Aplhanma Pablo actemaclha singilyimjapma
1 Apquililtamjoc alhta elyasamcojo quellhip setalhesquisa vaycajac: ¿Intasi ya am colyimjapoc enlhit? —alhta apquiltomjac. 2 Actomjac coo silanya quellhip: Intasi inyicje, avanje eyca ayitsepma apnenyaoc actemaclha apquilanatama. Incaymalhquic moclhama enlhit colhic aptava najan moclhama quilvana elhic atava yoyam mesilhnanacpeje. 3 Incaymalhquic enlhit esavojo actemaclha apcanyomacpilha siclhoc anco etnejic acnaclha aptava. Incaymalhquic najan quilvana cosavojo ayanyomalhquilha siclhoc anco cotnejic apnaclha atava. 4 Elyasamcojo quellhip: Cotnaja ancoc anco acyovoclhojo quilvana. Atava eyca aptomja apancoc acyovoclhojo quilvana. Cotnaja apancoc apanco apyovoclhojo enlhit. Aptava eyca actomja ancoc apyovoclhojo enlhit. 5 Noyitnim nasa mocjay lhip. Nocoyitnim nasa mocjay lhiya. Apquiltamjoc sat ancoc etnejic acvoncaclhojo apquilmalhnancama, iltimnas sat aptava yoyam eytic aplhapco. Inquiltamjoc sat ancoc lhiya colmalhna acvoncaclhojo, coltimnas sat atava yoyam coytic inlhapco. Natamin iyitnatamojo sat mocjam lhama yoyam mesilhnanacpejec sat lhip najan colsilhnanalhqueje aptava. Ayinyemaclha yitnec mataa actemaclha ayitsepma ingnenyic ayinyema yavey Satanás yoyam jingilsilhnana.
6 Eycaso siclhanma lhac actomja actamila anco yoyam ongyiplovcasojo. Cotnaja sicpayvam silanya quellhip. 7 Altamjo inyicje coo elvajanamcoc aplhamoclhojo enlhit sictemaclha coo, mepqui etava. Am eyca colhnoc mataa moc actemaclha singaycaoc ayinyema Dios.
8 Aclhanma evalhoc inyicje mataa yoyam colyimjapamqueje mepqui apnatamcaa najan lhintampaa. Actamila anco sat cotnejic actema nac coo. 9 Am sat ancoc covanac coltamilsalhcojo anco, incaymalhquic yoyam colyimjapamcoc mepqui apnatamcaa najan colyimjapiclha mocjam lhintampaa. Actamila anco cotnejic colyimjapamcoc, am colhno actemaclha aplingaycamco ayitsepma apnenyic.
10 Yitnec singanamaclha actemaclha singilyimjapma. Eycaso ayinyema Visqui ingac, cotnaja sicpayvam ajanco. Covanquejec quilvana coyinyoc atava. 11 Inyinyovquic sat ancoc atava quilvana, covanqueje colyimjapiclha mocjam. Eyca actamila cotnejic ayasicjaclho inlhojo atava yoyam colhojoc sat mocjam lhama. Najan lha enlhit copvanquejec eyinyoc aptava.
12 Yitnec coo siclhanma ajanco, cotnaja ayinyema Visqui ingac. Apnec sat ancoc ingyalhing acma aptava mepqui acyanmonquiscama avalhoc. Am sat ancoc colhenac avalhoc quilvana coyinyoc atava, copvanquejec ingyalhing eyinyoc aptava. 13 Innec sat ancoc ingyalhing apma atava mepqui apyanmonquiscama apvalhoc. Am sat ancoc colhenac apvalhoc eyinyoc aptava, covanquejec ingyalhing coyinyoc atava. 14 Enlhit mepqui apyanmonquiscama apvalhoc aptomja apponquinomap ayinyema Dios, ayinyema apyipitcayo aptava actomja acyanmonquiscama avalhoc. Quilvana mepqui acyanmonquiscama avalhoc actomja acponquinomalhca ayinyema Dios, ayinyema acyipitcayo atava aptomja apyanmonquiscama apvalhoc. Colponquinalhcac sat najan apquitquic, malha mepqui acmasom napato Dios. 15 Apvanquic enlhit metnaja Jesucristo apmolhama eyinyoc aptava actomja ingyalhing. Avanquic najan quilvana cotnaja Jesucristo acmolhama coyinyoc atava aptomja ingyalhing. Cotnaja apsilhnanomap ingyalhing apyinyovmap, cotnaja acsilhnanomalhca ingyalhing acyinyovmalhca. Apquiltomjac Dios yoyam ongilyiplovcasojo actemaclha actamilaycam ingvalhoc. 16 Lhiya ingyalhing. Inmiyovquic sat ancoc atava metnaja Jesucristo apmolhama, ¿avanqui ya lhca covomsic tap atava? Lhip ingyalhing. Apmiyovquic sat ancoc aptava cotnaja Jesucristo acmolhama, ¿apvanqui ya lhquip evomsic tap aptava? Ayanayquic coo paj.
17 Incaymalhquic nincoo naysicsa ningileyvam as nalhpop ongilyiplovcasojo actemaclha singmescama Visqui ingac najan actemaclha singanama Dios, malha singevoycam. Eycaso sicpayvam yoyam elyiplovcasojo aplhamoclhojo Jesucristo apmolhama apnaycam lhalhma anco. 18 Judío apanco sat ancoc ingyalhing, nongyane nasa etvacsic asoc monquinatquiscama apyimpejic. Metnaja judío sat ancoc ingyalhing, nongyane nasa etingya asoc monquinatquiscama apyimpejic. 19 Intasic cotnejic ac maa asoc monquinatquiscama ingyimpejic, intasic najan mepqui asoc monquinatquiscama ingyimpejic. Eyca actamila anco actomja ningilyajayquiclho singanamaclha Dios, am colhnoc moc asoc. 20 Incaymalhquic ongilinlhanmojo mataa nintemaclha, acno actemaclha siclhoc anco singilanem Dios, malha singilevoycam. 21 Lhip alhta aptomjac apquilancam apmomap naysicsa apcanama Dios. Ilinlhanmojo sat mataa aptimem apquilancam apmomap. Apvanquic sat ancoc etyapoc aptimem apquilancam, nolvates nasa lhip aptimem apquilancam. 22 Enlhit aptomja malha apquilancam apmomap naysicsa apyanmonquiscama apvalhoc. Eyca as etnejic apquilancam aptiyapma yoyam elanam Visqui ingac. Enlhit metnaja alhta apquilancam apmomap naysicsa apyanmonquiscama apvalhoc. Eyca as aptomja malha apmomap ayinyema Cristo. 23 Avanjec alhta apyanmonquiscama Dios acyanmongam quellhip. Noelojo nasa enlhit elmoc quellhip eltimjic malha apquilancam apquilmomap. 24 Incaymalhquic ongilinlhanmojo nintemaclha mataa nintamjaycam, acno actemaclha siclhoc anco singilanem Dios malha singilevoycam.
25 Am coyitnac moc singanamaclha Visqui ingac actema nac apquillhenamap mepqui apnatamcaa. Altamjoc oltimnacsic quellhip sicpayvam ajanco. Ayinyemaclha Visqui ingac aptomja seyasinaycam ayinyema seyimlaycmo yoyam melyascamejec sat quellhip. 26 Ayanayquic coo incaymalhquic enlhit meyinyovejec aptemaclha mepqui aptava. Ayinyemaclha yimtilhec as ningvamlha nac jay naysicsa ningileyvam. 27 Aptava sat ancoc innac lhip, noyinyov nasa. Mepqui aptava sat ancoc lhip, notingya nasa aptava. 28 Inquilyimjapquic sat ancoc lhip, metvacsejec sat nintemaclha, cotnaja mongilyascalhma. Inquilyimjapquic sat ancoc quilvana ayitcoc, cotvacsejec sat nintemaclha, cotnaja mongilyascalhma. Ellingamcoc sat eyca acyimtalhnama aptomja alyimjapeycaoc naysicsa apquileyvam. Am oltamjoc yoyam ellingamcojoc quellhip as asoc.
29 Quellhip elyalhinga. Actomjac coo silanya quellhip: Acyavataclhojo mocjam ningileyvam. Enlhit acma apnatamcaa: eltime sat malha mepqui apnatamcaa. 30 Enlhit apquiltomja apyipcalhem: eltime sat malha mepqui acyitnocjayo apquilvalhoc. Enlhit apquiltomja apquilitsovascama: eltime sat malha mepqui acpayjayclha apquilvalhoc. Enlhit apquiltomja apquilmam asoc: eltime sat malha cotnaja apancaoc asoc apquilmam. 31 Enlhit apquiltingyey asoc nalhpop: eltime sat malha cotnaja apancaoc asoc. Ayinyemaclha comasquingvomoc sat aclhamoclhojo asoc acnaycaoc lhalhma anco.
32 Am oltamjoc coo yoyam coyimtilhojoc apquilvalhoc quellhip. Apvanquic enlhit mepqui aptava elanam Visqui ingac, yoyam eyispac mataa aptemaclha. 33 Enlhit acma aptava coyimtilhic sat mataa apvalhoc. Ayinyemaclha incaymalhquic etingya mataa aclhamoclhojo asoc yoyam coyispac sat mataa aptava. Cotnejic sat anit actemaclha aclhanma apvalhoc. 34 Avanquic quilvana mepqui atava najan quilvana ayitcoc colanam Visqui ingac yoyam eyispac mataa actemaclha. Inquiltamjoc mataa cotamilsalhcojo anco yoyam coyiplovcasojo acyovoclhojo anco najan avalhoc anco, colanam Visqui ingac. Quilvana acma atava coyimtilhic sat mataa avalhoc. Ayinyemaclha incaymalhquic cotingya mataa aclhamoclhojo asoc yoyam eyispac mataa atava.
35 Eycaso siclhanma, ayinyemaclha altamjoc opasmoc quellhip. Cotnaja sicpayvam yoyam coyimtilhic apquilvalhoc. Altamjoc coo yoyam eltamilsacpojoc apanco quellhip, yoyam elanam Visqui ingac mepqui moc aclhanma apquilvalhoc.
36 Apquiltamjoc sat ancoc enlhit yoyam colyimjapoc apquitca, ayinyema ayayo apnenyic cotnejic acvanyam mepqui atava. Apvanquic inyap etnejic apquiltamjoclha etnejic. Apquilyimjapcasquic sat ancoc apquitca, metvacseje nintemaclha, cotnaja mongilyascalhma. 37 Inlhenquic sat ancoc apvalhoc enlhit emyoc apquitca yoyam colyimjapeje. Am sat ancoc ingyajalhnoc actemaclha apquillhanma apnaymacoc. Apquilyajaclhoc acvamlha actemaclha aclhanma apvalhoc. Intasic najan yoyam emyoc. 38 Actamila anco aptemaclha enlhit apmasma apquitca, am colhno aptemaclha apquilyimjapquiscama. 39 Quilvana actomja acyipitcayo atava naysicsa aptiyascam as nalhpop. Covanquejec coyinyoc mocjam. Apquitsepquic sat ancoc atava, avanquic colyimjapiclha mocjam. Incaymalhquic quilhvo apmayclha etnejic apyanmonquiscama apvalhoc, actemaclha apmayjayoclha Visqui ingac. 40 Ayanayquic coo, am sat ancoc colyimjapiclhac mocjam tampeyi quilhva, coyangvomoc sat acpayjayclha avalhoc. Eycaso siclhanma ajanco. Yitne inyicje co lha evalhoc Espíritu apanco Dios.
Consejos para los casados
1 En cuanto a aquello que pusieron en la carta que recibí de ustedes, de que «es mejor no tener relaciones sexuales», 2 por supuesto que es mejor, aunque mejor aún es que cada hombre tenga su propia esposa, y que cada mujer tenga su propio esposo, para que no caigan en relaciones sexuales prohibidas. 3 El esposo debe tener relaciones sexuales sólo con su esposa, y la esposa debe tenerlas solo con su esposo. 4 Ni él ni ella son dueños de su propio cuerpo, sino que son el uno para el otro. 5 Por eso, ninguno de los dos debe decirle al otro que no desea tener relaciones sexuales. Sin embargo, pueden ponerse de acuerdo los dos y dejar de tener relaciones por un tiempo, para dedicarse a orar. Pero después deben volver a tener relaciones; no vaya a ser que, al no poder controlar sus deseos, Satanás los haga caer en una trampa. 6 Por supuesto, les estoy dando un consejo, no una orden. 7-8 Yo preferiría que tanto los solteros como las viudas se quedaran sin casarse como yo; pero a cada uno Dios le ha dado capacidades distintas, a unos de una clase y a otros de otra.
9 Pero si no pueden dominar sus deseos sexuales, es mejor que se casen. Como dice el dicho: «Vale más casarse que quemarse».
10-11 A los que están casados, el Señor Jesucristo les da esta orden: No deben separarse. Si una mujer se separa de su esposo, que se quede sin casar, o que busque reconciliarse con su esposo. Pero tampoco el esposo debe abandonar a su esposa.
12 A los demás les aconsejo lo siguiente: Si alguno de la iglesia está casado con una mujer que no sea cristiana, pero ella quiere seguir viviendo con él, no deben separarse. 13 Del mismo modo, si una mujer de la iglesia está casada con un hombre que no sea cristiano, pero él quiere seguir viviendo con ella, tampoco deben separarse. 14 Porque el esposo que no cree en Cristo puede ser aceptado por Dios, si está unido a una mujer cristiana. Del mismo modo, una esposa que no cree en Cristo puede ser aceptada por Dios, si está unida a un hombre que sí cree en Cristo. Además, los hijos de ellos serán aceptados por Dios como parte de su pueblo, y Dios no los rechazará como si fueran algo sucio. 15 Pero si el esposo o la esposa no cristianos insisten en separarse, que lo hagan. En tales casos, la esposa o el esposo cristianos no están obligados a mantener ese matrimonio, pues Dios quiere que vivamos en paz. 16 Por otra parte, la esposa o el esposo que son cristianos podrían ayudar a que el esposo o la esposa que no son cristianos se salven.
Lo importante es obedecer a Dios
17 Una cosa quiero dejar bien clara para todas las iglesias: Todos los hombres y todas las mujeres deben permanecer en la condición en que estaban cuando Dios los invitó a formar parte de su pueblo. 18 Si algunos de ustedes creyeron en Cristo después de haberse circuncidado, no traten de ocultar la circuncisión. Si los otros creyeron sin estar circuncidados, no tienen por qué circuncidarse. 19 Lo importante no es que uno se circuncide o no, sino que obedezca lo que Dios manda. 20 Cada uno debe quedarse como estaba cuando creyó en Cristo. 21 Si eras esclavo, no te preocupes. Pero si puedes conseguir tu libertad, aprovecha la oportunidad. 22 Porque si alguien es esclavo y cree en el Señor Jesús, él le dará la libertad. Del mismo modo, el que era libre se convierte en esclavo del Señor. 23 Cuando Dios nos hizo libres por medio de la muerte de Cristo, pagó un precio muy alto. Por eso, no debemos hacernos esclavos de nadie. 24 Ante Dios, cada uno debe quedarse como estaba cuando creyó en Cristo.
Consejos para los solteros
25 Para los solteros y las solteras, no tengo ninguna orden del Señor Jesucristo. Solo les doy mi opinión, y pueden confiar en mí, gracias al amor con que Dios me ha tratado. 26-27 Me parece que los que están casados no deben separarse, y que si están solteros no deben casarse. Estamos viviendo momentos difíciles. Por eso creo que es mejor que cada uno se quede como está. 28 Sin embargo, quien se casa no comete ningún pecado. Y si una mujer soltera se casa, tampoco peca. Pero los casados van a tener problemas, y me gustaría evitárselos.
29 Lo que quiero decirles es que ya no hay tiempo que perder. Los que están casados deben vivir como si no lo estuvieran; 30 los que están tristes, como si estuvieran alegres; los que están alegres, como si estuvieran tristes; los que compran, como si no tuvieran nada; 31 los que están sacándole provecho a este mundo, como si no se lo sacaran. Porque este mundo que conocemos pronto dejará de existir.
32-34 Yo quisiera no verlos preocupados. Los solteros se preocupan de las cosas de Dios y de cómo agradarle. También las viudas y las solteras se preocupan por agradar a Dios en todo lo que hacen y piensan. En cambio, los casados se preocupan por las cosas de este mundo y por agradar a su propia esposa. También las casadas, lo mismo que las jóvenes comprometidas, se preocupan por las cosas de este mundo y por agradar a su propio esposo. Por eso tienen que pensar en distintas cosas a la vez.
35 No les digo todo esto para complicarles la vida, sino para ayudarlos a vivir correctamente y para que amen a Dios por encima de todo. 36 Sin embargo, si un hombre está comprometido con su novia, y piensa que lo mejor es casarse con ella porque ya tiene edad para hacerlo, que se casen, pues no están pecando. 37 Pero si alguno no se siente obligado a casarse y puede controlar sus deseos, hará bien en no casarse. 38 Así que, quien se casa hace bien, y quien no se casa, hace mejor.
39 La casada está unida a su esposo mientras el esposo vive. Pero si el esposo muere, ella queda en libertad de casarse con cualquier hombre, con tal de que sea cristiano. 40 Sin embargo, creo que sería más feliz si no volviera a casarse. Me permito opinar, pues creo que yo también tengo el Espíritu de Dios.