Aptemaclha Booz
1 Nalhit acnim nic nat intomjac. Intomjac nic nat Noemí ayanya Rut: —Lhiya eyitca. Otingyasquisic sat enlhit, etnejic aptava lhiya. 2 Colanojo ningmolhama apvisay Booz. Invitac alhta lhiya moc quilvanaa altimesaycam Booz. Emyaclha sat amyip actalhnam nac jay. Etnejic sat apquimposcay actic, ingyilhpansic ayimpeoc. 3 Coyapas siclho yingmin lhiya. Catsisquis ayimpejic asoc masis. Cotalhniclha apava aptamila apanco. Colhing maa amyip, coyilhalhcojo. Etoc siclho Booz, eynic sat maa. 4 Colanojo sat acpayjo aptiyanmaclha Booz. Naysicsa aptiyanma, coyitnim sat lhiya payjoc apmancoc. Calalhcojo sat nipva manto pac. Ingyanic sat yavamlha cotnejic lhiya — nic nat intomjac.
5 Incatingmavoc nic nat Rut: —Aclingac lhac lhiya acpayvam, oyiplovcasojoc sat — nic nat intomjac.
6 Inmiyaclhec nic nat amyip Rut. Inyiplovcasquic nic nat acpayvam inyipyamong. 7 Aptovquic nic nat Booz. Apyinquic nic nat maa. Impayjeclhec nic nat apvalhoc. Apquilaneclhec nic nat aptajanma nicja actic mayicjescama. Inyilhalhcoc nic nat Rut acyoclha maa. Naysicsa aptiyanma Booz, acyitnacmo payjoc apmancoc, coning manto pac. 8 Alhtaa aysicso ilhnic nat intomjac. Pilapcasquic nic nat aplhaticja Booz, apvita quilvana payjoc apmancoc.
9 Aptomjac nic nat Booz: —¿So acvisay qui? — nic nat aptomjac.
—Coo sicvisay Rut, sictimesaycam lhip. Sicmolhama nac lhip, yoyam jemyoc mataa coo. Altamjoc lhip jeyalacsic manto pac — nic nat intomjac.
10 Aptomjac nic nat Booz apcanya: —Epasmoc sat lhiya Dios Apyimtalhnamo. Acvitac lhac lhiya mepqui acvennéycam acmolhama inyipyamong. Avanquic lhiya cotingya apyimnanic, cotnejic atava, tasic acma apquilnatam, tasic najan mepqui apquilnatam. Am alhta cotingyac mataa lhiya. 11 Lhiya, nojeya nasa coo. Apquilyasamcoc apyovoclhojo tingma, actemaclha actamilaycam avalhoc lhiya. Omyoc sat mataa lhiya, acno siyanyomalhca otnejic. 12 Naso, sicmolhama nac lhiya. Apnec maa poc, apvisay apmolhama lhiya. 13 Colha siclho alhtaa nac jay. Ongvanic sat poc apmolhama, emyoc mataa lhiya, acno apcanyomap etnejic. Am sat ancoc coyacmoc poc, coo sat opasmoc lhiya, naysicsa siclhanma apvisay Dios. Cotyin siclho, colhaticja secaseclha — nic nat aptomjac Booz.
14 Intinquic nic nat Rut payjoc apmancoc Booz. Inlhaticjac nic nat alhtooc anco, acmopayam congne. Ayinyema siclho Booz appayvam: Colngalhquejec sat acvoy amyip as quilvana, - paj.
15 Aptomjac nic nat Booz apcanya: —Colic siclho ayalomalhca apcatic — nic nat aptomjac.
Impayesquic nic nat apava Rut. Appalesquic nic nat cebada actic, malha cuarenta kilos. Appatmec nic nat Booz ayitsicsic quilvana. Intajaclhec nic nat tingma ac Rut.
16 Invitac nic nat inyipyamong. Intomjac nic nat Noemí ayanya: —¿Soc amyaa yi? — ilhnic nat intomjac.
Inquiltimnasquic nic nat aptomjaclha alhta appayvam Booz. 17 Intomjac nic nat Rut: —Emcasquic lhac actic cebada, aptomja seyanya: Covanquejec lhiya mepqui acsayclha nintom inyipyamong — alhta aptomjac — nic nat intomjac Rut.
18 Intomjac nic nat Noemí ayanya: —Lhiya eyitca. Colalh siclho. Evascapoc sat Booz epenacsojo asoc apquilpamejitsomap — nic nat intomjac Noemí.
Bondad de Booz
1 Un día, Noemí le dijo a Rut:
—Hija mía, yo debo buscarte un esposo que te haga feliz. 2 Y resulta que esta noche nuestro pariente Booz, con cuyas criadas has estado trabajando, va a ir al campo a separar el grano de la paja. 3 Haz, pues, lo siguiente: Báñate, perfúmate, ponte tu mejor vestido, y vete allá. Pero no dejes que Booz te reconozca hasta que termine de comer y beber. 4 Fíjate bien en dónde se acuesta a dormir, y entonces ve, destápale los pies, y acuéstate allí. Luego, él mismo te dirá lo que debes hacer.
5 Rut contestó:
—Haré todo lo que me has dicho.
6 Rut se fue al campo e hizo todo lo que su suegra le había mandado. 7 Booz comió, bebió y se puso muy contento. Luego se acostó a dormir junto al montón de grano. Más tarde Rut llegó y, sin hacer ruido, le destapó los pies y se acostó allí. 8 A medianoche, Booz se despertó de pronto y, al darse una vuelta, se sorprendió de que una mujer estuviera acostada a sus pies.
9 —Y tú, ¿quién eres? —preguntó Booz.
—Soy Rut, su servidora —contestó ella—. Usted es mi pariente más cercano y tiene el deber de ampararme. Quiero que se case usted conmigo.
10 —¡Que el Señor te bendiga! —dijo Booz—. Ahora más que nunca has mostrado que eres fiel a tu difunto esposo. Bien podrías haber buscado a otro más joven que yo, pobre o rico, pero no lo has hecho. 11 No tengas miedo, hija mía, que todos en mi pueblo saben ya que eres una mujer de carácter. Así que yo haré lo que me pidas. 12 Sin embargo, y aunque es verdad que soy pariente cercano tuyo, tú tienes otro pariente aún más cercano que yo. 13 Quédate aquí esta noche. Si mañana él quiere cumplir con sus deberes de pariente, que lo haga; pero si no lo hace, te prometo delante del Señor que yo lo haré. Ahora, duérmete hasta que amanezca.
14 Rut durmió aquella noche a los pies de Booz. Al día siguiente, se levantó antes del amanecer, cuando todavía estaba muy oscuro, porque Booz había dicho: «Nadie debe saber que esta mujer ha venido al campo.»
15 Luego, Booz le dijo:
—Quítate la capa y sujétala bien.
Mientras Rut sostenía su capa, Booz echó en ella más de veinte kilos de cebada. Luego la ayudó a echarse la carga sobre el hombro, y ella se fue al pueblo.
16 Cuando Rut llegó a donde estaba su suegra, esta le preguntó:
—¿Qué tal te fue, hija mía?
Rut le contó todo lo que Booz había hecho por ella, 17 y añadió:
—Me dio toda esta cebada, y me dijo: «No debes volver a tu suegra con las manos vacías.»
18 Entonces Noemí dijo:
—Ahora, hija mía, espera a ver qué pasa. Este hombre no descansará hoy hasta dejar resuelto el asunto.