Apquilhpaneycam enlhitaoc Israel
(2~Cr 10.1—11.4)1 Tingma Siquem nic nat apyasac Roboam. Apcaneclhec nic nat maa enlhitaoc Israel yoyam eltimesquisic apvisqui Roboam. 2 Aplingac nic nat amyaa Jeroboam, Nabat apquitca. Apyinyovquic nic nat mocjam yoclhilhma Egipto yoyam etajiclha. Ayinyema apquinyem nic nat siclho apcay apvisqui Salomón. 3 Innec nic nat altimnasquiclho Jeroboam. Apvoctac nic nat Jeroboam apcaneyquiclhilha enlhitaoc Israel.
Apquiltomjac nic nat apquilanya apvisqui Roboam: 4 —Ingilajaclhec alhta mataa acyimtalhnama lhip apyap ninga Salomón. Itnescasiclha sat ayilhyevay ningiltamjaycam, malha alhta ningilpatam acyimtalhnama. Ongiltimjic sat lhip apquilancam — nic nat apquiltomjac.
5 Apcatingmavoc nic nat apvisqui Roboam: —Eltajiclha siclho. Elvota sat mocjam acvocmo natqui acnim — nic nat aptomjac.
Apquiltajaclhec nic nat enlhitaoc.
6 Apcansaclhec nic nat apvisqui Roboam apquilayo apquilpamejitsomap alhta mengyitsepmaclha apyap ninga Salomón. Aptomjac alhta apquilanya: —¿Jalhco laa apquiltomja quellhip yoyam ongvatingmojo enlhitaoc? — nic nat aptomjac.
7 Apquilatingmavoc nic nat enlhit apquilpamejitsomap: —Ilyejiclhojo sat lhip apquiltamjoclha enlhitaoc. Itamilsojo sat mataa appayvam napatavo. Eltimjic sat mataa apquilancam as enlhitaoc — nic nat apquiltomjac.
8 Am nic nat ingyajalhnoc peyim apyipacyic. Apcansaclhec nic nat quilyimnanic aptomja apquictingaycamco lhama yoyam elpamejitsacpoc. Apquilancam nic nat apquiltomjac quilyimnanic.
9 Aptomjac nic nat apvisqui apquilanya: —¿Jalhco laa apquiltomja quellhip ongvatingmojo enlhitaoc? Aclingac alhta apquilpayvam: Ingilajaclhec alhta mataa acyimtalhnama lhip apyeyjamcaa. Itnescasiclha sat ayilhyevay ningiltamjaycam, malha alhta ningilpatam acyimtalhnama — alhta apquiltomjac selanya — nic nat aptomjac apvisqui.
10 Apquilatingmavoc nic nat quilyimnanic aptomja apquictingaycamco lhama: —Ingyatingmojo sat lhip as enlhitaoc ayinyema apquilpayvam: Itnescasiclha sat ayilhyevay ningiltamjaycam, malha ningilpatam acyimtalhnama. Itne sat lhip elanic: Oyimtalhnicsojoc sat tap apquiltamjaycam quellhip, colhoyc sat aptemaclha apyimtalhnescama tata ninga Salomón. 11 Quip elaylhojo. Apquilajaclhec alhta mataa acyimtalhnama coo tata ninga. Oyimtalhnicsojoc sat tap apquiltamjaycam quellhip. Apquillingamcoc alhta quellhip quilyicpilhquitma tata ninga. Ellingamcojoc sat silyicpilhqueteycaoc quellhip, malha yitaja singmoctay sat cotnejic — sat itne elanic — nic nat apquiltomjac.
12 Invocmec nic nat natqui acnim. Apcansaclhec nic nat Jeroboam aplhamoclhojo enlhitaoc. Apquilmiyalhec nic nat apnaclha apvisqui Roboam. Eycaso actemaclha ilhnic nat apcanama sichlo: Elvota sat mocjam acvocmo natqui acnim — nic nat aptomjac.
13 Cayjec nic nat appayvam apvisqui apquilanya enlhitaoc. Am nic nat ingyasicjac apvisqui apquilpayvam apquilvanyam.
14 Apyiplovcasquic nic nat actemaclha apquilpayvam quilyimnanic. Aptomjac nic nat apquilanya enlhitaoc: —Apquilajaclhec alhta mataa acyimtalhnama coo tata ninga. Oyimtalhnicsojoc sat tap apquiltamjaycam quellhip. Apquillingamcoc alhta quellhip quilyicpilhquitma sicyeyjamcaa. Ellingamcoc sat silyicpilhquitma quellhip, malha yitaja singmoctay sat cotnejic — nic nat aptomjac apvisqui.
15 Am nic nat ingyajalhnoc apvisqui enlhitaoc apquilpayvam. Eycaso ayinyema ilhnic nat Dios, yoyam esovjongvomoc actemaclha aplhenacpo siclhoc nic nat napato profeta Ahías co Silo.
16 Apquillingac nic nat aplhamoclhojo enlhitaoc actemaclha melyajayquiclho apvisqui. Apquiltomjac nic nat enlhitaoc apquilanya:
Am ongiltamjoc lhip ontimjic visqui ingac David aptavin niptamin.
Ellanac sat David aptovana apquiltamjoclha ellana.
¡Quellhip enlhitaoc Israel, eltajiclha! — nic nat apquiltomjac enlhitaoc.
Apquiltajaclhec nic nat aplhamoclhojo enlhitaoc Israel. 17 Aptimec nic nat apvisqui Roboam nipyesicsa enlhitaoc apquilvamlha Judá apquilmolhama, apnaycam tingma apquilvanyam. 18 Yatapvisqui nic nat Adoram. Apcapajasacpec nic nat nipyesicsa enlhitaoc. Apvisqui Roboam nic nat apcapajascama. Apquillovquic nic nat enlhitaoc co nilhqueyja. Apquilyicnac nic nat mataymong. Apquitsepquic nic nat Adoram. Yejemoc nic nat apquinamta carro pac apvisqui Roboam. Tingma Jerusalén nic nat apyasac apquinyaja. 19 Inmasquec nic nat enlhitaoc Israel apquilvisay David apmolhama niptamin, acvocmo acnim actalhesomalhca as amyaa. (Apquiltingyac nic nat poc apvisqui.)
20 Inlingalhquic nic nat amyaa yamasma Egipto Jeroboam, etajiclhac nipyesicsa enlhitaoc Israel. Innec nic nat altimnasquiclha. Apvoclhec nic nat apcaneyquiclhilha. Innec nic nat actimesa apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel. Apquilvamlha Judá apmolhama apquiltomja ilhnic nat David apmolhama niptamin. 21 Apmiyaclhec nic nat apvisqui Roboam tingma Jerusalén. Apcansaclhec nic nat aplhamoclhojo Judá apmolhama najan Benjamín apmolhama. Ciento ochenta mil enlhitaoc acma apquilmaycam aptomja apquilyacyescama. Apquiltamjoc nic nat elnapacpoc enlhitaoc apnaycam nilhqueyja. Apquiltamjoc nic nat etniclha apvisqui apyimtalhnamo apvisay Salomón apquitca niptamin.
22 Aplingac nic nat Dios appayvam profeta Semaías aptomja Dios aplingascama: 23 —Ipamejitquis sat lhip Salomón apquitca Roboam aptomja apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Judá. Ipamejitquis sat enlhitaoc Judá apmolhama najan Benjamín apmolhama najan poc enlhitaoc. 24 Itne sat lhip elanic: Eycaso apcanama siclho Dios: Noelnapap nasa enlhitaoc Israel apquiltomja apquiltemolhama quellhip. Eltajiclha sat quellhip. Coo ayinyema sictimesquiscama as asoc, — sat itne — nic nat intomjac appayvam.
Apquiljalhnoc nic nat enlhitaoc Dios appayvam. Apquiltajaclhec nic nat. Apquilyajaclhoc nic nat apcanama siclho Dios.
Meyascalhma apvisqui Jeroboam
25 Apyaveclhec nic nat apvisqui Jeroboam tingma apvanyam apvisay Siquem. Apquillanac nic nat as tingma netin inquilhe acvisay Efraín. Apnacmec nic nat maa. Natamin apyaveclhec nic nat mocjam tingma apvisay Penuel. 26 Inlhenquic nic nat apvalhoc apvisqui Jeroboam: —Opalhacasiclhac sat mocjam enlhitaoc Israel apquilhpanma enlhitaoc Judá. Lhama sat eltimiclha David apmolhama niptamin. 27 Incacoc enquenyic elmiyaclhac sat enlhitaoc tingma Jerusalén. Elsaclhac sat asoc macmescama Dios tingma apponquinomap. Eltimiclhac sat mocjam apvisqui apancaoc Roboam, Judá apmolhama. Jelajic sat coo. Elvajaniclhojoc sat apvisqui apancaoc Roboam, Judá apmolhama — nic nat intomjac apvalhoc.
28 Eycaso ilhnic nat aclhanma apvalhoc apvisqui Jeroboam. Apcanayquic nic nat colhic allana anit vayqui inquilinava ayitcoc quilaycmasquiscama asoc alyinmom oro.
Aptomjac nic nat apvisqui apquilanya enlhitaoc: —Vamlha sat ongiltimjic ningilyascama tingma Jerusalén. Quellhip enlhitaoc Israel: Quip elanojo vayqui ayitcoc quilaycmasquiscama actomja visqui ingac. Actomja alhta singilyinyovquiscama yoclhilhma Egipto — nic nat aptomjac apvisqui.
29 Appiquinquic nic nat lhama quilaycmasquiscama tingma Betel. Moc nic nat appiquenac tingma Dan, yoyam elpayicsojo mataa enlhitaoc.
30 Eycaso ayinyema ilhnic nat apquilsilhnanomap apancaoc enlhitaoc. Apquilpeyvoc nic nat apquilpatmaoclha quilaycmasquiscama tingma Dan. 31 Apquillanac nic nat apvisqui tingma netin inquilhe. Tingma apponquinomap acyitnaclha quilaycmasquiscama. Innec nic nat alyacyasa sacerdotes tingma netin inquilhe. Tingma apponquinomap acyitnaclha quilaycmasquiscama. Jave ilhnic nat Leví apmolhama sacerdotes apquiltamilquiscama quilaycmasquiscama. 32 Apquiltimec nic nat fiesta apvisqui Jeroboam acvocmo 15 acnim apvisay octavo piltin. Apnasoc nic nat moc apvamlha fiesta nipyesicsa enlhitaoc Judá apmolhama. Eycaso ilhnic nat Betel acyitnaclha quilaycmasquiscama aptomja apquillanay apanco. Apquilsantac nic nat asoc actemaclha apquilmescama quilaycmasquiscama. Apcanayquic nic nat apvisqui eltamilsic sacerdotes malyacyescama tingma quilaycmasquiscama apquillanomap netin inquilhe tingma Betel. 33 Apsaclhec nic nat apmescama apvisqui tingma Betel acyitnaclha quilaycmasquiscama. Apquillanay apanco ilhnic nat apquilvatnamaclha. Invocmec nic nat quince acnim apvisay octavo piltin. Apquilpasmec nic nat fiesta enlhitaoc Israel ayinyema aclhanma apvalhoc apanco apvisqui. Apquinamtec nic nat apvisqui netin apquilvatnamaclha yoyam elvitic asoc masis.
Israel se divide en dos reinos
(2 Cr 10.1—11.4)1 Roboam fue a Siquem, pues todo el pueblo de Israel había ido allá para nombrarlo rey. 2 La noticia llegó a Jeroboam mientras estaba en Egipto, donde se había quedado a vivir para escapar de Salomón. 3 Entonces las tribus del norte de Israel mandaron a llamar a Jeroboam y, cuando este llegó, fueron a hablar con Roboam y le dijeron:
4 —Tu padre fue muy duro con nosotros. Si tú nos tratas mejor, te serviremos.
5 Roboam les contestó:
—Váyanse y vengan a verme de nuevo dentro de tres días.
Así que la gente se fue. 6 Entonces el rey Roboam les preguntó a sus consejeros qué debía hacer; estos consejeros también habían ayudado a su padre Salomón. Les preguntó:
—¿Qué puedo contestarle a esta gente?
7 Ellos le dijeron:
—Si te pones al servicio del pueblo y lo tratas bien, el pueblo te servirá por siempre.
8 Pero Roboam no les hizo caso. En vez de eso les pidió consejo a los muchachos que habían crecido con él y que estaban a su servicio. 9 Les dijo:
—Esta gente quiere que yo la trate mejor que mi padre lo hizo, ¿ustedes qué opinan?
10 Ellos le contestaron:
—Diles que si tu padre fue duro con ellos, tú lo serás más. 11 Si tu padre los trató mal, tú los tratarás peor. Si tu padre los azotaba con correas, tú lo harás con látigos de puntas de hierro.
12 Después de tres días, Jeroboam y los hombres de las tribus del norte fueron a ver de nuevo a Roboam, como él les había pedido. 13 El rey les habló con dureza. No hizo caso a los consejeros, 14 sino a los muchachos, y les dijo:
—Mi padre fue duro con ustedes, pero yo lo seré más todavía. Mi padre los azotó con correas, pero yo lo haré con látigos de puntas de hierro.
15 Así que el rey no hizo lo que el pueblo le pidió. Y es que Dios así lo había planeado, para cumplir lo que le había prometido a Jeroboam hijo de Nabat. El profeta Ahías de Siló le había dicho a Jeroboam que Dios le quitaría al hijo de Salomón diez tribus de su reino, y se las daría a él.
16 Cuando todos vieron que el rey no les había hecho caso, le dijeron:
«¡No tenemos nada que ver con David, el hijo de Jesé! ¡No queremos que su familia reine sobre nosotros! ¡Volvamos a nuestras casas, israelitas! ¡Que la familia de David reine sobre su propia tribu!»
Así que los israelitas se fueron a sus casas. 17 Pero Roboam reinó sobre los israelitas que vivían en las ciudades de Judá.
18 Luego Roboam envió a Adoram, el encargado del trabajo obligatorio, a hablar con los demás israelitas, pero ellos lo mataron a pedradas. Entonces el rey Roboam subió rápidamente a su carro y escapó a la ciudad de Jerusalén. 19 Así fue como las tribus del norte de Israel se rebelaron y no quisieron que la familia de David reinara sobre ellas; y así fue hasta el día en que esto se escribió.
20 Cuando todas estas tribus se enteraron de que Jeroboam había vuelto, lo mandaron a llamar ante todo el pueblo, y lo nombraron rey de todo Israel. La tribu de Judá fue la única que no estuvo de acuerdo, pues quería como rey a un descendiente de David.
21 Cuando Roboam llegó a Jerusalén, reunió a ciento ochenta mil soldados que eligió entre todas las familias de Judá y de la tribu de Benjamín, para luchar contra las demás tribus y recuperar el poder sobre todo Israel. 22 Pero Dios habló con Semaías, un hombre que amaba y respetaba a Dios, y le dijo: 23 «Debes darle a Roboam, y a todos los de la tribu de Judá y de Benjamín, y al resto del pueblo este mensaje: 24 “Dios no quiere que haya guerra contra las demás tribus de Israel, pues ellos son sus parientes. Vuelvan a sus casas, pues es una orden de Dios”».
Al escuchar este mensaje, todos regresaron a sus casas como Dios les mandó.
Los dos toros de oro
25 Jeroboam reconstruyó la ciudad de Siquem, que está en las montañas de Efraín, y vivió en ella. Después se fue de allí y reconstruyó Penuel. 26-27 Entonces Jeroboam pensó: «Si el pueblo va a ofrecer sacrificios al templo de Dios que está en Jerusalén, va a encariñarse con Roboam, el rey de Judá, y luego me matarán y lo nombrarán rey. Entonces la familia de David volverá a reinar sobre nuestras diez tribus».
28 Jeroboam le preguntó a sus consejeros qué podría hacer, y después decidió hacer dos toros de oro. Entonces le dijo al pueblo: «Israelitas, ustedes ya han ido bastante a Jerusalén. Aquí tienen a sus dioses que los sacaron de Egipto». 29 Jeroboam puso uno de los toros en la ciudad de Betel y el otro, en la ciudad de Dan. 30 Y el pueblo pecó contra Dios, pues fue a la ciudad de Dan y adoró al toro.
31 Jeroboam también edificó en las colinas pequeños templos, y nombró como sacerdotes a hombres que no pertenecían a la tribu de Leví. 32-33 Además, estableció una fiesta religiosa el día quince del mes de Bul, parecida a la fiesta que se celebraba en Judá en esa misma fecha, y él mismo ofreció en Betel sacrificios a los toros de oro. Luego quemó incienso en el altar, y nombró sacerdotes para los templos que había construido.