla entre la vida y la muerte nadie se libra, ni siquiera los malvados.
La vida es difícil de entender
9 Me he dedicado a tratar de entender todo lo que se hace en esta vida, y he visto casos en que unos dominan a otros, pero que al final todos salen perjudicados. 10 También he visto que sepultan con honores a gente malvada, y que a la gente buena ni en su propio pueblo la recuerdan. ¡Y esto tampoco tiene sentido! 11 Cuando el malvado no es castigado de inmediato, la gente piensa que puede seguir haciendo lo malo. 12-13 Tal vez haya gente malvada que peque y vuelva a pecar, y viva muchos años, pero yo sé que no les irá bien ni vivirán mucho tiempo. Pasarán por la vida como una sombra, porque no respetan a Dios. En cambio, a quienes aman y obedecen a Dios les irá mejor.
14 En este mundo pasan cosas que no tienen sentido; a la gente buena le va como si fuera mala, y a la gente mala le va como si fuera buena. ¡Yo digo que esto no tiene sentido! 15 Por eso digo: «¡A pasarla bien!» En esta vida que Dios nos ha dado, lo mejor que podemos hacer es comer, beber y divertirnos. Eso es lo único que nos queda después de mucho trabajar.
16 Tanto me dediqué a observar todo lo que se hace en este mundo, y a tratar de entender lo que es la sabiduría, que ni de noche ni de día podía dormir. 17 Fue así como vi todo lo que Dios ha hecho en este mundo, y que es algo que jamás podremos comprender. Aunque tratemos de hallarle algún sentido, no se lo encontraremos; y aunque haya algún sabio que crea entenderlo, en realidad no podrá comprender.