Segunda colección singiltamsoycaoc Salomón
(Caps 25.1—29.27)1 Mocjam singiltamsoycaoc apnatalhescama nic nat apvisqui Salomón. Apquilansaclhec nic nat apquiltimesaycam apnaclha Ezequías, apvisqui co Judá:
2 Innec mataa ayaco Dios Visqui ingac, allhenamalhca asoc alyilhamalhca. Innec mataa ayaco apvisqui rey, aptomja appiquinayclha ayalhnaclhojo asoc acyilhamalhca.
3 Mongvanquejec ongilyasamcojo actemaclha apquilvalhoc apquilviscaa, paj najan acvamlha nitno netin, paj najan acvamlha congno nalhpop co congne.
4 Onlicoc siclho asoc apac naysicsa plata acpayjayclha, natamin ellanac sat ingjaycoc ningilmaycam, enlhit apvisay platero.
5 Ongilantipsic sat enlhit apquilmapsomcaa apquiltimesaycam apvisqui rey, ongvitac sat aptemaclha appeyvomo apvisqui cotmongvoycamlha nelha.
6 Incaymalhquic ontimjic mepqui ningyimtalhnamo napato apvisqui rey, mongilpalhavomejec sat mataa nipyesicsa enlhit apquilyimtalhnamo.
7 Intasi inyicje jingilanic ongilpalhavomoc nipyesicsa apquilyimtalhnamo. Somco inyicje jingilapajacsic, ongyinyoc enlhit apquilyimtalhnamo.
8 Mongvanquejec ongiltimnasiclhac quilhvoc anco singyicpilquemo, ningvita inlhojo asoc acmasom. Poc sat epeyvescasiclha amyaa, cotnejic ningmovan amyaa, ongilmancangvomoc sat nincoo.
9 Yitnec sat ancoc ningilatingmomalhca poc, mongvanquejec onlhenic apvisay ingmoc, 10 aptomja singiltimnascama asoc acyilhamalhca, colhic sat singilmanquesa. Cotipsalhcac sat ningilvisay lhalhma anco.
11 Yitnec sat ancoc ninlhanma nimpayvam acpayjoclha momento, cotnejic acyitsomalhca acyilhna manzana de oro avalhoc asoc payjem de plata.
12 Malha ningilnatanma anillo najan collar de oro, cotnejic acyitsomalhca singiltamescama actamila, yoyam ongyiplovcasojo.
13 Payjeclhec apvalhoc apvisqui, apvita inlhojo ningiltimesaycam ningvascapma malha ninsoycam amyaa ningilpeyvomo. Colhojoc sat ningyam acmalhalhama naysicsa acmajat.
14 Ningyeycajasquic sat ancoc ninlhanma, onlhojoc sat yipjopay najan alhcajayam mepqui acmamay.
15 Actamilaycam ingvalhoc actomja acmascoscama aplom enlhit. Altamila nimpayvam ninlhanma actomja acmascoscama singinmelhaycam.
16 Montovejec sat yamyovjene acvaycmo singastingam, ongilyiclhic sat nintova apyivey yamyovjene.
17 Montimjic mataa maycaa ingmoc tingma pac acvaycmo ayastingam ingmoc, ongiltanovalhcac sat maa.
18 Yitnec sat ancoc ningmovan amyaa napato singyicpilquemo, ninlhanma apvisay ingmoc, colhojoc sat ningilmaycam martillo, najan sovo, najan yanca.
19 Ningiltamjoc sat ancoc jingilpasmoc enlhit apmapsom, colhojoc sat ninlhingam acmasca ingminic, najan nintom acmasca ingmaoc.
20 Ningminaycmascama napato enlhit cotamilaycam apvalhoc, colhojoc sat asoc acmasca ningiltilhnama ningyimsem, colhojoc sat ningyamasma apava ningalomalhca nipyesicsa piyam.
21 Ongilmecsic sat aptom cotnaja ingmoc, ningvita inlhojo mayic ayajem. Ongilmecsic sat apyam cotnaja ingmoc, ningvita inlhojo acnim ayajem.
22 Emancangvomoc sat cotnaja ingmoc, apvita inlhojo nintemaclha ningamliyam. Colhic sat singaco napato Visqui ingac.
23 Ongvitac sat acmamay, apquilhcajacmo inlhojo piyam. Ongvitac sat aclom apquilvalhoc ingnaymacoc, ningilantipquisa inlhojo apquilvisay.
24 Tasi inyicje onlhic tingma aplhancoc ayitcoc, am colhno nimpasmeyquiclha tingma apyivey, acmaclha quilvana acmasom.
25 Amyaa actamila ayinyema mocjay, colhojoc sat ningyam acmalhquem naysicsa acnim singajem.
26 Ningilsilhnanalhquic sat ancoc ayinyema enlhit apmapsom, onlhojoc sat yingmin acmasom najan yamilquit acmasom, comopvan eynic ingmoc.
27 Somco inyicje ontoc acyivey yamyovjene, somcoc najan acyivey singayo.
28 Am sat ancoc ongiltamilcasalhcac inganco, onlhojoc sat tingma apjalhtam acyityepma, najan malha mepqui apjalhtam.
Otros proverbios de Salomón
1 La siguiente lista de proverbios de Salomón fue preparada por los servidores de Ezequías, rey de Judá.
2 A Dios lo alabamos
porque vive en el misterio;
al rey lo respetamos
porque trata de entenderlo.
3 El cielo está allá arriba,
la tierra está aquí abajo,
pero la mente de los reyes
nadie sabe dónde está.
4 En cuanto el joyero
limpia de impurezas la plata,
puede hacer una copa.
5 En cuanto el rey
limpia de malvados el reino,
puede hacer justicia.
6 Cuando estés ante el rey,
no te sientas importante
ni te des aires de grandeza.
7 Vale más que el propio rey
te diga dónde sentarte,
y no que pases vergüenza
ante sus invitados.
Si de algo eres testigo,
8 no vayas corriendo a los tribunales,
no sea que, al fin de cuentas,
otro testigo lo niegue
y te ponga en vergüenza.
9 Defiéndete si es necesario,
pero no le cuentes a nadie
lo que otros te han confiado,
10 no sea que alguien te oiga
y te ponga en vergüenza,
y te ganes mala fama.
11 Las palabras dichas a tiempo
son como manzanas de oro
con adornos de plata.
12 Para quien sabe apreciarla,
una sabia reprensión vale tanto
como una joya de oro muy fino.
13 Tan refrescante
como apagar tu sed
con un vaso de agua fresca,
es contar con un amigo
a quien puedes confiarle un mensaje.
14 Hay quienes hablan de dar
y nunca dan nada.
Son como las nubes oscuras,
que anuncian lluvia…
¡y no llueve!
15 La paciencia vence toda resistencia.
La cortesía vence toda oposición.
16 Si encuentras miel,
no comas demasiada;
la mucha miel empalaga.
17 Con los amigos, guarda tu distancia;
visitarlos demasiado ya es molestia.
18 Quien habla mal de su amigo
lo hiere más que una espada.
19 Confiar en gente traicionera
cuando se tienen problemas,
es peor que comer con dolor de muelas
o caminar con una pierna rota.
20 Nadie cura con vinagre una herida,
ni anda desnudo en el frío,
ni les canta canciones
a los que están afligidos.
21 Si tu enemigo tiene hambre,
dale de comer;
y si tiene sed, dale de beber.
22 Así Dios te premiará,
y harás que a tu enemigo
le arda la cara de vergüenza.
23 El viento del norte hace llover,
y las malas lenguas hacen enojar.
24 Más vale vivir
en un rincón del patio
que dentro de un palacio
con una persona agresiva.
25 Con qué gusto se recibe
el agua fresca cuando se tiene sed;
así se reciben las buenas noticias
que vienen de tierras lejanas.
26 Cuando el hombre bueno
se rinde ante el malvado,
se contamina como un río
al que se arrojan desperdicios.
27 Tan malo es comer mucha miel,
como recibir muchos halagos.
28 Quien no controla su carácter
es como una ciudad sin protección.