Apyicpilcoc Dios actemaclha actomja nasoc anco
1 Iyasamcojo sat lhip. Appejescacmec lhip poc apcanem eyicpilco aptemaclha. Ayinyemaclha lhip najan aptomja apsilhnanomap. Aplhenquic sat ancoc lhip aptemaclha poc, cotnejic sat aplhanma apanco aptemaclha lhip. Ayinyemaclha apyiplovcasquic lhip lha aptemaclha apanco naysicsa aplhanma aptemaclha poc. 2 Ningyasamcoc nincoo, apyicpilcoc Dios actemaclha aptomja nasoc anco, yoyam enatovacsic apquiltomja apquilyiplovquiscama actemaclha acmasom. 3 ¿Apcanayqui ya lhquip ingyinquitacpoc acvaa sat apyanmongsayclha Dios? Copvanquejec sat. Lhip aptomja apcanem eyicpilco aptemaclha poc naysicsa apyiplovquiscama lhip aptemaclha. 4 ¿Aptomja ya lhquip apvinéycam Dios aptomja singasicjayo najan aptomja singiljalhanma? ¿Apyasamco ya lhquip aptemaclha Dios? Apquiltamjoc Dios yoyam eyanmongsic apvalhoc lhip ayinyema singasicjayo. 5 Acyimnatem apvalhoc lhip. Copvanquejec eyanmongsic apvalhoc. Etac sat apyanmongsayclha Dios acvocmo sat acnim ningyicpilcomalhcoclha. Etacpoc sat Dios aptomja appeyvomo. 6 Colhojoc sat acyanmongam apquiltemaclha moclhama enlhit. 7 Apquilyiplovcasquic sat ancoc actemaclha actamila naysicsa apquiltingyey acyimnatem apnenyaoc, coyanmongentac sat. Eltimjic sat apquilyimtalhnamo ayinyema Dios najan colhic sat alaco najan ellhovac sat acyimnatem apnenyaoc cotmongvoycamlha nelha. 8 Apquilyiplovcasquic sat ancoc actemaclha apquilatingmoctamo najan actemaclha acmasom. Am sat ancoc elilyajaclhoc amyaa actomja nasoc anco, covac sat apyanmongsayclha Dios. 9 Colyimtilhojoc sat apquilvalhoc najan apquilminay moclhama enlhit apquiltomja apquilyiplovquiscama actemaclha acmasom. Apmamyi apquilvitay sat cotnejic judíos, natamin elvitac sat najan metnaja judíos. 10 Colhic sat alaco najan colhic sat actamilaycam apquilvalhoc moclhama enlhit apquiltomja apquilyiplovquiscama actemaclha actamila. Apmamyi apquilvitay sat cotnejic judíos, natamin elvitac sat najan metnaja judíos.
11 Am colhenac apvalhoc Dios apquilvisay enlhitaoc. Apnoc mataa poc judíos najan metnaja judíos. 12 Am sat ancoc elyasamcoc enlhitaoc singanamaclha Moisés, elnatovasacpoc sat acnim ningyicpilcomalhcoclha ayinyema melyascalhma. Apquilyasamcoc sat ancoc enlhitaoc singanamaclha Moisés, elnatovasacpoc sat ayinyema singanamaclha Moisés. 13 Jave ayinyema aplingay enlhit singanamaclha yoyam etnejic appeyvomo napato Dios. Apvamlha apquiltomja apquilyiplovquiscama singanamaclha eltimjic sat apquilpeyvomo napato Dios. 14 Am elyasamcoc enlhitaoc lhalhma anco actemaclha singanamaclha. Apquiltimem apanco altamila, malha apquilyiplovquiscama singanamaclha. 15 Yitnec apquilvalhoc as enlhitaoc singanamaclha, malha actalhesomalhca apquilvalhoc. Apquilyiplovcasquic as enlhitaoc naysicsa apquileyvam. Anit actemaclha aclhanma apquilvalhoc asoc enlhitaoc. Yitnec aclhanma apquilvalhoc yoyam colsilhnanac mataa, najan moc yoyam melsilhnanacpeje. Inyasingvoclhoc mataa moc aclhanma apquilvalhoc actemaclha apquileyvam. 16 Covac sat acnim yoyam elyicpilcojo Dios apquiltemaclha enlhitaoc. Epquiniclhac sat ayalhnaclhojo alquitamsama apquilvalhoc enlhitaoc ayinyema Jesucristo. Acno mataa sillhicmoscama quellhip tasic amyaa.
Enlhitaoc judíos najan singanamaclha Moisés
17 Actomjac coo siyanya lhip apvisay judío: Apcajamacpo apanco lhip apvisay judío. Apyiplovcasquic lhip mataa singanamaclha Moisés. Apyimtalhnesacpec apanco lhip aplhanma apvisay Dios. 18 Apyasamcoc lhip apmayjayoclha Dios. Apyasingvocmec lhip acvisay actemaclha actamila najan acvisay actemaclha acmasom. 19 Apcanayquic lhip nasoc anco apmopvan eyantimiclha mepqui apataoc. Najan ingyipvanic ingyitsasquisic olhma enlhitaoc apnaycam yatescamalhma. 20 Apquiltamjoc lhip etnejic apquillhicmoscama nipyesicsa apquitcaoc. Apquiltamjoc lhip etnejic apcanem elilyejiclhojo enlhitaoc melyascamco. Ayinyemaclha apyasingvocmec lhip actemaclha ningyascamco najan actomja nasoc anco naysicsa apquilyipsatem singanamaclha. 21 Actomjac coo siyanya lhip: Apquiltamjoc lhip eyascasingvomoc poc. ¿Soctomja meyasingvocmo nac lhip apanco? Aptomjac mataa lhip apcanya poc: “Nominyilh nasa”. ¿Soctomja apminyilha nac lhip? 22 Aptomjac mataa lhip apcanya poc: “Notvas nasa actemaclha singilyimjapma”. ¿Soctomja aptovasa nac lhip singilyimjapma? Aptanovqui inyicje lhip quilaycmasquiscama acyitsomalhca Dios. ¿Soctomja apminyilha nac lhip asoc acnaycaoc acyitnaclha quilaycmasquiscama? 23 Apcajamacpo apyascamco lhip singanamaclha. ¿Soctomja aptomja nac lhip apvinéycam Dios naysicsa meyiplovquiscama singanamaclha?
24 Intomjac nic nat Dios appayvam actalhesomalhca: “Apquilvinéycam apquiltomja metnaja judíos apvisay Dios, quellhip ayinyemaclha melyiplovquiscama apcanamaclha” —nic nat intomjac.
25 Naso, apyiplovcasquic sat ancoc lhip apvisay judío singanamaclha Moisés, actamila sat cotnejic asoc monquinatquiscama apyimpejic. Am sat ancoc eyiplovcasac lhip apvisay judío singanamaclha Moisés, alhtoc sat cotnejic asoc monquinatquiscama apyimpejic. 26 Apyiplovcasquic sat ancoc singanamaclha Moisés metnaja judío mepqui asoc monquinatquiscama apyimpejic, ¿pa ya elhojoc sat enlhit acma asoc monquinatquiscama apyimpejic napato Dios? 27 Apyiplovcasquic sat ancoc actemaclha singanamaclha metnaja judío mepqui asoc monquinatquiscama apyimpejic. Eycaso etnejic sat apyicpilquemo lhip aptemaclha. Ayinyemaclha am eyiplovcasac lhip singanamaclha apvisay judío acma asoc monquinatquiscama apyimpejic. 28 Jave apvisay judío apanco lhip napato Dios ayinyema acma asoc monquinatquiscama apyimpejic najan ayinyema apyeyjamcaa. 29 Judío apanco napato Dios apvisay enlhit acyitna apvalhoc asoc monquinatquiscama. Eycaso ayinyema Espíritu apanco Dios, cotnaja ayinyema singanamaclha actalhesomalhca. Eyca as enlhit etnejic appeyvomo napato Dios, colhic sat ayaco ayinyema Dios, cotnaja ayinyema enlhit.
Dios es justo
1 Cuando alguno de ustedes acusa a otro de hacer algo malo, se acusa a sí mismo, porque también hace lo mismo. Así que no tiene ninguna razón de acusar y juzgar a otro, 2 aunque todos sabemos que, cuando Dios juzga a quienes hacen lo malo, los juzga correctamente.
3 Si ustedes acusan y juzgan a los demás, pero hacen lo mismo que ellos, están muy equivocados si creen que Dios no los va a castigar. 4 Dios es muy bueno, y tiene mucha paciencia, y soporta todo lo malo que ustedes hacen. Pero no vayan a pensar que lo que hacen no tiene importancia. Dios los trata con bondad, para que se arrepientan de su maldad. 5 Pero si insisten en desobedecerlo, y no se arrepienten, harán que Dios les aumente el castigo. Llegará el día del juicio final, cuando Dios juzgará a todos, y muy enojado, los castigará a ustedes. 6 Porque Dios le dará a cada uno lo que se merece: 7 a los que hicieron lo bueno, con la esperanza de recibir de parte de Dios reconocimiento, honor y vida eterna, Dios los dejará vivir para siempre con él. 8 Pero a los egoístas y malvados, y que no quieren hacer lo bueno, los castigará con todo su enojo. 9 Todos los malvados serán castigados con dolor y sufrimiento; en primer lugar, los judíos, pero también los que no son judíos. 10 A los que hayan hecho el bien, Dios les dará un lugar muy especial, y también honor y paz; en primer lugar, a los judíos, pero también a los que no son judíos. 11 ¡Dios no tiene favoritos!
12-13 Dios acepta a los que obedecen la ley de Moisés, pero rechaza a quienes solamente la escuchan y no la obedecen. Los que conocen la ley serán juzgados de acuerdo con esa misma ley. Los que no la conocen, y pecan, serán castigados aunque no conozcan esa ley. 14 Porque los que no son judíos obedecen los mandatos de la ley de Dios, aunque no la conozcan, pues ellos mismos saben qué es lo bueno y qué es lo malo. 15-16 Es como si tuvieran la ley escrita en su mente. Su conducta así lo demuestra, pues cuando piensan en algo, ya saben si eso está bien o mal.
La buena noticia que yo anuncio enseña que Dios juzgará a toda la humanidad por medio de Cristo Jesús. En ese día, Dios juzgará hasta los pensamientos más secretos.
Los judíos y la ley
17 Algunos de ustedes dicen con orgullo que son judíos. Se sienten muy seguros porque tienen la ley de Moisés y están orgullosos de su Dios. 18 Creen saber lo que Dios quiere y, cuando estudian la Biblia, aprenden a conocer qué es lo mejor. 19 Se sienten muy seguros al decirles a los pecadores lo que deben hacer para ser salvos. 20 Y como tienen la Biblia en la mano, se creen maestros de los ignorantes y de los inexpertos, dueños de la verdad y del conocimiento.
21 Pero, ¿cómo pueden enseñar a otros, si ustedes mismos no aprenden primero? ¿Cómo pueden enseñar que no se debe robar, si ustedes mismos roban? 22 Dicen que todos deben ser fieles en el matrimonio, pero ustedes mismos son infieles. Odian a los ídolos, pero roban en los templos de esos ídolos. 23 Están orgullosos de tener la Biblia, pero no la obedecen, y son una vergüenza para Dios.
24 Tiene razón la Biblia cuando dice: «La gente de otros países habla mal de Dios, por culpa de ustedes mismos.»
25 De nada sirve que alguien se circuncide, si no obedece la ley. Si la desobedece, es como si nunca se hubiera circuncidado. 26 En cambio, los que no están circuncidados, pero obedecen la ley, son aceptados por Dios, aunque no estén circuncidados. 27 Así que los que obedecen la ley los juzgarán a ustedes, aun cuando ellos nunca hayan sido circuncidados. Porque ustedes, aunque se circuncidaron y tuvieron la ley, nunca la obedecieron.
28 No crean que ustedes son judíos solo porque viven como judíos y porque están circuncidados. 29 Los verdaderos judíos son los que obedecen a Dios, y no a las leyes humanas. A judíos así, Dios los acepta, aunque la gente los rechace.