Jacob aptajanyey apipma Esaú
1 Apquimpaclhec nic nat mocjam Jacob. Pilapcasquic nic nat apvita ángeles Dios apquilasinancama.
2 Apvitac nic nat Jacob. Intomjac nic nat apvalhoc: —Dios apquilasinancama as enlhitaoc— nic nat intomjac apvalhoc.
Eycaso ayinyema apquiltimem Jacob acvisay Mahanaim.
3 Apquilapajasquic nic nat Jacob apquilsovm amyaa yoclhilhma Seir, amyip acvisay Edom apnaclha apipma Esaú.
4 Aptomjac nic nat Jacob apquilanya apquilsovm amyaa: —Eltimnas sat javoc Esaú: Mepqui amyaa acmasom. Apquiltamjoc lhip apyalhing Jacob oltimnacsic actemaclha apquilhyam. Aptomjac lhac Jacob: Acnec coo mataa Labán tingma pac. Ayilhyacmec quilhvo nac jay. 5 Acnalantac sicnatoscama vayqui najan yamelyeyjaycoc najan nipquesic najan enlhit seltimesaycam najan quilvanaa seltimesaycam. Ayapajasquic lhac amyaa apnaclha lhip aptomja visqui ajac. Altamjoc lhip coytic actamilaycam apvalhoc — sat eltime elanic— nic nat aptomjac Jacob.
6 Apquiltimnasquic nic nat amyaa. Aptajavoc nic nat mocjam apquilsovm amyaa apnaclha Jacob. Apquiltomjac nic nat apquilanya: —Ningilvoclhec nincoo apnaclha lhip apipma Esaú. Aplhingacmec lhac yoyam elamyilham lhip. Apquitlhalhmaa 400 enlhitaoc— nic nat apquiltomjac.
7 Apcacac nic nat Jacob aplinga amyaa. Intamjam nic nat apvalhoc. Apquilhpancasquic nic nat enlhit apancaoc najan apnatoscama nipquesic najan vayqui najan voncayispoc. Apyitipcasquic nic nat nalhit apnatoscama. 8 Intomjac nic nat apvalhoc Jacob: Apvocjingvocmec sat ancoc Esaú napocja enlhitaoc ajancaoc, elinquitacpoc sat poc enlhitaoc apquilyascama moc amay— nic nat intomjac apvalhoc.
9 Inyiplovcoc nic nat apquilmalhnancama Jacob: —Dios, lhip Apvisqui pac Abraham najan Apvisqui pac tata coo Isaac. Lhip alhta seyanem otajiclha siyaoclha nipyesicsa enaymacoc. Apquiltamjoc lhip mataa jepasmoc. 10 Acvennalhquic coo napato lhip aptomja seyapeycam najan aptomja semasma alhta. Acmilanquic alhta as vatsam Jordán siclhingam alhta. Acsovquic alhta lhama yamit. Acnalantac quilhvo nac jay malha apcanit tingma. 11 Jemyov sat nayscisa sictajanyey javoc Esaú. Ayacac coo. Incacoc enquenyic coticyoc quilvanaa najan eyitquic. 12 Aptomjac alhta lhip seyanya coo yoyam jepasmoc mataa. Elhamasiclhac sat etovana mongmovan ongilyipsitic, malha lhopactic anic sat eltimjic— nic nat aptomjac apquilmalhnancama.
13 Aptiyanveclhec nic nat Jacob maa. Apquilhpancasquic nic nat apnatoscama yoyam elmecsic apipma Esaú: 14 Doscientos nic nat yataay apquilvana najan veinte apquilinava. Doscientos nipquesic apquilvana najan veinte apquilinava. 15 Treinta voncayispoc inalavaa. Cuarenta vayqui inquilvanaa najan diez inquilinava.
16 Apquilapajasquic nic nat apquilancam yoyam elpacjamcoc. Apnasoc nic nat moc nicja apquilpacjeycam. Aptomjac nic nat Jacob apquilanya: —Noelyipitcasiclha nasa moc apquilpacjeycaoc amamyi— nic nat aptomjac Jacob.
17 Aptomjac nic nat Jacob apcanya appacjeycaoc apmamyi: —Aptajanyac sat ancoc lhip javoc Esaú. Aptomjac sat ancoc apcanya: ¿Jalhco apvisay lhip apvisqui pac? ¿Jalhcojo apyasa lhip? ¿Soc apnatoscama appacjeycam lhip? — sat etnejic ingyanic. 18 Ingyatingmojo sat lhip: Jacob apcapajascama elhcac lhip mepqui acyanmongam apnatoscama. Lhac aptomjac Jacob: Moyimtalhnamo coo napato lhip aptomja visqui ajac. Aplhingacmec maa alhayi Jacob - sat itne— nic nat aptomjac Jacob.
19 Apnasoc nic nat moc appayvam aptomjaclha apcanya appacjeycaoc anit aplhingam. Najan apcanya appacjeycaoc natqui aplhingam najan acvaycmo ayimja alhayi aplhingam apnatoscama.
Aptomjac nic nat Jacob apquilanya: —Aptajanyac sat ancoc javoc Esaú, ilhnasojo sat moc appayvam. 20 Eltime sat elanic: —Meyimtalhnamo nac Jacob napato lhip aptomja visqui pac. Aplhingacmec lhac maa alhayi — sat eltime— nic nat aptomjac Jacob.
Inlhenquic nic nat apvalhoc Jacob: Copayjiclhac sat apvalhoc Esaú apvita sat sicnatoscama acvoyam amamyi. Sicvoyam alhayi sat coo apnaclha. Jemoc sat tacja coo— nic nat intomjac apvalhoc. 21 Amamyi aclhingam nic nat intomjac apnatoscama. Am nic nat ingyimjamcoc Jacob. Aptinquic nic nat mocjam aptiyanvamlha.
Lhama ángel appatjetma Jacob
22 Altaa ilhnic nat aplhaticja Jacob. Apnalaclhec nic nat anit apnatoscama najan quilvanaa altimesaycam najan 11 apquitquic. Apyeycajangvelhec nic nat vatsam acvisay Jaboc. 23 Apquilsaclhec nic nat aclhamoclhojo asoc apancaoc. 24 Aplhapcoc nic nat apnaclhac Jacob. Pilapcasquic nic nat appatjetvaa lhama enlhit. Apcactacpec nic nat inyicje Jacob. Am nic nat eyamyiclha as enlhit acvaycmo ayitsac'a. 25 Innoc nic nat apyimpejic Jacob as enlhit. Apticponquic nic nat as enlhit. Inyinyovquic nic nat acyitnamaclha avjapyoc Jacob naysicsa apticpomap.
26 Aptomjac nic nat as enlhit apcanya Jacob: —Jeyamyiclha coo, inquitsac'ayi— nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Jacob: —Ilhen siclho actamila appayvam. Natamin oyamyiclhac sat— nic nat aptomjac.
27 Aptomjac nic nat as enlhit apcanya: —¿Jalhco lhip apvisay?— nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Jacob: —Coo sicvisay Jacob— nic nat aptomjac.
28 Aptomjac nic nat as enlhit apcanya: —Inmasquec lhip apvisay Jacob. Israel intomjac lhip apvisay quilhvo. Ayinyemaclha apquilnapacpec lhac lhip Dios najan enlhitaoc. Apyimnatem nac lhip— nic nat aptomjac.
29 Aptomjac nic nat Jacob apcanya: —Jeltimnas siclho lhip apvisay— nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat as enlhit: —¿Soctomja apquiltamjo eyasamcojo sicvisay?— nic nat aptomjac.
Yejemoc nic nat aplhena actamila appayvam as enlhit napato Jacob.
30 Apquiltimec nic nat Jacob acvisay as amyip Peniel. Intomjac nic nat apvalhoc: Acvitac coo Dios najato. Am lhac ongvitsepac coo— nic nat intomjac apvalhoc.
31 Intipquic nic nat acnim. Apquimpaclhec nic nat Jacob as amyip Peniel. Apyateyam nic nat Jacob. 32 Eycaso ayinyema metoycaoc mataa ajac ayvoc asoc acticyovam. Acvocmo metoycaoc acnim nac jay Israel aptovana niptamin. Ayinyemaclha inticpalhquic nic nat avjapyoc Jacob.
Jacob envía mensajeros a Esaú
1 1 (2) Jacob continuó su viaje, y en el camino unos ángeles de Dios salieron a su encuentro. 2 2 (3) Cuando Jacob los vio, dijo: «¡Pero si aquí también acampa Dios!» Por eso llamó a ese lugar «Dos campamentos».
3-4 3-4 (4-5) Después de eso, Jacob envió unos mensajeros a su hermano Esaú, que vivía en la región de Edom. Los mensajeros tenían instrucciones de decirle a Esaú:
«Su hermano Jacob se pone a sus órdenes y le hace saber que todo este tiempo ha estado viviendo con su tío Labán. 5 5 (6) Ahora es dueño de vacas, burros, ovejas y cabras, y además tiene esclavos y esclavas. También le suplica que usted lo reciba con bondad».
6 6 (7) Cuando los mensajeros regresaron, le dijeron a Jacob: «Fuimos y hablamos con su hermano Esaú, y él mismo viene a recibirlo, al frente de cuatrocientos hombres».
7 7 (8) Jacob se asustó mucho, así que dividió a su gente y a su ganado en dos grupos, 8 8 (9) pues pensó: «Si Esaú llega y ataca a uno de los grupos, al menos el otro grupo podrá escapar». 9 9 (10) Y Jacob hizo esta oración:
«Dios mío, tú eres el Dios de mi abuelo Abraham y de mi padre Isaac. Tú me ordenaste regresar a mi tierra, con mis parientes, y me prometiste tu ayuda. 10 10 (11) Siempre me tratas con mucha bondad, aunque no lo merezco, pues soy yo quien debe servirte. Cuando crucé el río Jordán, solo tenía un palo para defenderme, pero ahora tengo gente y ganado para formar dos grupos. 11-12 11-12 (12-13) Tú me prometiste que me iría bien, y que mis descendientes llegarían a ser como la arena del mar, que no se puede contar. ¡Líbrame ahora de mi hermano Esaú! Tengo miedo de que venga y nos ataque a todos».
13 13 (14) Esa noche Jacob durmió en aquel lugar. De los animales que tenía, apartó para regalarle a su hermano 14 14 (15) doscientas cabras, veinte chivos, doscientas ovejas, veinte carneros, 15 15 (16) treinta camellas con sus crías, cuarenta vacas, diez toros, veinte burras y diez burros. 16 16 (17) Entregó a sus sirvientes cada manada por separado, y les ordenó adelantarse y mantenerse a distancia unos de los otros. 17 17 (18) Al guía de la primera manada le ordenó:
«Cuando te encuentres con mi hermano Esaú, y él te pregunte quién eres y a dónde vas, y de quién son todos estos animales, 18 18 (19) le dirás que son míos, pero que yo se los regalo. Dile también que yo vengo detrás de ti».
19 19 (20) Estas mismas instrucciones les dio al segundo y al tercer guía, y a los que iban tras las manadas. A todos ellos los obligó 20 20 (21) a decir que él venía siguiéndolos. Y es que Jacob pensaba: «Voy a calmar a Esaú con estos regalos, y así, cuando me vea, me recibirá bien».
21 21 (22) Luego de enviar esos regalos, Jacob se quedó a pasar la noche en el campamento.
La lucha de Jacob
22-23 22-23 (23-24) Esa misma noche Jacob se levantó, tomó todas sus posesiones, y junto con su familia cruzó el arroyo Jaboc. 24 24 (25) Y luego él solo regresó al otro lado y allí luchó con un desconocido hasta que el sol salió. 25 25 (26) Cuando el desconocido se dio cuenta de que no podía vencer a Jacob, lo golpeó en la cadera, y se la zafó. 26 26 (27) Entonces el desconocido le dijo:
—¡Suéltame! ¡Ya salió el sol!
Pero Jacob le respondió:
—No te suelto si no me bendices.
27 27 (28) El desconocido le preguntó:
—¿Cómo te llamas?
Cuando Jacob le dio su nombre, 28 28 (29) el desconocido dijo:
—Ya no te vas a llamar Jacob. Ahora vas a llamarte Israel, porque has luchado con Dios y con los hombres, y has vencido.
29 29 (30) Entonces Jacob le dijo:
—Ahora te toca decirme cómo te llamas.
Pero el desconocido respondió:
—¡Pues ya debieras saberlo!
Luego bendijo a Jacob, 30 30 (31) y por eso Jacob llamó a ese lugar Penuel, pues dijo: «¡He visto a Dios cara a cara, y todavía sigo con vida!»
31 31 (32) Cuando el sol salió, Jacob se fue de Penuel, pero iba cojeando. 32 32 (33) Por eso hasta el día de hoy los israelitas no comen del músculo que cubre la cadera de ningún animal, porque fue allí donde Jacob fue golpeado.