Apquilpamejitsomap yavamlha eltimjic
1 Apcaneclhec nic nat apyovoclhojo israelitas tingma Mizpa napato Dios. Apquilinyemac nic nat tingma Dan acvaycmo tingma Beerseba najan tingma Galaad. Am nic nat ingyaymacpoc lhama. 2 Apcaneclhec nic nat apyovoclhojo enlhitaoc mayayo tribus Israel, najan maa apquilvisay apquilmolhama Dios, cuatrocientos mil enlhitaoc acma apquilmaycam. 3 Inlingalhquic nic nat amyaa nipyesicsa apquilmolhama tribu Benjamín, actemaclha apquilanayclha apquilmolhama Israel tingma Mizpa. Apquiltomjac nic nat israelitas apquilanya levita: —¿Co laa ayinyema alhta acmatnam? — nic nat apquiltomjac.
4 Apcatingmavoc nic nat levita, quilvana ayitsepma atava: —Acmiyaclhec alhta coo tingma apvanyam Gabaa, apquileyvomaclha tribu Benjamín. Siclhalhma alhta moc etava. Ningiltamjoc alhta onlhic alhtaa. 5 Pilapcasquic alhta apquilvaa enlhitaoc as tingma. Apquilvocjac alhta tingma sicnaclha coo. Apquililtamjoc alhta jelajic. Apnatovasquic alhta moc etava acvaycmo ayitsepma. 6 Acmec alhta ayitsepma, sicyatemena navayc alyiptetaclha. Ayapajasquic alhta navayc lhalhma anco apquileyvomaclha enlhitaoc Israel. 7 Quellhip enlhitaoc Israel, elyasamcojo yavamlha eltimjic quilhvo nac jay — nic nat aptomjac levita.
8 Apcaneclhec nic nat netin apyovoclhojo enlhitaoc, apquiltomja apquilanya: —Copvanquejec etajiclha tingma pac lhama ningyesicsa. 9 Ongilmoc sat (ontovacsic) sicas, ongilyasamcojo apquilvamlha apquilmolhama yoyam elimpocjac tingma Gabaa. 10 Lhama mataa ingyanyacpoc enlhit nipyesicsa diez apnaymacoc. Eltingyasquisic mataa nintom eltovamcoc apyovoclhojo enlhitaoc. Poc enlhitaoc elimpocjac sat tingma Gabaa, elyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apancaoc acmasom nipyesicsa israelitas — nic nat apquiltomjac.
11 Apquicjingvocmec nic nat apyovoclhojo israelitas, am nic nat ingyaymacpoc lhama. Elimpocjac sat tingma Gabaa. 12 Apquilapajasquic nic nat apquilsoycam amyaa, elsavojo apquileyvomaclha tribu Benjamín, eliltimnacsic sat amyaa: —Apquiltemaclha apancaoc apquilmapsomcaa quellhip. 13 Elantipquis sat quellhip, yoyam ongilmoc as enlhit apquilmapsomcaa apnaycam tingma Gabaa. Eticyoc sat quilhvo nac jay, colhic sat acmascosa ningilsilhnanomalhca inganco ningilvisay Israel — nic nat intomjac amyaa.
Am nic nat eljalhnoc apquilmolhama Benjamín apquilpayvam apnaymacoc israelitas. 14 Apcaneclhec nic nat apyovoclhojo apquilmolhama Benjamín apnaycam as tingma Gabaa. Apquililtamjoc nic nat elinmelham israelitas, elnapacpoc sat maa. 15 Poc tingma apquilmolhama Benjamín apquilpasingvoctac nic nat malha veintiséis mil singilpilhtetemo. Paj nic nat mocjam malyacyescama tingma Gabaa acvaycmo setecientos singilpilhtetemo. 16 Apnam nic nat nipyesicsa maa, apquiltemaclha apquilmaycam sancalvelha, malha setecientos apquilyimnatem. Apvancaac nic nat yamvanteta, mepqui ilhnic nat apquiltaticpongam. 17 Apcaneclhec nic nat singilpilhtetemo israelitas cuatrocientos apquilyimnatem acma apquilmaycam.
Apticyovam israelitas nipyesicsa apquilmolhama Benjamín
18 Apquilmiyaclhec nic nat tingma Betel israelitas. Elyasamcojoc sat napato Dios Visqui ingac apquilvisay apquilmolhama, yavamlha elimpocjac siclho apquilmamyi nipyesicsa apquilmolhama Benjamín. Aptomjac nic nat Dios Visqui ingac apquilanya: —Elimpocjac sat apquilmamyi apquilmolhama Judá. 19 Apnalhaticjac nic nat israelitas alhtooc anco, apquicjingvocmo ningatoc tingma Gabaa. 20 Apquiltimyesaclhec nic nat apyovoclhojo, elnapacpoc sat jilip tingma Gabaa, apquilantepa inlhojo apquilmolhama Benjamín. 21 Apquilantipquic nic nat tingma apvanyam apquilmolhama Benjamín. Apquilnapacpec nic nat. Apticyovquic nic nat as acnim veintidós mil israelitas. 22-24 Apquiltajavoc nic nat israelitas tingma Betel. Apquilyapcalhquic nic nat maa acyovoclhojo acnim napato Dios. Apquiltamjoc nic nat elyasamcojo mocjam apquilvisay apquilmolhama, yavamlha elimpocjac mocjam nipyesicsa apquilmolhama Benjamín. Apquilanyacpec nic nat ayinyema Dios Visqui ingac, yavamlha elimpocjac mocjam. Inquilmec nic nat apquilvalhoc apquillinga, apquilvascapquic nic nat mocjam. Moc acnim nic nat apquilmiyaclho mocjam, elhnasojoc sat apquiltemaclha acnim alhta, elnapacpoc sat apquilmolhama Benjamín, payjoc apquicjingvoycamlha acnim alhta. 25 Mocjam lhama apquilantepac nic nat apquilmolhama Benjamín tingma Gabaa, yoyam elnapacpoc. Apticyovquic nic nat dieciocho mil singilpilhtetemo israelitas. 26 Apquiltajavoc nic nat mocjam tingma Betel singilpilhtetemo israelitas najan apyovoclhojo apquillhalhmaa. Apquilyapcalhquic nic nat napato Dios Visqui ingac. Am nic nat eltovcamcoc acyovoclhojo acnim. Apquilnapquic nic nat apnatoscama macmescama Dios acyanmongam melyascalhma. Apquiltingyac nic nat moc asoc macmescama Dios, yoyam colhic ayasicjayquiclho mocjam napato Dios Visqui ingac.
27-28 Yitnec nic nat tingma Betel yamit aysicsic acyitnamaclha Dios appayvam. Sacerdote ilhnic nat apvisay Finees, Eleazar apquitca, Aarón aptavin niptamin. Apquilpamejitsacpec nic nat mocjam Dios Visqui ingac: —¿Intasi ya ongilimpocjac mocjam ningilmolhama tribu Benjamín? ¿Intasi ya onticyoc mocjam? — nic nat apquiltomjac. Apcatingmavoc nic nat mocjam: —Elimpocja sat mocjam quellhip, otnesquisic sat apquilyimnatem quellhip — nic nat aptomjac.
29 Apquilyilhanmec nic nat napocja singilpilhtetemo israelitas nipyava tingma Gabaa. 30 Poc nic nat apquilmiyaclho natqui acnim (tercer día), apquiltimyesaclho ningatoc tingma Gabaa, acno siclhoc alhta. 31 Apquilantipquic nic nat mocjam tingma apvanyam apquilmolhama Benjamín, yoyam elnapacpoc israelitas. Apquilnapquic nic nat treinta israelitas, payjoc amay najan amyip tingma Betel najan Gabaa. 32 Apquilanem nic nat apquinyajaycaoc israelitas, acno siclhoc anit apquinyajaycaoc. Malha apquilinyem nic nat siclho israelitas as acnim, apquilanem nic nat cotnaja ingmoc elminlhinam acvaycmo amay. 33 Apquiltimyesaclhec nic nat payjoc Baal-tamar, yoyam elnapacpoc. Pilapcasquic nic nat apquilantepa nipyava tingma apquilyilhanmomaclha singilpilhtetemo israelitas. 34 Apquilimpocjac nic nat tingma Gabaa. Apquilvamlha ilhnic nat diez mil enlhitaoc acma apquilmaycam israelitas. Apquilvascapquic nic nat apquilnapomacpilha, asilhtec nic nat apquilyimnatem apquilmolhama Benjamín. Am nic nat elyasamcoc maa. 35 Aptimescasquic nic nat Dios Visqui ingac eltimjic apquilyimnatem israelitas, am nic nat elhno apquilmolhama Benjamín. Apticyovquic nic nat as acnim veinticinco mil cien singilpilhtetemo tribu Benjamín. 36 Apquilyasingvocmec nic nat apquilaymomap actomjaclha nelha apquileyvam.
Apquiltemaclha ilhnic nat israelitas: Apquilinyajamquic nic nat siclho, oyam elimjamcoc cotnaja ingmoc. Inlhenquic nic nat apquilvalhoc apnaymacoc apquilyilhanmeycam, yoyam elimpocjac tingma Gabaa. 37 Pilapcasquic nic nat apquilimpocja tingma Gabaa. Apticyovquic nic nat apyovoclhojo tingma. 38 Apquilpamejitsacpec nic nat ellana asoc monquinatquiscama, cotyapoc sat etin acvanyam naysicsa apquilimpocjay tingma apvanyam. 39 Elpaycomoc sat mocjam israelitas apquilinyem, yoyam elnapacpoc apquilmolhama Benjamín.
Apticyovquic nic nat treinta israelitas apquilnapomap, apquilanem nic nat colhojoc sat apquilinyem siclhoc anco. 40 Pilapcasquic nic nat apquilvita etin acvanyam natingma. Apquilvitac nic nat apquilmolhama Benjamín talha acvanyam najan etin acvanyam, nitnoc anco. 41 Apquilpaycacmec nic nat yoyam elnapacpoc. Avanjec nic nat ayay apquilvalhoc apquilmolhama Benjamín. 42 Apquilinyajamquic nic nat napatavo israelitas amay payjoc yoclhilhma actamopeycaoc. Pilapcasquic nic nat apquiltajanyaa singilpilhtetemo apquilantiyapma tingma apvanyam. Apticyovquic nic nat maa apquilmolhama Benjamín. 43 Apquilvocjingvocmec nic nat israelitas nipyava apquilmolhama Benjamín. Apquilminlhinquic nic nat maa. Apticyovquic nic nat apquilmolhama Benjamín. Apquilminlhinquic nic nat maa. Apticyovquic nic nat apquilmolhama Benjamín, ayenmo Menúha acvaycmo Gabaa actiyapmaclha acnim.
44 Apticyovquic nic nat dieciocho mil singilpilhtetemo tribu Benjamín. 45 Poc apquilaymomap apquilinyajamco ilhnic nat yoclhilhma actamopeycaoc acyitnamaclha mataymong acvinatem Rimón. Apquilvitacpec nic nat cinco mil apquilitsepma nalhit amay. Apquilminlhinacpec nic nat mocjam, apquilvitacpo mocjam dos mil apticyovam. 46 Apticyovquic nic nat as acnim veinticinco mil enlhit apquilyimnatem apquilmolhama Benjamín. 47 Apquilinyajamquic nic nat yoclhilhma actamopeycaoc seiscientos apquilmolhama Benjamín. Apquilnaclhec nic nat cuatro meses payjoc mataymong acvinatem Rimón. 48 Apquilsovjoc nic nat israelitas apquileyvomaclha Benjamín. Apquilnapquic nic nat apyovoclhojo tingma najan apnatoscama. Apquilvatnec nic nat talha tingma apquilvanyam.
Reacción de los israelitas ante el crimen de Gabaa
1 Entonces todos los israelitas, desde Dan hasta Berseba y Galaad, se reunieron delante del Señor en Mispá. 2 Todos los jefes de las tribus de Israel estaban presentes, y del pueblo de Dios se reunieron cuatrocientos mil soldados de a pie. 3 Los de la tribu de Benjamín se enteraron de que las otras tribus israelitas se habían reunido en Mispá, y los israelitas le preguntaron al levita cómo había ocurrido aquel crimen. 4 El levita, marido de la víctima, les dijo:
—Yo llegué con mi concubina a la ciudad de Gabaa, de la tribu de Benjamín, para pasar la noche allí. 5 Pero esa misma noche los habitantes de la ciudad rodearon la casa donde estábamos alojados, con la idea de matarme, y de tal manera abusaron de mi concubina, que ella murió. 6 Yo tomé el cadáver y lo descuarticé, y mandé los pedazos por todo el país, para que en todo Israel se enteraran de este crimen tan infame. 7 A ustedes les toca ahora, como israelitas, opinar y decidir lo que se debe hacer.
8 Todos se levantaron y, estando de acuerdo, dijeron:
—Ninguno de nosotros volverá a su tienda o a su casa. 9 Echemos suertes para ver quiénes deberán atacar Gabaa. 10 Uno de cada diez hombres de todas las tribus se encargará de conseguir comida para el ejército, y los demás irán a darle su merecido a Gabaa por esta infamia cometida en Israel.
11 Todos los israelitas estuvieron de acuerdo en atacar la ciudad. 12 Mandaron mensajeros por todo el territorio de la tribu de Benjamín, para decirles: «¿Qué crimen es este que han cometido algunos de ustedes? 13 Entréguennos a esos perversos que están en Gabaa, para matarlos y purificar a Israel de la maldad.»
Pero los benjaminitas no hicieron caso a sus hermanos israelitas, 14 sino que de todas sus ciudades se juntaron en Gabaa para ir a pelear contra los otros israelitas. 15 De las ciudades de Benjamín se alistaron veintiséis mil soldados, sin contar setecientos hombres escogidos, que eran de Gabaa. 16 Entre todos ellos había setecientos soldados adiestrados para combatir con la mano izquierda. Manejaban tan bien la honda que podían darle con la piedra a un cabello, sin fallar nunca. 17 Por su parte, los otros israelitas reunieron cuatrocientos mil guerreros experimentados.
La guerra contra la tribu de Benjamín
18 Los israelitas fueron a Betel, y allí consultaron a Dios para saber qué tribu debía atacar primero a los de Benjamín. El Señor les respondió que Judá debía ser la primera. 19 Así pues, los israelitas se levantaron temprano y acamparon frente a Gabaa. 20 Avanzaron contra los de Benjamín, y se colocaron frente a Gabaa en orden de batalla. 21 Pero los de Benjamín salieron de la ciudad, y aquel día mataron a veintidós mil israelitas. 22-24 Por eso los israelitas fueron a Betel a lamentarse en presencia del Señor hasta el anochecer, y allí le consultaron si debían volver a atacar a sus hermanos de la tribu de Benjamín. Como el Señor les ordenó atacar, cobraron ánimo, y al día siguiente volvieron a presentar batalla contra los benjaminitas en el mismo lugar del día anterior. 25 Pero por segunda vez los benjaminitas salieron de Gabaa a atacarlos, y mataron a otros dieciocho mil soldados israelitas. 26 Entonces todos los soldados de Israel y todo el pueblo fueron nuevamente a Betel, a lamentarse delante del Señor. Todo el día se lo pasaron sin comer, y le ofrecieron al Señor sacrificios y ofrendas de reconciliación.
27-28 En aquel tiempo el arca de la alianza de Dios estaba en Betel, y su sacerdote era Finés hijo de Eleazar, nieto de Aarón. Y los israelitas consultaron al Señor: «¿Debemos atacar una vez más a nuestros hermanos de la tribu de Benjamín, o es mejor que nos demos por vencidos?» El Señor les dijo: «Ataquen, que mañana yo les daré la victoria.»
29 Entonces algunos soldados israelitas se escondieron alrededor de Gabaa, 30 mientras los demás marchaban aquel tercer día contra los de Benjamín y se colocaban en orden de batalla frente a Gabaa, como las otras dos veces. 31 Una vez más, los de la tribu de Benjamín salieron de la ciudad, y se alejaron de ella para atacar a los israelitas. Lograron matar como a treinta israelitas por los caminos de Betel y Gabaa, y por los campos, 32 creyendo que los israelitas huían de ellos, derrotados como las dos veces anteriores. En realidad, los israelitas se estaban alejando de la ciudad para que el enemigo los persiguiera hasta los caminos. 33 De pronto, los israelitas salieron de donde estaban y se colocaron en orden de batalla en Baal Tamar; por su parte, los que estaban escondidos en la pradera, alrededor de Gabaa, salieron de sus escondites 34 y atacaron la ciudad. Eran diez mil de los mejores guerreros israelitas los que atacaron. La lucha fue dura, y los de Benjamín no sabían que estaban a punto de perder. 35 El Señor les dio a los israelitas la victoria sobre los benjaminitas, y aquel día los israelitas mataron a veinticinco mil cien soldados de la tribu de Benjamín. 36 Entonces los benjaminitas se dieron cuenta de que habían perdido.
Los israelitas se habían ido retirando ante el ataque de los benjaminitas, porque confiaban en los hombres que estaban escondidos para atacar Gabaa. 37 Estos hombres atacaron por sorpresa y mataron a filo de espada a todos los de la ciudad. 38 Los que estaban escondidos para atacar la ciudad se habían puesto de acuerdo con los otros israelitas para avisarles con una gran columna de humo cuando hubieran tomado la ciudad. 39 En el momento en que los israelitas que parecían huir vieran la columna de humo, se volverían y harían frente a los de Benjamín.
Los benjaminitas lograron matar a unos treinta israelitas, con lo cual se confiaron, pensando que los habían derrotado, como en la primera batalla; 40 pero en eso empezó a salir humo de la ciudad, y cuando los benjaminitas miraron atrás, las llamas y el humo de la ciudad entera llegaban al cielo. 41 Entonces los israelitas les hicieron frente, y los benjaminitas se acobardaron al darse cuenta del desastre que se les venía encima. 42 Salieron huyendo de los israelitas por el camino del desierto, pero no podían escapar, pues los que salían de la ciudad les cortaban el paso y los mataban. 43 Los benjaminitas quedaron rodeados por los israelitas, los cuales los persiguieron y los fueron aplastando desde Menujá hasta el oriente de Gabaa.
44 Así murieron dieciocho mil soldados de la tribu de Benjamín. 45 Los demás se volvieron y salieron huyendo hacia el desierto, en dirección a la peña de Rimón, pero cinco mil de ellos fueron muertos en los caminos. Los israelitas siguieron persiguiéndolos, y los destrozaron. Mataron a dos mil hombres. 46 En total, ese día murieron veinticinco mil de los mejores soldados de la tribu de Benjamín. 47 Pero seiscientos benjaminitas se volvieron y huyeron hacia el desierto, y se quedaron cuatro meses en la peña de Rimón. 48 Los israelitas atacaron luego a los demás benjaminitas, y pasaron a cuchillo a los hombres de cada ciudad; mataron a los animales y todo lo que encontraban a su paso, y quemaron las ciudades.